Na Matavuvale ena Ruku ni Veiyalayalati
E sega ni dua na ka me na lako mai kina nomu matavuvale, ka na sega ni dua na ka ena yaco me tautauvata kei na veivakalougatataki ni veivauci.
Au marau niu tiko vata kei kemuni ena soqoni oqo, na vanua ko ni sa sureti mo ni mai tiko kina na matabete ni Kalou mai na veiyasai vuravura. Eda vakavinavinaka ni mai dabe vakatulewa tiko vei keda o Peresitedi Thomas S. Monson. Me vaka ni Peresitedi ni Lotu, sa ikoya na tamata e bula tiko nikua ka tiko vua na idola ka na vauca na matavuvale kei na veicakacakatabu vakalotu kece ni matabete ka na ganiti me rawa kina na bula tawamudu, na isolisoli levu duadua ni Kalou.
Vakarorogo tiko na bogi oqo e dua na tama ka sa lesu tale mai, baleta ni gadreva na veivakadeitaki ni isolisoli oya ena yalona taucoko. O koya kei watina erau lomani rau na luvedrau e lewe rua. Vakataki ira na vo ni itubutubu o koya e rawa ni raica na marau vakalomalagi ni wilika na veika oqo: “Raica ena laki dei tale tu ga e kea na ivakarau ni noda veimaliwai eke, ia sa na uasivi ka lagilagi sara mai kea, oqori na ka e sega ni yaco tiko oqo vei keda.”1
Na tama ka vakarorogo vata tiko kei keda ena bogi nikua, e kila vinaka tiko na sala ka na basika ki na vanua lagilagi o ya. Ena sega ni rawarawa. E sa kila oti tu o Koya. Ena taura na vakabauti Jisu Karisito, veivutuni, kei na veisau ni yalona ka a yaco ena nona kauwai e dua na bisopi ka vukei koya me vakila na nona lomani koya na Turaga me vosoti kina.
Yaco tale e so na veisau totoka ni sa lako yani kina valetabu, me laki ciqoma na nona edaumeni ka a vakamacalataka na Turaga, vei ira ka sa vakaukauwataki ira ena imatai ni valetabu ka a tara ena iotioti ni gauna oqo. O ya mai Kirtland, Ohio. Na Turaga e kaya:
“A ka oqo au sa vakaroti kemudou mo dou lako ki Ohio; ia au na qai tukuna vei kemudou mai kea na noqu ivakaro; ia ni dou sa tiko kina, dou na vakalougatataki vakaidina ena kaukauwa mai lomalagi;
“Ia mai kea talega, … raica au sa vakarautaka tu e dua na cakacaka e veivakurabuitaki; oqo na nodra vakabulai na Isireli raica au na kauti ira mai na noqu lewa; a sa sega na kaukauwa me na tarova na ligaqu.”2
Vei koya na noqu itokani ka se qai lesu ga mai oqo, kei kemuni kece na matabete, sa tu qo e matada na itavi levu ni nodra vakabulai na tiki i Isireli, ni sa noda ilesilesi, na noda matavuvale. O koya e kila ni o ya ena gadrevi kina na veivauci ena kaukauwa ni Matabete i Melikiseteki ena valetabu ni Kalou.
Kerea o koya meu vakayacora na veivauci. Erau gadreva kei watina me qaravi ena dua na gauna totolo e rawa. Me vaka ni sa roro voleka sara mai na koniferedi raraba, au a biuta ga vei nodrau bisopi, me ratou veivosakitaka vata kei noqu sekeriteri na tikinisiga cava ena ganita.
Vakasamataka mada na noqu kurabui kei na noqu marau ni sa tukuna mai o tama na tikinisiga ni veivauci ena ika 3 ni Epereli. O ya na siga ena 1836 e a rairai mai kina o Ilaijia, o koya na parofita ka a kau bulabula, ena nona talai mai ki na valetabu mai Kirtland me mai solia na kaukauwa ni veivauci vei Josefa Simici kei Oliva Kaudari. Na idola oqori sa tu ena Lotu nikua ka na tiko kina me yacova na iotioti ni gauna.3
O ya na veivakadonui vakalou vata ga e a soli vei Pita, me vaka na nona yalayala: “Au na solia talega vei iko na idola ni Matanitu Vakalomalagi, ia na ka kecega ko na vauca e vuravura ena vauci mai lomalagi, ia na ka kecega ko na sereka e vuravura ena sereki mai lomalagi.”4
Na lesu mai nei Ilaijia e vakalougatataki ira era taura tu na matabete. E vakadeitaka o Elder Harold B. Lee ena nona vosa ena koniferedi raraba, ena nona cavu vosa tiko nei Peresitedi Joseph Fielding Smith. Rogoca vinaka: “E tiko vei au na matabete; e tiko vei kemuni na veitacini na matabete; eda sa ciqoma kece na Matabete i Melikiseteki—ka a tiko vei Ilaijia kei ira na vo ni parofita vakakina o Pita, Jemesa kei Joni. Ia, ni sa tiko vei keda na veivakadonui meda veipapitaisotaki, vakakina na dodonu ni vakotori ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu mera tabaki kina e so tale mera cakava na veika kece oqo, ni sega na kaukauwa ni veivauci ena sega ni rawa ni da cakava e dua na ka, ka ni na sega ni vakadonui na veika eda na cakava.”
E tomana o Peresitedi Smith:
“Na cakacakatabu vakalotu e cecere cake, na kalougata ka toka sara e cake ka na gadrevi me rawati ni na gadrevi ena bula cecere mai na matanitu ni Kalou, ena rawa walega mai na so na vanua, sega ni dua na tamata e vakadonui vua vakavo kevaka me sa ciqoma na veivakadonui mai vua e tiko vua na idola. …
“ … E sega ni dua na tamata e tiko e vuravura me tiko vua na veivakadonui me cakava na cakacakatabu vakalotu vakavo kevaka me sa vakadonuya na peresitedi ni Lotu ka tiko vua na idola. Sa solia o koya vei keda na veivakadonui; ka sa biuta na kaukauwa ni veivauci ena noda matabete baleta ni tiko vua na idola.”5
Na veivakadeitaki vata ga o ya e lako mai vei Peresitedi Boyd K. Packer ena nona vola na kaukauwa ni veivauci oqo. Niu kila ni dina na veivosa o ya, sa solia vei au na yalodei, sa vakatalega kina na matavuvale au na vauci iratou tiko ena ika 3 ni Epereli: “Tukuni vei Pita me taura tu na idola. O Pita me na taura tu na kaukauwa ni veivauci me vesuka se vauca e vuravura se sereka e vuravura ka sa na vaka talega kina mai lomalagi. Na idola oqori e nona na Peresitedi ni Lotu—na parofita, daurairai ka dauvakatakila. Na kaukauwa ni veivauci tabu oqori sa tiko ena Lotu nikua. Ena sega tale ni dua na ka me na raici cake na kena sa rui bibi mai vei ira era vakadinata na kaukauwa oqo. Sega tale ni dua na ka me na vakamareqeti. E tiko e vica wale sara na tamata ka [tiko] vei ira na kaukauwa ni veivauci oqo ka tiko oqo e vuravura ena dua vata ga na gauna—ena valetabu era tiko kina na turaga sa tiko vei ira na kaukauwa ni veivauci oqo. Ena sega ni rawa ni dua me na rawata vakavo ga mai vua na parofita, dairairai ka dauvakatakila kei na Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.”6
Ena gauna sa lako mai kina o Ilaijia, e sega walega ni soli na kaukauwa ka a soli vei ira na matabete, ia, e vagolei talega na yalo: “Na yalotabu, kaukauwa kei na ilesilesi nei Ilaija, me na tiko kina vei iko na kaukauwa mo na taura na idola ni ivakatakila, cakacakatabu vakalotu, vakavuvuli kaukauwa kei na edaumeni ni taucoko ni Matabete i Melikiseteki kei na matanitu ni Kalou kei na nodra vagolei na yalodra na qase kivei ira na gone, kei na yalodra na gone, kivei ira na qase, sa vakakina o ira sa tiko mai lomalagi.”7
Na vakilai ni vagolei ni yalona sa yaco sara ga oqo vei noqu itokani ka sa vakakina vei iratou na nona matavuvale. Sa na rairai yaco tiko sara ga oqo ena soqoni nikua. Ko sa na rairai raica ena nomu vakasama, me vakataki au, na mata itamamu kei tinamu. Ena rawa beka ni o ganemu se tacimu. Ena rawa talega me dua na luvemu yalewa se tagane.
Ena rairai era tiko mai na vuravura ni yalo se mai na dua tale na vanua ka tu tani mai vei iko. Ia na marau ena lako mai na ka o na vakila ni ko sa semati vei ira sa ka dina sara baleta ni ko sa vauci vei ira ena cakacakatabu vakalotu ni matabete ka na rokova na Kalou.
O ira na taura tu na Matabete i Melikiseteki ka ra sa tama ni matavuvale sa vauci, era sa vakavulici ena ka mera na cakava. E sega ni dua na ka me na lako mai ki na nomu matavuvale ka na sega ni dua na ka ena yaco me tautauvata kei na veivakalougatataki ni veivauci. Ena sega tale ni dua na ka me bibi cake mai na nomu rokova na veiyalayalati ni bula vakamau kei na matavuvale ko a sa cakava se mo na laki cakava ena valetabu ni Kalou.
E matata sara tu ga na kena icakacaka. Na Yalo Tabu ni Veiyalayalati, ena vuku ni noda talairawarawa kei na solibula me na vauca na noda veiyalayalati ni valetabu ka me na rawa ni na laki yaga kina bula sa bera mai. E vakamacalataka o Peresitedi Harold B. Lee na ibalebale ni vauci mai na Yalo Tabu ni Veiyalayalati, ena nona cavuta na vosa nei Elder Melvin J. Ballard: “Eda rawa ni lawakitaka na tamata ia eda na sega ni rawa ni da na lawakitaka na Yalo Tabu, ka na sega ni tawamudu na noda veivakalougatataki vakavo kevaka me sa vauci mai na Yalo Tabu ni Veiyalayalati. Na Yalo Tabu e wilika na vakasama kei na yalo ni tamata ka na qai solia na nona veivakadonui ni veivauci me na kalougata kina na nodra bula o ira era sa vauci. Ni yaco oya sa na qai dei, vakadonui, ka sa qai vakadre sara vakavinaka.”8
Ni keirau a vauci mai na Valetabu e Logan kei Sisita Eyring, au a sega ni kila sara vakavinaka na ibalebale taucoko ni yalayala o ya. Au se tovolea tikoga oqo meu kila taucoko sara, ia keirau sa duavata kei watiqu ena neirau voleka ni 50 na yabaki ni vakawati me keirau na sureta tiko na Yalo Tabu ena veigauna kece ki na neirau bula kei na neirau matavuvale.
Keirau a sota ena imatai ni gauna kei Peresitedi Joseph Fielding Smith ena gauna au a se tama ni gone lailai kina, kau se qai vauci oti ga mai na valetabu, ka vakanamata vua na watiqu kei na noqu matavuvale gone. E a lako mai vei au na ivakadinadina niu a tarogi ena rumu ni Mataveiliutaki Taumada ka niu a sureti meu lako kina, ena nona tarogi au o Peresitedi Harold B. Lee ni a dusi Peresitedi Smith, “Ko vakadinadinataka li ni tamata oqo e Parofita ni Kalou?”
Se qai curu ga mai na rumu o Peresitedi Smith ka se bera mada ni bau vosa. Au vakavinavinaka niu a rawa ni tukuna yani vakadodonu: “Au kila ni vakakina,” kau kila me vaka niu kila ni cila vinaka tu na matanisiga ka sa tu vua na matabete kei na kaukauwa ni veivauci me baleti vuravura.
Na veika e sotavi o ya e vakaukauwataka vei keirau kei watiqu na nona ivakasala ena soqoni ni koniferedi ena ika 6 ni Epereli 1972 ka a kaya kina o Peresitedi Joseph Fielding Smith: “Sa loma ni Turaga me vaqaqacotaki ka maroroi na bula ni matavuvale. Keitou sa kerei kemuni na tama mo ni sa vakadeitaka na nomuni itutu ena veiliutaki ni nomuni matavuvale. Keitou sa sureti kemuni na tina mo ni tokoni ira na watimuni ka mo ni sa na cina rarama sara vei ira na luvemudrau.”9
Meu vakatututaka mada e va na ka e rawa ni ko ni cakava ena nomuni itutu vaka tama ni tiko vei kemuni na matabete mo ni liutaki ira kina na nomuni matavuvale vua na Tamada Vakalomalagi kei na iVakabula.
Na imatai, me tiko vei kemuni na ivakadinadina ni sa tiko vei keda na idola ni matabete, ka sa tiko vua na Peresitedi ni Lotu. Masulaka na ka o ya ena veisiga. Na kena isau ena lako mai ena nomu vinakata mo liutaki ira nomu matavuvale, ena nomu vakila na vakanuinui, kei na yalomarau levu sara ni ko sa veiqaravi tiko. Ko na matamamarau tu ga ka vakanuinuitaka na veika vinaka, e dua na kalougata levu vei watimu kei na nomu matavuvale.
Na ikarua, ni ka mo cakava sa ikoya mo lomana na watimu. Ena taura na vakabauta kei na yalomalua mo na vakaliuca na ka e vinakata, mai na ka o na gadreva ena sasagataki ni bula ena veisiga. Sa nomu itavi mo na vakarautaka ka maroroya na matavuvale vata kei koya ena nomu qaravi ira tiko na tani. Na ka o ya ena kauta e levu sara na nomu kaukauwa vakayago. Na toso ni yabaki kei na tauvimate ena rawa ni vakalevutaka na gagadre nei watimu. Kevaka mo na digitaka mo vakaliuca na ka e gadreva o watimu mai na ka o gadreva o iko, au yalataka vei iko ni na tosocake vakakina na nomu na lomani koya tiko.
Na ikatolu, sa ikoya mo vakauqeti ira na matavuvale mera dau veilomani. E vakavulica o Peresitedi Ezra Taft Benson:
“Ena kena vakasama ni na tawamudu, na veivakabulai e ka ni matavuvale. …
“Na kena veta sara e cake, e dodonu mera kila na gone ni ra lomani, vinakati, ka vakavinavinakataki. Na ka oqo me vakadeitaki tiko vei ira ena veigauna. Oqo na itavi mera qarava sara ga na itubutubu, ka ra dau matai sara kina na marama tina.”10
E dua tale na kena ivurevure ni veilomani sa ikoya na nodra veilomani sara ga vakaitabagone ena loma ni matavuvale. Na nodra dau veivukei kei na veilomani na veitacini ena yaco ena nodra dau sasaga toka ga na itubutubu kei na veivuke mai vua na Kalou. Ko ni na kila ni dina mai na veika o ni sa sotava mai na dui nomuni matavuvale. Ka sa na vakadeitaki ena kena wiliki na veisei e yaco kina matavuvale buladodonu nei Liai kei watina o Serai mai na iVola i Momani.
Na ka vinaka erau rawata sa vakarautaki me na veituberi tiko vei keda. Erau gumatua sara na vakavulica na kosipeli i Jisu Karisito, ka rau vakadeitaka vei ira na luvedrau, vakakina o ira na nodrau kawa ena vica na itabatamata e a vakamalumalumutaka sara ga na yalodra vua na Kalou kei ira vakataki ira. Kena ivakaraitaki, ni o Nifai e volavola ka dodoliga yani vei ira na nona matavuvale ka ra sa mai meca tu ni nona bula. Na Yalotabu e vakamalumalumutaka na yalodra e udolu ka vakaisosomitaka na veicati ki na veilomani.
Dua na sala mo na rawa ni vakamuria kina na rawa-ka nei Liai sa ikoya na kena liutaki na masu ni matavuvale, kei na gauna vata kei na matavuvale me vaka na lotu vakamatavuvale. Solia vei ira na gone na galala mera masu ena gauna ena rawa kina mera veimasulaki ena iwirini ni masu ni veivakalougatataki. Mo na saga mo kidava ka kila na gauna e yaco mai kina na duidui kei na veisei ka vakavinakataka sara me yaco tale na veimaliwai vinaka, vakabibi vei ira. Ni ra veimasulaki ka veiqaravi vakai ira ena malumu na yalodra ka ra na veivukei vakaiira kei rau na itubutubu.
Na ikava ni ka mo na cakava mo liutaka kina na nomu matavuvale ena sala sa vakarautaka na Turaga sa ikoya mo na dau veivakadodonutaki. Sa na rawa ni ko na sotava ka veivakadodonutaki ena sala ni Turaga ka liutaki ira yani kina bula tawamudu.
Ko na nanuma na vosa, ia ko se bera ni raica na kena kaukauwa e dua e tiko vua na Matabete i Melikiseteki ni vakarautaka tiko na nona matavuvale mera na laki bula ena bula ga era bula tiko kina ka ra na laki bulataka ena matanitu vakasilesitieli. O nanuma na qaqana. Era kilai levu sara:
“Raica sa sega sara ni kilikili me vakayacori na cakacaka vakabete ena ivakarau kaukauwa se vakasaurara, ia, me vakayacori ga ena veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini;
“Io, ena yalo e veidokai, kei na yalomatua, raica ena rarama sara kina na yalona, ka sega vua na veivakaisini kei na lawaki—
“Me veivunauci vakaukauwa sara ena veivakauqeti ni Yalo Tabu; ia me kusarawa me lomani koya tale a vunauca; kevaka e sega, sa na okata ko koya me kena meca;
“Io me kila ko koya ni sa kaukauwa cake na nomu yalodina, ka malumalumu na ivesu nei mate.”11
E muri sa na qai muria mai na yalayala ka na vinaka sara vei keda na tama e Saioni: “Ena salavata voli ga kei iko na Yalo Tabu, ia na nomu ititoko sa ititoko ni yalododonu kei na dina sa tudei sara; raica na nomu lewa sa lewa e sega ni mudu; ia kevaka sa sega ni taurivaki vakatani sa na tudei tu ga me tawamudu.”12
O ya sa itagede sara e cake vei keda, ia ni da sa na vosota na noda cudru ena yalo vakabauta ka tiloma na dokadoka, sa na vakadonui keda na Yalo Tabu, ka sa na qai vakadeitaki sara me ka dina na kena veiyalayalati tabu.
Ko na qai rawa-ka ena nomu vakabauta, ni Turaga sa vakalesuya mai na idola ni matabete ka sa tiko vata kei keda nikua—ka na vakadeitaka na veilomani kei watimu, kei na veivuke ni Turaga me vagolea na yalodra na luvemu vei ira vakataki ira, vakakina vei iko, kei na kena na tuberi iko ena yalololoma mo na veivakadodonutaki ka veivakadreti ena gaunisala e sureti kina na Yalotabu.
Au kila ni o Jisu Karisito e noda iVakabula. Au vakadinadinataka ni o Peresitedi Thomas S. Monson, ka da na vakarau rogoci koya, e tiko vua ka vakayagataka tiko na idola kece ni matabete ka sa tiko e vuravura nikua. Au lomani koya ka tokoni koya. Au lomani kemuni ka masulaki kemuni. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.