‘Inisititiuti
Vahe 3: 1 Nīfai 6–11


Vahe 3

1 Nīfai 6–11

Talateú

ʻI he 1 Nīfai vahe 6, ʻoku pehē ai ʻe Nīfai “ko e kotoa ʻeni ʻo [ʻene] taumuʻá” ke fakalotoʻi ʻa e kakaí ke nau haʻu kia Kalaisi “ ʻo moʻui” (veesi 4). ʻI he 1 Nīfai 8 mo e 11, ʻoku toe fakamālohia ʻa ʻene lekooti ʻo e mata-meʻa-hā-mai ki he ʻakau ʻo e moʻuí ʻa ʻene lea ko ʻení. ʻI hoʻo tataki ha fealēleaʻaki kau ki he mata-meʻa-hā-maí, ʻe lava ke ke tokoniʻi ai hoʻo kau akó ke nau sio ki he founga ʻe fakaʻaongaʻi fakafoʻituitui ai kiate kinautolu ʻa e ngaahi konga ʻo e mata-meʻa-hā-maí. Te ke lava foki ʻo tokoni kiate kinautolu ke nau ako mei he teuteu fakatāutaha ko ia naʻe fai ʻe Nifai ke ne maʻu fakahaá.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • Naʻe hiki e Tohi ʻa Molomoná ke fakalotoʻi e kakaí ke nau haʻu kia Sīsū Kalaisi (vakai, 1 Nīfai 6).

  • ʻOku fakataumuʻa e mali ʻi he fuakavá ke ʻohake ha fānau ki he ʻEikí (vakai, 1 Nīfai 7:1–5).

  • Ke maʻu e moʻui taʻengatá, kuo pau ke tau haʻu kia Sīsū Kalaisi (vakai, 1 Nīfai 8; 11).

  • ʻOku fakahā ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoní kiate kinautolu kotoa pē ʻoku fekumi fakamātoato kiate Iá, ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai, 1 Nīfai 10:17–22; 11:1–8).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

1 Nīfai 6. Naʻe Hiki e Tohi ʻa Molomoná ke Fakalotoʻi e Kakaí ke Nau Haʻu kia Sīsū Kalaisi

Fakaʻaliʻali ha ngaahi tohi lelei ʻoku ʻiloʻi ʻe he kau akó. Fehuʻi ange ʻo fekauʻaki mo e tohi takitaha:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e taumuʻa ʻa e tokotaha faʻu tohí ʻi heʻene faʻu e tohi ko ʻení?

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e 1 Nīfai 6. Hili iá pea toki pukepuke hake ha tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná peá ke fehuʻi ange:

  • Ko e hā e taumuʻa ʻa Nīfai ʻi heʻene hiki ʻene lekōtí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e 1 Nīfai 6. Kole ange ke nau talamai e taumuʻa ʻa Nīfai ʻi heʻenau lea pē ʻanautolú. (Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻa e kupuʻi lea “ko e ʻOtua ʻo ʻĒpalahame, mo e ʻOtua ʻo ʻAisake, mo e ʻOtua ʻo Sēkopé.” Vakai ki he fakamatala ʻa ʻEselā Tafu Penisoni he peesi 21 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.)

  • Ko e hā ha meʻa kuo akoʻi atu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻo kau kia Sīsū Kalaisi?

Ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e lahi ʻo e akonaki ʻa e Tohi ʻa Molomoná ʻo kau ki he Fakamoʻuí, fekau ke nau huke ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá ʻo e Tohi ʻa Molomoná pe ngaahi tohi folofola ʻe tolu ʻoku fakatahaʻí pea fakaʻilongaʻi e ngaahi ʻuluʻi fakamatala kotoa ʻi he “Sīsū Kalaisí.”

Poupouʻi e kau akó ke vahevahe mo honau fāmilí mo e kaungāmeʻá ʻa e founga kuo fakamālohia ai ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí.

1 Nīfai 7:1–5. ʻOku Fakataumuʻa e Mali ʻi he Fuakavá ke ʻOhake ha Fānau ki he ʻEikí

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé pe ʻi ha laʻipepa ke tufa ki he kau akó:

  • Ko e hā e meʻa naʻe folofola ʻai ʻe he ʻEikí ʻoku totonu ke tomuʻa fai ʻe he ngaahi foha ʻo Līhaí pea nau toki ʻalu atu ʻi he maomaonganoá ki he fonua ʻo e talaʻofá? (Vakai, 1 Nīfai 7:1.)

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻoku ʻomai ʻi he1 Nīfai 7:1 ki he fekau ko ʻení?

  • Ko e hā e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻi he ongo veesi he1 Nīfai 7:1–2 ʻoku nau talamai e ongo mālohi ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e malí?

  • ʻOkú ke pehē naʻe tokoniʻi fēfē ʻe he fononga ko ia kimuʻa ange ki Selusalemá ʻa e ngaahi foha ʻo Līhaí ke nau teuteu ke “fakatupu hake ha [fānau] ki he ʻEikí”? (Vakai, 1 Nīfai 5:21–22.)

Kole ki he kau akó ke nau kumi e ngaahi talí ʻi he ongo veesi ʻoku fakahā atú. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fekumi ai ʻi he folofolá, kole ange ke nau vahevahe mai ʻenau ngaahi talí. Hili iá pea kole ke nau aleaʻi angé e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha meʻa ʻe tokoni ki ha husepāniti mo ha uaifi ke hangehangē te na “fakatupu hake ha [fānau] ki he ʻEikí”?

  • ʻE tokoni fēfē ha mali temipale ki hono fakatupu hake ha fānau “ki he ʻEikí?”

  • Ko e hā e meʻa ʻe lava ke ke fai he taimí ni ke teuteu ai ki he faʻahinga mali peheé?

Lau pe kole ki ha tokotaha ako ke ne lau e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo e Toko Hongofulu Mā Uá:

“Ko e taimi pē ʻe feʻunga ai homou taʻú pea mou matuʻotuʻa feʻunga aí, [mou] maʻu ʻa e ngaahi ouau kotoa pē ʻo e temipalé ʻa ia te mou lava ʻo maʻú. [Kapau ko e taimi lolotongá ʻoku ʻikai kau ai ʻa e sila ʻi he temipalé ki hao hoa anga māʻoniʻoni, mou moʻui] taau ke fakahoko ia. Mou lotua ia maʻu pē. Mou tui te mou maʻu ia. ʻOua naʻa mou fai ha meʻa te mou taʻefeʻunga ai ke maʻu ia. Kapau kuo mole meiate kimoutolu ʻa e vīsone ki he mali taʻengatá, pea mou feinga ke mou toe maʻu ia” (ʻi he Conference Report, Apr. 2001, 6; pe Liahona, Siulai 2001, 7).

  • ʻE maʻu fēfē ʻe he kakaí ʻa e tui te nau aʻusia ʻa e mali taʻengatá?

Fakamatala ange naʻe fokotuʻu ʻe he ʻEikí ke fakahoko ʻa e mali ʻi he fuakavá kimuʻa pea toki ʻalu ʻa e ngaahi foha ʻo Līhaí ki he fonua ʻo e talaʻofá. Naʻá Ne fokotuʻu foki ke hoko ia ko ha fie maʻu ki he hakeakiʻi ʻi he nāunau māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé (vakai, T&F 131:1–3).

Fakamoʻoni ki he palani lahi ʻo e fiefiá pea mo e hoko ʻa e mali taʻengatá ko ha konga mahuʻinga ʻo e palaní.

1 Nīfai 8; 11. Ke Maʻu e Moʻui Taʻengatá, Kuo Pau Ke Tau Haʻu kia Sīsū Kalaisi

Tā he palakipoé ha fakatātā ʻo ha fuʻu ʻakau fua.

Hiki e ngaahi seti fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení ʻo hoko atu pē ki he fuʻu ʻakaú:

ʻĪmisi
fuʻu ʻakau fuá

Kulupu 1

1 Nīfai 8:10–12; 11:8–25; 15:36; T&F 14:7

Kulupu 2

1 Nīfai 8:21–28, 31–34; 11:35–36; 12:16–18; 15:26–28

Kulupu 3

1 Nīfai 8:19–20, 30; 11:25; 15:23–24

Vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe tolu. ʻOange ki he kulupu takitaha ha seti fakamoʻoni fakafolofola mei he palakipoé.

ʻOange ki he kulupu takitaha ʻa e ngaahi fehuʻi ʻi lalo ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi veesi naʻe vahe kiate kinautolú. (ʻE lava ke ke teuteuʻi ha ʻū laʻipepa tufa pe hiki tatau e ngaahi peesi ko ʻení.) Kole ange ke nau lau ʻenau ngaahi vēsí, aleaʻi fakakulupu e ngaahi fehuʻí, pea teuteuʻi ha fealēleaʻaki nounou maʻá e kau mēmipa kehe ʻo e kalasí. ʻI heʻenau ngaahi fealēleaʻaki mo ʻenau kulupú pea mo e kalasí, ʻoku totonu ke nau fetokoniʻaki ai ke mahino e ʻuhinga ʻo e ngaahi fakataipe ʻi he mata-meʻa-hā-mai ki he ʻakau ʻo e moʻuí pea nau vakai ki hono fakahoko ʻo e ngaahi fakataipe ko ʻení ʻi he ngaahi ʻaho ní. ʻE lava ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi naʻá ke ʻoangé, pea ʻe lava ke nau teuteuʻi pē ʻe kinautolu ʻenau ngaahi fehuʻi. ʻOange ha taimi feʻunga ke lau mo aleaʻi ai ʻe he kulupu takitaha ʻa e ngaahi kupuʻi folofolá mo teuteuʻi ʻenau fealēleaʻaki fakakalasí. Kole ki he kulupu takitaha ke fili haʻanau tokotaha lea ke ne tataki e fealēleaʻaki fakakalasí.

ʻI hoʻo tokoni ki he kulupu ʻuluakí, fakatokangaʻi ange ʻoku maʻu e lea ʻa ʻEletā Niila A. Mekisuelé ʻi he DVD ʻoku ʻoatu fakataha mo ʻení A.

Kulupu 1

1 Nīfai 8:10–12; 11:8–25; 15:36; T&F 14:7 (ko e fuʻu ʻakaú mo e fuá)

  • ʻI hoʻo fakakaukaú, ko e hā ʻoku hoko ai e fuʻu ʻakaú ko ha fakataipe ʻoku feʻunga mo e ʻofa ʻa e ʻOtuá?

  • ʻI he taimi naʻe kole ai ʻe Nīfai ke ne ʻiloʻi hono fakaʻuhingaʻi ʻo e fuʻu ʻakaú, naʻe fakahā kiate ia ʻe he Laumālié ʻa hono ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí mo ʻEne ngāué. ʻOku fakahā fēfē ʻe he moʻui mo e misiona ʻo e Fakamoʻuí ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú? (Ke mou sio ki he fehokotaki ʻa e ʻakau ʻo e moʻuí, ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá, mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, lau e lea ʻa ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻi he peesi 24 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó.)

Naʻe ako ʻaki ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā “ko e fua ʻo e fuʻu ʻakaú ko ha fakataipe ia ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí” (“A Reservoir of Living Water,” Faeasaiti ʻa e CES maʻá e kakai lalahi kei talavoú, 4 Fēpueli 2007, 6, ldsces.org). ʻI heʻetau vakavakaiʻi fakalelei ʻa e 1 Nīfai 15:36 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7 , ʻe lava ke tau sio ai ki ha fehokotaki ʻi he fua ʻo e fuʻu ʻakaú mo e moʻui taʻengatá.

  • ʻI hoʻo fakakaukaú, ko e hā ʻoku hoko ai ʻe fuá ko ha fakataipe ʻoku feʻunga mo e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí?

Kulupu 2

1 Nīfai 8:21–28, 31–34; 11:35–36; 12:16–18; 15:26–28 (ko e ʻao fakapoʻulí mo e fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá)

  • Ko e hā nai ha “ngaahi ʻao fakapoʻuli” ʻo e ʻaho ní? ʻOku taki fēfē ʻe he ngaahi ʻao ko ʻení ʻa e kakaí ki he “ngaahi hala tapú”?

  • ʻE lava fēfē ke taʻofi ʻe he ngaahi ivi tākiekina ko ʻení ʻa e kakaí mei haʻanau haʻu ki he Fakamoʻuí?

  • Ko e hā nai ka lava ai ʻe he kakai ʻi he “fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá” ʻo fakalotoʻi ha kakai ʻe niʻihi ke nau ʻalu mei he ʻakau ʻo e moʻuí? Ko e hā ha ngaahi fakatātā ʻo e falé he ʻahó ni?

  • ʻI he1 Nīfai 8, ʻoku kehe fēfē ʻa e kakai ʻi he veesi 30 mo e 33 mei he kakai ʻi he veesi 24–25 mo e 28?

Kulupu 3

1 Nīfai 8:19–20, 30; 11:25; 15:23–24 (ko e vaʻa ukameá mo e hala fāsiʻi mo lausiʻí)

  • Naʻe anga fēfē ʻa e fakalaka atu ʻa e kakaí ʻi he ʻao fakapoʻulí ʻo aʻu ki he ʻakau ʻo e moʻuí?

  • ʻOku maluʻi fēfē kitautolu ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá mei he fakatuʻutāmakí? ʻOku tataki fēfē kitautlu ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí?

  • Te tau maʻu ʻi fē ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá?

1 Nīfai 10:17–22; 11:1–8. ʻOku Fakahā ʻe he ʻOtuá ʻa e Moʻoní Kiate Kinautolu Kotoa pē ʻOku Fekumi Fakamātoato Kiate Iá, ʻi he Mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní

Tohiʻi ʻi he palakipoé ʻOku maʻu ʻa e fakahaá ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻe lava ke nau aʻusia ha ngaahi meʻa fakalaumālie, hangē ko Nīfaí, ʻa ia ʻe fakahā ai kiate kinautolu ha ngaahi moʻoni fakalangi. ʻE taʻe-hano-tatau e ngaahi aʻusia toputapu ko iá kiate kinautolu pea kaungatonu ki honau ngaahi tūkungá. Vahevahe ange e ngaahi lea ko ʻeni ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke aʻu ʻenau fakakaukaú ki he ngaahi tāpuaki ko ia ʻe lava ke nau maʻú:

“He ʻikai lava ʻe ha tangata ʻo maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní taʻe te ne maʻu ha ngaahi fakahā. Ko e tokotaha maʻu fakahā ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní” (ʻi he History of the Church, 6:58).

“ʻI heʻetau ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá, ʻoku kamata ke tau ʻiloʻi ʻa e founga ke haʻu ai kiate Iá, mo e founga ʻo e kolé kae maʻu mai ha talí.

“ʻI he taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu ʻa e ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá, pea ʻiloʻi mo e founga ke haʻu ai kiate Iá, ʻoku kamata leva ke Ne tatala hake ʻa e langí pea fakamatalaʻi mai ia kiate kitautolu. ʻI he taimi kuo tau mateuteu ai ke haʻu kiate iá, ʻokú ne mateuteu ke haʻu kiate kitautolu” (ʻi he History of the Church, 6:308).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ʻa e 1 Nīfai 10:17–22; 11:1–8, pea kumi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ia ʻe lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau ako ʻaki ʻa e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. (Ka ʻokú ke fie maʻu pea vahe tautau toko ua e kau akó ke nau maʻu kātoa ha faingamālie ke vahevahe ʻenau ngaahi ʻiló.)

Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga, fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke vahevahe mo e kalasí kātoa ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau maʻú:

  • Ko e hā e meʻa naʻe fie maʻu ʻe Nīfai ke ne ʻiló?

  • Fakatatau ki he 1 Nīfai 10:17, naʻe teuteuʻi fēfē ʻe Nifai ia ke ne maʻu ha talí?

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he lekooti ʻo e ngaahi meʻa naʻe aʻusia ʻe Nīfaí ke tau ʻiloʻi e founga ʻo e maʻu fakahā fakatāutahá?

Hiki e ongo fehuʻi ko ʻení he palakipoé:

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e moʻoní? (Vakai, T&F 8:2–3.)

  • Ko e hā e meʻa te ne lava ke taʻofi kitautolu mei hono maʻu e tataki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau e lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā he peesi 28 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó (ʻoku maʻu foki ʻi he DVD ʻoku ʻoatu fakataha mo ʻení B). Kimuʻa pea lau ʻe he tokotaha akó ʻa e leá, fakaafeʻi kātoa e kau akó ke nau fakafanongo ki he ngaahi tali ki he ongo fehuʻi he palakipoé. Hili hono lau e fakamatalá, fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe mai ʻenau ngaahi talí.

Poupouʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki heʻenau moʻui fakatāutahá pea feinga ke ʻiloʻi ha foʻi tefitoʻi moʻoni pau ʻe tokoni kiate kinautolu ke nau mateuteu ange ai ke maʻu fakahā fakatāutaha. Fakaafeʻi kinautolu ke nau tohi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi ha tohinoa pe ʻi heʻenau ngaahi folofolá.

Fai hoʻo fakamoʻoní ʻo kau ki he founga ʻe tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Laumālié ʻi heʻetau fekumi fakamātoato ke ʻiloʻi ʻa e moʻoní.

1 Nīfai 11:16–34. ʻOku Fakahaaʻi ʻe he Afeitaulalo ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e ʻOfa ʻa e ʻOtuá

Kole ki he kau akó ke nau kumi e foʻi lea ko e afeitaulaló ʻi he 1 Nīfai 11:16 mo e 26. Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke fakaʻilongaʻi e foʻi lea ko ʻení. Fakamatala ange ʻe ala fakaʻuhingaʻi ia ko ha loto fiemālie ke hifo mei ha tuʻunga pe lāngilangi (vakai, Noah Webster, An American Dictionary of the English Language, 1828).

  • ʻOku fakamatalaʻi fēfē ʻe he foʻi lea ko ʻení ʻa e misiona ʻo e Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e 1 Nīfai 11:26–34. Lolotonga hono lau e ngaahi vēsí, fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi pe hiki fakaholoholo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻokú ne fakahaaʻi mai ʻa e afeitaulalo ʻa e Fakamoʻuí. Hili hono lau e ngaahi vēsí, fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe mai ha ngaahi meʻa naʻa nau fakatokangaʻi. Kole ange ke nau vahevahe mai hono ʻuhinga naʻa nau fakaʻilongaʻi pe hiki ai e ngaahi meʻa ko ia naʻe hokó.

  • ʻE lava nai ke tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he ngāue ʻa e Fakamoʻuí ʻi he moʻui fakamatelié ke mahino e ʻofa ʻa e ʻOtuá?

Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he founga ʻoku fakahaaʻi ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ʻofa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. Poupouʻi e kau akó ke nau vahevahe mo honau fāmilí pea mo honau ngaahi kaungāmeʻá ʻa ʻenau houngaʻia ʻi he ʻofa haohaoa ʻa e ʻOtuá.

Paaki