Laipelí
Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné


ʻĪmisi
fakanofo ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné

Ako ʻo e Tokāteliné

Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné

Vakai Fakalūkufuá

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko e mālohi mo e mafai taʻengata ia ʻo e ʻOtuá. Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá pea puleʻi ʻa e langí mo māmani ʻo fakafou ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. ʻI he mālohí ni, ʻokú Ne huhuʻi mo hakeakiʻi ʻa Hono ngaahi fohá mo e ʻofefiné, mo fakahoko ʻa e “moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39).

Ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné “ko e konga ia ʻo e lakanga fakataulaʻeiki lahi angé, pe ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:14). ʻOku teuteu ha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻokú ne ngāue ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ke ne maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé, ke ngāue fakafaifekau taimi kakato, ke hoko ko ha husepāniti mo ha tamai angaʻofa, pea hokohoko atu e ngāue ki he ʻEikí ʻi he kotoa ʻo e moʻuí.

Ko e ngaahi tuʻunga ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ko e pīsope, taulaʻeiki siʻi, akonaki, mo e tīkoni. ʻOku tufa ʻe he kau tīkoní ʻa e sākalamēnití ʻi hono fakamafaiʻi ʻe he taki lakanga fakataulaʻeiki pulé (ʻoku angamaheni ʻaki e pīsopé pe palesiteni fakakoló). ʻOku nau tokoni ki he pīsopé pe palesiteni fakakoló ke tokangaekina e kāingalotu ʻo e Siasí ʻo ngāue pe tokoni ʻi he ngaahi meʻa fakatuʻasinó ʻo hangē ko hono tānaki ʻo e foaki ʻaukaí. ʻE lava ke fakahoko ʻe he kau akonakí ʻa e ngaahi fatongia kotoa ʻo e kau tīkoní, pea ʻoku nau maʻu foki e ngaahi faingamālie kehe ke ngāue. ʻOku nau teuteuʻi e mā mo e vai sākalamēnití pea hoko ko e kau tangata ngāue fakaetauhi. ʻE lava ke fakahoko ʻe he kau taulaʻeiki siʻí ʻa e ngaahi fatongia kotoa ʻo e kau tīkoní mo e akonakí. Te nau lava foki ʻo tāpuakiʻi e sākalamēnití, papitaiso, mo fakanofo e niʻihi kehé ki he ngaahi lakanga ʻo e taulaʻeiki siʻi, akonaki, mo e tīkoni ʻi hano fakamafaiʻi ʻe he taki lakanga fakataulaʻeiki pulé.

ʻOku lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa tangata moʻui taau kotoa pē ʻi he Siasí he ʻahó ni ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻo kamata ʻi Sānuali ʻo e taʻu ʻoku hoko ai honau taʻu 12. ʻOku maʻu ʻe he kau talavou ko ʻení, meimei ko e taʻu 11–17, ʻa e ngaahi faingamālie ke kau atu ʻi he ngaahi ouau toputapu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea mo ʻoatu ha tokoni. ʻI heʻenau fakahoko ʻi he moʻui taau honau ngaahi fatongiá, ʻoku nau ngāue ai ʻi he huafa ʻo e ʻEikí ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí.

Lolotonga hono liliu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e Tohi ʻa Molomoná, naʻá ne ʻilo ai ha lau ki he papitaiso ki hono fakamolemoleʻi ʻo e ngaahi angahalá. ʻI he ʻaho 15 ʻo Mē ʻo e 1829, naʻá ne ʻalu ai mo ʻene tangata tohi ko ʻŌliva Kautelé ki he vaoʻakaú ke fehuʻi ki he ʻEikí fekauʻaki mo e papitaisó. Lolotonga ʻena lotú, “naʻe ʻalu hifo ha talafekau mei he langí ʻi ha ʻao maama.” Ko e talafekau ko ʻení ko Sione Papitaiso, ʻa e palōfita naʻá ne papitaiso ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he laui senituli kimuʻá. Naʻe hilifaki ʻe Sione Papitaiso ʻa ia kuó ne hoko ko ha tokotaha kuo toetuʻú, ʻa hono ongo nimá ʻia Siosefa pea ʻia ʻŌliva mo foaki kiate kinaua takitaha ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, ʻa ia naʻe ʻave mei he māmaní lolotonga e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní. Naʻe lava ʻa Siosefa mo ʻŌliva ʻo fepapitaisoʻaki ʻi he mafai ko ʻení. (Vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:68–72.)

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ako Folofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

Ngaahi Pōpoaki Lahi Ange

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó

Ngaahi Tohi Lēsoní

Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí

Ngaahi Talanoá