31. Efeso

Ny sisa tsy rava tamin’ny sehatra Grika ao Efeso, izay nitorian’i Paoly teny. Nalaza teo amin’izao tontolo izao izay fantatra tamin’izany andro izany i Efeso nandritra ny fotoanan’ny Testamenta Vaovao, noho ny tempoliny nampitolagaga naorina ho fanomezam-boninahitra ny andriamanitra sampy Diana an’ny Romana. I Efeso, izay rava ankehitriny, dia renivohitry ny faritany Roman’i Azia sady foibem-barotra lehibe fahiny. Nampiroborobo varotra tamin’ny fivarotana ny sarin’i Diana ny mpanefy tao an-tanàna.

Ny zava-dehibe nitranga: Nitsidika an’i Efeso ny Apôstôly Paoly tany amin’ny faran’ny dia faharoa fitoriana filazantsara nataony (Asa 18:18–19). Nijanona tao amin’ny tanàna nandritra ny roa taona izy tamin’ny diany fahatelo. Voatery nandao ny tanàna izy vokatry ny tabataba nataon’ireo mpanefy izay very fidiram-bola noho i Paoly nitory teny nanohitra ny andriamanitra sandoka Diana (Asa 19:1, 10, 23–41; 20:1). Ny sehatr’i Efeso no sehatra lehibe indrindra naorin’ny Grika sady toerana niatrehan’ireo naman’i Paoly ny mpihetraketraka (Asa 19:29–31). Nanoratra epistily tamin’ny mpikamban’ny Fiangonana tao Efeso i Paoly nandritra ny nitazonana am-ponja azy tany Roma. Tao Efeso ny iray tamin’ireo sampana fiton’ny Fiangonana tao Asia izay iantefan’ny bokin’ny Apôkalipsy (Apôk. 1:10–11; 2:1).