Ngaahi Tohi Lēsoni Palaimelíi mo e Taimi Fevahevaheʻakí
Lēsoni 10: Ko e Malanga ʻi he Moʻungá


Lēsoni 10

Ko e Malanga ʻi he Moʻungá

Taumuʻá

Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau ngāue ke nau hoko ʻo hangē ko Sīsuú ʻaki ʻenau muimui ki heʻene ngaahi Akonaki ʻi he Moʻungá.

Teuteú

  1. Ako ʻi he faʻa lotu ʻa e Mātiu 5:1–6:4 pea mo e 7:12. Hili iá peá ke ako ʻa e lēsoní mo ke fili pe ʻe anga fēfē hoʻo fiemaʻu ke akoʻi ki he fānaú ʻa e ngaahi fakamatala ʻa e folofolá (vakai, “Teuteu Hoʻo Lēsoní,” vi, pea mo e “Faiako mei he Folofolá,” viii).

  2. Laukonga ʻoku tānaki atu: Luke 6:17–36 pea mo e 3 Nīfai 12.

  3. Fili ʻa e ngaahi fehuʻi ke aleaʻí pea mo e ngaahi ʻekitivitī fakatupulaki ko ia ʻe fakakau mai ʻa e fānaú mo tokoni lelei taha ke nau aʻusia ʻa e taumuʻa ʻo e lēsoní.

  4. Nāunau ʻoku fie maʻú:

    1. Tohi Tapu pe Fuakava Foʻou ke taki taha ʻa e fānaú.

    2. Fanga kiʻi laʻi pepa ʻoku hiki ai ʻa e ngaahi meʻa ʻe meimei ke fepaki mo e fānaú (vakai, ki he ʻekitivitī fakatupulakí).

    3. Fakatātā 7–12, Ko e Malanga ʻi he Moʻungá (Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 212; 62166 900).

Fokotuʻu ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní

Fakaafeʻi ha taha ke ne fai ʻa e fua lotú.

ʻEkitivitī ke Takiʻakiʻi ʻAki e Tokangá

Tuku ke nau haʻu tahataha ki muʻa ʻi he kalasí, ʻo toʻo ha laʻi pepa kuó ke ʻosi hiki ai ʻa e ngaahi meʻa ʻe meimei ke fepaki mo e fānaú. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻo hangē ko ʻení:

ʻEkitivitī ke Takiʻakiʻi ʻAki e Tokangá

  • ʻOku fakaʻaongaʻi koe ʻe ho tokouá pe tuongaʻané.

  • Ko ha taha ʻokú ne fai ha ʻulunganga kovi kiate koe ʻi he akó.

  • ʻOku fakakataʻaki koe ʻe ha niʻihi koeʻuhí ko e ʻikai te ke fie ifi tapaká.

  • ʻOku fakakataʻaki koe ʻe ha niʻihi koeʻuhí ko e ʻikai te ke fakaʻaongaʻi ʻa e lea kapekapé.

Tuku ke nau taki taha fakahā atu ko e hā haʻanau fakakaukau ki he meʻa naʻe hokó. Tuku ki he toenga ʻo e kalasí ke tānaki atu ʻa ʻenau ngaahi fakakaukaú. Fakamatalaʻi ke nau aleaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū’ ʻi heʻene Malanga ʻi he Moʻungá ʻe lava ke tokoni kia kinautolu ʻi he taimi te nau fepaki ai mo e ngaahi meʻa peheé. ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi akonakí ni ke tau hoko ʻo hangē ko Sīsuú koeʻuhí ʻoku nau fakahā mai ʻa hono finangaló ki he meʻa ke tau faí.

Ngaahi Fakamatala ʻa e Folofolá

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Malanga ʻi he Moʻungá. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakatātā ʻo hangē ko ʻene ha ʻi he konga ʻo e “Teuteú, akoʻi ʻa e fānaú ʻo fekauʻaki mo e malanga ʻa Sīsū ʻi he Moʻungá. (Ko e fokotuʻu ki hono founga akoʻi ʻo e folofolá, vakai, “Faiako mei he Folofolá,” viii.) Fakamamafaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

Ngaahi Fakamatala ʻa e Folofolá

  • Ko e ngaahi tāpuakí

  • ʻOfa ki ho ngaahi filí

  • Hoko ʻo haohaoa

  • Ko e Lao Koulá (Fai ki he niʻihi kehé ʻa ia ʻokú ke loto ke fai kiate koé.)

Ngaahi Fehuʻi ke Aleaʻi pea mo Fakaʻaongaʻí

Ako ʻa e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi fakamoʻoni folofola ko ʻení ʻi he teuteu hoʻo lēsoní. Peá ke fakaʻangaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ia ʻokú ke ongoʻi ʻe tokoni lelei taha ki he fānaú ke mahino kia kinautolu ʻa e folofolá pea mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongongoleleí ʻi heʻenau moʻuí. ʻE tokoni haʻo lau mo aleaʻi mo kinautolu ʻa e folofolá koeʻuhí ke nau maʻu ha ʻilo fakafoʻituitui ʻoku lahi angé.

Ngaahi Fehuʻi ke Aleaʻi pea mo Fakaʻaongaʻí

  • Fakamatalaʻi ko e ngaahi akonaki ʻoku hā ʻi he Mātiu 5:3–11 ʻoku faʻa ui maʻu pe ia ko e ngaahi Tāpuakí. (Fakamahino ange ko e taimi naʻe foaki ange ai ʻe Sīsū ʻa e ngaahi Tāpuakí ki he kau Nīfaí, naʻá ne fakakau ai ʻa e kupuʻi lea ko ia “ko hai ʻoku haʻu kiate aú.” Fakafehoanaki ʻa e Mātiu 5:3 mo e 3 Nīfai 12:3.) ʻE anga fēfē ha tokoni kia kitautolu ngaahi Tāpuakí ke tau hoko ʻo hangē ko Sīsuú?

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e fieinua pea mo e fiekaia ki he māʻoniʻoní? (Mātiu 5:6.) ʻE anga fēfē haʻatau fai ʻa e meʻá ni? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki te tau maʻu ʻi he taimi te tau fakahoko ai iá?

  • Ko e hā ʻa e loto maʻá? (Mātiu 5:8.) Ko e hā e ngaahi tāpuaki ki he loto maʻá? ʻE anga fēfē haʻatau fakatupulaki ʻa e loto maʻá?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke te hoko ko ha toko taha faʻa fakaleleí? ʻE anga fēfē haʻatau hoko ko ha kau faʻa fakaleleí?

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo ʻete hoko ko e “māsima ʻo māmaní? (Mātiu 5:13.) ʻE anga fēfē haʻatau hoko ko ha māsima? (Vakai, ʻekitivitī fakatupulaki 2.) Ko e hā hono ʻuhinga ke te hoko ko e “māma ʻo māmaní”? (Mātiu 5:14–16.) ʻE anga fēfē haʻatau hoko ko e maama ki he niʻhi kehé?

  • Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke tau faí ʻo kapau ʻoku ʻi ai ha palōpalema ʻi hoto vaá mo e taha kehe? (Mātiu 5:23–24.) Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke tau fai ki hotau ngaahi filí pe ko kinautolu ʻoku ʻikai te nau saiʻia ʻiate kitautolú? (Mātiu 5:43–47.)

  • ʻE anga fēfē haʻatau haohaoa? (Mātiu 5:48.)

Aleaʻi ʻa e kupuʻi lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Siosefa Filitingi Sāmita ʻo fekauʻaki mo e haohaoá: “ ʻOku ʻikai ke hoko fakaʻangataha mai pē ʻa e [Haohaoá], ka ko e ʻotu lea ki he ʻotu lea, ko e akonaki ki he akonaki, faʻifaʻitakiʻanga ki he faʻifaʻitakiʻanga, pea neongo iá ʻo ʻau ki he ngataʻanga ʻo ʻetau moʻui ʻi he moʻui matelié ni … Ka kuo tau fokotuʻu ha makatuliki … ke teuteuʻi kitautolu ki he haohaoá. Ko hotau fatongiá ke tau feinga ke toe lelei ange ʻi he ʻahó ni ʻi he kuohilí, pea feinga ke toe lelei ange ʻi he kahaʻú ʻi hotau tuʻunga ʻi he ʻahó ni” (Doctrines of Salvation, 2:18).

Ngaahi Fehuʻi ke Aleaʻi pea mo Fakaʻaongaʻí

  • Ko e hā e founga ʻoku totonu ke tau fakahoko ai ʻa e ngāue tokoní? (Mātiu 6:1–4.) Ko e hā e fakapulipuli ʻo e ngāue tokoni ʻe lava ke tau fai ki he niʻihi kehé?

  • ʻOku faʻa ui maʻu pe ʻa e Mātiu 7:12 ko e Lao Koulá ia. Ko e hā e meʻa naʻe kole mai ʻa Sīsū ke tau faí? ʻE anga fēfē haʻatau fakahoko ʻeni?

Tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino kia kinautolu kapau te nau feinga ke moʻuiʻaki ʻa e ngaahi akonaki ʻa Sīsū ʻi heʻene Malanga ʻi he Moʻungá, te nau lava ʻo fou ʻi he hala ki he haohaoá. Fakamamafaʻi ko e haohaoá ko ha meʻa ia ʻoku matuʻaki māmālie ʻa ʻene hokó ʻoku ʻikai lava ke fakakakato ia ʻi he moʻuí ni. Ko e meʻa ʻoku totonu ke tau fai ʻi he taimí ni ko ʻetau feinga ʻi he ʻaho taki taha ke hangē ko Sīsuú.

Tuku ke nau toe vakaiʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he ʻEkitivitī ke Takiʻaki e Tokangá. Tuku ke nau fakahā atu ʻa e meʻa naʻa nau ako ʻo fekauʻaki mo e founga ʻoku finangalo ʻa Sīsū ke tau fai ʻi he hoko ʻa e ngaahi meʻa pehení. Kole ange ke nau fakakaukau ko e hā ha meʻa ne mei hoko kapau naʻa tau moʻuiʻaki kotoa ʻa e ngaahi akonaki ʻa Sīsū ʻi heʻene Malanga ʻi he Moʻungá.

ʻEkitivitī Fakatupulakí

Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha taha pe lahi ange ʻo e ngaahi ʻekitivitií ni, ʻi ha faʻahinga taimi pe lolotonga ʻa e lēsoní, pe ko ha fakamanatu lēsoni, fakamatala fakanounou, pē ʻi hono tukupaá.

  1. Hiki matalalahi ʻi ha ngaahi kaati ʻa e konga ʻuluaki ʻo e foʻi tāpuaki kotoa pē, ʻo hangē ko e “ ʻOku monuʻia ʻa e anga-vaivaí ʻoku haʻu kiate aú,” pea hiki matalalahi ʻi ha foʻi kaati ʻe taha ʻa e konga ua ʻo e Tāpuakí, ʻo hangē “he ʻoku ʻonautolu ʻa e puleʻanga ʻo e langí.” Tuifio kinautolu pea tuku ʻo fakahanga ki lalo ʻi ha ngaahi tuʻunga ʻi he tēpilé pe falikí. Fekau ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasi ke nau haʻu tahataha ʻo fakafoʻohakeʻi hake ʻa e ongo foʻi kaati ʻe ua pea fakatatau pe ʻokú na tatau. (ʻE lava pē ke nau fakaʻaongaʻi ʻa ʻenau ngaahi folofolá ke tokoni kia kinautolu.) Kapau ʻoku hoa ʻa e ongo foʻi kātí, hanga ʻo fakafoʻohakeʻi pē kinaua. Pea kapau ʻoku ʻikai ke hoa ʻa e ongo kātí, toe fakafoʻohifoʻi pe kinaua. Kapau he ʻikai maʻu kotoa ʻe he fānaú ha faingamālie ʻi he ʻuluaki tākaí, toe tuifio ʻa e ʻū kātí, pea toe fakafoʻihifoʻi kinautolu, pea tuku ange ki he fānaú ke nau toe fakatauhoa kinautolu.

  2. Tuku kehe pē ka fakahoko ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi ha Sāpate ʻaukai, teuteuʻi ha meʻa tokoni ʻoku anga maheni ʻaki pē hono fakaʻaongaʻi ʻa e māsimá, ʻo hangē ko e popi koané, laisé, luú, pea mo e alā meʻa pehē. ʻOua te ke tānaki ki ai ʻa e māsimá peá ke kole ki he fānaú ke nau ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻa tokoní. (Tomuʻa vakaiʻi mo e mātuʻá ʻa e ngaahi meʻa tokoni ʻoku ʻikai ke kai ai ʻenau fānaú.) Tānaki atu ki ai ha kiʻi meʻi māsima siʻisiʻi pē pea tuku ange ke nau toe ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻa tokoní. Fakamahino ange ʻe lava pē ke hoko ha fuʻu faikehekehe lahi ʻi hono tānaki atu ko ia ʻo e kiʻi meʻi māsima siʻisiʻi ko ʻení. ʻE toe lava pē ke hoko ha fuʻu faikehekehe lahi ʻi ha kiʻi falukunga kakai māʻoniʻoni tokosiʻi. Lau ʻa e Mātiu 5:13.

  3. Fakahā ange ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko ai ʻa e fekeʻikeʻí, ʻo hangē ko ha ongo tamaiki ʻokú na fie maʻu ke fakaʻaongaʻi ʻa e sea tatau pē, ko e niʻihi ʻo e fānaú ʻoku nau feleaʻitaʻaki ʻiate kinautolu pē, pea pehē atu ai pe. Fakatātaaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻeni ʻoku hokó pea tuku ki ha taha ʻo e fānaú ke ne hoko ko e taha faʻa fakaleleí. Tuku ki he fānaú ke nau ʻomai ha faʻahinga meʻa ʻoku nau faʻa loto mamahi aí, ʻo hangē ko ha taha ʻokú ne fai ha talanoa taʻe ʻofa kia kinautolu, ko ha taha ʻokú ne ʻave haʻanau koloa, ko ha kaungāmeʻa ʻoku ʻita ange kia kinautolu, ko ha taha ʻoku fehiʻa ange ko ʻenau kau ki he Siasí, pea pehē atu ai pē. Fehuʻi ange pe ʻe anga fēfē haʻanau tokanga ki he ngaahi meʻa ko ʻení ʻo fakatatau ki he lau ʻa Mātiu 5:44.

  4. Tuku ki ha taha ʻo e fānaú ke ne fakatātaaʻi ha foʻi ngāue naʻá ne ʻosi fai pe te ne lava ke fai ʻa e ngāue ko iá. Tuku ki he toenga ʻo e fānaú ke nau mateʻi mai ko e hā e meʻa ʻoku fai ʻe he toko tahá ni. Aleaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e tokoni ki he niʻihi kehé. Fehuʻi ki he fānaú ke nau fakamatala ʻo kau ki he ongo ʻoku nau maʻú ʻi he taimi ʻoku nau tokoni ai ki ha taha kehe, pea kole ange ke nau fakakaukau muʻa ʻo kau ki he ngaahi ola ʻe maʻu mei he tokoni ki he kakai kehé.

  5. Tokoniʻi ke nau ako maʻu loto ʻa e Mātiu 5:16 pe ko e konga ʻuluaki ʻo e Mātiu 7:12.

  6. Teuteuʻi ha tatau ʻo e Ngaahi Tāpuakí maʻá e fānaú ke nau taki taha ō mo ia ki honau ngaahi ʻapí, pe ko haʻanau fakaʻilongaʻi ʻi heʻenau taki taha folofola.

  7. Teuteuʻi ha ngaahi laʻi pepa pe ko hono hiki ʻa e ngaahi fakamoʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.

    Tuku ki he fānaú ke nau lau ʻa e ongo fakamoʻoní pea mou aleaʻi pe ʻoku anga fēfē ʻa ʻena faikehekehé? Tokoniʻi ke mahino kia kinautolu naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻa e meʻa tatau pē ki he kau Siú pea mo e kau Nīfaí pea ʻoku toe mahino ange ia ʻi he Tohi ʻa Molomoná.

  8. Hivaʻi pe lau ʻa e ngaahi lea ʻo e “ ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú” ( Tohi Hiva ʻa e Fānaú, p. 78).

Fakaʻosí

Fakamoʻoní

Fai hoʻo fakamoʻoní kapau te tau moʻuiʻaki ʻa e Malanga ʻa Sīsū’ ʻi he Moʻungá, te tau foua leva ʻa e hala ki he haohaoá.

Laukonga ʻoku Fokotuʻu Atu ke Fai mei ʻApi

Fokotuʻu ke nau ako ʻa e Mātiu 5:3–11 ʻi ʻapi ke hoko ia ko ha fakamanatu ʻo e lēsoni ko ʻení.

Fakaafeʻi ha taha ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Paaki