Kakoroan nanon te taetae ni Burabeti
Taetae ni burabeti ake a tia ni koro bukiia man Kaokan bwaninin ana euangkerio Iesu Kristo a mwaiti.
Tariu ao mwaneu, I kakatonga n taetae n te maungatabu ni kabuta ae kakaongora aei ni bukamarua Ana Moan Kaotioti Iotebwa Timiti ibukin te Atua ao Natina, Iesu Kristo, n te bwai ae, koaua, n te Buakonikai ae Tabu. Te kaotioti anne bon te moannang ae kamimi ni Kaokan te euangkerio ao bwaai ake a riki, man ana Boki Moomon ni kaokan te kariaiakaki ao kiingin te nakoanibonga, katean ana Ekaretia te Uea ae koaua, ana tembora te Atua, ao burabeti ao abotoro ake a kaira te mwakuri ni boong aika kaitira.
Man te baire mai ieta, ana burabeti te Atua n taai ake ngkoa, ngke a kairaki iroun te Tamnei ae Raoiroi, a taetae ni burabetiia Kaokan bwai ao are e a koro bukina n ara bong aikai, kabanea ni boong ao taai aika bwanin. Te mwakuri raoi aei “a kairaki nanoia” taan mamata n taai ake ngkoa.1 Rinanon taai n rooro nako, a kaman taekinna, miia, baike a katamnei n aia iango, ao n taetae ni burabeti kanoan taai aika a na roko ibukin uean te Atua iaon te aba, are e aranna Itaia bwa “te mwakuri ae kamimi ae moan te kamimi.”2
Taetae ni burabeti ake a tia ni koro bukiia man Kaokan bwaninin ana euangkerio Iesu Kristo, n raonaki ma Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, a mwaiti. N te bong aei, e ngae n anne, N na kanikinai tii tabeua aika mamaten nanou. Aika I reiakinaki iai mairouia au tia reirei n te Moanrinan aika tangiraki ao reiakinau iroun tinau ae moan te raoiroi.
Taniera, are e tukiia raian man ana onimaki iroun te Uea Iesu Kristo ao aia bubuti ana anera n ibuobuoki te Atua, bon temanna are e noori ara bong n te mii ni burabeti. Rairan miin Nebukaneta ae Uean Bwaburon, e taetae ni burabetiia ana Ekaretia te Uea ae na rikirake ni boong aika kaitira n aron te atibu ae uarereke “e tataki man te maunga n ae akea naba bai”3 “N akea bai,” nanona man te kakai mai ieta, ana Ekaretia te Uea e na korakora rikirakena ni karokoa e kaona te aonaaba ae bwanin, “ae na [bon] aki uruaki … [ao e na] teimatoa n aki toki.”4
Bon te kakoaua ae nano bwa ana taeka Taniera a bon kakoroaki bukiia ngkai kain te Ekaretia, man te aonaaba ni kabuta, a mataku ao n ongora n te maungatabu n te bong aei.
Te abotoro ae kakaonimaki ae Betero e kabwarabwaraa “bongini kaetan bwaai ni kabane … ma ngkoa ngkoa.”5 Te Aboto ae Bauro e koreia bwa n taai aika bwanin, te Atua e na “boti … bwai ni kabane i nanoni Kristo,”6 “Iesu Kristo naba te atibu are bouan te maninganinga.”7 I namakini taetae ni burabeti akanne n ae rangi ni korakora ngke I ira katabuan te Rome Italy Tembora. Ni kabane burabeti ao abotoro a mena ikekei ngke a kaota aia kakoaua ibukin Iesu Kristo, te Tia Kabooa te aonaaba, n aron naba are a karaoia Betero ao Bauro. Te Ekaretia bon te banna ni katooto ae maiu ni bongini kaetan bwai, tariu ao mwaneu, ao kain te aro a kakoauai taetae ni burabeti akanne mai ieta n taai ake ngkoa ngkoa.
Iotebwa mai Aikubita e taetae ni burabeti bwa ni boong aika kaitira “e na kateirakeaki te tia mamata iroun te Uea ae Atuau, are e na riki bwa te tia mamata ae rine nakoia kanoau.”8 “Bwa e na karaoa ana mwakuri [te Uea].”9 Iotebwa Timiti, te burabeti ibukin Kaokan bwai, bon ngaia te tia mamata.
Ioane te Tia Kaotioti e taetae ni burabetiia ana anera Teuare Moan te Rietata e na uoti bwai ni kabane ibukin Kaokan bwai ma taeka aikai: “Ao I nora te anera temanna bwa e kibakiba i nukani karawa, ao iai bwai i rouna te euangkerio ae aki totoki bwa e na taekinna nakoia ake a maeka i aon te aba, ao nakoia botanaomata ni kabaneia, ma baronga, ma taian taetae, ma natanaomata.”10 Moronaai boni ngaia te anera. E noora ara bong ake a koreaki n ana Boki Moomon. N aron kaotina ae okioki, e katauraoa Iotebwa ibukin ana mwakuri, n raonaki ma rairakin ana Boki Moomon: Kakoauan Taekan Iesu Kristo.
Tabeman burabeti a kaman taekina kanoan ara bong. Maraki e taekina Eria bwa e na rairi “nanoia tama nakoia nati, ao nanoia nati nakoia tama.”11 E a tia n roko Eria, ao imwiin rokona, n te bong aei ti a karekei 168 tembora ae a mena ni kabuta te aonaaba. Tembora nako a mwakuri iai kain te aro aika tau ake a karaoi berita aika tabu ao ni karekei otenanti ni kakabwaia i bon ibukiia ao aia bakatibu ake a tia ni mate. Te mwakuri ae tabu aei e kabwarabwaraaki iroun Maraki “bon te bwai ae ae kakawaki nakon ana babaire te Tia Karikibwai ibukin aroia Natina.”12
Ti maiu n te tai ane e taetae ni burabetiaki iai; boni ngaira aomata ake ti kabaeaki ni kairiiri ni Kauaokin Iesu Kristo; bwa ti na ikotiia natin te Atua, naake a na ongo ao ni mwanei koaua, reirei, ao berita ibukin te euangkerio ae akea tokina. Beretitenti Nelson e aranna “te kakaewenako ae moan te korakora, te waaki ae moan te korakora, ao te mwakuri ae moan te korakora iaon [te] aba n te bong aei.”13 Man te kakai anne I kaota au koaua.
Man mwiokoau mairoun Beretitenti Russell M. Nelson, ni Beberuare n te ririki aei, I katabua te Tembora i Durban Aberika Meang. Bon te bong are N na uringnga inanon maiu ni kabane. Bon raou kain te aro ake a tia n roko n te euangkerio n aron are e taetae ni burabetiia Ieremia n taai ake ngkoa—“tatabeman man kawa nako, ao kaka uoman man utu nako.”14 Ana reirei Iesu Kristo e katiteuanaira ni kabane—ni kabuta te aonaaba—n aroia nati mwane ao aine iroun te Atua, n aroia tarira ao mwaanera inanon te euangkerio. N aki tabe bwa aekakira aron tarakira ke kunnikaira, ngaira aomata aika tii teuana ma Tamara are i Karawa are n ana babaire man moan karikan bwai ao ibukiia Ana utu bwa a na katiteuanaaki man karaoan ao kawakinan berita aika tabu n te tembora.
Nakoia bootaki aika uarereke ibukiia kain te nakoanibonga n te auti n reirei i Kirtland, Ohio, n 1834, e taetae ni burabetia te Burabeti ae Iotebwa Timiti, “Bon tii tabeman kain te kurubu n te nakoanibonga ae kam nooria n te tairiki aei, ma te Ekaretia aei e na kaona Amerika Maiaki ao Meang—e na kaona te aonaaba.”15
N ririki aika tibwa nako I a tia ni mwananga ni kabuta te aonaaba ni kaitibo ma kain te Ekaretia. Tariu n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman iai naba mwiokoaia aika ti te arona ma ngai. Ni karokoa ngkai, antai ae e kona ni waakinako ma ana tai ara burabeti ae tangiraki, Beretitenti Nelson, are e a tia ni karaoi n ana moan n uoua n ririki ngkai te Beretitenti n te Ekaretia n tia ni kaitibo ma Aika Itiaki inanon “tenibwi ma-uoua aaba ao aaba nako ake a mena iaan ana tautaeka te U.S”16 ni kakoaua te Kristo ae maiu.
I uringnga ngke I moan weteaki bwa N na nako ni mitinare ngke te ataeinimwaane ngai. I tangiria ni kan beku i Tiaman, n aron tamau, tariu, ao butikau te mwaane. N aki kantataninga okiia kain au auti, I kawaekoai nakon te bwaoki ni meeri ao ni kauka te reta ibukin weteau ni mitinare. I warekia ao I weteaki bwa N na nakon te Eastern States Mition, n te etekuata i New York City. I rangi n nanokawaki, ngaia are I a rin n te auti ao n wareka au boki aika tabu ibukin karauan nanou. I a moana warekan Reirei ao Berita aika Tabu: “Nooria, ao taraia, a rangi ni mwaiti aomata n te tabo aei, n taabo ake a uakaan; ao te mataroa ae tatauraoi e na uki n taabo ake a uakaan n te aba aei are i mainiku.”17 Te tatae ni burabeti anne, are e anganaki te Burabeti Iotebwa Timiti 1833, bon te kaotioti nakoiu. I ataia ngkanne, I a tia ni weteaki nakon te mition ae koaua are e tangiria te Uea bwa N na beku inanona. I reiakina Kaokan bwai ao moan waakinana ngke e taetae Tamara are i Karawa nakon Iotebwa Timiti ao n taku, “Aio Natiu ae Tangiraki. Ongo Irouna!”18
Ibukin kakaawakin te Ekaretia ae bwanin bon ana taetae ni burabeti Itaia, ae riaon riki 700 te ririki imwaain bungiakin Iesu Kristo: “Ao e koro bukina bwa ni bong aika kaitira ao e na kateimatoaki maungani maneaban Iehova i aon taubukini maunga, … ao a na bane n ranga botanaomata nako nanona.”19
N au iango n te bong aei, I katamneia kain te aro ao raao ake a toma ma waaki aika karaoaki ni maiu iaon te iti man te terewition, intanete, ao bwai ni mwakuri tabeua. Ti tekateka n aron ae ngaira ni kabane “i aon taubukini maunga.”20 Bon Brigham Young are e taekina te taetae ni burabeti “Aei bon te tabo ae eti.”21 Aika Itiaki, tabeman ibuakoia bon au bakatibu aika bwaeoniia, ake a katea Tion n te Rocky Mountains “rinanon ana kantaninga ao kukurein nanona are e tararuai aaba iaon te aba.”22
I tei n te bong aei iaontano ae tabu are e anai nanoia mirion iruwa. N 2002, Salt Lake City e karaoa te butimwaai ni waakin Takakaro n te Orimbiki n te Winta. Te Tabaenako Kuaea a anene n tain te kaukuuki, ao te Ekaretia e karaoa te kaotioti ma burokuraem ibukiia iruwa ao taan roko man aaba, aika moan te mwaiti. N na ururingnga n taainako noorakin te tembora mai buki n tairikin te kanako rongorongo ao kanakobwana ni kabuta te aonaaba.
Inanon ririki, beretitenti n te United States, uea, taani moti, buraim minitita, taan tei man te aba, ao aobitia man man aaba aika mwaiti a roko i Salt Lake City ao ni kaitibo ma ara tia kairiiri. Beretitenti Nelson e butimwaiia taan kairiiri man Bootaki n Aba ibukin Rikirakeia Aomata n Ibwatabwata ae Rikiia mai Aberika a anganaki te inaomata ae ti te arona n akea te bwanikirinaki ni kaeti ma te reeti. I uringnga ngke I tei irarikiia-taan-kairiiri aikai ngkai n raonaki iroun Beretitenti Nelson ni weteaki ibukin “kakorakoraakin ataakin te katei ao karinerine ao te rau ibukiia reeti n te aonaaba.”23
A mwaiti riki aika a roko n te Tembora Tikuea ao ni kaitibo inanon te marooro ma taan kairiiri n te Ekaretia. N aron te katooto, n te ririki ae nako, n atongi tabeua, ti butimwaea te ka 68 ni maungatabu ibukin te United Nation Civil Society, te ikotaki n te aonaaba ao te moan aekaki ni waaki itinanikun New York City. Ti a tia ni kaitibo ma te Komete i Vietnam ibukin Aro i Nanoa, taan tei mai Cuba, mai Biribin, Argentina, Romania, Sudan, Qatar, ao Saudi Arabia. Ti butimwaea naba te tia koroboki ni kabuta ibukin te Muslim World League.
Te bwai ae I kabwarabwara bon kakoroan bukin ana taetae ni burabeti Itaia bwa ni bong aika kaitira, a na bane n ranga botanaomata nako nanon “maungani maneaban Iehova.”24 Te Salt Lake Tembora ae korakora e tei i nuka ni mimitong ma ni kakannato.
Tiaki tein te aba ae katikiia aomata, e ngae ngke e kamimi tein ara tabo; bon boton te aro ae itiaki ae oti n tamnein, rikiraken, tamaroan, ao ana nanoanga Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ma ana aomata; ara tangira n aron ana tangira te Atua; ao ara motinnano nakon te mwakuri ae rietata, are e aranna Iotebwa Timiti bwa, “ana mwakuri Kristo.”25
Ti aki ataia bwa nningai ae e na oki iai te Tia Kamaiu, ma ti ataia man aei. Ti riai ni katauraoira inanora ao n ara iango, n tau ni Butimwaea, ao ni kakatonga n riki bwa mwakoron bwaai ni kabane ake a taetae ni burabetiaki n taai ake ngkoa.
I kakoaua bwa Beretitenti Russell M. Nelson bon ana burabeti te Uea i aon te aba, ao irarikina bon Abotoro aika weteaki iroun te Atua, ni kamatoaki bwa burabeti, taan mamata, ao taan karekei kaotioti. Ao, tariu ao mwaneu, e na reitinako Kaokan bwai.
I kainna ma ana taetae ni burabeti Iotebwa Timiti, taeka ake I kakoauai bwa a koaua: E taku: “Akea baai aika aki tabu n kona ni katoka te mwakuri man waakinana; e na korakora te bwainikirinaki, kurubu n aomata aika bubuaka a na reitaki, taanga ni buaka a na waaki, taeka ni kabuakaka a na aki kinaaki, ma koauan te Atua e na waakirake ni matoatoa, n rine, ao n inaomata, ni karokoa e tokanikai n waakina ni kabanei aaba, ni kawari ni kabane taabo, kaitiaki aaba ni kabane, ao n tang inanon taninga ni kabane, ni karokoa e kakoroaki bukin a na mwakuri te Atua, ao Iehova ae korakora ane e taetae bwa e a tia te mwakuri.”26 I kakoaua bwa ana taetae ni burabeti Iotebwai aikai a koro bukiia.
I berita bwa ngkana kam iriira ana reirei ara burabeti ae tangiraki, Beretitenti Russell M. Nelson, ana kauntira, Abotoro, ao tabeman taan kairiiri n te Ekaretia, ao ngkai kam kakauongo nakoia burabeti ake ngkoa ake a kaman taekini kanoan ara bong, a na kaonaki, nanomi ao tamneimi, ma te tamnei ao te mwakuri ibukin Kaokan bwai. I berita nakoimi bwa kam na noora bain te Atua inanon maiumi, n ongo Ana wirikiriki, ao n namakina Ana tangira. N aran Iesu Kristo, ma te kakaitau ibukin Kaokan Ana euangkerio ao Ana Ekaretia, ni kakoauan Ana tangira ae akea kabotauana, amen.