Ngaahi Tohi Lēsoni Palaimelíi mo e Taimi Fevahevaheʻakí
Lēsoni 16: Naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Ngaahi Mana


Lēsoni 16

Naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Ngaahi Mana

Taumuʻá

Ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke fakamālohia ʻa ʻenau tuí ʻia Sīsū Kalaisi ʻaki hono akoʻi kinautolu ʻoku fakahoko ʻa e ngaahi maná ʻo fakatatau mo e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e tuí.

Teuteú

  1. Ako ʻi he faʻa lotu ʻa e Maʻake 2:1–12, 5:21–43, pea mo e 1 Nīfai 7:12. Hili iá peá ke ako ʻa e lēsoní mo ke fili pē ʻe anga fēfē hoʻo fiemaʻu ke akoʻi ki he fānaú ʻa e ngaahi fakamatala ʻa e folofolá. (Vakai, “Teuteuʻi Hoʻo Lēsoní,” vi, and “Faiako mei he Folofolá.” viii.)

  2. Laukonga ʻoku tānaki atu: Mātiu 9:1–8, 18–31; 17:20; Luke 8:41–56; ʻEta 12:6, 12, 16, 18; pea mo e Ngaahi Tokāteline ʻo e Ongoongoleleí, vahe 18.

  3. Fili ʻa e ngaahi fehuʻi ke aleaʻí pea mo e ngaahi ʻekitivitī fakatupulaki ko ia ʻe fakakau mai ki ai ʻa e fānaú mo tokoni lelei taha kia kinautolu ke nau aʻusia ʻa e taumuʻa ʻo e lēsoní.

  4. Nāunau ʻoku fie maʻú:

    1. Tohi Tapu pe Fuakava Foʻou ke taki taha ʻa e fānaú.

    2. Fakatātā 7-18, Ko Hono Tāpuakiʻi ʻe Sīsū ʻa e ʻOfefine ʻo Sailosí (Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 215; 62231 900).

Fokotuʻu ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní

Fakaafeʻi ha taha ke ne fai ʻa e fua lotú.

ʻEkitivitī ke Takiakiʻi ʻAki e Tokangá

Fehuʻi ki he fānaú pē kuo nau fepaki mo ha puke lahi i heʻenau moʻuí. Tuku ke nau fakamatalaʻi pe naʻe anga fēfē pea ko e hā e meʻa naʻe fai ʻe hono fāmilí ke tokoniʻi ia ke toe saí. Tuku kia kinautolu ko ē kuo ʻosi maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke nau fakahā ʻa e ongo ʻoku nau maʻú ki he toenga ʻo e kalasí. Tokoniʻi ke fakatokangaʻi ʻe he fānaú ʻoku fakahā ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí tuʻunga ʻi he lotu pea kolea ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he taimi te nau puke aí pe ʻi ai haʻanau palōpalemá.

Fakamatalaʻi ki he fānaú ko e ngaahi talanoa ʻoku hā ʻi he lēsoni ko ʻení ʻoku fekauʻaki ia mo ha kakai naʻe fakamoʻui ʻe Sīsū koeʻuhí naʻa nau maʻu ha tui lahi kiate ia.

Fakamatala ʻa e Folofolá pea mo e Fehuʻi ke Aleaʻi pea mo Fakaʻaongaʻí

Akoʻi ʻa e fakamatala ʻo e fakamoʻui māhaki ʻa Sīsuú ʻo hangē ko ʻene hā ʻi he konga ʻo e “Teuteú.” (Ko e fokotuʻu ki hono founga akoʻi ʻo e folofolá, vakai, “Faiako mei he Folofolá,” viii.)

Fakamatala ʻa e Folofolá pea mo e Fehuʻi ke Aleaʻi pea mo Fakaʻaongaʻí

  1. Ko hono fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e tangata naʻe mahaki teté (Maʻake 2:1–12)

    • Ko e hā e meʻa naʻe fuofua folofolaʻaki ʻe Sīsū ki he tangata naʻe māhaki teté? (ko e māhaki teté ko ha taha ia ʻoku ʻikai ke lava ʻo mapuleʻi e ngaue ʻa hono uouá)? (Maʻake 2:5.) Ko e hā e fakakaukau ʻa e kau tangata tohí’ ki he folofola ko ʻení ʻa Sīsuú? (Maʻake 2:7.) Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e lea fie ʻOtuá? (Ko ha taha ʻoku ʻikai fakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá pe ʻokú ne taukaveʻi ha ngaahi fakamatala loi ko ʻene fie ʻOtuá.) Naʻe fie ʻOtua nai ʻa Sīsū? Tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino kia kinautolu ʻe lava pē ke fakamolemoleʻi ʻe Sīsū ʻa e angahalá koeʻuhí ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá, ka naʻe ʻikai foki ke tui ʻa e kau tangata tohí ia ko Sīsuú ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá.

    • Ko e hā e folofola ʻa Sīsū ki he kau tangata tohí? (Maʻake 2:8–9.) Ko e hā ʻene folofola ki he tangata naʻe māhaki teté? (Maʻake 2:10–11.)

    • Ko e hā e fakakaukau ʻa e kakaí ʻi he fakamoʻui ʻo e tangata naʻe māhaki teté? (Maʻake 2:12.) Ko e hā hono ʻuhinga naʻe fakamoʻui ai ʻa e tangatá ni?

  2. Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e ʻOfefine ʻo Sailosí mei he maté. (Maʻake 5:21–24, 35–43)

    Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā 7–18, Ko Hono Tāpuakiʻi ʻe Sīsū ʻa e ʻOfefine ʻo Sailosí.

    • Ko hai ʻa Sailosi? ʻOku founga fēfē ʻetau ʻilo ʻokú ne maʻu ha tui kia Sīsuú? (Maʻake 5:22–23.) Naʻe founga fēfē hono tokoniʻi ʻe Sīsū ʻa Sailosi ke tuʻu maʻu a ʻene tuí? (Maʻake 5:35–36.)

    • ʻI he taimi naʻe aʻu atu ai ʻa Sīsū pea mo Sailosi ki hono falé, ko e hā e meʻa naʻe fai ʻe he niʻihi ʻo e kakaí? (Maʻake 5:38. Fakamatalaʻi ko e anga fakafonua ʻi he kuonga muʻá ka mate ha taha hotau ngaahi ʻofaʻangá ʻe fai ha fuʻu tangilaulau mo ha longoaʻa lahi ʻi he ʻapi ʻo e taha ko iá.) Ko e hā hono faikehekehe ʻi he meʻa naʻe fai ʻe he kau tangilaulaú pea mo ia naʻe fai ʻe Sailosí?

    • Ko e hā hoʻo fakakaukau ki hono fekau ʻe Sīsū ke ʻalu ʻa e kau taʻe tuí ki muʻa ka ne hū ki he loki ʻo e taʻahiné ke fakamoʻui iá? (Maʻake 5:40.)

  3. Ko hono fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e fefine ʻau totó (Maʻake 5:25–34)

    • Naʻe anga fēfē hono fakahā ʻe he fefine naʻe ala ki he kapa ʻo e kofu ʻo Sīsuú ʻokú ne maʻu ha tui kia Sīsuú? (Maʻake 5:27–28.)

    • Naʻe anga fēfē hono ʻiloʻi ʻe Sīsū naʻe ala ange ʻa e fefiné ki hono kofú? (Maʻake 5:30.) Ko e hā ʻoku faikehe ai kiate ia ke ne fakatokangaʻi naʻe ala mai ha taha kiate iá? (Maʻake 5:31.)

    • Ko e hā hono ʻuhinga naʻe fakamoʻui ai ʻa e fefiné? (Maʻake 5:34.) Fakamatalaʻi naʻe ʻikai ha meʻa faimana ia ʻi he kapa ʻo e kofu ʻo Sīsuú’. Naʻe fakamoʻui ʻa e fefiné koeʻuhí ko ʻene tui kia Sīsuú pea ko e finangalo ia ʻo e Tamai Hēvaní. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi mana kuo hoko ki heʻetau moʻuí koeʻuhí ko ha ngaahi ngāue iiki mo faingofua kuo fakahoko?

Fealēleaʻaki Fakanounou pea mo e Fakamatala ke Aleaʻi mo Fakaʻaongaʻí

Fealēleaʻaki Fakanounou pea mo e Fakamatala ke Aleaʻi mo Fakaʻaongaʻí

  • Ko e hā haʻo fakakaukau ki hono fai ʻe Sīsū ʻa e ngaahi maná? (Mātiu 9:29–30; Maʻake 1:41; 2:5, 10; 5:36. Ke fakamahinoʻaki ko e ʻAlo fakalangi ia ʻo e ʻOtuá, pea fakamalohia ʻa e tui ʻa kinautolu ʻoku tui kiate iá, ʻokú ne maʻu ʻa e ʻofa pea mo e manavaʻofá kia kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá, pea koeʻuhí ko kinautolu ko ia ʻoku tui kiate iá.)

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi mana ʻoku hoko ki heʻetau moʻuí ʻi he ngaahi ʻahó ni?

Tokoniʻi ke mahino kia kinautolu kapau te tau maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi pea faitotonu kiate ia, te tau aʻusia ʻa e ngaahi maná ʻo fakatatau ki he finangalo ʻo e ʻOtuá (vakai 1 Nīfai 7:12).

Fealēleaʻaki Fakanounou pea mo e Fakamatala ke Aleaʻi mo Fakaʻaongaʻí

  • Fakamatalaʻi ko e faʻa taimi ʻe niʻihi ʻoku fakahoko ai ʻa e ngaahi lotú pea ʻikai fakamoʻui ʻa e taha ko ē ʻoku puké pe faingataʻaʻia fakaesinó. ʻOku ʻuhinga nai ia koe ʻikai ke tau maʻú ha tuí? Ko e hā hono ʻuhingá? ʻE fēfē kapau ʻoku ʻikai finangalo ʻa e ʻOtuá ke fakamoʻui ʻa e toko taha ko iá? (Mahalo pē ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ʻahiʻahiʻi e tui ʻa e fāmili ʻo e taha ko iá, pe ke toe fakatupulaki ʻa ʻene kātakí, pea mo e alā meʻa pehē.)

Mou toe vakai ki he kupuʻi lea ko ʻeni ʻa Palesiteni W. Kimipoló: “ ʻOku ʻikai ke faʻa fakamoʻui maʻu ai pē ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻoku mahamahakí, pe fakahaofi ʻa kinatolu ʻoku tofanga ʻi he faingataʻá. ʻOku ʻikai foki te ne faʻa fakafiemālieʻi maʻu ai pe ʻa e faingataʻaʻiá pea mo e mamahí, pea neongo ʻoku hangē ʻoku taʻe fakafiemālie ʻa e ongo tuʻungá ni mahalo pe ko e taumuʻa ia ʻo e palaní” (Tragedy or Destiny, p. 5).

Fealēleaʻaki Fakanounou pea mo e Fakamatala ke Aleaʻi mo Fakaʻaongaʻí

  • Ko e hā hono ʻuhinga ke tau maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisí? (Ke tau maʻu ha tui ko Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá pea ko e Fakamoʻui ia ki he māmaní, ke tau tui ʻoku maʻu ʻe Sīsū ʻa e mālohí kotoa, pea falala ʻe hanga ʻe he Tamai Hēvaní pea mo Sīsū Kalaisi ʻo fai ʻa ia ʻoku lelei taha maʻatautolú, mo tali ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá, mo ha holi ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.)

  • ʻE anga fēfē haʻo fakalakalaka ha tui ʻoku malohi angé ʻia Sīsū Kalaisi?

ʻEkitivitī Fakatupulakí

Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha taha pe lahi ange ʻo e ʻekitivitií ni ʻi ha faʻahinga taimi pe lolotonga ʻa e lēsoní, pe ko hano fakamanatu, fakamatala fakanounou, pē ʻi hono tukupaá.

  1. Mou toe fakamanatu ʻa e tefito ʻo e tui hono faá, pea fehuʻi ki he fānaú ko e hā ʻoku nau fakakaukau ai ʻoku hoko ʻa e “tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ko e ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ia ʻo e ongoongoleleí. Tuku ki he fānaú ke nau lau maʻu loto mai ʻa e vēsí pe ko haʻo tokoniʻi ke nau ako maʻu loto ʻa e vēsí.

  2. Tokoniʻi ke nau ako maʻu loto ʻa e 1 Nīfai 7:12, ʻo kamataʻaki ʻa e kupuʻi lea “ ʻoku mafai ʻe he ʻEikí.”

  3. Fehuʻi ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi pe ʻoku anga fēfē ʻenau iloʻi ʻoku moʻui ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he ʻahó ni. ʻE lava pē ke ke ngaohi ʻaki ʻeni ha ngaahi foʻi lea pea mo ha ngaahi tali kehe ʻokú ke fakakaukau ki ai. ʻE toe lava pē foki ke ke tohiʻi ʻi he palakipoé ha ngaahi foʻi lea ke ngāueʻaki.

    Ko ha ngaahi folofola kuo tohi ʻe he kau palōfitá ʻo tau ako ai ʻo kau kia Sīsū

    Ko e niʻihi kuo nau fakamoʻoni kiate ia.

    ʻOku tau lava ke ongoʻi ʻene ʻofá.

    Naʻe mamata kiate ia ʻa Siosefa Sāmita pea naʻe fakahinohinoʻi ia ke ne toe fakafoki mai ʻa hono siasí.

    Kapau te tau faʻa lotu, ʻe fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kia kitautolu ʻoku moʻui ʻa Sīsū.

  4. Hivaʻi pe lau ʻa e ngaahi lea ʻo e “Tuí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, p. 96).

  5. Kole ke nau lau ʻa e Mātiu 17:20. Fakamatalaʻi ko e tengaʻi mūsitá ko ha tengaʻi ʻakau iiki ia, ka ko e taimi ʻoku tupu aí ʻoku hoko ia ko ha ʻakau lalahi ʻaupito. Pea kapau ʻe mālohi ʻetau tuí ʻo hangē ko e anga ʻo e tupu ʻa e tengaʻi ʻakaú, te tau lava ke ikunaʻi ʻa e ngaahi meʻa lahi.

Fakaʻosí

Fakamoʻoní

Fakamoʻoniʻi kapau te tau maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi, te tau lava ke aʻusia ha ngaahi maná ʻo hangē ko ia naʻe hoko ʻi he kuonga ʻo Sīsuú. Mahalo pē te ke fie fakahā ange ha mana ʻi hoʻo moʻuí pe ko haʻo fakaafeʻi ha taha ʻi hoʻo kalasí ke ne fakahā mai ha meʻa naʻe hoko kia kinautolu.

Laukonga ʻoku Fokotuʻu Atu ke Fai mei ʻApi

Fokotuʻu ke nau ako ʻa e Maʻake 2:1–12 ʻi ʻapi ke hoko ia ko ha fakamanatu ʻo e lēsoni ko ʻení.

Fakaafeʻi ha taha ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Paaki