‘Inisititiuti
Vahe 32: ʻAlamā 40–42


Vahe 32

ʻAlamā 40–42

Talateú

ʻI he konga folofola ko ʻení, ʻoku akoʻi ai ʻe ʻAlamā ʻa hono foha ko Kolianitoní ʻo kau ki he tauʻatāina ke fili fakafoʻituituí mo hono ngaahi pale mo e nunuʻa taʻengatá. ʻI hono aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi akonaki ko ʻení, ʻe fakamanatu ai kiate kinautolu “kuo teʻeki ai hoko ʻa e faiangahalá ko e fiefia” (ʻAlamā 41:10 ) pea kuo teʻeki ai ʻomi ʻe he angamāʻoniʻoní ʻa e mamahí. Te nau sio ai ʻe fakafalala ʻa e tuʻunga ʻo e fiefia te nau maʻu hili ʻa e maté ʻi he ngaahi fili ʻoku nau fai ʻi he māmaní. Te ke lava ʻo tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu e ngāue ʻoku lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakahoko ke feau e ngaahi fie maʻu ʻa e fakamaau totonú. ʻI heʻetau fili ke fakatomala pea muimui ʻiate Iá, ʻoku tau maʻu ʻa e lelei mei he palani ʻo e ʻaloʻofá pea tau fakalakalaka ai ki he fiefia taʻengatá.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • Ko e toetuʻú ko hono fakafoki ia ʻo e laumālié ki he sinó ʻi hono angatotonu mo haohaoá (vakai, ʻAlamā 40:1–5, 8–10, 16–25).

  • Hili ʻa e maté, ʻe hū ʻa e kakai kotoa pē ki he maama ʻo e ngaahi laumālié (vakai, ʻAlamā 40:6–15, 21).

  • “Kuo teʻeki ai hoko ʻa e faiangahalá ko e fiefia” (vakai, ʻAlamā 41; fakatokangaʻi ange ko e veesi fakataukei folofola ʻa e veesi 10 ).

  • ʻOku lava ke fakahoko ʻa e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, ʻAlamā 42).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 40–42. Talateú

Mahalo pē te ke fie fakamahinoʻi ange ʻi he kamata hoʻo faiakó ʻoku ʻi he ʻAlamā 40, 41, mo e 42 ʻa e ngaahi lea ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Kolianitoní, ʻa ia naʻá ne fai ha ngaahi angahala mamafa lolotonga ʻene ngāue fakafaifekau ʻi he kau Sōlamí. ʻOku lau ʻa e vahe takitaha ki ha fehuʻi fakatokāteline kehekehe. Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e ʻAlamā 40:1, 41:1, mo e 42:1, pea kumi ʻa e tefito ʻo e vahe takitaha.

  • ʻE tokoniʻi fēfē ʻe ha mahino ʻo e ngaahi tefito ko ʻení kia Kolianitoni ke ne fakatomala ai?

ʻAlamā 40:1–5, 8–10, 16–25. Ko e Toetuʻú ko hono Toe Fakafoki ia ʻo e Laumālié ki he Sinó ʻi Hono Angatotonu mo Haohaoá

Kole ki he kau akó ke nau toe fakamanatu fakalongolongo pē ʻa e ʻAlamā 40:1.

  • Ko e konga fē ʻo e palani ʻo e fiefiá naʻe hohaʻa ki ai ʻa Kolianitoní?

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 40:2–5.

  • Fakatatau kia ʻAlamā veesi 5, ko e hā e meʻa ʻoku mahuʻinga ange ʻi hono ʻiloʻi pē ʻe tuʻo fiha ʻa e toetuʻú?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fekumi fakafoʻituitui ʻi he ʻAlamā 40:16–23, ke ʻiloʻi e ngaahi akonaki kehe fekauʻaki mo e toetuʻú. Hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé. Mahalo te nau fokotuʻu atu e ngaahi fakakaukau ko ʻení:

  1. ʻOku kamata ʻa e ʻuluaki toetuʻú ʻi he niʻihi naʻa nau moʻui pea mate “talu mei he ngaahi ʻaho ʻo ʻĀtamá ʻo aʻu mai ki he toetuʻu ʻa Kalaisí” (veesi 18).

  2. Hili ʻa e toetuʻú, ʻe taki mai ʻa e kakai kotoa pē ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻo fakamāuʻi (vakai, veesi 21).

  3. Ko e toetuʻú ko hono toe fakafoki ia ʻo e laumālie ki he sinó ʻi hono angatotonu mo haohaoá (vakai, veesi 23).

Kole ki ha toko taha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 40:23. Hili ia pea vahevahe ʻa e lea ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi mo Palesiteni Siosefa F. Sāmita he peesi 278–79 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó. ʻOku toe maʻu foki e lea ʻa ʻEletā ʻOakesí ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení A.

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē “ʻe fakafoki ʻa e meʻa kotoa pē ki honau angatotonu mo haohaoá”?

  • ʻE lava ke ʻomai fēfē ʻe he tokāteline ko ʻení ha fakafiemālie mo ha ʻamanaki lelei kiate kitautolu?

Fakamoʻoni ange ʻe toetuʻu ʻa e kakai kotoa pē koeʻuhi ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, pea ʻe ʻataʻatā honau sinó mei he ngaahi mele ʻo e moʻui fakamatelié.

ʻAlamā 40:6–15, 21. Hili ʻa e Maté, ʻe Hū ʻa e Kakai Kotoa pē ki he Maama ʻo e Ngaahi Laumālié

Tā e saati ko ʻení he palakipoé:

Palataisi ʻo e Ngaahi Laumālié

Fale Fakapōpula ʻo e Ngaahi Laumālié

ʻAlamā 40:11–12

ʻAlamā 40:13–14

Vaeua e kalasí. Kole ki he vaheua ʻe taha ʻo e kau akó ke nau ako ʻa e ʻAlamā 40:11–12, pea fekumi ki he ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e palataisi ʻo e ngaahi laumālié. Kole ki he vaeua ʻe tahá ke nau ako ʻa e ʻAlamā 40:13–14, pea fekumi ki he ngaahi mooni fekauʻaki mo e fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié, ʻa ia ʻoku ui ko e “fakapoʻuli ʻoku ʻi tuʻá” he veesi 13. (Fakatokangaʻi ange ʻoku lau ʻe he kāingalotu ia ʻo e Siasí he ʻahó ni ʻa e kupuʻi lea ko e “fakapoʻuli ʻoku ʻi tuʻá” ko hano fakamatalaʻi ia ʻo e ikuʻanga fakaʻosi ʻo e kakai faiangahala ʻoku kapusi ke malaʻia fakataha mo Sētané. Neongo ia, ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi leá ia ʻi he ʻAlamā 40 ki he fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālie.) Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau ako ai e ngaahi veesi ne vahe kiate kinautolú, kole ha kau ako mei he ongo vaheua takitaha ʻo e kalasí ke vahevahe ʻa e ngaahi meʻa ne nau akó. Hiki e ngaahi meʻa naʻa nau ʻiló he sātí. Ke maʻu mo ha toe ngaahi moʻoni kehe mei he fakahā ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní, kole ki he kau ako naʻa nau laukonga fekauʻaki mo e palataisi ʻo e ngaahi laumālié ke nau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:12–14, 30–34, 57. Kole ki he kau ako ne nau laukonga fekauʻaki mo e fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié ke nau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:31–34, 57–59. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe mai ʻa e meʻa naʻa nau maʻú. Tānaki atu ki he lisi he palakipoé ʻa e meʻa ʻoku nau vahevahé.

  • Ko e hā e meʻa ʻokú ne fakapapauʻi mai pe ʻe fiefia pe mamahi ha laumālie ʻi he maama ʻo e ngaahi laumālié? (Vakai, ʻAlamā 40:12–13.)

  • Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138, ʻe maʻu fēfē ʻa e tauʻatāiná ʻe he “kau pōpula ʻa ia [ʻoku] nofo haʻisia” (veesi 31) ʻi he maama ʻo e ngaahi laumālié?

  • Lolotonga ʻetau fakalaulauloto ki he ngaahi moʻoni ko ʻeni ʻoku kau ki he maama ʻo e ngaahi laumālié, ko e hā ʻe lava ke tau ako ʻo kau ki he ngaahi ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá? (Tokoni ki he kau akó ke nau mamata ki he fakamaau totonú, ʻaloʻofa mo e kei hokohoko atu ʻa e ngaahi ngāue ʻa e ʻOtuá ke “fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” [Mōsese 1:39].)

ʻE lava pē ke puputuʻu e kau akó ʻi he pehē ko ia ʻi he ʻAlamā 40:11 “ ʻoku fakafoki ʻa e laumālie ʻo e tangata kotoa pē, ʻo ka hili ange ʻa ʻenau mavahe mei he sino fakamatelié ni, ʻio, ʻa e laumālie ʻo e tangata kotoa pē ʻo tatau ai pē pe ʻoku nau angalelei pe angakovi, ki honau ʻapí ki he ʻOtua pē ko ia ʻa ia naʻe foaki ʻa e moʻuí kiate kinautolú.” ʻOku tau ʻiloʻi ko e taimi ʻoku mate ai ʻa e kakaí, ʻoku ʻalu honau laumālié ki he maama ʻo e ngaahi laumālié, ʻo ʻikai foki leva ki he ʻafioʻanga ʻo e ʻOtuá (vakai, T&F 138). Ke tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻAlamā 40:11, te ke lava ʻo kole ange ke nau lau ʻa e lea ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita mo Palesiteni Siaosi Q. Kēnoni he peesi 277 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.

ʻAlamā 41. “Kuo Teʻeki Ai Hoko ʻa e Faiangahalá Ko e Fiefia”

Mou lau fakavave pē mo e kau akó ʻa e ʻAlamā 41:1 pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e tokāteline ʻoku fakamatala ki ai ʻi he vahe ko ʻení.

Tohiʻi ʻa e toe fakafoki he palakipoé.

Lau mo e kau akó ʻa e ʻAlamā 41:2–6.

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e foʻi lea ko e toe fakafokí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Hiki e ngaahi ʻelemēniti kehekehe ʻo hotau sinó ʻa ia ʻe toe fakafokí. (“ ʻA e ngaahi meʻa kotoa pē” [veesi 2]; “ ʻa e ngaahi kupu kotoa pē” ʻo e sinó [veesi 2]; ʻetau “ngaahi ngāué” [veesi 3–4]; mo e “ngaahi holi ʻa [hotau] lotó” [veesi 3].)

Te ke ala vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hāloti B. Lií (1899–1973), ko e Palesiteni hono 11 ʻo e Siasí, ʻo fekauʻaki mo e fealēleaʻaki ko ʻení:

“ ʻOku ʻikai mo ha moʻoni ʻe toe mahinongofua ange ʻi hono akoʻi ʻi he Ongoongoleleí ka ko e fakafalala ko ia hotau tuʻunga ʻi he maama ka hokó ʻi heʻetau tōʻonga moʻui ʻi hení” (Decisions for Successful Living [1973], 164).

  • ʻOku fehokotaki fēfē ʻa e toetuʻú mo e palani ʻo e fakafokí?

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 41:7–15. Fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi pea fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahā mai ʻa e meʻa ʻe fakafoki kiate kinautolu ʻoku nau holi pea fili ki he māʻoniʻoní ʻi he moʻuí ni. Fakaafeʻi foki kinautolu ke nau kumi pea fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahā mai ʻa e meʻa ʻe fakafoki kiate kinautolu ʻoku nau holi pea fili ki he faiangahalá.

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau fili ke fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá?

  • Ko e hā naʻe faleʻi ai ʻe ʻAlamā ʻa Kolianitoni ke ʻaloʻofa, faitotonu, pea angatonu ki he niʻihi kehé?

  • Ko e hā ʻoku ʻikai lava ai ke hoko ʻa e faiangahalá ko e fiefia?

Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Keleni L. Peisi ʻo e Kau Fitungofulú (ʻoku toe maʻu foki ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení B):

[“ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi moʻoni taʻeueʻia ʻo e taʻengatá. ʻOku ʻikai te nau liliu ʻi he taimi ʻoku mavahe ai ʻa e sosaietí meiate kinautolú. He ʻikai ke lava ʻe he ngaahi moʻoni ko ia ʻoku pālotiʻí ke fetongi ha foʻi moʻoni taʻeueʻia, ʻa e moʻoni taʻengatá. Ko hono fakalaoʻi ha meʻá ʻoku ʻikai ke moʻoni ai ia. ʻOua naʻa kākāʻi koe ʻe he ʻuhinga ko iá ʻo pehē ʻʻʻOku sai pē ia he ʻoku fai ia ʻe he tokotaha kotoa.” ʻOku hanga ʻe he fakaʻuhinga peheé ʻo fakamamahiʻi ho laumālié pea fakangalivaleʻi ho ʻatamai leleí].

“[ʻI he taimi kuo maʻu kotoa mai ai e ngaahi fakamoʻoní, ʻe akoʻi kiate kimoutolu ʻe he tokotaha ne ʻosi mei he akoʻanga ko e ako mei he ngaahi faingataʻa ʻo mamaní … ʻa e meʻa ne akoʻi ʻi he ako tokamuʻa ʻo hoʻomou ako fakalaumālié, ‘Kuo teʻeki ai hoko ʻa e faiangahalá ko e fiefia’ (ʻAlamā 41:10)]” (ʻi he Conference Report, Oct. 1987, 50; pe Ensign, Nov. 1987, 40).

Te ke ala fakaʻosi ʻaki e fealēleaʻaki ko ʻení hano fakamanatu ki he kau akó neongo kuo teʻeki ai hoko ʻa e fai angahalá ko e fiefia, ka ʻoku hoko maʻu pē ʻa e anga māʻoniʻoní ko e fiefia. Te ke lava ʻo ʻai ke lau ʻe he kau akó ʻa e Mōsaia 2:41 ke fakamamafaʻi ʻaki ʻa e konga ko ʻení.

ʻAlamā 42. ʻOku Lava ke Fakahoko ʻa e Fakamoʻuí ʻo Fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

ʻI hoʻo teuteu ke akoʻi e konga ko ʻení, mahalo ʻe fie maʻu ke ke tomuʻa vakai ki he “The Mediator” ko e konga 15 ʻo e Book of Mormon DVD Presentations (nāunau fika 54011). Fakakaukau ke fakaʻaonga ʻeni ke toe lelei ange ai e lēsoní.

Kole ki he kau akó ke lau ʻa e ʻAlamā 42:1.

  • Ko e hā e mahino fakatokāteline naʻe ʻikai maʻu ʻe Kolianitoní?

Fakamatalaʻi ange naʻe ʻikai ke lava ʻa Kolianitoni ʻo sio pe ʻoku anga fēfē ʻa e lava ke fakamaau totonu ʻa e ʻOtuá peá Ne kei tuku ʻa e tokotaha faiangahalá ke ne mamahí. Naʻe kamata ʻa e tali ʻa ʻAlamā ki he taʻemahino ʻa Kolianitoní ʻaki ʻene toe fakamatala ki he Hinga ʻa ʻĀtamá mo akoʻi kiate ia hono ngaahi nunuʻá. ʻOku fakamatala ʻa ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 42 ki he founga hono ʻoange ʻe he palani ʻo e fiefiá ʻa e faingamālie ʻo e tokotaha kotoa pē ke ne maʻu ʻa e fiefia taʻengatá.

Lau e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní (1899–1994), ko e Palesiteni hono 13 ʻo e Siasí:

“He ʻikai pē feʻunga pe kakato hano ʻiloʻi ʻe ha taha ia e ʻuhinga te ne fie maʻu ai ʻa Kalaisí, kae ʻoua kuo mahino kiate ia mo ne tali e tokāteline ʻo e Hingá mo hono nunuʻa ʻi he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá” (ʻi he Conference Report, Apr. 1987, 106; pe Liahona, Sān. 2005, 11).

Vahe ki he vaheua ʻe taha ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e ʻAlamā 42:2–7 pea vaeua ʻe tahá ke nau lau ʻa e ʻAlamā 42:8–14. Lolotonga e lau ʻa e kau akó, kole ange ke nau kumi ke ʻiloʻi e ngaahi nunuʻa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtamá. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ʻiló. ʻE lava ke ke hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ngaahi founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻa Kolianitoni ʻe hono fakamatalaʻi ko ʻeni ʻo e Hingá ke veteki ʻa e meʻa naʻá ne hohaʻa ki aí?

  • Fakatatau ki he ʻAlamā 42:4, ko e hā e taha ʻo e ngaahi ʻuhinga naʻe tuku mai ai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ha taimi ʻahiʻahiʻanga kiate kitautolú?

Vahe e kau akó ke nau ngāue tautau toko ua. ʻOange ki ha toko taha ʻo e hoa takitaha ke ne ako ʻa e ʻAlamā 42:15–22 pea kumi pe ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ngaahi fie maʻu ʻa e fakamaau totonú.” Vahe ki he toko tahá ko ē ʻe taha ʻo e hoa takitaha ke ne ako ʻa e ʻAlamā 42:22–26 pea kumi pe ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ ʻoku maʻu [ʻe he ʻaloʻofá] ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku ʻaʻaná.” Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, tuku ke feakoʻiʻaki ʻe he ngaahi hoá ʻa e meʻa kuo nau akó. Hili ko iá pea fai leva ha fealēleaʻaki fakakātoa ʻa e kalasí, ʻo fakaʻaongaʻi ki ai ha taha pe kotoa ʻo e ngaahi fakakaukau ko ʻení:

  • ʻOku fakangofua fēfē ʻe he palani ʻo e huhuʻí ke fakamaau totonu pē ʻa e ʻOtuá pea toe ʻaloʻofá?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ʻe kitautolu takitaha ʻa e Fakaleleí kae lava ke tau maʻu ʻa e ʻaloʻofá?

  • Ko e hā ʻe lava ke tau ʻamanaki ki aí kapau ʻoku tau fili ke ʻoua naʻa tau fakatomala?

Kole ki he kau akó ke lau ʻa e 2 Nīfai 2:7 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–20.

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e ongo vēsí ni ke fakamatalaʻi ʻa e fengāueʻaki ʻa e fakamaau totonú mo e ʻaloʻofá ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he ʻAlamā 42:23–24?

Lau mo e kau akó ʻa e ʻAlamā 42:27–31.

  • Ko e hā e ola ne ʻamanaki ʻe ʻAlama ʻe maʻu ʻe Koliatoni mei heʻene ngaahi akonakí?

  • Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi kitautolu takitaha ʻe he ʻAlamā:29–30 ke tau faí?

Te ke ala fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e ʻAlamā 48:18, 49:30, mo e 63:2. (Fakatokangaʻi ange, hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he ʻAlamā 62:52, kuo mālōlō ʻa Hilamani. Ko ia ai, hangehangē ko e lau ko ia ki he tokoua ʻo Sipiloní ʻi he ʻAlamā 63:2 ko e ʻuhinga ia kia Kolianitoni.)

  • Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he anga hono tali ʻe Kolianitoni ʻa e ngaahi akonaki ʻa ʻene tamaí?

Poupouʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki heʻenau moʻuí mo e ngaahi angahala ʻoku nau lolotonga moʻua aí. Fai hoʻo fakamoʻoní ki he loto fiemālie ʻa e Fakamoʻuí ke fakamolemoleʻi kitautolú pea mo e lahi ange ʻa e melino mo e fiefia ʻoku tau maʻú ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí.

Paaki