‘Inisititiuti
Vahe 13: 2 Nīfai 28–30


Vahe 13

2 Nīfai 28–30

Talateú

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Nīfai ʻi he 2 Nīfai 28–30 ki he niʻihi ʻo e ngaahi tuʻunga faingataʻa ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní. ʻI hoʻo ʻakoʻi ʻene ngaahi lea ʻi he 2 Nīfai 28, ʻe lava ke ke tokoniʻi ai e kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e “ngaahi tokāteline hala mo vale mo taʻeʻaongá”—ʻa e ngaahi ivi tākiekina mo e ngaahi tōʻonga fakamāmani ʻe lava ke ne uesia ʻenau tuí. ʻI hoʻo akoʻi e kikite ʻa Nīfai ʻi he 2 Nīfai 29 peá ke fakatokangaʻi ʻene fehokotaki mo e kikite ʻa ʻĪsaia ʻi he 2 Nīfai 27, ʻe lava ke ʻilo ai ʻe he kau akó ha ngaahi founga ke tokoniʻi ʻaki ʻa e niʻihi kehé ke nau tali ʻa e Tohi ʻa Molomoná ko ha fakamoʻoni hono ua ʻo Sīsū Kalaisi. Fakaʻosí, ʻoku ʻoatu ʻe he 2 Nīfai 30 kiate koe mo hoʻo kau akó ha faingamālie ke mou aleaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻe ʻi ai lolotonga ʻa e Nofotuʻí. Tokoniʻi e kau akó ke nau sio ki he ngaahi pale ʻoku fakatatali mai ki he kakai ʻo e fuakava ʻa e ʻEikí.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • ʻI he ngaahi ʻaho fakaʻosí, ʻe tokolahi ʻa e kakai ʻe lohiakiʻi ʻaki ʻa e ngaahi tokāteline halá (vakai, 2 Nīfai 28).

  • ʻOku kau fakataha ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tohi Tapú ʻi hono fakamoʻoniʻi ko e ʻEikí ko e ʻOtuá ia (vakai, 2 Nīfai 29).

  • ʻOku fakafeʻungaʻi kitautolu ʻe he talangofuá, fakatomalá, mo e tui kia Sīsū Kalaisí ke tau hoko ko e kakai ʻo e fuakava ʻa e ʻEikí (vakai, 2 Nīfai 30:1–8).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīfai 28. ʻI he Ngaahi ʻAho Fakaʻosí, ʻe Tokolahi ʻa e Kakai ʻe Lohiakiʻi ʻAki ʻa e Ngaahi Tokāteline Halá

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauʻi fakalelei ʻa e fehokotaki ko ia ʻa e tokāteline halá mo e hīkisiá ʻi heʻenau ako ʻa e 2 Nīfai 28.

Hiki e saati ko ʻení he palakipoé:

2 Nīfai 28:1–8

2 Nīfai 28:9–16

2 Nīfai 28:17–24

2 Nīfai 28:25–32

Vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe fā. Vahe ki he kulupu takitaha ke nau ako pea aleaʻi ha taha ʻo e ngaahi konga folofola ʻoku hiki he palakipoé. Kole ki he ngaahi kulupú ke nau kumi ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tokāteline hala naʻe kikite ʻa Nīfai ʻe lahi ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, fekau e ngaahi kulupú ke nau hiki he palakipoé ʻa e ngaahi akonaki hala naʻa nau ʻilo ʻi heʻenau konga folofolá. ʻE ala tokoni atu e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki hoʻo tataki e fealēleaʻakí:

  • Ko e hā e meʻa ʻoku fehālaaki ʻi he ngaahi akonaki takitaha ko ʻení?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa ʻokú ne ʻai e ngaahi akonaki ko ʻení ke nau fakataueleʻi ʻa e fuʻu kakai tokolahí? Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke matuʻuaki ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻi he ngaahi akonaki peheé?

Fakamatala ange naʻe lea fakatokanga ʻa Nīfai ʻo kau ki he loto hīkisiá ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Kole ki he kau akó ke nau lau fakavave pē ʻa e veesi 7–16, ʻo kumi ʻa e foʻi lea ko e hīkisiá pea mo e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea kehe pē oku nau fakamatalaʻi ʻa e hīkisiá.

  • Ko e hā e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea naʻa mou maʻú? Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻo kau ki he hīkisiá? Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e hīkisiá ko ha angahala fakatuʻutāmakí?

  • ʻE lava fēfē ke tau hoko ko ha “kau muimui anga fakatōkilalo ʻo Kalaisi”? 2 Nīfai 28:14

  • Ko e hā e meʻa ʻoku fokotuʻu mai ʻe he veesi 20–22 ʻo kau ki he ngaahi founga ʻa Sētané?

Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ʻo kau ki he founga ʻe tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ke tau mālohi ʻi he fepaki mo e ngaahi akonaki hala ʻoku tau fetaulaki mo ia ʻi he ngaahi aho kimui ní.

2 Nīfai 29. ʻOku Kau Fakataha ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tohi Tapú ʻi hono Fakamoʻoniʻi ko e ʻEikí ko e ʻOtua ia

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe fakamanatu ʻa e 2 Nīfai 27, kau ai ʻa e ʻuluʻi fakamatala ʻo e vahé. Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 29:1–2.

Fakapapauʻi ʻoku fakatokangaʻi ʻe he kau akó ʻa e hokohoko atu hono fakatupulaki ʻe Nīfai ʻi he 2 Nīfai 29 ʻa e ngaahi kaveinga naʻe akoʻi ʻe ʻĪsaia ʻi he 2 Nīfai 27.

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e Tohi ʻa Molomoná ko ha “ngāue fakaofo” (2 Nīfai 29:1) ʻi māmani he ʻahó ni?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻa e ʻEikí ki he “toe fakafoki mai ʻa [Hono] kakaí”? (2 Nīfai 29:1). Ko e hā e ngaahi founga ʻoku fakaʻaongaʻi ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e Tohi ʻa Molomoná ke fakahoko ʻení?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe “tuku atu [ʻaki ʻa e ngaahi lea ʻo e Tohi ʻa Molomoná] ʻo aʻu ki he ngaahi ngataʻanga ʻo e māmaní”? 2 Nīfai 29:2). (Te ke lava ʻo fekau e kau akó ke nau vakai ki he ngaahi lea ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni mo Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī he peesi 120 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó. ʻOku maʻu foki ʻa e lea ʻa Palesiteni Penisoní ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení A.

Fakamatalaʻi ange neongo ʻa e ngaahi tūkunga mo e ngaahi taumuʻa “fakaofo” ʻo e Tohi ʻa Molomoná, he ʻikai pē tali ia ʻe he kakai tokolahi ʻi māmani. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 29:3.

Fakamatala ange ko e toenga ʻo e vahe ko ʻení ko e folofola ia ʻa e ʻEikí ki he kakai ʻoku nau talamai ʻoku kātoi ʻi he Tohi Tapú ʻa e ngaahi folofola ʻa e ʻOtuá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakafoʻituitui pe tautau toko ua ʻa e 2 Nīfai 29:7–14, pea tohiʻi ʻi heʻenau ngaahi tohi folofolá ʻa e meʻa ʻoku fakahā ki māmani ʻe hono ʻomai ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, kole ki he kau akó ke nau vahevahe mai ʻa e meʻa naʻa nau ʻiló. ʻE ala kau e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi heʻenau talí:

  1. ʻOku manatuʻi ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne fānaú ʻi he ngaahi puleʻanga kotoa pē pea ʻokú Ne ʻoatu ʻa ʻEne folofolá ki he kakai fulipē (vakai, veesi 7).

  2. ʻOku ʻikai totonu ke lāunga e kakaí ʻi he taimi ʻoku lahi ange ai ʻenau maʻu e folofola ʻa e ʻEikí (vakai, veesi 8).

  3. ʻOku folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi lea tatau ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē (vakai, veesi 8).

  4. ʻOku tatau maʻu ai pē ʻa e ʻEikí, pea ʻokú Ne folofola ʻo fakatatau ki Heʻene faʻitelihá (vakai, veesi 9).

  5. ʻOku ʻikai totonu ke pehē pē ʻe he kakaí ʻoku ʻi he Tohi Tapú ʻa e ngaahi folofola kotoa ʻa e ʻEikí pe kuo ʻikai tuku ʻe he ʻEikí ke tohi ha ngaahi folofola lahi ange (vakai, veesi 10; vakai foki, Bible Dictionary, “Lost Books”).

  6. ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kakai kotoa ʻi he ngaahi puleʻanga kotoa pē ke tohi ʻEne ngaahi folofolá (vakai, veesi 11).

  7. ʻE fakamāuʻi ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi puleʻangá mei he ngaahi tohi kuó Ne fekau ke tohí (vakai, veesi 11–12).

  8. Ko e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻe tolu ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ko e Tohi Tapú, ko e Tohi ʻa Molomoná, mo e lekooti ʻo e ngaahi faʻahinga ʻo ʻIsileli naʻe puliá (vakai, veesi 13; fakatokangaʻi ange ʻoku kau ʻi he ngaahi fakamoʻoni kehé ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ko e Mataʻitofe Mahuʻingá, mo e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní).

  9. ʻE fakatahaʻi kotoa mai ʻa e ngaahi folofola mei he ngaahi puleʻangá kotoa ke fakahā ko e ʻEikí ko e ʻOtuá ia (vakai, veesi 14).

  • Ko e hā hoʻo ongo ki he folofola ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? Ko e fē ha taimi kuó ke sio ai ki he moʻoni ʻo ʻEne ngaahi folofolá?

  • Te tau fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e 2 Nifai 29 ke fakamahinoʻi ʻaki ʻa e tālafili ʻa e kakaí ki he Tohi a Molomoná?

Kapau ʻe feʻunga ke fai pea fakaafeʻi ha kau ʻosi ngāue fakafaifekau ʻi he kalasí ke nau talanoa ki he ngaahi meʻa ne hoko he taimi naʻa nau vahevahe ai mo e kau fiefanongó ʻo kau ki he Tohi ʻa Molomoná. Talaange ke nau fakamatala ki he meʻa naʻe hoko he taimi ne tali lelei ai ʻe ha niʻihi ʻa e tohí pea mo e taimi naʻe fakafisingaʻi ai ia ʻe ha niʻihí pe faingataʻa ke nau tali ia. ʻEke ki he kau ʻosi ngāue fakafaifekaú pe ko e hā ha meʻa naʻa nau ako mei he ngaahi meʻa ko ʻeni ne hokó. ʻE lava pē ke ke talanoa ki ha meʻa tatau naʻá ke aʻusia pea vahevahe mo kinautolu ʻa e meʻa naʻá ke ako mei aí.

2 Nīfai 30:1–8. ʻOku Fakafeʻungaʻi Kitautolu ʻe he Talangofuá, Fakatomalá, mo e Tui kia Sīsū Kalaisí ke Tau Hoko ko e Kakai ʻo e Fuakava ʻa e ʻEikí

ʻAi ke lau fakalongolongo ʻe he kau akó ʻa e 2 Nīfai 30:1–2.

  • Fakatatau kia Nīfai, ko e hā e meʻa kuo pau ke fai ʻe ha taha ke ne lava ai ʻo hoko ko e konga ʻo e kakai fili ʻa e ʻEikí?

  • Ko e hā ʻokú ke pehē ai ʻoku totonu ke ʻi ai ʻa e fakatomalá ʻi he taimi ʻoku tau fakohoko ai e ngaahi fuakava mo e ʻEikí? Ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke pehē ai ʻoku fie maʻu ke tui kia Sisū Kalaisí?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko ono ke nau lau leʻolahi e 2 Nīfai 30:3–8, veesi ʻe taha ʻa e tokotaha ako. Kole ki he kau akó ke nau fakahā mai ʻa e ʻilo ʻa ia ʻe toe fakafoki mai ki he hako ʻo Nīfaí pea mo e kakai Siú ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. (ʻE lava pē ke ke fakamamafaʻi ange ʻoku lau ʻa Nīfai ʻi he 2 Nīfai 30:1–8, ki he ngaahi falukunga kakai tatau ʻoku lau ki ai ʻa Molonai ʻi he peesi talamuʻaki ʻo e Tohi ʻa Molomoná: ko e kau Senitailé, kau Siú, mo e kau Leimaná.)

  • ʻOkú ke fakakaukau ʻe lava fēfē ke tokoni ʻa e ʻilo ko ʻení ki hono toe tanaki fakataha mai ki he fuakavá ʻa e kau ʻIsileli kuo fakamoveteveteʻí?

  • Fakatatau ki he veesi 8, ʻoku ʻi fē ʻa e kakai ʻa e ʻEiki?

  • Ko e hā e meʻa t etau lava ke fai ke tokoni ki ha niʻihi kehe ke nau fakahoko pea tauhi ha ngaahi fuakava mo e ʻEiki?

2 Nīfai 30:9–18. He ʻIkai Maʻu ʻe Sētane ha Mālohi ki he Loto ʻo e Kakaí Lolotonga ʻa e Nofotuʻí

Naʻe kikite ʻa Nīfai ʻe hoko ha fuʻu mavahevahe lahi ʻi he vā ʻo e kakaí kimuʻa ʻi he pule ʻa e Fakamoʻuí ʻi māmani ʻi he nofotuʻí. ʻAi ke lau ʻe ha tokotaha ako ʻa e 2 Nīfai 30:9–10. ʻE lava foki ke ke ʻai ke lau ʻe he kau akó ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:54.

  • Ko e hā ha fakaʻilonga ʻoku ke vakai ai ki he lolotonga fakautuutu ke lahi ange ʻa e mavahevahe ko ʻeni ʻi he vā ʻo e faingahalá mo e anga māʻoniʻoní?

Fakamatala ange ʻoku toe fakamatalaʻi pē ʻe Nīfai ʻi he 2 Nīfai 30:12–15, ʻa e taha ʻo e ngaahi kikite ʻa ʻĪsaia ki he Nofotuʻí (vakai, 2 Nīfai 21:6–9). Naʻe toe lahi ange ʻa ʻene fakamatalá ʻi he kikite ʻa ʻĪsaiá pea kau ai mo e ngaahi fakaikiiki lahi. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e veesi 16–18. Taki e tokanga ʻa e kau akó ki he talaʻofa ko ia “pea ʻe ʻikai toe maʻu ʻe Sētane ha mālohi ki he loto ʻo e fānau ʻa e tangatá ʻi ha taimi fuoloa.” Kole ange leva ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 1 Nīfai 22:26.

  • Ko e hā he ʻikai toe lava ai ke maʻu ʻe Sētane ha mālohi ki he loto ʻo e kakaí?

Lau ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895- 1985), ko e Palesiteni hono 12 ʻo e Siasí:

“ ʻI he taimi ʻoku haʻi ai ʻa Sētane ʻi ha ʻapí—ʻi he taimi ʻoku haʻi ai ʻa Sētane ʻi he moʻui ʻa ha toko tahá—kuo kamata leva ʻa e Nofotuʻí ʻi he ʻapi ko iá pea ʻi he moʻui ko iá” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 172).

Fai haʻo fakamoʻoni ki he tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Kimipoló. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukauloto ki ha meʻa te nau lava ʻo fakahoko ke kamata ai hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e Nofotuʻí.

Paaki