E hōho’a e pe’e nō te hau
Nā te ’episekōpo W. Christopher Waddell
Tauturu piti i roto i te ’Episekōpora’a fa’atere rahi
Nō te hau tā tātou pā’āto’a e ’imi ra, tītauhia ’ia ’ohipa tātou—nā roto i te ha’api’ira’a i te mau mea nō Iesu Mesia, te fa’aro’ora’a i Tāna mau parau ’e te hāhaerera’a nā muri Iāna.
Ma’a matahiti i ma’iri, ’ua anihia tā māua tamahine ’e te hunō’a ’ia ha’api’i ’āpipiti i te hō’ē piha Paraimere e pae tamaroa maha matahiti i roto. ’O tā māua tamahine te ’orometua ’e te hunō’a te ta’ata tia’i, ’e ’ua rave rāua i tei noa’a ia rāua nō te fa’ahau i te piha, ’a taime ra ’ua ta’ahuri roa ïa, nō te ha’api’i i te mau parau tumu o te ’evanelia i teie mau tamari’i.
I te hō’ē mahana, ’ua fifi roa te ha’api’ira’a ’e ’ua pau te parau, e ha’uti noa teie tamaroa maha matahiti, ’ua rave a’era tō māua hunō’a iāna, ’āfa’ihia atu ra i rāpae i te piha. Tei rāpae rāua i te piha ’e tē fa’aineine ra te hunō’a i te paraparau i teie tamaiti iti nō ni’a i tāna mau peu ’e te tītaura’a e fareirei i tōna nā metua, ’āfa’i mai nei i tōna rima i ni’a ’e ma te reo rūrū, matara mai nei teie parau, « I te tahi taime—i te tahi taime—e mea huru pa’ari nō’u ’ia feruri ia Iesu ! »
I ni’a i tō tātou tere i te tāhuti nei, noa atu te hanahana o te tāpaera’a ’e te ’ana’anatae rahi o te tere, e nā roto tātou pā’āto’a i te mau tāmatara’a ’e te ’oto. ’Ua ha’api’i Elder Joseph B. Wirthlin : « E ’ohu te huira nō te ’oto nō te fa’atano mai i ni’a ia tātou tāta’itahi. I te hō’ē taime ’e ’aore rā, i te tahi atu taime, e fāri’i tātou pā’āto’a i te ’oto. ’Aita tō tātou e horora’a ».1 I roto i Tōna pa’ari rahi, ’aita te Fatu i pāruru i te hō’ē noa a’e ta’ata i te pe’ape’a ’e te ’oto ».2 ’Ātīrā ïa, tō tātou ’aravihi ’ia rātere i teie ’e’ā ma te hau, tei te huru roa ïa i tā tātou tāfifira’a i te ferurira’a ia Iesu.
Te mana’o hau, te manava ha’avā hau ’e te ’ā’au hau, e ’ere ïa nā te ’aravihi ’ia ’ape i te mau tāmatara’a, te ’oto ’e te māuiui o te ’ā’au e fa’aoti i te reira. Noa atu tā tātou mau tāparura’a ateate, e’ita te mau vero ato’a e taui i tā rātou ’avei’a, e’ita te mau ma’i ato’a e ora mai ’e e’ita paha tātou e māramarama pauroa mai i te mau ha’api’ira’a tumu, te mau parau tumu ’e te mau ravera’a i ha’api’ihia mai e te mau peropheta, te mau hi’o ’e te mau heheu parau. Noa atu rā, e hau tei parau-fafau-hia mai ia tātou—’āpitihia e te tītaura’a.
I roto i te ’evanelia a Ioane, ’ua ha’api’i te Fa’aora ē, noa atu ā te mau ’ati rahi o te orara’a, e nehenehe tā tātou ’ia ’oa’oa ; ’ia tia’i maite ’e ’eiaha e mata’u, inaha ’ua parau ’Oia ē, « ’Ia hauhia tō ’outou iā’u nei ».3 ’Ua riro ’e e riro noa atu te fa’aro’o ia Iesu Mesia ’e i Tāna tūsia tāra’ehara ’ei parau tumu mātāmua o te ’evanelia ’e ’ei niu i ni’a i te reira tō tātou tia’ira’a nō « te mana’o hau i roto i teie nei ao, ’e te ora mure ’ore i roto i te ao a muri atu ra » e patuhia ai.4
I roto i tā tātou ’imira’a i te hau i roto i te mau tāmatara’a o te orara’a, ’ua hōro’ahia mai te hō’ē hōho’a ’ōhie e pe’e nō te rōtahi noa tō tātou mau mana’o i ni’a i te Fa’aora, i parau ho’i ’Oia : « ’A ha’api’i mai i te mau mea nō’u nei, ’e ’a fa’aro’o mai na i ta’u mau parau ; ’a hāhaere ho’i i roto i te marū o tō’u nei Vārua, ’e e noa’a ïa ia ’oe te hau i roto iā’u nei. ’O Iesu Mesia vau ».5
Ha’api’i, fa’aro’o ’e hāhaere—e toru ta’ahira’a ma te parau fafau.
Ta’ahira’a mātāmua : « Ia ha’api’ihia ’outou e au »
I roto i te Isaia tē tai’o nei tātou, « E rave rahi te ta’ata e haere ma te parau ē, E haere mai, e haere tātou i ni’a i te mou’a o Iehova, i te fare o te Atua o Iakoba ; ’e nāna e ha’api’i mai i tāna ha’apa’ora’a ».6
I roto i te mau hiero tei parare i ni’a i te fenua nei, ’e te rahi noa atu ra te numera, tē ha’api’i nei tātou i te mau mea nō Iesu Mesia ’e Tāna hōpoi’a i roto i te fa’anahora’a a te Metua ’ei Hāmani nō te ao, ’ei Fa’aora ’e ’ei Tāra’ehara nō tātou ’e ’ei puna nō to tātou hau.
’Ua ha’api’i te peresideni Thomas S. Monson : « E nehenehe te ao nei ’ia riro ’ei vāhi tītau pūai ’e te fifi nō te ora… Mai te mea ē, e haere ’outou ’e ’o vau nei i te fare mo’a o te Atua, e mai te mea ē, e ha’amana’o tātou i te mau fafaura’a tā tātou e rave i roto, e ti’a ïa ia tātou ’ia ’amo i te mau tāmatara’a ato’a ’e ’ia upo’oti’a i te fa’ahemara’a tāta’itahi. I roto i teie vāhi mo’a e ’itehia ia tātou te hau ».7
I roto i te hō’ē ’āmuira’a titi tau matahiti i ma’iri a’e nei, tē tāvini ra vau i Amerika Apato’a, ’ua farerei au i te tahi nā ta’ata fa’aipoipo e māuiui ra, inaha nō pohe noa mai ra tā rāua ’aiū tamaroa.
Tei roto i te tahi uiuira’a i te taime nō te ’āmuira’a tō’u ’ite-mātāmua-ra’a i te taea’e Tumiri, ’e tō’u ha’api’ira’a nō ni’a i teie ’ati. ’A paraparau noa ai māua, ’ua fa’a’ite mai ’oia i tōna ’oto rahi i te pohera’a tāna tamaiti ’e tae noa atu i tōna ahoaho i te mana’ora’a ē, e’ita ’oia e ’ite fa’ahou iāna. ’Ua fa’ata’a mai ’oia ē, nō te mea e melo ’āpī rātou nō te ’Ēkālesia, ’ua ha’aputu rātou i te moni e nava’i nō te haere i te hiero i te hō’ē noa taime, nā mua a’e i te fanaura’ahia tā rāua tamaiti, ’e ’ua tā’ati rāua ’ei ta’ata fa’aipoipo ’e i tā rāua nā tamahine e piti. ’Ua fa’ati’a a’era ’oia nāhea rātou i te ha’aputura’a i te moni nō te ho’i fa’ahou i te hiero ’aita rā i roa’a ia rātou ’ia ’āfa’i i tā rāua tamaiti iti nō te tā’ati ato’a mai iāna.
Tē ta’a ra iā’u ē, tē hape ra ’oia, ’ua fa’ata’a atu ra vau ē, e ’ite fa’ahou mai ’oia i tāna tamaiti, mai te peu e ha’apa’o maita’i ’oia, inaha te ’ōro’a tā’atira’a tei tā’amu iāna ’e tāna vahine ’e nā tamahine, ’ua nava’i ïa nō te tā’amu ato’a mai i tāna tamaiti, tei fānauhia i roto i te fafaura’a.
’Ua māere roa ’oia, ’ua ani mai e parau mau ānei te reira, ’o tā’u ïa i ha’apāpū atu, ’ei reira ’ua ani mai ’oia ’ia paraparau vau i tāna vahine tei heva noa i nā hepetoma e piti i ma’iri nō te fa’aru’era’a mai tāna tamaiti.
Sābati avatea, i muri iho i te ’āmuira’a, ’ua farerei au i te tuahine Tumiri nō te fa’ata’a ato’a iāna i teie ha’api’ira’a tumu hanahana. Tē oraora noa ra te māuiui nō teie mo’era’a, tē ’anapanapa mai ra rā te ti’aturi, ’e ’ua ui mai ra ma tōna roimata, « Pāpū ānei e tāpe’a fa’ahou vau i ta’u tamaiti iti i roto i tō’u rima ? Nā’u mau ānei ’oia ē a muri noa atu ? » ’Ua ha’apāpū vau iāna ē, ’ia ha’apa’o ’oia i tāna mau fafaura’a, e riro te tā’atira’a e ’itehia nei i roto i te hiero, tei ti’a maoti te mana o Iesu Mesia, i te fa’ati’a iāna ’ia pārahi fa’ahou ’e tāna tamaiti ’e ’ia tāpe’a iāna i roto i tōna nā rima.
’Ua māuiui te ’ā’au o te tuahine Tumiri nō te fa’aru’era’a tāna tamaiti, ’a fa’aoti a’era tā matou farereira’a, e roimata ’ā’au mēhara tōna ’e te hau maoti te mau ’ōro’a mo’a o te hiero e noa’a nā roto i tō tātou Fa’aora ’e Tāra’ehara.
I te taime ato’a e haere tātou i te hiero—i roto i te mau mea ato’a e fa’aro’o tātou, e rave ’e e parau ; i roto i te mau ’ōro’a ato’a e ’āmui atu tātou ’e te mau fafaura’a ato’a e rave tātou—tē fa’afāriuhia nei ia tātou i ni’a ia Iesu Mesia. E hau te noa’a mai ’ia fa’aro’o tātou i Tāna mau parau ’e ’ia ha’api’i tātou mai roto mai i Tōna hi’ora’a. ’Ua ha’api’i te peresideni Gordon B. Hinckley, « ’A haere i te fare o te Fatu ’e i reira ’a putapū i Tōna Vārua ’e ’a auhō’ē ’e Ana, e ’ite atu ai ’outou i te hau e’ita e ’itehia i te tahi atu vāhi ».8
Ta’ahira’a piti : « ’A fa’aro’o mai na i ta’u mau parau »
Tē tai’o nei tātou i roto i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau ē, « Nā roto i tō’u iho reo ’e ’aore rā nā roto i te reo o ta’u mau tāvini, hō’ē ā ïa ».9 Mai te tau mai ā o Adamu ē tae roa mai i tō tātou nei peropheta, ’o Thomas Spencer Monson, ’ua paraparau te Fatu nā roto i Tāna mau ti’a mana. Te ta’ata e mā’iti ’ia fa’aro’o ’e ’ia ha’apa’o i te mau parau a te Fatu, mai tei fa’ataehia mai nā roto i Tāna mau peropheta, e ’ite mai ïa rātou i te pāruru ’e te hau.
I roto i te Buka a Moromona e ’itehia e rave rahi hi’ora’a nō te faufa’a rahi ’ia pe’e i te a’o a te peropheta ’e ’ia ti’a nā muri iāna, mai teie ha’api’ira’a i roto i te ’ōrama a Lehi nō te tumu rā’au o te ora, i roto i te 1 Nephi pene 8. ’Aita te fare rahi ’e te ’ā’ano i ta’atahia a’enei ’e te maniania nā roto i tōna mau ha’amāramarama i arata’i-’ē-hia a’enei, i fa’ao’ō’o a’enei ’e i fa’arahi a’enei i te ta’a ’ore, mai teie mahana tō tātou. I roto i teie mau ’īrava, e tai’o tātou nō ni’a e piti pupu ta’ata ’e tā rātou pāhonora’a i te tuōra’a a te fare rahi.
Ha’amata i te ’īrava 26, tē tai’o nei tātou :
« ’E hi’o noa ato’a a’era tō’u mata, ’ite atu ra vau i te hō’ē fare rahi ’e te ’ā’ano i terā pae mai o te ’ānāvai ra…
« ’E ’ua ’ī roa ho’i i te ta’ata… ’e tē tāhitohito mai ra ’e tē amuamu mai ra ho’i rātou i te mau ta’ata i haere mai… ’e tē ’amu ra i taua hotu ra.
« ’E [tāmata] a’era rātou i taua hotu ra, ’ua ha’amā ihora rātou nō te ta’ata i tāhitohito mai ia rātou ra ; ma’iri ihora rātou i te mau ’e’ā au ’ore ra ’e mo’e atu ra ».10
I roto i te ’īrava 33 tē tai’o nei tātou nō te tahi atu pupu ta’ata, e mea ta’a ’ē tā rātou pāhonora’a i teie tāhitohitora’a ’e te fa’ao’ō’ora’a a te fare rahi. Tē parau ra te peropheta Lehi nō te feiā i roto i teie fare rahi, « ’ua tāhitohito mai ra rātou iā’u ’e te ta’ata ato’a ho’i i ’amu i taua hotu ra, ’aore rā mātou i ha’apa’o noa atu ia rātou ».11
Te ta’a ’ē rahi i roto i te feiā tei ha’amā, tei ma’iri ’e tei mo’e atu, ’e rātou tei ’ore i ha’apa’o i te fa’ao’ō’ora’a a te fare rahi ’e tei ti’a noa nā muri i te peropheta, tei roto ïa i nā parau e piti i muri nei : ’a tahi, « ’E tāmata a’era rātou » ’e te piti, « te ta’ata ato’a ho’i i ’amu ».
’Ua tae te pupu mātāmua i terā vāhi o te tumu rā’au, ’ua ti’a i te tahi taime ’e te peropheta, terā rā ’ua tāmata noa rātou i te hotu. Nō te ’orera’a rātou i tāmau i te ’amu, ’ua vaiiho rātou i te parau fa’ao’ō’ra’a a te fare rahi ’ia mau i ni’a ia rātou ’e ’ua fa’aātea ihora ia rātou i te peropheta ē roto roa i te mau ’e’ā au ’ore, i reira rātou i te mo’era’a.
Ta’a ’ē i te feiā tei tāmata ’e tei ’ōvere ’ē atu, tē vai ra rātou tei ’itehia i te ’amu-tāmau-ra’a i te hotu. ’Aita teie nau feiā i ha’apa’o i te ’ārepurepu i roto i te fare rahi, ’ua ti’a nā muri i te peropheta ’e ’ua poupou i te pāruru ’e te hau i ’āpiti mai i te reira. E’ita e nehenehe e rave ’āfa noa i tā tātou fafaura’a ia tātou i te Fatu ’e i Tāna mau tāvini. ’Ia nā reira tātou, tē vai pāruru ’ore ra ïa tātou i mua i te feiā e hina’aro nei e ha’amou i tō tātou hau. ’Ia fa’aro’o tātou i te Fatu nā roto i Tāna ra mau tāvini mana, e ti’a noa ïa tātou i te mau vāhi mo’a ra ’e e’ita tātou e fa’anu’uhia atu.
Tē pūpū nei te ’enemi i te mau pāhonora’a ha’avare mai te huru ra ē e pāhonora’a te reira, e fa’aātea fa’ahou atu rā te reira ia tātou i te hau tā tātou e ’imi ra. E pūpū ’oia i te hōho’a e mana’ohia ē e hōho’a ti’a ’e te pāruru, i te hope’a rā, mai te fare rahi ’e te ’ā’ano ra, e marua mai te reira ma te ha’amou ia rātou ato’a e ’imi ra i te hau i roto i tō te reira papa’i fare.
E ’itehia te parau mau i roto i te hīmene ’ōhie a te Paraimere : « Mau parau a te peropheta : Ha’apa’o i te mau fa’auera’a. I reira te pāruru ’e te hau ».12
Ta’ahira’a toru : « ’A hāhaere ho’i i roto i te marū o tō’u nei Vārua »
Noa atu ā te ātea tā tātou e ’ōvere ’ē atu i te ’e’ā, tē ani nei te Fa’aora ia tātou ’ia ho’i mai ’e ’ia hāhaere nā muri Iāna. Teie anira’a ’ia hāhaere nā muri ia Iesu Mesia, e anira’a ïa ’ia ’āpe’e Iāna i Getesemane ’e mai Getesemane i Kalavaria ’e mai Kalavaria i te ’ō o te mēnema. E anira’a teie ’ia ha’apa’o ’e ’ia fa’a’ohipa i Tāna tūsia tāra’ehara rahi e tae i te ta’ata hō’ē ’e i roto i te mure ’ore. E anira’a teie ’ia tātarahapa, ’ia tītau i Tōna mana tāmā ’e ’ia haru mai i Tōna rima here ’e te mātara noa. E anira’a teie ’ia vai i roto i te hau.
I te tahi taime o tō tātou orara’a, ’ua ’ite tātou i te mamae ’e te māuiui o te ’ā’au e ’āpiti nei i te hara ’e te ’ōfatira’a ture, inaha « ’ia parau ato’a ē ’aita a tātou e hara, tē ha’avare nei tātou ia tātou iho, ’e ’aore te parau i roto ia tātou nei ».13 ’Ātīrā noa atu, « ’Ia ’ute’ute roa tā ’outou mau hara ra », ’ia fa’a’ohipa tātou i te Tāra’ehara a Iesu Mesia ’e ’ia hāhaere tātou nā muri Iāna nā roto i te tātarahapara’a mau, « e riro ïa mai te hiona ».14 Noa atu ē ’ua teimaha tātou i raro a’e i te mana’o fa’ahapa, e noa’a mai te hau.
’Ua fa’ahepohia Alama tamaiti ’ia fa’aruru i tāna mau hara i te haerera’a mai te melahi a te Fatu. Teie tāna i pāpa’i nō ni’a i te reira :
« I ha’amāuiuihia ihora rā vau i te ’ati mure ’ore, ’e ahoaho roa ihora tō’u ’ā’au i ta’u ato’a ra mau hara…
« ’E ’ua ’ite atu ra vau, i fa’aru’e atu na vau i tō’u ra Atua , ’aore ho’i au i ha’apa’o i tāna ra mau fa’aue mo’a ra ».15
Noa atu te teimaha o tāna mau hara, i roto i teie ahoaho rahi, tē parau fa’ahou nei ’oia :
« ’Ua ha’amana’o vau ē, i fa’aro’o na vau i tō’u ra metua tāne i te tohura’a atu i te ta’ata i te taera’a mai o te hō’ē, ’o Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua, ’ei tāra’ehara nō tō te ao nei…
« ’Ua pi’i ihora vau i roto iā’u iho : E Iesu ē, te Tamaiti a te Atua ra, aroha mai ’oe iā’u nei ».16
« ’E ’aita roa atu ta’u mau hara i fa’a’orehia ē ’ia tae roa atu i tā’u ti’aorora’a atu i te Fatu ia Iesu Mesia ’ia aroha mai. ’Ua ti’aoro atu ra rā vau iāna, ’e ’ua roa’a te hau i ta’u ’ā’au i reira ».17
Mai ia Alama, e ’ite ato’a mai tātou i te hau i tō tātou ’ā’au ’ia hāhaere tātou nā muri ia Iesu Mesia, ’ia tātarahapa i tā tātou mau hara ’e ’ia fa’a’ohipa i Tōna mana fa’aora i roto i tō tātou orara’a.
E ’ohipa rahi atu i te hina’aro-noa-ra’a tei tītauhia nō te hau tā tātou e ’imi ra. Tītauhia ’ia ’ohipa tātou—nā roto i te ha’api’ira’a i te mau mea Nōna, te fa’aro’ora’a i Tāna mau parau ’e te hāhaerera’a nā muri Iāna. E’ita paha e roa’a ia tātou ’ia fa’atere i te mau mea ’ati a’e ia tātou, e nehenehe rā tā tātou ’ia fa’atere i te huru nō tā tātou fa’a’ohipara’a i te hōho’a e pe’e nō te hau tā te Fatu i hōro’a mai—e hōho’a e pe’e ’o te fa’a’ōhie i te feruri-pinepine-ra’a ia Iesu.
Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, ’o Iesu Mesia « te ’e’ā, te parau mau ’e te ora »18 ’e e ’ore roa e noa’a ia tātou te hau i roto i teie orara’a ’e te ora mure ’ore i roto i te ao a muri atu maori rā Iāna ra. Nā roto i te i’oa o Iesu Mesia ra, ’āmene.