Poakohng Amwail Imwintihti Kan
Pwehki kitiail ese me aramas koaros wia seri en Koht kei kitail wehwehki uwen katep laud en emen emen aramas oh pwehki met kitail kak powehdi kailok oh liaktohrohr.
Sapwellimen Kauno padahk kan me poatopoat oh re kesempwal ong Sawellimen Koht seri kan koaros. Nan kaparek wet I pahn kihda karasaras kei me kohsang United States, ahpw re pil dokdoke wasa koaros.
Kitail mih nan mwehin lingeringer oh kailok me pid mwekmwekid en nan koapwerment oh kosonned oh koasondi kan. Kitail kilang mepwukat wasa tohto nan soamer wet ni en ekei aramas ahr sohla kak uhpene ni meleilei oh tepida kawehla seli dipwisou kan. Kitail pil kilang soahng pwukat nan kampein kan ong ohpis lap akan. Paisuwed pwe, ekei ire pwukat kahrehdahr koasoai en kopwerment oh koasoi sohte mwahu pwaradahr nan miting kan en Mwomwohdiso.
Nan koapwoarment kan en demokrasi, kitail pahn ansou koaros ahneki madmadau wekpeseng ong en kandideid kan arail kamwomwadahn kosonned akan. Ahpw, nin duwen atail wia soun papah Krais kei, ieremen kitail iangada kailok de mwoarong me kin kak pwarada sang ni uhpenehn madamadau kan.
Iet ehu padahk en Krais, me tohto kin ese ahpw malaulau me kin momouriki:
“Kumwail pil rongehr padahk pwoatet: Ke en poakohng mehn mpomw kan, oh kailongki omw imwintihti kan.
“A ngehi I ndaiong kumwail met: kumwail poakohng amwail imwintihti kan, papah irail me kin kailongkin kumwail oh kapakapki me kin kalokei kumwail” (Madiu 5:43–44). 1
Erein dih tohto mehn Suhs ako kin ale padahk irail en kailongki arail imwintihti kan, oh irail eri mih pahn manaman oh ale kehnaudek sang wehin Rom. Ahpw, Sises ketin padahkihong irail en “Poakohng amwail imwintihti” kan oh “papah irail me … kailongkin kumwail.”
Iawen laud en kesempwalpen padahk wet nanpwungatail! Oh atail Soundoar sohte ketkihsang sapwellime kupwur wet. Kitail wadek nan Pwuken Momon, Pwe kilang, kilang, I ndahong kumwail, mehmen me ahneki ngehn en kailok iei kaidehn nei aramas mwo, ahpw kisehn tepelo, me wia semen kailok koaros, oh me kin wiahda pingiping nanpwungen aramas akan, pwe irail en uhpene (3 Nihpai 11:29
E sohte mengei kitail en poakohng atail imwintihti kan. “Pali laud en kitail saik lelehr songen limpoak oh mahk wet,” Presiden Gordon B. Hinckley mahsanih, “Pwehn kapwaida met kitail anahne ahniki manaman en kaunda pein kitail sipelesang uwen atail kak.” 2 Ahpw e sansal me limpoak wet inenen kesempwal, pwe e wia kisehn sapwellimen Sounkomouro kosonned lap riau, iei en “poakohng Kauno omw Koht” oh “poakohng mehn mpomw duwen omw kin poakohng pein uhk” (Madiu 22:37, 39 Eri udahn e kak wiawi, pwe E pil ketin mahsanih,“Kumwail peki, kumwail ahpw pahn ale; kumwail rapahki, kumwail ahpw pahn diar” (Madiu 7:7). 3
Ia mwomwen atail kak kapwaiada kosonned sarawi pwukat nan sampah ehu me kitail pil mih pahn kosonned en aramas? Paiamwahu, pwe atail Sounkomour padahkihongkitailehr oh karasahda duwen atail pahn peikiohng Sapwellime kosonned akan oh pil wauniki kosonned en aramas. Ansou me imwintihti ko songen lidipi Ih ki ehu peidek ma e pwung mehn Suhs ako en pwain daksis ong mehn Rom, Ih eri idihlahng kilel en Sihsar pohn ehu mwohni silper oh mahsanih: “kumwail kihong Sihsar dahme en Sihsar, a ong Koht dahme sapwellimen Koht.” (Luk 20:25 4
Eri kitail anahne kapwaiada kosonned en aramas (kihong Sihsar dahme en Sihsar) pwehn mour ni onopek mwahu pahn kaweid en aramas akan, oh kitail pil anahne kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan pwehn ahneki mour soutuk. Ah ia mwomwen atail kak wia met? mehlel, ia mwomwen atail kak poakohng irail me kailongkin kitail oh atail imwintihti kan?
Sapwellimen Sounkomouro kaweid en dehr “lingeringer ansoun uhpene” iei wasa mwahu kitail en tepsang ie. Tepelo iei semen kailok, oh ih me kin wiahda pwe aramas en lingeringer ansoun uhpene. E kin kairada kailok nanpwungen aramas oh pwihnen aramas akan. Presiden Thomas S. Monson mahsanih me lingeringer iei “ahn Sehden dipwisoun doahdoahk,” pwe “ma kitail lingeringer, eri kitail dukihongehr widing en Sehden. Sohte me kak kiheng kitail en lingeringer. Pein kitaill me kin pilida.” 5 Lingeringer kin kairada kailok oh nanpwungsuwed. Kitail kin poakohng atail imwintihti kan ni atail kin liksang lingeringer oh kailok ong irail me kitail sohte pwungki. E pil pahn sawas ma kitail pohnese me mie mehkot me re kak padahkihong kitail.
Nanpwungen wiepe kei me pahn sewese kitail en kairada limpoak iei wiepe mengei ehu me kohsang nan sipai en mahs ieu. Ni atail kin wie songosong en wehwehki oh ehuiong aramas me arail mour weksang atail, kitail anahne ese irailla. Pak tohto, lemelemehk de kailok en aramas me kitail sahn kin elehda pirien de pil limpoak ansou me kitail kin tuhpene wehwepene oh wahupene. 6
A ehu me kitail kak wia pwehn poakohng atail imwintihti kan iei kitail en nantiheng wehwehki manaman en limpoak. Iet padahk silu nanpwungen padahk tohto kei sang soukohp akan me pid mehpwukat.
Soukohp Joseph Smith padahngki “lepin kahs en mahs ehu ketihtihki me limpoak kin kairada limpoak. Kitail widekihei limpoak—kasalehda atail limpoak ong aramas koaros.” 7
Presiden Howard W. Hunter padahngki: “Sampah wet pahn inenen mwahula ma aramas koaros nan wasa koaros pahn kin kasalehda limpoak unsek en Krais, me iei kadek, opampap, oh aktikitik. E sohte kin peirin de aklapalap. … E sohte kin medewe katingpe. … E sohte douluhl kin lipilipilki aramas, de kailok, de pei. E kin kangoange aramas me wekpeseng en kousoanpene ni limpoak en Krias, sohte lipilipil arail palien lamalam, de keinek, de irail mehn ia kei, ma re semwehmwe de kepwehpwe, loalekeng de sohte suhkul, de soahng en taihk koaros.” 8
Oh Presiden Russell M. Nelson pil kangoangehkin kitailehr en “kalaudehla pwihn me kitail kin poahkong pwehn kipehdi sampah pwon.” 9
Ehu ire kesempwal me pid poakohng atail imwintihti kan iei kitail anahne peikiong kosonned akan en wehi me kitail koukousoan ie. Tetehn padahk kan en Sises kin weksang madamadau en aramas tohto, ahpw E sohte ketin kaweidki aramas en kawela kosonned de uhong arail koapwerment. E ketin kaweidki ahl me mwahu ehu. Kaudial en mwehi wet pil padahngki soahng ohte.
Kitail pil kin padahngki soahngote. E sohte konehng emen aramas en kawehla kosonned en koapwoarment, pwe mehmen me kin kapwaiada kosonned en Koht sohte anahne kawehla kosonned kan en koapwerment.
Eri, peikiong koasoandi en koapwerment me mie” (Doctrine and Covenants 58:21–22
Oh atail iren pwoson kan, me Joseph Smith ntingidi mwurin Souleng kan arail lelehngehr kalokolok laud sang kosonned oh koapwoarment en Missiouri, mahsanih: “Se kamehlele me e konehng aramas en peikiong nanmwarki, presiden, oh kaun teikan oh se kin kapwaiad, wauniki oh utung kosonned en aht koapwoarment kan” (Articles of Faith 1:12
Met sohte wehwehki me kitail kin pwungki soahng koaros me koapwoarment kin poadokada. Met wehwehki me kitail kin peikieng kosonned en rahn pwukat, oh nantieng wekidla songen kosonned me kitail sohte pwungki ni meleilei. E pil wehwehki me kitail kin utung ni meleilei pwunglahn usuhs. Kitail sohte pahn iang patehng moromor en irail akan me sapwungki pwunglahn usuhs. 10 Nan wehin demokrasi kitail ansou koaros kak oh anahne wonewei ni wahu lel ansou me usuhs pahn pil ehu wiawi.
Padahk en Sounkomouro me nda kitail en poakohng atail imwintihti kan kin poashoankihda padahk me aramas koaros wia sapwellimen Koht seri kei, oh e sohte konehng kitail en tohrohrpeseng pwehki kailok. Ire kesempwal wet iangaki ire kei me pid pwung en kosonned ale kasongosongpe ansou me mehn Amerika kan iang kilang de patehng kamwekid en uhpene me wiawi wasa kei nan Amerika.
Ekei mwomwen manokehla duwen Wekdekla Keieu ong Pahson en Kosonned en United States me ketihtihki me “aramas koaros ahneki pwung en kohpene ni meleilei oh pekihda rehn arail koapwoarment en kapwungala mehkot me re sapwungki.” Met iei kosoasoandi pwung pahn kosonned pwehn kasalehda oh kapwungala ire sapwung kan nan kosonned de nan wiepen kakehlaka kosonned akan. Oh eh pwung me mie ire sapwung kan me wiawiehr. Nan mwekid sansal kan oh madamadau en aramas kasalehda me re kailongki ekei aramas pwehkihte pohn kilirail kan. Nan ire kaselel ehu me intingida sang rehn Reverend Theresa A. Dear en pwihn en NAACP iei pwihn me kin uhki pwung en aramas toantoal nan Amerika, e koasoaia me “lipilipilki aramas pwehki pohn kilirail kin miehda sang ni kailok, keptakai, pohnkahke, oh peikasal.” 11 Ni atail wia tohn wehi oh tohn Mwomwodihso en Sises Krais en Souleng en Imwin Rahn-akan, kitail anahne nantiheng kauhdi tiahk en akatat wet.
Ekei aramas me patehng oh utung kamwekid en uhpene iangahki tiahk suwed kei me pwarada mwur mwomwen manokelahr me arail pwung en uhwong me kawehwehdi nan Pahson en Kosonned anahne wiawi ni meleilei Pwihn me uhwong ko sohte ahneki pwung en kawehla de pirap kepwe de uhohng palien kakehlaka kosonned akan. Pahson en Kosonned oh kosonned akan sohte kin mweidada aramas en kawehla koapwoarment de aklemei. Kitail koaros—polis, de aramas me uhwong ko de me kilekilangete—kitail anahne wehwehki idin atail pwuhng kan oh kesempwal pen atail pwukoa en wawauneki kosonnedo. Abraham Lincoln ndahier me pwung o: “sohte sapwung ehu me konehng aramas en kohpene peikihda.” 12 Pwe peihkida mehkot me ke sapwungki kin kawehla kosonned. Met duwehte wehi ehu me sohte arail kosonned de koapwoarment de polis, oh e pahn kawehla pwung en aramas akan, kaidehn kalaudehla.
Ehu kahrepen kamwekid en uhpene pwukat nan United States ah nohn ungkihla iei pwehki sapwung oh sapahrek kan me wiawiheng ekei pwihn en aramas nan ekei wehi tohrohr sohte konehng en wiawi nan United States. Wehi wet anahne mwahu sang met ni kasohralahn lipilipil sapahrek en pwihn en aramas, kaidehn ongete pwihn Toantoal nan Amerika, iei pwihn me keieu sansal nan uhpene kan, ahpw pil ong men Spein, men Eisia, oh pwihn teikan. Poadopoad en wehi wet me pid kailok nanpwungen ehu ehu keinek sohte mwahu oh kitail anahne wia mwahu sang.
United States kokouda sang ni pwihn en aramas en likih kei me seilok sang wehi oh keinek wekpeseng kei. E sohte kokouhda pwehn poasoahnkihda ehu palien lamalam de pwehn uhkihda tiahk en ehu wehi me re kohsang ie. Irail akan me kawada wehi wet kasik me irail pahn miniminkipene pahson en kosonned kapw ehu oh kosonned akan. Met sohte wehwehki me ire kan nan kisin likou ko, de arail wehwehki irehko ansouo me unsek. Poadopoad en keieun pahr riepwiki kan en Unied States kasalehda me mie anahnepen wekdekla kei, me rahseng mweimwei ong lih en usuhs oh pil irairdi en kalidu oh kehkehlik me aramas me kaliduhier ahneki manman en kolokol pwuhng oh wiepe koaros en saledek.
Aramas loalekeng riemen sang Yale University katamankin kitail me:
“Mehdahte ah sapwung kei, United States kin kak kaminiminipene nanpwungen pwihn en aramas wekpeseng tohto kei. …
“… Toweh kan sohte anahne pilada nan pwungen tiahk oh wehi me re kohsang ie. Re kak kolokol koaros. Ahpw me keieu kesempwal iei re anahne utung pahson en kosonned. Kitail anahne ehupene oh miniminpene ni atail kin utung Pahson en Kosonned, mehndahte wekpeseng en atail madamadau kan.” 13
Pahr kei samwalahro, emen kaun en koapwoarment en Wehin England kihda kaweid kaselel wet nan ehu mihting lap: “Sohte iengatail wehipoatopot, oh sohte atail imwintihti poatopot. Atail koasondi kan me poatopot oh sohte pahn imwsekla, eri ih koasondi kan me kitail anahne idawehn.” 14
Met wia ehu irehn madamadau en aramasmwahu me kitail anahne idawehn “kohkohlahte oh sohte uhdi.”. Me patehng iei padahk kan en sapwellimen Kauno Mwomwodihso padahkihong kitail me koasoandi soutuk me kitail anahne pahsonehkihda atail mour iei padahk kan en atail Sounkomour me kaweidada Pahson en Kosonned en United States iangaki kosonned akan nan wehi tohto. Ahl me keieu mwahu ong kitail pwehn poakohng atail imwintihti kan oh ehupene nan atail wehi iei ma kitail pahn utung kosonned akan—ah kaidehn “iengatail” kan me pahn ongete ansoutehkis.
Pwehki kitiail ese me aramas koaros wia seri en Koht kei kitail wehwehki uwen katep laud en emen emen aramas oh pwehki met kitail kak powehdi kailok oh liaktohrohr. Nan erein sounpar kei me I kousoan wasa tohto nan wehi wet Kauno ketin kasalehiong ie me kaidehn kitail kak oke te oh nantiheng kamwahuihala kosonned akan en wehi wet ahpw kitail pil kak poakohng atail imwintihti kan. Met sohte mengei, ahpw sang ni sawas en Kauno Sises Krais eh kak pweida. Ihme poahngoahkiong kitail en poakoahng atail imwintihti kan, oh Ih me pahn ketin sewese kitail ni atail pahn nantieng kapwaiada. I kadehde me Samatail Nanleng oh Sapwellime Iehros, Sises Krais, poakohng kitail oh pahn ketin sewese kitail. Ni mwaren Sises Krais, amen.