Laipelí
Moʻui Taʻengatá


ʻĪmisi
temipale

Fakahinohino ki hono Ako ʻo e Ongoongoleleí

Moʻui Taʻengatá

Ke nofo mo e ʻOtuá pea hoko ʻo hangē ko Iá

ʻOkú ke maʻu ha tuʻunga malava mo ha ikuʻanga fakalangi ʻi hoʻo hoko ko ha ʻofefine pe foha ʻo ha mātuʻa fakalangí. Ko e taimi ʻokú ke ʻilo ai ho tuʻunga taʻengatá, te ke lava ʻo ʻiloʻʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ke teuteu ki he moʻui ka hoko maí. Koeʻuhí naʻe ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté, te tau toetuʻu kotoa pē mo maʻu ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté ʻi he moʻui ka hokó. Ka ʻoku toe lahi ange ʻa e meʻa kuo tokateu mai ʻe he Tamai Hēvaní maʻanautolu ʻoku feinga ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi, fakatomala, pea fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava mo Iá. ʻOku fakaʻatā ʻe he ʻOtua ko e Tamaí ke hoko ʻEne fānaú ʻo tatau mo Ia mo to e nofo ʻi Hono ʻaó (vakai, Mōsaia 2:41). Ko e meʻa ʻeni ʻoku ui ʻe he folofolá ko e “hākeakiʻí” mo e “moʻui taʻengatá.” Ko e moʻui taʻengatá ʻa e meʻaʻofa mahuʻinga taha ʻi he ngaahi meʻaʻofa kotoa pē ʻa e ʻOtuá pea ko e taumuʻa moʻoni ia ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7). Ko e meʻa kotoa pē ʻoku fai ʻe he ʻOtuá ke teuteuʻi ʻEne fānaú ke nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá (vakai, Mōsese 1:39).

Ko e Hā ʻa e Moʻui Taʻengata?

Ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, ko hono maʻu ia ʻo e fakamoʻui, ngaahi tāpuaki ʻo e fāmili taʻengatá, mo e hākeakiʻí, ʻa ia ko e “tuʻunga māʻolunga taha ia ʻo e fiefiá mo e nāunaú.”1 Tuʻunga ʻi he ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻe toetuʻu kotoa ʻEne fānaú hili ʻenau maté ʻo maʻu ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté (vakai, Molonai 7:41). ʻOku ope atu ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he moʻui taʻe-faʻa-maté pea ʻoku kau ai ʻa hono maʻu ʻo e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé, hokohoko atu ʻi ha fāmili taʻengata, pea hoko ʻo tatau mo e ʻOtuá mo nofo ʻi Hono ʻaó. Ko e moʻui taʻengatá ko e meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ia te tau lava ʻo maʻu mei he ʻOtuá (vakai, Loma 6:23; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7).

Vakai fakalūkufua ki he tefitó: Moʻui Taʻengatá

Ngaahi fakahinohino ki hono ako ʻo e ongoongoleleí: Palani ʻo e Fakamoʻuí, Fakamoʻuí, Ngaahi Temipalé, Ngaahi Fuakavá mo e Ouaú, Fakatahaʻi ʻo e Ngaahi Fāmilí ki ʻItānití

Konga 1

ʻE Tokoni e Palani ʻa e ʻOtuá ke Ke Maʻu ʻa e Hākeakiʻí mo e Moʻui Taʻengatá

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku nau luelue he veʻe temipalé

Kuó ke ongoʻi nai ʻi ha taimi mahalo he ʻikai ke ke taau ke maʻu ʻa e hākeakiʻí? ʻOku tau mamaʻo kotoa mei he haohaoá ʻi heʻetau feinga ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí. Ka naʻe ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻe kau ʻi heʻetau aʻusia fakamatelié ha ngaahi faingataʻa mo e loto-foʻi. ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he Fuakava Foʻoú, “Naʻe ʻofa pehē ʻa e ʻOtuá ki māmani, naʻá ne foaki hono ʻAlo pē taha naʻe fakatupú, koeʻuhí ko ia kotoa pē ʻe tui kiate iá ke ʻoua naʻa ʻauha, kae maʻu ʻa e moʻui taʻengatá” (Sione 3:16). Te tau lava ʻo falala ʻoku ngāue moʻoni e palani ʻa e Tamai Hēvaní ki hotau fakamoʻuí mo e hākeakiʻí koeʻuhí he naʻá Ne fekauʻi mai ʻa Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Fakamoʻui mo e Huhuʻi. ʻOku ʻikai pea he ʻikai ke tau lava ʻo maʻu ʻiate kitautolu pē ʻa e meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻengatá. ʻOku tau fiemaʻu ʻa Sīsū Kalaisi, pea ʻi heʻetau tui kiate Ia, fakatomala, mo feinga ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá, ʻoku tau teuteuʻi ai kitautolu ke maʻu ʻa e hākeakiʻí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:23; Mōsese 6:59–60).

ʻI heʻetau hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau maʻu ʻa e ivi mo e faingamālie ke fakalakalaka pea hoko ʻo hangē ko Iá (vakai, Mātiu 5:48; 2 Pita 1:2–4; 1 Sione 3:1–2). ʻOku talaʻofa mai ʻa e Tamai Hēvaní te tau lava ʻi ha ʻaho ʻo hoko ko e “kau ʻea-hoko fakataha mo Kalaisi” (Loma 8:17) pea maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe he ʻOtua ko e Tamaí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:36–38). ʻOku kau ʻi he meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻengatá ʻa e tāpuaki ʻo e nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea hokohoko atu ko e ngaahi fāmili (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4).

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Fakafanongo pe lau ʻa e fakalea ʻo e “Tau Laka Atu he Tui Kia Kalaisi.”2 Lekooti hoʻo ngaahi ongó ʻi hoʻo fai iá. ʻOku ngali faingofua ange nai ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he meʻa naʻá ke fakakaukau ki aí? Lau ʻa e 2 Nīfai 31:20. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke vivili atu ki muʻa ʻi he “ʻamanaki ʻoku mālohi haohaoá”?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Hiki ha lisi ʻo e ngaahi tūkunga ʻe ʻomi ai ʻe he fakatoloí pe fakatuotuaí ha ngaahi ola ʻoku ʻikai fiemaʻu. Lau fakataha ʻa e ʻAlamā 34:32–34, pea aleaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku tokoni mai ke mahino ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai totonu ai ke tau fakatoloi pe fakatuotuai ʻetau fakatomalá. Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e moʻuí ni ko e taimi ke teuteu ai ki he moʻui ka hokó?

Ako lahi ange

Konga 2

Kuo Teuteuʻi ʻe he ʻOtuá ha Ngaahi Puleʻanga Kehekehe ʻo e Nāunau maʻa ʻEne Fānaú

ʻĪmisi
tā fakatātā ʻo e laʻaá, māhiná, ngaahi fetuʻú

Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻoku kehekehe ʻa e ngaahi pale ʻi he moʻui ka hokó: “ʻI he fale ʻo ʻeku Tamaí ʻoku ai ʻa e ngaahi nofoʻanga ʻoku lahi” (vakai, Sione 14:2–3). Naʻe mamata ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki ha meʻa-hā-mai ʻo e ngaahi tuʻunga ʻe tolu, pe ngaahi puleʻanga, ʻo e nāunau ʻi he langí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:50–98). Ko e puleʻanga fakasilesitialé, fakatelesitialé, mo e fakatilesitialé ʻeni. ʻOku malava ke tau takitaha maʻu ʻeni tuʻunga ʻi he feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:40–43). Naʻe ʻilo ʻe Siosefa ko e puleʻanga te tau maʻu ʻi ha ʻahó, ʻoku makatuʻunga ia ʻi he tuʻunga ʻo ʻetau fili ke muimui ki a Sīsū Kalaisí. Ko e nāunau fakasilesitialé ʻa e nāunau māʻolunga tahá pea mo e feituʻu ʻoku ʻafio ai ʻa e ʻOtuá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:62). ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ha hala naʻe fakataumuʻa ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau teuteu mo maʻu ʻa e nāunau ʻo e puleʻanga fakasilesitialé.

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • ʻI he 1832, naʻe mamata ai ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo Sitenei Likitoní ki ha meʻa-hā-mai ʻo e ngaahi puleʻanga ʻo e nāunaú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:11–24): ko e puleʻanga fakasilesitialé (vakai, veesi 50–70, 92–96), puleʻanga fakatelesitialé (vakai, veesi 71–80, 91, 97), pea mo e puleʻanga fakatilesitialé (vakai, veesi 81–90, 98–106, 109–112). Ko e hā te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí mei he foʻi moʻoni ko ia kuó na ʻosi teuteuʻi ha ngaahi puleʻanga kehekehe ʻo e nāunaú?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

Fakaafeʻi e kau mēmipa hoʻo kulupú ke nau toe vakaiʻi ʻa e fakamatala nounou ko e “Ngaahi Puleʻanga ʻo e Nāunaú” ʻi he Ngaahi Tefitó mo e Ngaahi Fehuʻí. Talanoa fakataha fekauʻaki mo ha niʻihi ʻo e ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi nāunaú. ʻOku kaunga fēfē ʻetau ngaahi holi mo e feinga ke muimui ki a Sīsū Kalaisi ʻi he moʻui ní ki hotau pale taʻengatá?

Ako lahi ange

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehe fekauʻaki mo e Moʻui Taʻengatá