2010–2019
Kiko Bo Ta Pensando?
April 2014


Kiko Bo Ta Pensando?

Mi ta roga boso pa praktiká di puntra, ku konsiderashon tierno pa otronan su eksperensianan, e pregunta aki: “Kiko bo ta pensando?”

Kuarenta i un aña pasá mi a subi den e stul di shofùr di un semi trùk di 18 wil ku mi kasá bunita, Jan, i nos yu hòmber chikitu Scotty. Nos tabata transportando un karga pisá di materialnan di konstrukshon dor di diferente estado.

E tempu ei no tabatin regla pa maramentu di faha di seguridat òf stul di outo pa mucha, asina ku mi kasá a tene nos yu dushi den su brasanan. Su komentario, “Di bèrdat nos ta haltu for di suela,” lo mester a duna mi un señal di su sentimentunan di prekupashon.

Segun ku nos tabata hasi nos bahada over di e históriko Donner Pass, un sekshon haltu di e outopista, e kabina di e trùk diripiente i inesperadamente a yena ku hopi huma, hasiendo difísil pa nos por a mira. Apénas nos por a hala rosea.

Ku un trùk pisá, brek so no ta sufisiente pa baha velosidat hopi lihé. Usando e breknan di motor i kambiando di speed, mi a purba furiosamente pa stòp.

Nèt ora mi tabata halando na banda di kaminda, pero promé ku nos a para kompletamente, mi kasá a habri e porta di e kabina i a bula afó ku nos beibi den su brasanan. Ku impotensia mi a wak segun nan tabata bòltu den tera.

Manera mi a para e trùk, mi a kore sali purá for di e kabina ku huma. Ku gran eksitashon, mi a kore dor di e piedranan i yerbanan i a tira mi brasanan rondó di nan. Parti dilanti di Jan su brasanan i su kokotinan tabata heridá i sangrando, pero danki ku e i nos yu hòmber tur dos tabata hala rosea. Mi a djis tene nan serka di mi segun e stòf a baha na banda di e outopista.

Segun mi batimentu di kurason a normalisá i mi por a hala rosea normal, mi a sklama, “Ta kiko bo tabata pensando? Bo sa kon peligroso e kos ei tabata? Bo por a muri!”

El a wak mi bèk, ku lágrima bashando for di su kara ku stòf di tera, i a bisa algu ku a drenta den profundidat di mi kurason i ku ainda ta zona den mi oreanan, “Mi tabata purba di salba nos yu.”

Na e momentu ei mi a realisá ku el a pensa ku e motor tabata na kandela, ku miedu ku e trùk lo eksplotá, i ku nos lo muri. Sinembargo, ami tabata sa ku tabata un fayo eléktriko—peligroso pero no fatal. Mi a wak mi kasá bunita, karisiando e kabes di nos yu suavemente, i puntrando mi mes ta kua tipo di muhé lo hasi algu asina balente.

E situashon aki por tabata mes emoshonalmente peligroso manera nos fayo literal di motor. Ku gratitut, despues di a keda sin papia ku otro pa un tempu rasonabel, kada un di nos keriendo ku e otro tabatin falta, finalmente nos a ekspresá e emoshonnan ku tabata kushiná tras di nos eksploshon di emoshonnan. Sentimentunan kompartí di amor i miedu pa otro su seguridat no a laga e insidente peligroso aki bira fatal pa nos apresiado matrimonio.

Pablo a avisá, “No laga palabra fo’i sla sali for di bo boka, pero solamente esun ku ta … [i] edifikante, ku por ta bon pa yuda esnan ku ta skucha” (Efesionan 4:29). Su palabranan ta impliká sierto puresa.

Kiko e frase “palabra fo’i sla” ta nifiká pa boso? Regularmente nos tur ta eksperensiá sentimentunan kargá ku rabia—di nos mes i di otronan. Nos a mira demostrashon di rabia sin kontròl den lugánan públiko. Nos a eksperensi’é manera un sorto di “fluho di emoshon” ku por hasi daño den eventonan deportivo, arena polítiko, i hasta den nos mes kasnan.

Tin bia muchanan ta papia ku mayornan amoroso ku lenga mes skèrpi ku blet. Kasánan, ku a kompartí algun eksperensianan riku i hopi tierno ku otro, ta pèrdè bista i pasenshi ku otro i ta lanta nan bos. Kada un di nos, ounke yunan di kombenio di un Tata Selestial amoroso a lamentá di a bula purá pa saka konklushon. Nos a yega di bisa palabranan sin rèspèt i kruel na otro promé ku nos a komprondé e situashon for di e perspektiva di e otro persona. Nos tur tabatin e oportunidat di siña kon palabranan destruktivo por hiba un situashon di peligroso pa fatal.

Un karta resiente di e Promé Presidensia ta deklará klaramente, “E evangelio di JesuCristu ta siña nos pa stima i trata tur hende ku kariño i manera sivilisá—hasta ora ku nos ta di akuerdo ”(karta di e Promé Presidensia 10 di yanüari 2014). Esta un rekordatorio maestral ku nos por i mester partisipá den diálogo sivilisá kontinuo, spesialmente ora nos ta mira e mundu for di diferente perspektivanan.

Den Proverbionan, Solomo ta konsehá,” Palabra kariñoso ta plakia rabia: pero palabra brutu ta lant’é” (Proverbionan 15:1). Un “kontesta kariñoso” ta konsistí di un kontesta rasonabel—palabranan disipliná di un kurason humilde. E no ta nifiká ku nunka nos no ta papia dirèkt òf ku nos ta komprometé bèrdatnan di doktrina. Palabranan ku por ta firme den informashon por ta suave den spiritu.

E Buki di Mormon ta kontené un ehèmpel remarkabel di lenguahe afirmativo den e konteksto di desakuerdo matrimonial. E yunan hòmber di Sariah, i Lehi a wòrdu mandá bèk Yerusalèm pa buska e planchanan di bròns i nan no a bolbe bèk. Sariah tabata kere ku su yunan hòmber tabata den peliger. E tabata yen di rabia i e tabatin mester di un hende pa kulpa.

Skucha e historia for di punto di bista di su yu Nefi: “Pasobra [mi mama] a suponé ku nos a peresé den e desierto; i tambe el a keha kontra mi tata, bisando e, ku e tabata un hòmber di vishon; bisando: Ata ‘ki bo a saka nos for di e tera di nos herensia, i mi yunan no ta mas, i nos ta peresé den e desierto” (1 Nefi 5:2).

Awor, laga nos konsiderá kiko Sariah kisas por tabata pensando. E tabata yen di angustia pa su yunan, ku tin biaha tabata pleita, regresá na e lugá kaminda bida di su kasá a wòrdu menasá. I el a kambia su kas i amigunan stimá pa un tènt den un desierto isolá siendo ainda den su añanan hóben pa haña yu. Na e momentu di stress grandi kousá pa su miedu, ta parse ku el a bula heroikamente, si no tabata rashonal, for di haltura di un trùk ku gran velosidat i sin kontròl den intento pa protehé su famia. El a ekspresá preokupashon legítimo na su kasá den un lenguahe di rabia i duda i kulpa—un manera di papia den kua henter e rasa humano ta parse di ta sorpresivamente kompetente.

E profeta Lehi a duna oido na e miedu ku tabata e fuente di rabia di su kasá. Despues el a duna su kontesta disipliná den un lenguahe di kompashon. Promé, el a rekonosé e bèrdat di kon e kosnan tabata parse for di perspektiva di su kasá: “I … mi tata a papia na dje, bisando: Mi sa ku mi ta un hòmber di vishon; … pero [si mi] a keda Yerusalèm [nos lo a] peresé huntu ku mi rumannan” (1 Nefi 5:4).

Despues el a papia di su miedu tokante bienestar di nan yunan, manera sin ningun duda e Spiritu Santu a tèstifiká na dje:

“Pero, ata’ki, mi a optené un tera di promesa, den kua kosnan mi ta sinti goso; si, i mi sa ku Señor lo libra mi yunan for di e mannan di Laban. …

“I segun e manera di papia aki, mi tata, Lehi, tabata konsolá mi mama, Sariah, tokante nos, miéntras nos tabata biaha den e desierto”(1 Nefi 5:5–6).

Awendia ta eksistí un gran nesesidat pa hòmbernan i muhénan kultivá rèspèt pa otro maske ku nan kerensianan i komportashon ta diferente for di otro i ounke nan motivashonnan por ta hopi diferente. Ta imposibel pa sa tur kos ku ta informá nos mente i kurason òf hasta pa komprondé kompletamente e konteksto pa e pruebanan i skohensianan ku nos tur ta enfrentá.

Sinembargo, kiko lo pasa ku e “papiamentu fo’i sla” ku Pablo a papia di dje si nos mes posishon ta inkluí komponentenan di kariño, i empatia pa un otro su eksperensia promé? Aseptando kompletamente e límite di mi propio imperfekshonnan i fayonan, Mi ta roga boso pa praktiká di puntra, ku konsiderashon tierno pa otronan su eksperensianan, e pregunta aki: “Kiko bo ta pensando?”

Boso ta kòrda ora Señor a sorpresá Samuel i Saul dor di skohe un mucha chikí wardadó di karné, David di Bethelehèm, komo rei di Israel? Señor a bisa Su profeta, “Pasobra Señor no ta mira manera hende ta mira; pasobra hende ta wak aparensia, pero Señor ta wak e kurason” (1 Samuel 16:7).

Ora nos trùk a yena ku huma, mi kasá a aktua di e manera di mas balente ku e por a imaginá pa protehá nos yu. Mi tambe a aktua manera un protektor ora mi a kuestioná su skohensia. Sorpresa ta ku no tabata importá ken tabatin rason. Importante tabata pa skucha otro i komprondé e otro su pèrspektiva.

E boluntat pa mira for di otro su perspektiva lo transformá “papia fo’i sla” den “palabra edifikante. E Apòstel Pablo a komprendé esaki, i den sierto grado kada un di nos tambepor eksperensiá esaki. Kisas e lo no kambia òf solushoná e problema, pero di mas importante ta e posibilidat ku e palabra edifikante lo por kambia nos.

Mi ta duna mi testimonio ku nos por “edifiká” pa medio di e don di e stèm suave i delikado. E don kultivá di e Spiritu Santu por penetrá nos kurason ku interes pa sentimentunan i pensamentunan d otronan, permití nos pa transformá situashonnan peligroso den lugánan sagrado. Mi ta tèstifiká di un Salbador amoroso, ku “ta wak na [nos] kurason” i sa kiko nos ta pensando. Den e nòmber di JesuCristu, amèn.

Imprimí