Menmenbwij im Jerbal an Tampeļ: Liāp im Kōmour
Jān Elder Dale G. Renlund
Jān Doulul eo an Jon̄oulruo Rijilōk ro
N̄e jej aini menmenbwij eo ad im etal n̄an tampeļ eo ilo etan rūtto ro jibūd im jim̧aad, Anij ej kakūrm̧ool kōjeraam̧m̧an kein kar kallim̧ur kaki jim̧or ijin im ilo turājet in rōn̄ōl eo.
Jem̧jerā ko an baam̧le remaron̄ erom̧ jet iaan en̄jake ko reletok jenōkjeej aaet apan̄ ko jej jelm̧ai. Elōn̄ iaad rekar ioon kain bōro jepel rot in ilowaan baam̧le ko ad. Kain bōro jepel rot in ekar ejaak ikōtaan ruo riperan ro an Jepļaaktok eo an Kabun̄ eo an Jisōs Kraist ilo raan kein āliktata. Parley im Orson Pratt rekar jem̧jati ro, rioktak ro jinoin, kar ekkapit n̄an Rijilōk. Erro jim̧or rekar jelm̧ae juon mālijjon̄ in tōmak bōtaab kijoone mālijon̄ in kōn juon naan in kam̧ool eo edim. Erro jim̧or rekar kaarmejete er im jipan̄ eļap kōn wōt m̧ool eo.
Ilo iien ko ilo Nauvoo, jem̧jerā eo aerro ekar jino nana, jem̧ļo̧k ilo juon dike doon, iakwelel im̧aan elōn̄ armej ilo 1846. Juon en̄jake in kōjrate doon em̧wilaļ ekar ejaak. Parley ekar jino jeje n̄an Orson n̄an ņamejļan kōjrad in, ak Orson ekar jab uwaak. Parley ekar ebbweer, tōmak bwe ekkar eo aerro ekar jem̧ļo̧k, m̧ae iien Orson enej jinoe.1
Jet iiō tokālik, ilo M̧aaj 1853, Orson ekar ekkatak kōn juon būrojāāk n̄an je juon bok kōn ro ineen William Pratt, Riamedka ro etto jibūn im jim̧aan jem̧jati rein. Orson ekar jino jan̄ “āinwōt juon ajri edik” ke ekar lale peba kein raorōk an menmenbwij in. Būruwōn ekar obrak kōn iakwe, im ekar ļōmņak in kōmour jem̧jerā eo an enana ippān ļeo jein.
Orson ekar jeje n̄an Parley, “Kiiō jeiū jitōn̄ bōro, ejjeļo̧k juon iaan ro Ineen ro Jibūd im Jim̧aad, Lieut[enant] William Pratt, eo ekar lukkuun wōr juon an ikdeleel n̄an kappukōt ro ineen āinwōt kōjro make.” Orson ekar juon iaan ro jinoin n̄an meļeļe bwe Armej ro Rekwojarjar ewōr juon aer eddo n̄an kappukōt im aini menmenbwij ko bwe jen maron̄ kōm̧m̧ani jān an ro jet kōm̧m̧ani kain̄i ko an ro jibūd im jim̧aad. Lōta eo an ekar wōnm̧aanļo̧k wōt: “Jejeļā bwe Anij eo an ro jemād ewōr juon an kōttōbar ilo aolepān menin. … Inaaj akweļap kōn jeorļo̧k in bōd kōn likjab ko aō ilo aō jeje n̄an eok. … Ij kōjatdikdik bwe kwonaaj jeorļo̧k aō bōd.”2 Mekarta naan in kam̧ool ko aer redim, aer iakwe n̄an ro jibūer im jim̧aer etto ekar kūļū n̄an kōmour juon kōjdat, kāājmour juon kinej, im pukōt im leļo̧k jeorļo̧k bōd.3
N̄e Anij ej letok n̄an kōj n̄an kōm̧m̧ane juon men, emakijkij An lōn̄ jibadbad ko ilo kōļmenļo̧kjeņ. Menmenbwij im jerbal an tampeļ ejjab n̄an wōt ro remej ak ej barāinwōt n̄an kōjeraam̧m̧an ro remour. N̄an Orson im Parley, ekar ukōt būruweero n̄an doon. Menmenbwij im jerbal an tampeļ ekar leļo̧k kajoor eo n̄an kōmouri ta eo eaikuj in mour.
Āinwōt membōr ro an Kabun̄ in, ewōr ippād juon ijjitōn̄ ekwojarjar n̄an kappukōt rūtto ro jibūd im jim̧aad im aini menmenbwij ko. Menin eļapļo̧k jān baj juon men em̧m̧an ippād, kōnke kain̄i in lo̧mo̧o̧r ko rej menin aikuj n̄an aolep ajri ro nejin Anij.4 Jej aikuj kakilen wōn ro rej rūtto ro jibūd im jim̧aad rekar mej me rekar jab bōk kain̄i in lo̧mo̧o̧r ko. Jemaron̄ kōm̧m̧ani kain̄i kein ilo an ro jet kōm̧m̧ani n̄an kōj ilo tampeļ ko, im rūtto ro jibūd im jim̧aad remaron̄ kālet n̄an bōk kain̄i kein.5 Em̧ōj rōjan̄ kōj barāinwōt n̄an jipan̄ ro uwaan ward eo ad im stake kōn etan baam̧le ko aer. Elukkuun kabwilōn̄lōn̄ bwe, jān menmenbwij im jerbal an tampeļ jemaron̄ jipan̄ pinmuuri ro remej.
Ak ilo ad bōk koņaad ilo menmenbwij im jerbal an tampeļ rainin, jej barāinwōt likūt kajjitōk eo n̄an “kōmour” kōjeraam̧m̧an ko rikanaan ro im rijilōk ro rekar kallim̧ur kaki.6 Kōjeraam̧m̧an kein rej barāinwōt lukkuun kabwilōn̄lōn̄ kōnke kōn jon̄ak ko aer, kajjojo piktokier, im aorōkier ilo mour in. Laajrak in eaitok ekūtbuuj kōjeraam̧m̧an kein:
-
Kōļapļo̧k meļeļe kōn Rilo̧mo̧o̧r eo im katok in pinmuur eo An;
-
Eļapļo̧k kareel eo an Jetōb Kwojarjar7 n̄an en̄jake kajoor im tōl n̄an mour ko ad make;
-
Kōļapļo̧k tōmak, bwe oktak n̄an Rilo̧mo̧o̧r eo en m̧wilaļ im pād;
-
Kōļapļo̧k maron̄ im kareel n̄an katak im ukweļo̧k8 kōnke juon meļeļe kōn wōn kōj, ia eo jej itok jāne, im juon visōn eo ealikkar kōn ia eo jej etal n̄ane.
-
Kōļapļo̧k kōkōm̧anm̧anļo̧k, ko̧kwojarjarļo̧k, im kōjebwebweik ikdeleel ko an būruwōd;
-
Kōļapļo̧k lan̄lōn̄ jān juon maron̄ eo ej ļapļo̧k n̄an en̄jake iakwe eo an Irooj;
-
Kōļapļo̧k kōjeraam̧m̧an ko an baam̧le, jekdo̧o̧n kain jekjek rot ko kiiō, m̧okta, ak ilju eo an baam̧le ak ewi jon̄an an jab wājabdik menmenbwij eo ad emaron̄ in;
-
Kōļapļo̧k iakwe im kam̧m̧oolol kōn rūtto ro jibūd im jim̧aad im ro nukid remaron̄, im jejjab en̄jake ad make iaad.
-
Kōļapļo̧k kajoor n̄an kile ta eo emenin aikuj n̄an kōmouri im bwe, kōn jipan̄ eo an Irooj, jerbal n̄an ro jet;
-
Kōļapļo̧k kōjparok jān kapo ko im ļapļo̧k in kareel ko an rikapo eo; im
-
Kōļapļo̧k jipan̄ n̄an bōro ko remetak, rerub, ak aikuj im kōm̧m̧an bwe ren mour.9
Eļan̄n̄e kwaar jar kōn jabdewōt kōjeraam̧m̧an kein, bōk koņaam̧ ilo menmenbwij im jerbal an tampeļ. Ilo am̧ kōm̧m̧an āindein, jar ko am naaj uwaaki. N̄e kain̄i ko rej kōm̧m̧an ilo etan ro remej, Ajri ro nejin Anij ioon laļ in rej mour. Ij bwilōn̄ etke Būreejtōn Russell M. Nelson, ilo ennaan eo an kein kajuon āinwōt Būreejtōn eo an Kabun̄ in, ekar kwaļo̧k, “Am̧ kabun̄jar ilo tampeļ eo im am̧ jerbal in jipan̄ ijeņ kōn rūtto ro jibum̧ im jim̧m̧am̧ naaj kōjeraam̧m̧an eok im kōļapļo̧k revelesōn eo am̧ make im aenōm̧m̧an im naaj kakwojarjar kallim̧ur eo am̧ n̄an dim wōt ilo iaļen bujen eo.”10
Juon rikanaan m̧oktaļo̧k ekar barāinwōt loe kōjeraam̧m̧an ko n̄an jim̧or ro remour im ro remej.11 Juon rilotok jān lan̄ ekar kwaļo̧k n̄an Ezekiel juon visōn an juon tampeļ kōn dān ej to̧o̧rļo̧k jān e. Ezekiel ekar ba:
“Dān kein rej etal ļo̧k n̄an … im to̧o̧rlaļļo̧k n̄an āne jem̧aden eo, innām rej deļo̧n̄ ilo lo̧meto eo … , [im] dān ko ie rej aebōjbōj.
“Im aolep menninmour ko rej m̧akūtkūt ilo aolep jikin ko river eo ej etal ie, renaaj mour: … bwe dān kein rej ilo̧k ie, im dān jo̧o̧ļ renaaj kāāl, im aolep men ijo river ej etal ie renaaj mour.”12
Ruo kain dān ko rem̧m̧an. Kein kajuon, reba ko reddik ejjeļo̧k aer kōtto̧o̧r, ej eddōkļo̧k im erom̧ juon reba ekilep, debakbak im m̧wilaļ n̄an ijo ettoļo̧k emaron̄ ibebļo̧k n̄ane. Juon men ej waļo̧k einļo̧k wōt kōjeraam̧m̧an ko me rej ibebtok jān tampeļ eo n̄e kajjojo armej rej liāp āinwōt baam̧le ko. Eddōkļo̧k eo eļap tokjān ej waļo̧k ilo ad wallikļo̧k im wōnm̧aanļo̧k ilo epepen ko āinwōt an kain̄i in liāp ko rej kōddape baam̧le ko ippān doon.
Kein karuo, reba eo ej kōkāāle jabdewōt men ekar un̄n̄ūri. Kōjeraam̧m̧an ko an tampeļ rej barāinwōt wōr ippāer juon maron̄ eļap im aiboojoj n̄an kōmour. Kōjeraam̧m̧an ko an tampeļ remaron̄ kōmour bōro ko im mour ko im baam̧le ko.
In kōmeļeļeiki. Ilo 1999 eo juon ļaddik em̧m̧an dettan etan Todd ekar okjak jān juon rub in eke in bōtōktōk ilo kōmālij eo an. Mekarta Todd im baam̧le eo an rekar membōr in Kabun̄ in, m̧akūtkūt ko aer rekar jab emakijkij, im ejjeļo̧k iaer ekar en̄jake kōjeraam̧m̧an ko an tampeļ eo. Ilo bon̄ōn̄ eo āliktata in an Todd mour, jinen, Betty, ekar jijet iturin peet eo an jibwe pein im ba, “Todd, eļan̄n̄e kwōj lukkuun in etal, ij kallim̧ur bwe inaaj lale bwe jerbal in tampeļ ko n̄an eok ren kōm̧m̧an.” Jibbon̄ eo juon, kar kwaļo̧k ke ebōjrak an jerbal kōmālij eo an Todd. Rim̧wijm̧wij eo ekar kōm̧akūt menono eo an Todd im leļo̧k n̄an rinan̄inmej eo aō, juon armej etan Rod.
Jet allōn̄ ālikin kar m̧wijm̧wij eo, Rod ekar kadkad in baam̧le eo an armej eo ekar leļo̧k menono eo an n̄ane im ekar jino bwebwenato ippāer. Ālkin ruo iiō tokālik, jinen Todd, Betty, ekar karuaineneik Rod bwen pād ilo iien eo ekar kein kajuon in an etal n̄an tampeļ eo. Rod im Betty ekar kein kajuon in aer ioon doon ilo ruum̧ in celestial eo ilo St. George Utah Temple.
Jet tōre tokālik, jemān Todd—ļeo pāleen Betty—ekar mej. Ruo iiō tokālik, Betty ekar karuwaineneik Rod n̄an kōm̧m̧ani kain̄i ilo etan ļaddik eo nejin emej ilo bōk kain̄i ko an tampeļ. Rod ekar m̧ōņōņō in kōm̧m̧ani, im jerbal in proxy ko rekar jem̧ļo̧kļo̧k ilowaan juon ruum̧ in liāp ilo St. George Utah Temple. Betty ekar liāp n̄an ļeo pāleen emej, bukwelōlō jujelļo̧k n̄an ļaddik eo jibūn eo ej kōm̧m̧ane liāp eo ilo etan armej eo emej. Innām, kōmjaļaaļ ekar wanlaltak iturin mejān, liin ekar jeaaļe Rod bwe en kobaļo̧k ippāer ilo lokatok eo. Rod ekar bukwelōlōk iturejetier, bōk jikin ilo an kōm̧m̧ane kain̄i eo kōn ļaddik eo nejin liin, Todd, eo me menono eo an ej menono wōt ilowaan ubōn Rod. Rileļo̧k menono eo an Rod, eo ej Todd, ekar liāp n̄an jinen im jemān n̄an indeeo. Jinen Todd ekar kōjparok kallim̧ur eo an ekar kōm̧m̧ane n̄an ļaddik nejin eo ekar do̧lo̧o̧l iiō ko m̧oktaļo̧k.
Bōtaab bwebwenato in ejjab bōjrak ijin. Jon̄oul ļalem iiō tokālikin an bōk jikin m̧wijm̧wij menono in, Rod ekar iten m̧are im ekar kajjitōk ippa bwe in kōm̧m̧ane liāp eo ilo Provo Utah Temple. Ilo raan in m̧are eo, ikar ioon Rod im rim̧are eo an, Kim, ilo juon ruum̧ ej eon̄ļo̧k jān ruum̧ in liāp eo, ijo me baam̧le ko aer im ro m̧ōttaer rekar kōttar ie. Ālkin jidik iien bwebwenato ippān Rod im Kim, ikar kajjitōk eļan̄n̄e elōn̄ aer kajjitōk.
Rod ekar ba, “Aaet ewōr. Baam̧le eo rekar letok aō menono rej pād ijin im rekōņaan in ioon eok.”
Ikar jab kōtmāne in kar bōk kain kajjitōk rot eo im ikar kajjitōk, “Kwōj ba repād ijin? Kiiō?”
Rod ekar uwaak, “Aaet.”
Ikar deļo̧n̄eļo̧k ruum̧ eo juon im kūrtok baam̧le eo n̄an ruum̧ in liāp eo. Betty, leddik eo nejin, im ļaddik eo pāleen leddik eo nejin rekar kobatok ippem. Rod ekar iakiakweiki Betty kōn juon atobokwaj, kam̧m̧ool e kōn an kar itok, innām kwaļo̧k kadkad eō n̄an e. Rod ekar ba, “Betty, en̄in ej Elder Renlund. Ekar taktō eo ekar kōjparok menono eo an ļaddik eo nejum̧ ium̧win elōn̄ iiō ko.” Ekar kajutok n̄an n̄a im kam̧m̧oolol eō. Im minit ko jet tokālik, ekar wōr atobokwaj ko im kōm̧jaļaaļ ko kōn lan̄lōn̄ ipeļaakūm̧.
Ālkin am kar atbokwoj im lan̄lōn̄ ippān doon, kōm̧ kar em̧m̧akūtļo̧k n̄an lowaan ruum̧ in liāp eo, ijo me Rod im Kim rekar liāp ie n̄an iien im indeeo. Rod, Kim, Betty, im n̄an kōm̧ean̄ kar maron̄ kam̧ool bwe lan̄ ekar lukkuun epaak, ekar lōn̄ ro jet rekar pād ippām̧ raan eo, ro me ej kab m̧ōj aer kijoone rōn̄ōl eo an mour in.
Anij, ilo maron̄ eo an eļap, ej liāpe im kōmour kajjojo armej im baam̧le ko mekarta būrom̧ōj, jako, im wāween ko reppen. Jet iien jej keidi en̄jake kein jej en̄jake ilo tampeļ ko āinwōt juon jon̄ak edik kōn jekjek rot lan̄.13 Bwe raan eo ilo Provo Utah Temple, en̄in ennaan eo jān C. S. Lewis eo ekar ļap meļeļein n̄an n̄a: “[Armej] rej ba jet en̄taan ko ilo kanniōk, ‘Ejjeļo̧k m̧ōņōņō ilju im jekļaj emaron̄ bōk jikier,’ jab jeļā bwe Lan̄, eļan̄n̄e ekar bōke, enaaj jerbal likļo̧k im ukōte men̄e men eo ekar en̄taan n̄an aiboojoj. … Armej eo ejeraam̧m̧an enaaj ba, ‘Kōm̧ij jan̄in kar jokwe ijabdewōt jikin ijjelo̧kin lan̄.’”14
Anij enaaj kōkajoorļo̧k, jipan̄, im kotak kōj;15 im Enaaj ko̧kwojarjar kōj jān m̧wilaļ in en̄taan eo ad.16 N̄e jej aini menmenbwij eo ad im etal n̄an tampeļ eo ilo etan rūtto ro jibūd im jim̧aad, Anij ej kakūrm̧ool elōn̄ iaan kōjeraam̧m̧an kein kar kallim̧ur kaki jim̧or ijin im ilo turājet in rōn̄ōl eo. Ejjeļo̧k oktak, jej jeraam̧m̧an n̄e jej jipan̄ ro jet ilo ward ko ad im stake ko ad kōm̧m̧ane ejja menin wōt. Membōr ro rejjab jokwe epaake juon tampeļ rej barāinwōt bōk ejja kōjeraam̧m̧an kein jān ad bōk koņaad ilo jerbal in menmenbwij ko an baam̧le, aini etan rūtto ro jibūd im jim̧aad n̄an kain̄i ko an tampeļ n̄an maron̄ kōm̧m̧ani.
Būreejtōn Russell M. Nelson ijoke, ekar kakkōļ: “Jemaron̄ im̧we aolepān raan eo kōn jerbal im menmenbwij an baam̧le im en̄jake ko ippān ro jet. Bōtaab jej aikuj in kōm̧m̧ane juon men n̄an kanooj en̄jake lan̄lōn̄ eo kōn kōj make.” Ekar wōnm̧aanļo̧k wōt, “Ij karuwaineneik kom̧ n̄an lukkuun ļōmņak kōn ta kain kaarmejete eo—emaron̄ juon kaarmejete an iien—komaron̄ kōm̧mane n̄an am̧ maron̄ kōm̧m̧an eļapļo̧k jerbal in tampeļ im menmenbwij an baam̧le iiō in.”17 Ilo ami errā kōn kajjitōk in an Būreejtōn Nelson, kom̧ naaj loe, aiintok, im ekkejelļo̧k n̄an baam̧le eo ami. Ilo kakkokobaba, kōjeraam̧m̧an ko renaaj ibebwaj n̄an eok im baam̧le eo am̧ āinwōt reba eo Ezekiel ekar kōnono kake. Kwonaaj loe kōmour eo n̄an eo ej aikuji kōmour in.
Orson im Parley Pratt rekar en̄jake kōmour in im jekjek rejelet liāp an menmenbwij im jerbal an tampeļ ilo jinoin epepen in. Betty, baam̧le eo an, im Rod rekar en̄jake menin. Kom̧ maron̄ barāinwōt. Jān katok in pinmuur eo An, Jisōs Kraist ej letok kōjeraam̧m̧an kein n̄an aolep, jim̧or ro remej im ro remour. Kōnke kōjeraam̧m̧an kein, jenaaj loe bwe kōj, ilo bar juon wāween, “jan̄in kar jokwe ijabdewōt jikin ijjelo̧kin … Lan̄.”18 Ij kamool ilo etan Jisōs Kraist, amen.