Dagiti Libro ken Adalen
Kapitulo 39: Ti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

Ti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

Kapitulo 39

Holding hands of a newly married couple.

Palagip kadagiti Nagannak

Iraman daytoy a kapitulo iti sumagmamano a paset a mabalin a saan a maawatan dagiti babassit nga ubbing. Kasayaatan nga aguray agingga a maaddaan dagiti ubbing iti umno a tawenda tapno maawatanda ti seksual a pannakinaig ken panagpaadu [procreation] sakbay nga isuro kadakuada dagitoy a paset ti kapitulo. Imbaga kadatayo dagiti dadaulotayo iti Simbaan a pagrebbengan dagiti nagannak a mangisuro kadagiti annakda maipapan iti panagpaadu (ti proseso ti panaginaw ken panagpasngay). Nasken pay nga isuro dagiti nagannak kadakuada ti linteg ti kinadalus ti dayaw, a mailawlawag iti daytoy a kapitulo.

Mabalin a rugian dagiti nagannak nga isuro dagiti annak a maaddaan kadagiti umno a panangipapan kadagiti bagida no babassitda pay nga ubbing. Ti pannakisarita kadagiti annak a sibabatad ngem sidadayaw ken panangusar kadagiti husto a nagan dagiti paset ken pakausaran dagiti bagida ket makatulongto kadakuada a dumakkel a saan a nasken nga ibainda dagiti bagida.

Gagangay a managsaludsod dagiti ubbing. Kayatda a maammuan no kasano nga agtrabaho dagiti bagida. Kayatda a maammuan no sadino ti paggapuan dagiti maladaga. No silalawag a masungbatan a dagus dagiti nagannak ti amin a kakasta a saludsod iti maawatan dagiti ubbing, itultuloyto dagiti ubbing ti agsaludsod kadagiti dadakkelda. Nupay kasta, no sungbatan dagiti nagannak dagiti saludsod tapno marikna dagiti ubbing a napabainan, naumsi, wenno saan a napnek, mabalin a mapanda agsaludsod iti sabali a tao ket mabalin a makaalada iti saan a husto a kapanunotan wenno saan nga umno a panangipapan.

Nupay kasta, saan a nasayaat wenno kasapulan nga ibaga a dagus kadagiti ubbing ti amin a banag. Kasapulan laeng nga ibaga kadakuada dagiti nagannak ti impormasion a dinawatda ken maawatanda. Bayat ti panangsungbat kadagitoy a saludsod, mabalin nga isuro dagiti nagannak kadagiti ubbing maipanggep iti kinapateg ti panangdayaw kadagiti bagida ken ti bagi dagiti dadduma. Nasken nga isuro dagiti nagannak dagiti ubbing nga agkawes iti nasayaat. Nasken nga aturenda dagiti palso a kapanunotan ken narusanger a pagsasao a masursuro dagiti ubbing manipud kadagiti dadduma.

Iti panawen a madanon dagiti annak ti umno a tawenda, nasken nga ilawlawag a sibabatad kadakuada dagiti nagannak ti maipapan iti panagpaadu [procreation]. Nasken a maawatan dagiti annak a nasayaat dagitoy a pannakabalin ken inted kadatayo ti Apo. Namnamaenna nga usarentayo dagitoy iti uneg dagiti beddeng a nangtedanna kadatayo.

Umay dagiti babassit nga ubbing iti daga nga awanan mulit ken awanan basol manipud iti Nailangitan nga Ama. Bayat ti panagkararag dagiti nagannak para iti pannarabay, paregtaento ida ti Apo a mangisuro kadagiti annakda iti umno a panawen ken iti umno a wagas.

Ti Kabaelan nga Agpaadu [Procreation]

  • Apay a nasken nga isuro dagiti nagannak dagiti annakda maipapan iti panagpaadu ken kinadalus ti dayaw? Kasano a maaramidda a siuumno daytoy?

Binilin ti Dios ti tunggal nabiag a banag nga agpaadu iti bukodna a kakikita (kitaen iti Genesis 1:22). Paset ti planona ti panagpaadu tapno makapagtultuloy nga agbiag ti amin a kita ti nabiag iti rabaw ti daga.

Kalpasanna inyegna da Adan ken Eva iti daga. Naidumdumada kadagiti dadduma pay a pinarsuana gapu ta isuda ti espiritu nga annakna. Iti Minuyongan ti Eden, pinagkaysana da Adan ken Eva iti kallaysa ken binilinna ida nga agpaadu ket punnuenda ti daga (kitaen iti Genesis 1:28). Nupay kasta, nasken a maiturayan ti biagda babaen dagiti linteg ti nasayaat a kababalin a saan ketdi a babaen ti nakaisigudan a kababalin.

Kinayat ti Dios a mayanak dagiti espiritu nga annakna kadagiti pamilia tapno maaywanan ken masursuruanda a nasayaat. Datayo, kas kada Adan ken Eva, ti mangted iti pisikal a bagi kadagitoy nga espiritu nga annak. Dinakamat ti Umuna a Panguluen ken Korum dagiti Sangapulo-ket-dua nga Apostol, “Ipakdaarmi a ti wagas a nakaparsuaan ti mortal a biag ket nadiosan a naisaad” (“Ti Kaamaan: Maysa a Waragawag iti Lubong,” Ensign, Nob. 1995, 102). Binilinnatayo ti Dios nga iti laeng kallaysa iti nagbaetan ti maysa a lalaki ken maysa a babai a maaddaantayo kadagiti seksual a pannakinaig. Maawagan daytoy a bilin iti linteg ti kinadalus ti dayaw.

Ti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

  • Ania ti linteg ti kinadalus ti dayaw?

Maaddaantayo laeng kadagiti seksual a pannakinaig iti asawatayo a legal a nakikallaysaantayo. Awan ti tao, lalaki wenno babai, a maaddaan kadagiti seksual a pannakinaig sakbay ti panagkallaysa. Kalpasan ti panagkallaysa, maipalubos dagiti seksual a pannakinaig iti asawatayo laeng.

Kinuna ti Apo kadagiti Israelita, “Dika makiabig iti dimo asawa” (Exodo 20:14). Dagiti Israelita a nangsalungasing iti daytoy a bilin ket naipasango iti nadagsen a pannusa. Inulit ti Apo daytoy a bilin kadagiti ud-udina nga aldaw (kitaen iti DkK 42:24).

Naisuron kadatayo a sakupen ti linteg ti kinadalus ti dayaw ti ad-adu pay ngem ti seksual a pannakinaig. Binallaagan ti Umuna a Panguluen dagiti agtutubo maipanggep kadagiti dadduma pay a seksual a basol:

“Sakbay ti pannakikallaysa, saankayo nga agaramid iti ania man a banag a mangriing kadagiti napalaus a rikna a nasken laeng a maipeksa iti nagbaetan dagiti agassawa. Saanyo nga aramiden ti nabara a pannakiagek, mangrabaw iti sabali a tao, wenno mangsagid iti pribado, sagrado a paset ti bagi ti sabali a tao, adda man badona wenno awan. Dimo palubosan ti asino man a mangaramid iti dayta kadakayo. Saanyo a riingen dagidiay a rikna iti bukodmo a bagi” (Para iti Pigsa ti Agtutubo [polieto, 2001], 27).

Kas kadagiti dadduma pay a panaglabsing iti linteg ti kinadalus ti dayaw, nadagsen a basol ti tignay a homoseksual wenno ti pannakinaig iti pada a lalaki wenno pada a babai. Nagsaon dagiti propeta iti ud-udina nga aldaw maipapan kadagiti pagpeggadan ti tignay a homoseksual ken maipapan iti pakaseknan ti Simbaan kadagiti tao nga addaan kadagiti kasta a pagduyosan. Kinuna ni Presidente Gordon B. Hinckley:

“Kangrunaan ti amin, mamatikami nga inordenan ti Dios ti kallaysa iti nagbaetan ti maysa a lalaki ken maysa a babai. Mamatikami a mabalin nga agnanayon ti kallaysa babaen ti panangaramat iti bileg ti awan patinggana a priesthood iti balay ti Apo.

“Agsalsaludsod dagiti tao maipapan iti panangipapanmi kadagiti mangibilbilang iti bagbagida a bakla ken tomboy. Ti sungbatko ket ipatpategmi ida a kas annak a lallaki ken annak a babbai ti Dios. Mabalin nga addaanda kadagiti masinunuo a pagduyosan a nabileg ken mabalin a narigat a mapengdan. Kaaduan a tao ti addaan kadagiti pagduyosan iti maysa a kita wenno sabali iti agduduma a panawen. No saanda nga agtignay kadagitoy a pagduyosan, ngarud makapagtultuloyda a kas kadagiti amin a dadduma pay a miembro ti Simbaan. No labsingenda ti linteg ti kinadalus ti dayaw ken dagiti pagrukodan iti dayaw wenno nasayaat a kababalin iti Simbaan, maipasagoda iti panangdisiplina ti Simbaan, a kas iti naaramiden kadagiti dadduma.

“Kayatmi a tulongan dagitoy a tattao, tapno mapapigsada, tapno matulongan ida kadagiti problemada ken kadagiti pagrigatanda. Ngem dikami makapagtakder nga awan ti kukueenna no agduyosda iti imoral nga aramid, no padasenda nga itandudo ken ikanawa ken agbiag iti maaw-awagan iti kasasaad ti panagkallaysa ti dua a tao nga agpada iti kinataoda. Ti mangpalubos iti kasta ket mangparasinto iti napateg unay ken sagrado a pundasion nga impalubos ti Dios a panagkallaysa ken ti mismo a panggepna, ti panangpatanor kadagiti pamilia” (iti Conference Report, Okt. 1998, 91; wenno Ensign, Nob. 1998, 71).

Kayat ni Satanas a Labsingentayo ti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

  • Ania dagiti sumagmamano a wagas a pangsulisogan ni Satanas kadagiti tao tapno labsingenda ti linteg ti kinadalus ti dayaw?

Plano ni Satanas a sulisogen agingga iti kabaelanna ti adu kadatayo tapno malapdantayo iti panagsubli a makipagtaeng iti Nailangitan nga Amatayo. Maysa kadagiti kadaksan a banag a maaramidna ket ti panangsulisogna kadatayo a manglabsing iti linteg ti kinadalus ti dayaw. Isu ket nasikap ken mannakabalin. Kayatna a mamatitayo a saan a basol ti manglabsing iti daytoy a linteg. Adu a tao ti naallilawen. Nasken a saluadantayo ti bagbagitayo kadagiti dakes nga impluensia.

Darupen ni Satanas dagiti pagrukodan ti kinaemma. Kayatna a mamatitayo a gapu ta napintas ti bagi ti tao, maysa daytoy a banag a nasken a maipakita ken maidaydayaw. Kayat ti Nailangitan nga Amatayo a maabbongan dagiti bagitayo tapno saantayo a makayallukoy wenno mangisagmak kadagiti dadduma nga agpanunot iti saan nga umno.

Saannatayo nga allukoyen laeng ni Satanas nga agkawes iti saan a disente, ngem ketdi allukoyennatayo pay nga agpanunot kadagiti imoral wenno saan nga umno a kapanunotan. Ar-aramidenna daytoy babaen kadagiti ladawan, pelikula, estoria, angaw, musika, ken sala a mangisingasing kadagiti imoral nga aramid. Ipaganetget ti linteg ti kinadalus ti dayaw a nadalus koma dagiti pampanunottayo kasta met dagiti aramidtayo. Insuro ni propeta Alma a no kedngannatayo ti Dios, “kedngandatayo met ti pampanunottayo; ket iti daytoy nakakaskas-ang a kasasaad saantayto a maitured ti pumerreng iti Diostayo” (Alma 12:14).

Insuro ni Jesus, “Nangngegyo a naisao: Dika makiabig iti saanmo nga asawa:

“Ngem kunak kadakayo, nga uray siasino a mangmatmat iti maysa a babai tapno gartemanna, nakiabigen kenkuana iti pusona” (Mateo 5:27–28).

Imballag ni Presidente Gordon B. Hinckley: “Agbibiagkayo iti maysa a lubong nga aduan kadagiti nakaam-amak a pannulisog. Ti pornograpia, babaen ti narukop a kinarugitna, ket sagadenna ti daga a kas iti nakabutbuteng, makalemmes nga ayus. Sabidong daytoy. Saanyo a buyaen wenno basaen daytoy. Dadaelennakayonto no aramidenyo. Alaennanto kadakayo ti respetoyo iti bagi. Takawennanto kadakayo ti panagriknayo kadagiti kinapintas ti biag. Dadaelen ket guyodennakayto nga ipan iti lubnak dagiti dakes a pampanunot ken mabalin nga iti panagaramid iti dakes. Adaywanyo daytoy. Liklikanyo daytoy a kas iti nakaro a sakit, gapu ta makapatay daytoy. Agbalinkayo a nadalus iti panunot ken iti aramid. Immula kenka ti Dios, para iti maysa a panggep, ti nadiosan a pannakaguyugoy a mabalin a nalaka a perdien dagiti dakes ken makadadael a panggep. No ubbingkayo pay, saanyo nga aramiden ti kanayon a pannakisinnarak. No madanonyo ti tawen a mapanunotyo ti makikallaysa, daytan ti panawen a pannakisinnarakyo. Ngem dakayo a lallaki nga adda iti haiskul saanyo a kasapulan daytoy, ken kasta met dagiti babbai nga adda iti haiskul” (iti Conference Report, Okt. 1997, 71–72; wenno Ensign, Nob. 1997, 51).

No dadduma sulisogennatayo ni Satanas babaen kadagiti riknatayo. Ammona no naliday, mariribukan, wenno mauppapaytayo. Pilienna daytoy a kanito ti kinakapuy tapno sulisogennatayo a manglabsing iti linteg ti kinadalus ti dayaw. Maikkannatayo ti Nailangitan nga Amatayo iti pigsa tapno malasattayo dagitoy a pannubok a ditay madangran.

Salaysayen dagiti nasantuan a kasuratan ti maipapan iti maysa a nalinteg nga agtutubo a lalaki nga agnagan iti Jose a pinagtalkan unay ti amona, ni Potifar. Intalek ni Potifar ken ni Jose ti amin a banag nga adda kenkuana. Naggartem ti asawa ni Potifar ken ni Jose ket sinulisogna a makinaig kenkuana. Ngem pinagkedkedan ni Jose ket intarayanna. (Kitaen iti Genesis 39:1–18.)

Insuro ni Pablo, “Saan nga immay kadakayo ti uray ania a pannakasulisog a di met simro kadagiti isu amin a tattao: ngem ti Dios mapagtalkan isu a dinto mangipalubos a masulisogkayo iti aglabes iti mabalinanyo; no di ket, maigiddanto iti pannakasulisog, isaganananto met ti dalan a paglisian, tapno mabalinyo a pagballigian” (1 Taga Corinto 10:13). Inyunay-unay ni Alma a “saan[tayo] a masulisog iti nalablabes ngem iti kabaelan[tayo] bayat ti “panagpakumbaba[tayo] iti sango ti Apo, ket awagan ti nasantuan a naganna, ket agsalukag ken agkararag[tayo] a kanayon” (Alma 13:28).

  • Kasano nga agkanaig ti kinadisente ken kinadalus ti dayaw? Kasano a maisuro dagiti nagannak dagiti annakda nga agbalin a disente iti panagkawes, pagsasao, ken ugali?

  • Kasano a masarangettayo ti pannakaisaknap ken impluensia ti pornograpia?

  • Ania dagiti kari nga inted kadatayo ti Apo a tumulong kadatayo a mangparmek kadagiti pannulisog ni Satanas?

Nadagsen Unay ti Pananglabsing iti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

Nagliday ni propeta Alma gapu ta maysa kadagiti annakna a lallaki ti naglabsing iti linteg ti kinadalus ti dayaw. Kinuna ni Alma iti anakna a ni Corianton, “Dimo, aya, ammo, anakko, a makarimon dagitoy a banag iti imatang ti Apo; wen, narimrimon ngem iti amin a basol malaksid iti panangibuyat iti awanan basol a dara wenno panangilibak iti Espiritu Santo?” Alma 39:5). Sumaruno iti panagpapatay ti kadagsen ti kinarugit iti dayaw.

No labsingen ti maysa a lalaki ken maysa a babai ti linteg ti kinadalus ti dayaw ket mainaw ti maysa nga ubing, mabalin a masulisogda a mangaramid iti maysa pay a makarimon a basol: panagpaikkat iti sikog. Adda manmano a nainkalintegan a gapu iti panangpaikkat iti sikog. Kinuna dagiti dadaulo ti Simbaan a sumagmamano a naisangsangayan a kasasaad ti mangikalintegan iti panangikkat iti sikog, kas iti no ti panagsikog ket bunga ti seksual a pannakinaig iti asideg a kabagian wenno pannakarames, no ti pangngeddeng ti maysa a nalaing a doktor ket agpeggad unay ti biag wenno salun-at ti ina, wenno no ti sikog ket naammuan ti nalaing a doktor nga addaan kadagiti nakaro a diperensia a saan a mangpalugod iti maladaga nga agbiag apaman a maipasngay daytoy. Ngem uray dagitoy a kasasaad ket saan a dagus a mangikalintegan iti panangpaikkat iti sikog. Nasken nga ibilang laeng dagiti sumango kadagiti kasta a kasasaad ti panangpaikkat iti sikog kalpasan ti pannakiumanda kadagiti lokal a dadauloda iti Simbaan ken pannakaawatda iti pammatalged babaen ti napasnek a panagkararag.

“No ti maysa a lalaki ken maysa a babai ket maaddaanda iti anak iti sakbay ti kallaysa, nasken a maaramid ti amin a panagkagumaan tapno maallukoyda nga agkallaysa. No saan a mabalin a mapasamak ti naballigian a kallaysa gapu iti edad wenno dadduma pay a kasasaad, nasken a mabalakadan dagiti saan pay a nagkallaysa a nagannak tapno ipatarakenda ti ubing babaen ti LDS Family Services tapno masinunuo a mailantipto ti ubing kadagiti nagannak a maikari iti templo” (First Presidency letter, Hunio 26, 2002, ken Hulio 19, 2002).

Napateg unay iti Nailangitan nga Amatayo a tungpalen dagiti annakna ti linteg ti kinadalus ti dayaw. Disiplinaen ti Simbaan dagiti miembro ti Simbaan a manglabsing iti daytoy a linteg wenno mangimpluensia kadagiti dadduma a mangaramid iti daytoy.

Mabalin a Mapakawan dagiti Manglabsing iti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

Mabalin nga umay ti talna kadagiti nanglabsing iti linteg ti kinadalus ti dayaw. Kuna ti Apo kadatayo, “No ti nadangkes paglikudanna dagiti amin a basbasolna nga inaramidna, ket tungpalenna amin dagiti lintegko, … awanto kadagiti salungasingna nga inaramidna ti maipalagip a maibusor kenkuana” (Ezequiel 18:21–22). Umay laeng ti talna babaen ti pammakawan.

Kinuna ni Presidente Kimball: “Adda kondision iti tunggal pammakawan. … Ti panagayuno, dagiti panagkararag, ti kinapakumbaba ket nasken a maipatas wenno nabilbileg ngem ti basol. Nasken nga adda nasneban a puso ken napnuan babawi nga espiritu. … Nasken nga adda lua ken pudno a panagbalbaliw ti puso. Nasken nga adda panangbigbig iti basol, panangtallikud iti dakes, panangipudno iti biddut kadagiti maitutop nga agturay nga insaad ti Apo” (The Miracle of Forgiveness [1969], 353).

Iti adu a tao, ti panagpudno ti karigatan a paset ti panagbabawi. Nasken nga agpudnotayo saan laeng nga iti Dios ngem ketdi pay iti tao a nagbasolantayo, kas iti asawa a lalaki wenno asawa a babai, ken ti umno a turay wenno awtoridad ti priesthood. Ti dadaulo iti priesthood (bishop wenno stake president) ti mangeddengto iti sasaadentayo iti Simbaan. Kinuna ti Apo ken ni Alma, “Asino man nga agbasol kaniak … no ipudnona ti basbasolna kenka ken kaniak, ket agbabawi a naimpusuan, pakawanemto, ket pakawanekto met” (Mosiah 26:29).

Ngem imballaag ni Presidente Kimball: “Nupay siwawadwad a naikari ti pammakawan, awan ti kari wenno pakakitaan ti pammakawan iti ania man a kararua a saan a naan-anay nga agbabawi. … Mabalin a napingetkami unay a mangipalpalagip kadagiti tao a dida mabalin ti agbasol ken mapakawan ket kalpasanna agbasolda manen ken manen ken mangnamnama iti maulit-ulit a pammakawan” (The Miracle of Forgiveness, 353, 360). Dagitay umawat iti pammakawan ket kalpasanna ulitenda ti basol ket agsungbatda kadagiti sigud a basolda (kitaen iti DkK 82:7; Ether 2:15).

Mabendisionan iti Adu dagiti Agtungpal iti Linteg ti Kinadalus ti Dayaw

  • Ania a bendision ti maawattayo bayat ti panangtungpaltayo iti linteg ti kinadalus ti dayaw?

No tungpalentayo ti linteg ti kinadalus ti dayaw, makapagbiagtayo nga awanan basol wenno panagbain. Mabendisionan ti biagtayo ken ti biag dagiti annaktayo no pagtalinaedentayo ti bagbagitayo a nadalus ken awanan iti mulit iti sango ti Apo. Makita dagiti annaktayo ti pagwadantayo ket surotenda dagiti tugottayo.

Dagiti Mainayon a Nasantuan a Kasuratan