Soċjetajiet Sostenibbli
Jekk biżżejjed fostna u numru sew mill-ġirien tagħna nagħmlu li nistgħu biex niggwidaw ħajjitna skont “il-verità ta’ Alla,” il-virtujiet morali meħtieġa f’kull soċjetà jibqgħu ħajjin.
Kemm kanta sabiħ dan il-kor dwar is-Salvatur meraviljuż.
Fl-2015, il-Ġnus Magħquda adottaw dik li kienet tissejjaħ “L-Aġenda 2030 għal Żvilupp Sostenibbli.” Kienet deskritta bħala “pjan komuni għall-paċi u l-prosperità għan-nies u l-pjaneta, għal issa u għall-futur.” L-Aġenda għal Żvilupp Sostenibbli tinkludi 17-il għan li għandhom jinkisbu sas-sena 2030, bħal: l-ebda faqar, xejn ġuħ, edukazzjoni ta’ kwalità, ugwaljanza bejn is-sessi, ilma nadif u sanità, u xogħol diċenti.1
Il-kunċett ta’ żvilupp sostenibbli hu wieħed interessanti u importanti. Kwistjoni aktar urġenti, madankollu, hi l-mistoqsija vaga ta’ soċjetajiet sostenibbli. X’inhuma l-fundamentali li jsostnu soċjetà b’saħħitha, waħda li tippromwovi l-ferħ, il-progress, il-paċi, u l-benesseri fost il-membri tagħha? Aħna għandna kitba skritturali dwar tal-anqas żewġ soċjetajiet ta’ dan it-tip. X’nistgħu nitgħallmu minnhom?
Fi żmien il-qedem, il-patrijarka u l-profeta kbir Ħenok xandar is-sewwa u “bena belt li kienet tissejjaħ il-Belt tal-Qdusija, sewwasew Sijon.”2 Hemm miktub li “il-Mulej sejjaħ lill-poplu tiegħu Sijon, għax huma kienu ta’ qalb waħda u moħħ wieħed, u għammru flimkien fit-tjubija; u fosthom ma kienx hemm foqra.”3
“U l-Mulej bierek l-art, u huma kienu mberkin fuq il-muntanji, u fuq l-għoljiet, u ffjorixxew.”4
In-nies tal-ewwel u t-tieni seklu fl-Emisfera tal-Punent magħrufa bħala n-Nefiti u l-Lamaniti jipprovdu eżempju ieħor mill-aqwa ta’ soċjetà b’saħħitha. Wara l-ministeru meraviljuż tas-Salvatur imqajjem mill-imwiet fosthom, “huma mxew wara l-kmandamenti li rċevew mingħand il-Mulej Alla tagħhom, komplew isumu u jitolbu, u jiltaqgħu flimkien ta’ spiss kemm biex jitolbu kif ukoll biex jisimgħu l-kelma tal-Mulej. …
“U ma kien hemm l-ebda għira, l-ebda ġlied, l-ebda tixwix, l-ebda żina, l-ebda gideb, l-ebda qtil, jew xi tip ta’ nuqqas ta’ rażan; u bla dubju ma kienx hawn poplu aktar kuntent fost il-popli kollha li ġew maħluqa minn id Alla.”5
Is-soċjetajiet f’dawn iż-żewġ eżempji ġew sostnuti permezz tal-barkiet tas-smewwiet riżultat tad-devozzjoni eżemplari tagħhom lejn iż-żewġ kmandamenti l-kbar: “Ħobb lill-Mulej, Alla tiegħek, b’qalbek kollha, b’ruħek kollha, u b’moħħok kollu,” u “Ħobb lil għajrek bħalek innifsek.”6 Huma kienu ubbidjenti lejn Alla fil-ħajja personali tagħhom, u ħadu ħsieb il-benesseri fiżika u spiritwali ta’ xulxin. Fi kliem id-Duttrina u Patti, dawn kienu soċjetajiet fejn “kull bniedem ifittex l-interess ta’ għajru, u jagħmel kollox b’ħarstu fissa fuq il-glorja ta’ Alla.”7
Sfortunatament, kif innota dalgħodu il-Presbiteru Quentin L. Cook, is-soċjetà ideali deskritta f’4 Nefi tal-Ktieb ta’ Mormon ma baqgħetx aktar wara t-tieni seklu. Is-sostenibbiltà mhijiex garantita, u soċjetà b’saħħitha tista’ tfalli maż-żmien jekk tabbanduna l-virtujiet kardinali li jgħinu biex issaltan il-paċi u l-prosperità. F’dan il-każ, hekk kif waqgħu għat-tentazzjonijiet tax-xitan, in-nies “bdew jisseparaw ruħhom fi klassijiet; u bdew jibnu knejjes għalihom infushom biex jistgħanew, u bdew jiċħdu l-vera knisja ta’ Kristu.”8
“U ġara li meta għaddew tlett mitt sena, kemm in-nies ta’ Nefi u l-Lamaniti saru lkoll nies mill-aktar ħżiena, bla distinzjoni bejniethom.”9
Sa tmiem is-seklu ta’ wara, miljuni sħaħ spiċċaw biex mietu fi gwerer interniċini u l-ġens li darba kien wieħed mill-aktar armonjuż spiċċa kollu tribujiet jiġġieldu bejniethom.
Jien u nirrifletti dwar dan u dwar xi eżempji oħra ta’ soċjetajiet li darba kienu b’saħħihtom u mbagħad fallew, ma nkunx żbaljat jekk ngħid li meta n-nies jitbiegħdu minn sens ta’ responsabbiltà lejn Alla u jibdew jafdaw minflok fid- “driegħ tal-laħam,” ikunu qed jistiednu d-diżastru. Li tafda fid-driegħ tal-laħam ifisser li tinjora lill-Awtur divin tad-drittijiet umani u tad-dinjità umana u tagħti l-akbar prijorità lir-rikkezzi, lis-setgħa, u t-tifħir tad-dinja (filwaqt li ħafna drabi tgħaddi biż-żmien u tippersegwita lil dawk li jimxu ma’ standard differenti minnek). Sadattant, dawk f’soċjetajiet sostenibbli qed ifittxu, kif qal is-Sultan Benjamin, li “jikbru fl-għarfien tal-glorja ta’ dak li ħalaqhom, jew fl-għarfien ta’ dak li hu ġust u vera.”10
L-istituzzjonijiet tal-familja u r-reliġjon kienu kruċjali biex jipprovdu kemm lill-individwi u l-komunitajiet virtujiet li jsostnu soċjetà b’saħħitha. B’għeruqhom fl-iskrittura, dawn il-virtujiet jinkludu, fost l-oħrajn, l-integrità, ir-responsabbiltà, il-kompassjoni, iż-żwieġ u l-fedeltà fiż-żwieġ, ir-rispett lejn ħaddieħor u lejn il-propjetà tal-oħrajn, is-servizz, u l-bżonn u d-dinjità tax-xogħol.
Aktar kmieni din is-sena wieħed editur indipendenti, Gerard Baker, kiteb artiklu fil- Wall Street Journal li fih onora lil missieru, Frederick Baker, fl-okkażjoni tal-100 sena mit-twelid tiegħu. Baker kiteb dak li ħaseb kienu r-raġunijiet għax missieru għex ħajja twila, iżda mbagħad żied dawn il-ħsibijiet:
“Filwaqt li aħna lkoll nixtiequ nkunu nafu s-sigriet ta’ ħajja twila, spiss inħoss li nkunu aħjar kieku niddedikaw aktar ħin biex naraw x’jagħmel ħajja tajba, irrispettivament kemm ngħixu fil-ħajja. Hawn, jiena ċert li naf is-sigriet ta’ missieri.
“Hu ġej minn żmien meta l-ħajja kienet definita primarjament skont id-dmir, mhux skont id-dritt; skont ir-responsabbiltajiet soċjali, mhux il-privileġġi personali. Il-prinċipju ewlieni li kien jimmotivah tul il-mitt sena tiegħu kien is-sens ta’ obbligu—lejn il-familja, lejn Alla, lejn il-pajjiż.
“Fi żmien iddominat mill-pjaga tal-familji mkissra, missieri kien raġel devot lejn martu għal 46 sena, missier iddedikat lejn is-sitt uliedu. Hu qatt ma kien daqstant preżenti u importanti aktar miż-żmien li fih il-ġenituri tiegħi soffrew it-traġedja inkonċepibbli li fiha tilfu lil wieħed minn uliedhom. …
“Fi żmien meta r-reliġjon aktar ma jmur aktar qed isir bħal kurżità, missieri għex bħala raġel Kattoliku leali u fidil, b’fidi soda fil-wegħdiet ta’ Kristu. Fil-fatt, xi kultant naħseb li hu għex daqshekk għax hu ppreparat biex imut ferm aktar minn kull persuna li ltqajt magħha.
“Jien kont raġel iffortunat—imbierek b’edukazzjoni tajba, b’familja meraviljuża, u bi ftit suċċess temporali li ma jistħoqqlix. Iżda madankollu, inħossni kemm inħossni kburi u grat, dan mhu xejn ħdejn is-sens ta’ kburija u gratitudni li għandi għal dan ir-raġel li, mingħajr daqq ta’ trombi jew pretenzjoni, mingħajr ma ppretenda ebda premju jew rikonoxximent, għadda ħajtu—issa għal seklu sħiħ—jgħix id-dmirijiet sempliċi, l-obbligi u, ultimament, il-ferħ ta’ ħajja mgħixa b’mod virtuż.”11
Jidher li l-importanza tar-reliġjon u tal-fidi reliġjuża naqset f’bosta ġnus f’dawn l-aħħar snin. Numru dejjem jikber ta’ nies jikkunsidraw li fid-dinja llum mhux meħtieġ li l-individwi jew is-soċjetajiet jemmnu f’Alla jew ikunu leali lejh biex ikunu moralment tajbin.12 Naħseb li lkoll naqblu li dawk li jiddikjaraw li m’għandhom l-ebda twemmin jistgħu jkunu, u ħafna drabi huma, nies ta’ moral tajjeb. Ma naqblux, madankollu, li dan iseħħ mingħajr influwenza divina. Qed nirreferi għad-Dawl ta’ Kristu. Is-Salvatur iddikjara, “Jien il-veru dawl li jdawwal lil kull bniedem li jiġi fid-dinja.”13 Humiex konxji minnha jew le, kull raġel u mara u kull tifel u tifla ta’ kwalunkwe twemmin, ġens, u żmien għandhom fihom id-Dawl ta’ Kristu u għalhekk jippossjedu s-sens tat-tajjeb u l-ħażin li ħafna drabi nsejħulu kuxjenza.14
Madankollu, meta s-sekularizzazzjoni tissepara l-virtù personali u ċiviku mis-sens ta’ responsabbiltà lejn Alla tkun qed taqla’ l-pjanta mill-għeruq tagħha. Li niddependu biss fuq il-kultura u t-tradizzjoni mhux se jkun biżżejjed biex tiġi sostnuta l-virtù fis-soċjetà. Meta persuna m’għandha l-ebda alla ogħla minnha nnifisha u ma tfittex l-ebda ħaġa tajba aktar milli tissodisfa l-aptiti u l-preferenzi tagħha, l-effetti jibdew jidhru maż-żmien.
Soċjetà, per eżempju, li fiha l-kunsens individwali hu l-uniku ħaġa li żżomm bniedem minn xi attività sesswali hi soċjetà li qed titmermer. L-adulterju, il-promiskwità, it-twelid barra ż-żwieġ,15 u l-abort bħala għażla huma ftit mill-frott qares li hu riżultat tar-rivoluzzjoni sesswali kontinwa. Il-konsegwenzi ta’ wara li jaħdmu kontra s-sostenibbiltà ta’ soċjetà b’saħħitha jinkludu numru akbar ta’ tfal jitrabbew fil-faqar u mingħajr l-influwenza pożittiva tal-missirijiet, xi kultant għal ġenerazzjonijiet sħaħ; bin-nisa jġorru weħidhom responsabbiltajiet li suppost qed jaqsmuhom mal-missirijiet; u edukazzjoni mill-aktar defiċjenti hekk kif l-iskejjel, bħal istituzzjonijiet oħra, jintalbu jikkompensaw għall-falliment fid-dar.16 Flimkien ma’ dawn il-patoloġiji soċjali hemm sitwazzjonijiet inkalkulabbli ta’ qsim il-qalb u disperazzjoni individwali—id-distruzzjoni mentali u emozzjonali li żżur lill-ħatja u lill-innoċenti.
Nefi ddikjara:
“Ħażin għalih dak li jagħti widen għall-preċetti tal-bnedmin, u jiċħad il-qawwa ta’ Alla, u d-don tal-Ispirtu s-Santu! …
“… Ħażin għalihom dawk li jitriegħdu, u huma rrabbjati minħabba l-verità ta’ Alla!”17
B’kuntrast għal dan, il-messaġġ ta’ ferħ tagħna għal uliedna u għall-umanità kollha hu li “il-verità ta’ Alla” turina triq aħjar, jew kif qal Pawlu, “triq li tgħaddihom ilkoll,”18 triq għall-ferħ personali u l-benesseri tal-komunità u għal paċi u ferħ ta’ dejjem.
Il-verità ta’ Alla tirreferi għall-veritajiet ewlenin li jiffurmaw il-bażi tal-pjan tiegħu ta’ ferħ għal uliedu. Dawn il-veritajiet huma li Alla jgħix; li Hu l-Missier fis-Smewwiet tal-ispirti tagħna; li bħala manifestazzjoni ta’ mħabbtu, Hu tana kmandamenti li jwassluna għall-milja ta’ ferħ miegħu; li Ġesù Kristu hu Iben Alla u l-Feddej tagħna; li Hu sofra u miet biex ipatti għad-dnubiet jekk aħna nindmu; li Hu qam mill-mewt, ġab fis-seħħ il-Qawmien mill-Imwiet tal-umanità kollha; u li aħna se nieqfu quddiemu biex niġu ġġudikati, jiġifieri, biex nagħtu rendikont ta’ ħajjitna.19
Fid-disa’ sena miż-żmien imsejjaħ bħala “is-saltna tal-imħallfin” fil-Ktieb ta’ Mormon, il-profeta Alma ħalla l-pożizzjoni tiegħu bħala prim imħallef biex jiddedika ħinu kollu għat-tmexxija tal-Knisja. L-għan tiegħu kien li jindirizza l-kburija, il-persekuzzjoni, u r-regħba li kienu qed jikbru fost il-poplu u partikolarment fost il-membri tal-Knisja.20 Kif darba osserva l-Presbiteru Stephen D. Nadauld, “Id-deċiżjoni ispirata ta’ Alma ma kenitx biex iqatta’ aktar ħin jipprova jagħmel u jinforza aktar regoli biex jikkoreġi l-imġieba tan-nies tiegħu, iżda li jkellimhom dwar il-kelma ta’ Alla, li jgħallem id-duttrina u jara li jkun l-għarfien tagħhom tal-pjan tal-fidwa li jwassalhom biex jibdlu l-imġieba tagħhom.”21
Hemm ħafna x’nistgħu nagħmlu bħala aħwa u ċittadini bejnietna biex nikkontribwixxu għas-sostenibbiltà u s-suċċess tas-soċjetajiet li ngħixu fihom, u bla dubju l-aktar servizz fundamentali u dejjiem ikun li ngħallmu u ngħixu permezz tal-veritajiet inerenti li hemm fil-pjan kbir ta’ fidwa ta’ Alla. Kif jgħid il-kliem tal-għanja:
Fidi ta’ missirijietna, inħobbuk
Ħbieb u għedewwa fit-taqbida tagħna,
U b’imħabba wkoll inxandruk,
Bi kliem sabiħ u ħajja virtuża.22
Jekk biżżejjed fostna, u numru sew mill-ġirien tagħna nagħmlu ħilitna biex nieħdu d-deċiżjonijiet tagħna u niggwidaw ħajjitna skont il-verità ta’ Alla, il-virtujiet morali meħtieġa f’kull soċjetà jibqgħu ħajjin.
Permezz ta’ mħabbtu, Missierna fis-Smewwiet ta lill-Iben Waħdieni Tiegħu, Ġesù Kristu, biex inkunu nistgħu niksbu l-ħajja ta’ dejjem.23
“Ġesù Kristu xejn ma jagħmel jekk ma jkunx ta’ benefiċċju għad-dinja; għaliex hu jħobb lid-dinja, u saħansitra ta ħajtu biex iressaq lill-bnedmin kollha lejh. Għalhekk, m’hemm ħadd li jikkmanda li hu ma jgawdix mis-salvazzjoni tiegħu.
“Araw, hu jgħid lil xi ħadd: Itlaq minn quddiemi? Araw, jien ngħidilkom, Le; iżda hu jgħid: Ejjew għandi minn kull tarf tad-dinja, ixtru l-ħalib u l-għasel mingħajr flus u mingħajr prezz.”24
Dan aħna niddikjaraw “b’qalb solenni, u bi spirtu umli,”25 f’isem Ġesù Kristu, amen.