Na Vauci Tawamudu ni Tagane kei na Yalewa.

Na tagane kei na yalewa era sa vauci me tawamudu mai vei koya e tiko vua na kaukauwa vakamatabete tabu era rawa, ke levu na nodra vakabauta me ra rawata na bula vakalou e na matanitu vakasilesitieli ni Kalou.

Tukuni e na Bula i Joseph F. Smith

Ena gauna a se iVukevuke tiko kina nei Peresitedi John Taylor, o Joseph F. Smith e rau gade yani kei watina o Julina i Hawaii, e tukuna vakaoqo o koya baleti watina “e yalo dina ka dei me vaka na kaukamea; ka tautauvata tuga na yalona me vaka na kalokalo mai na noca, ka dau yalododonu e na veigauna ka taleitaki sara mai na koula.”¹ Ni rau tiko mai Hawaii e qai tauvi Peresitedi Smith e dua na mate bibi ka mani qaravi koya tiko kina o Julina me yacova ni bulabula vinaka tale mai. Ni oti e vica na vula, ka rauta tiko beka na vula o Maji 1887, eratou sa lesu tale kina o Julina kei iratou na luvena i Amerika ka tiko taudua mai Hawaii o Joseph F.

E na 15 ni Maji e vola o koya e na nona ivolaniveisiga: “E na 12 donu na kaloko e sa cavui kelekele na meli sitima me qai 12:15 sa biubiu mai na daveta me sa gole yani; niu qai rai yani kau raica ga na nodratou iyaloyalo na noqu daulomani ka na vakatau e na loloma ni Kalou e na gauna cava keitou na sota tale kina. Ni sa laki voleka me tabogo yani na waqa au sa vakatotolo yani kina dua na vanua meu laki raitu mai kina… au se raica ga na meli sitima oqo na Australia sa totolo na kena soko tiko kei iratou na isolisoli mariqeti ka talei vei au me yacova ni sa laki tabogo e na daku ni ulunivanua oya o Diamond Head. Niu sa mai tucake duadua tu yani, sa qai tuturu na wai ni mataqu ni sa qai tarai au mai na rarawa ni veitalatala vei iratou na noqu iyau talei e na vuravura oqo.”²

E dina ni rarawa na veitawasei vakaoqo, e kila vinaka o Peresitedi Smith na kaukauwa kei na veiyalayalati ni ivakavuvuli tawamudu e vakaraitaka na Parofita o Josefa Simici e vuravura: “Na cava oya? Na cokovata ni veiwatini tagane kei na yalewa ni gauna ka tawamudu .… O koya e kila vinaka na itavi e tiko e na nodra cokovata na veiwatini tagane kei na yalewa, me yacova na nona sa vakaraitaka o Josefa Simici vakamatata ka vakarawarawa i vuravura? … E sa dolava kina na mataqu. Ke dua na ka e tiko e vuravura oqo e rawa ni vakavinakataki au e vuravura oqo me’u tamata uasivi sara se me’u turaga vakawati vinaka, … oya na ivakavuvuli e sa vakaraitaka na Turaga, e vakaraitaki kina na noqu itavi.³

iVakavuvuli i Joseph F. Smith

E vakatura na Kalou na vakamau me baleta na noda lagilagi tawamudu kei na bula vakalou.

E sa vakatura na Kalou mai na ivakatekivu na vakamau. E bulia o koya na tamata me ucui koya ka me ra vakataki koya, o ira na tagane kei na yalewa, na nodra buli e nakiti me ra na vauci vata e na veivauci tabu ni vakamau, ka na sega ni uasivi e dua vei rau ke sega tiko na kena ikarua.⁴

Na dodonu vakalawa ni vakamau ni dua na tagane kei na yalewa e sala duadua ga e rau rawa ni kila kina na cecere kei na tabu ni veika rau na rawata. Vei ira na Yalododonu Edaidai na vakamau e sega ni nakita na Tamada Vakalomalagi me ra vauci ga vakavuravura, o koya e na rawa ni dei me rawa ni vorata na veika dredre ni gauna, me tawamudu, me rawati kina na veidokai kei na marau e na vuravura oqo, na lagilagi kei na bula tawamudu e na vuravura mai oqo.⁵

[Na kosipeli] e tauri rau vata na tagane kei na yalewa ka vakacokovatataki rau e na veiyalayalati tawamudu ni vakamau, e tabu ka savasava ni solia na Kalou, ni vakarautaka na veika e dodonu me sota kaya na savasava kei na kaukauwa e vinakata na yalo. E vakataucokotaka na tagane kei na marama—me rau tagane kei na yalewa vakawati ni gauna ka tawamudu. Oqo e dua na vakasama lagilagi!⁶

E sega walega ni vinakata na Kalou na vakamau e vakarota o koya. E na gauna era se bula tawamudu tiko kina na tamata, ni bera ni se curuma mai na vuravura na ivalavala ca, e vakayacora na Tamada vakalomalagi na imatai ni vakamau. E vauci rau vata na imatai ni noda itubutubu e na veivauci tabu ka vakaroti rau me rau vakaluveni ka tubu me lewevuqa ka vakatawai vuravura. E se sega ni veisau na ivakaro oqo, me bokoci laivi se me muduki; a se tomani ka vakayacori tiko ga mai na veikawatamata e vuravura oqo.⁷

E lewe levu sara … [na tamata] era se vakauqeti tiko e na vakasama kocokoco ka sega ni vakalou e na vakasama me baleta na vakamau e sega ni dua na betena, e cala kei ira na gone e dua na ka e maduataki. E dua tani tale na rai e raica na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, e vakabauta ka vakavulica na kosipeli dina, e na imatai ni ivakaro ni ivolanikalou ni Kalou vei ira na tamata: “Drau vakaluveni, ka tubu me lewe vuqa, ka vakatawai vuravura, ka vakamalumalumutaka.” [Nai Vakatekivu 1:28]

… E sa vakarota, vakadonuya ka vakayacora na veiwekani ni vakamau na Kalou. Oqo e sa vakamatatataki e na ivakatakila ni Kalou vua na Parofita o Josefa Simici, ni vakadinadina ni vosa e na Vunau kei na Veiyalayalati, wase 49:15: “Au sa kaya vakaidina vei kemudou; ko koya sa vakatavuvulitaka ni tabu na vakawati, sa sega ni lesi mai vua na Kalou; raica sa vakarota na Kalou me vakawati na tamata kece ga.”⁸

Na vakamau … e vakavuvuli se cakcaka vakalotu ni kosipeli, e bibi e na nodra marau na tamata, ke sega ni dua na betena se me tauri vakamamada. E sega ni dua na ivakavuvuli lasulasu se sega na betena e na inaki ni bula, ia sega tale ni dua na ivalavuvuli e bibi cake sara ka dredre e na nodra marau na tamata—e na sega walega ni bula oqo, vakabibi na bula mai oqo, me vaka na vakamau.⁹

E dua na ka lagilagi na nodrau vauci na tagane kei na yalewa ni gauna ka tawamudu.

E dua na ka lagilagi me vakadonui me da lako yani kina Valetabu ni Kalou ka laki vaucivata me da tagane ka yalewa vakawati e na ivau ni vakamau tabu ni gauna ka tawamudu mai vei koya e tiko vua na kaukauwa se lewa tabu, oya e na kaukauwa ni Kalou, o ira na sa vauci vata vakaoqo “e na sega ni rawa ni dua na tamata me wasea tale,” na veika sa vauca na Kalou.¹⁰

O ira na tagane kei na yalewa era sa vakaitavi oti e na cakacaka vakalotu ni vakamau era sa vakaitavi tale tikoga e na dua na ka bibi ka dredre sara, ka vakatau tiko kina bula kei na mate kei na cecere ni bula tawamudu. E vakatau tale tikoga kina na marau tawamudu se na rarawa tawamudu.¹¹

Na cava e vakavulici keda kina na Kalou e na ivalavuvuli ni veivauci tawamudu ni tagane kei na watina? … Me taura kina na tagane na watina e na kaukauwa ni Kalou, ni gauna ka tawamudu, ka tiko talega kina vua na kaukauwa me tauri watina yalewa, o watina yalewa me tauri watina tagane kina e na vuravura sa bera mai.¹²

E na rawa ni vakabulai yadudua na yalewa kei na tagane, io na tagane kei na yalewa e rau sega ni bula rawa vakalou yadudua. Me rau vauci vata tiko ga me vaka na kena ivakarau sa vakaraitaki e na tabagauna oqo. Na tagane me kua ni sega na nona yalewa vua na Turaga, ka vakakina talega na yalewa me kua ni sega na nona tagane vua na Turaga. Veitalia na veika cava e na vakasamataka se kaya na tagane se yalewa me baleta na ivakavuvuli oqo ni vakamau, rau na sega ni bula yadudua rawa vakalou e na matanitu ni Kalou .…

E da lako mai ke me da mai vakamuria ka ucuya na Kalou. E buli keda o koya mai na ivakatekivu me da itovo vata kei koya ka me ucui koya. E da sega ni rawa ni ucui koya ke da sega ni tagane se yalewa.… E na gauna eda sa vakataki Koya kina o na raica ni da na vakaraitaki ki na Nona iserau e na ibulibuli ga e buli keda kina, na tagane kei na yalewa. E na sega ni lako duadua i kea na yalewa se na lako duadua na tagane me laki bula kina vakalou. E na rawa beka ni taura ga na ivakatagedegede ni vakabulai e sa vakarautaki vua, ke vaka a e na laki bula vakalou, oqo e na vakatau tiko ki na lawa vakamatanitu vakasiesitieli. E na sega tale ni dua na sala rau na bula kina vakalou.¹³

E sega ni dua na veivauci ni gauna ka tawamudu e rawa ni vakavinakataki sara e na daku ni lawa ni Kalou, kei na ituvatuva ni nona matanitu. Era na rairai vinakata na tagane, era na rairai vakamuria e so na kena sala e na bula oqo, e na sega walega ni dua na kena yaga vakavo saraga ni vakayacora se vakaitavi kina e dua e tiko vua na lewa se kaukauwa tabu e na yaca ni Tamada na Luvena kei na Yalo Tabu.¹⁴

Ni ra vakamau na Yalododonu Edaidai me yacova ni gauna ka tawamudu, e sega walega me yacova ni sa wasei rau na watina tagane kei na yalewa na mate. Na vakamau e vakayacori vakamatanitu ka vakaitavi kina e dua na iliuliu ni lotu tani e so e da kila ni dokai ka yaga walega e na bula oqo. Io ke vinakati me rau vakamau me yacova na bula mai muri e tu na kena veiyalayalati me tawamudu kina na vakamau, na vakamau oqo e na rawa ga ni vakayacori se rawa kina lawa ni Kalou kei na nona lewa, ke sega oqo e na sega ni yaga e na bula mai muri. Na matavuvale e yavu tiko ni lagilagi tawamudu, na uto ni matanitu ka tawayalani. Era na vakawati na tagane, e na vakakina talega o ira na yalewa era na vakawatitaka na tagane, o ira na itubutubu na luvedra, e na tawamudu kevaka era na rawata e na sala e sa vakarautaka o koya e tiko vua na lewa kei na kaukauwa ni veika me baleta na Nona matanitu.¹⁵

Vakamau e na lotu, e na kena gauna dodonu, e na Valetabu ni Turaga.

E da vakasalataki ira na cauravou me ra vakamau ka me vakayacori vakavinaka. Vakamau e na lotu, ka vakadonuya me vakayacori na kena veiqaravi se na soqo e na vanua sa vakadonuya na Kalou. Bula savasava me rawa ni yaga vei iko na veivakalougatataki oqo.¹⁶

Au vinakati ira na cauravou mai Saioni me ra kila tiko na ivakavuvuli oqo ni vakamau e sega ni bulia na tamata. Oqo e vu mai vua na Kalou. E ka dokai.… E sega walega ni buli se ivakaro me rauti ira ga na tagane, se me ra rawata kina na ka era vinakata se na nona nanuma; me vakamau ka qai sere tale e muri, me taura ka qai biutala laivi se vakayacora na ka ga e lomana. E tiko talega na ka e na yaco, na ka e na yaco e na sivia yani na gauna oqo ka tawamudu, baleta na yalo e duabau ga e vuravura, o ira na tagane kei na yalewa era rawata na nodra bula e vuravura. Na vakamau e maroroi ira na kawa tamata. Ke sega na inaki ni Kalou e na veilecayaki; e na vakarusai na itovo savasava ka vakauqeta na itovo ca kei na yalo ca ka na sega ni vakavotukana kina na bula ka vakagalalataka talega na vuravura.¹⁷

Na dawai kei na matavuvale lalai e kauta mai na vakasama vei ira na so ni vinaka ka kauta talega mai vei ira na mamada ni veiqaravi kei na itavi cakacaka lalai sara na kena ogataki. Na yalo e levea na itavi e levea talega na cakacaka. E sa veisosomitaki kina na cakacaka kei na gugumatua me vucesa kei na kocokoco. Na taleitaka na marau kei na bula galala e laki vakavuna kina me ra sega ni via raica na yaga ni vakamau, e na rawa ni vakalevutaka kina na matavuvale, oya na noda itavi tabu .…

… Na leqa oqo e vale e na laki vakakila talega kina na vanua ni sa toso tiko na gauna. Na gauna walega e na vakadinata na lawa ni Kalou kei na dina ni tamata yadua e kune e na nona ivakatavitaki [itavi] ka sega e na marau se na galala e kune mai na noda sega ni veiqaravi.

Na yalo vakavuravura e dau veitauvi. E da sega ni rawa ni bula e na kedra maliwa se veicurumaki ka sega ni temaki mai na kena ituvaki. Era na temaki o ira na noda gone me ra vakamuria na ivakaraitaki ni vuravura era tiko kina. E tiko e so na yalo e kaukauwa sara me ra vakayagataka na qito me nodra itavi kina me ra vakamau. Na iulubale ni veika e via kilai se rogo kina e sa laki nomu iulubale talega ni vakadaroya na nomu vakamau me yacova ni o sa rawata na ka o gadreva tiko. E so na noda cauravou nuitaki sara era vinakata me ra vakaotia mada na nodra vuli, e na nomu vanua ga se ivavalagi. Ni ra tiko e na itutu ni veiliutaki e na noda koro na ivakaraitaki oya e na veivakaleqai ka levu na loma tarotaro me baleta na iulubale e vakaraitaka tiko. E sa vinaka cake ga me ra kua ni laki vuli o ira na soli ulubale baleta na nodra via qarava taumada na nodra vuli ka vakadaroya na nodra vakamau ka me sivia yani na kena gauna dodonu.¹⁸

Era dau vinakata na cauravou me ra vakavale vinaka, me levu ka rairai totoka, me ra cakacaka vinaka ka vakarautaki ira e na itovo ni gauna vou oqo ni bera ni ra vakamau. Au vakabauta ni dua na cala levu oqo. Au vakabauta talega ni o ira na cauravou kei na gone yalewa era na vinakati e na gauna sara ga oqo kei na ituvaki ni bula era bulataka tiko me ra curuma yani na veivauci tabu ni vakamau ruarua ka veitokonitaka vata se cakacakataka vata na sautu ni nodrau bula, kei na veika dredre e rau na sotava, ka wasea na veika rau na rawata, ka veivuketaka na veika me baleta na nodrau bula vakavuravura me rau rawa ni rawata kina na nodrau bula. E na yaco me rau na veilomani vinaka sara ka veitokoni e na nodrau bula, e na vakalougataki rau kina vakalevu na Turaga.¹⁹

O ira na iliuliu ni Lotu kei ira na qasenivuli ni noda veitabana me ra vakabibitaka na tabu, ka vunautaka talega na itavi ni vakamau me vaka sa vakaraitaki vei keda e na tabagauna oqo. Me tiko na … yalo ni veivakauqeti me tomana ka vakadonuya na vakamau dokai, oya e na tarova e dua na cauravou se gone yalewa e lewenilotu me ra vakamau vakavo sara ga mai vua e tiko vua na lewa kei na kaukauwa e vakadonuya na Kalou.²⁰

Na Vakamau me vakadeitaki e na ivakavuvuli ni loloma kei na so tabu.

E dodonu me sega so ni dredre na kena tuberi e na ivakatagedegede sara i cake na vakasama ni bula vakalou, na vale ke me tara e na ivakavuvuli ni bula savasava, na veilomani dina, na kilikili kei na lewa dodonu. Na tagane kei na watina e rau veimaliwai vinaka ka gugumatua ka vakamuria talega na lawa ni Kalou e na nodrau bula ka vakayacora na inaki ni nodrau ilesilesi e vuravura, e sega ni dodonu ka sega talega ni rawa me rau sega ni vakavale. Na veika e rau nuitaka, na nodrau vakila na veika, nodrau vakasama, na veika e rau vinakata e na vakanamatataki ga kina vakarautaki na matavuvale kei na kena tara na vale me nodrau matanitu vakataki rau; ki na vakadavori na yavu ni veivakatorocaketaki tawamudu kei na kaukauwa, na lagilagi, na bula vakalou ki na vanua na nona itikotiko na Kalou kei na Karisito me tawamudu.²¹

Na itikotiko e na sega ni vale me vaka na kosipeli, vakavo sara ga ke bucini kina na veimaliwai vinaka kei na veilomani na veiwatini tagane kei na yalewa. Na vale e vanua e dau tuvani vinaka kina na veika, ni loloma, duavata, vakacegu, veinuitaki kei na veivakabauti; e vanua talega me kua ni curuma yani na vakasama ca se na sega ni veivakabauti; na vanua talega me rau dau veimaliwai vinaka kina na tagane kei na yalewa rawa ni rau veidokai ka bula dodonu.²²

E sega ni vanua me ra vala kina na tagane kei na yalewa o Saioni. E vinakata na Kalou me rau duavata ka vakarota kina. Ni sega ni vakayacori tiko na nona cakacaka e vakavuna kina me rau dui tutu, se vakavuna kina me ra vakila ni rau sa na gole tani mai ka veicoqacoqa ni veitawasei ka sega ni veisemati e inaki ni nodrau buli.²³

Na cava ga na vale e ganiti keda—na vale me da vakamuria, oqo na vale era nuitaki kina na lewenilotu ni Yalododonu Edaidai me ra qacoya me tara … ? Oqo koya me kua ni kauwaitaki kina na veika vakavuravura. Na vale e qarava kina na tama na nona lewenivale e sa vakalougataki koya kina na Kalou, e vakayacora taumada kina na veika bibi ni nona veiqaravi, ka ra lomani koya kina na luvena. Ka tiko talega kina na veidinadinati, veitokoni, loloma, kei na so tabu na kedrau maliwa na tama kei na tina na gone kei na itubutubu. O koya e na veiqaravi vinaka kina na tina vei ira na luvena ka veitomani mai kina na tama—era na bula savasava, savasava ka rerevaka na Kalou.²⁴

E dodonu me rau veilomani ka veirokorokovi na itubutubu, ka vakayacora na itovo ka dauveikauwaitaki e na veigauna. Na tagane vakawati me dau itovo vinaka sara vei watina ka vakarokoroko. Me kua ni vosavakacacataka na watina na tagane; se me vosa vakaviavialevutaki koya, io me dau rokovi koya e na nona vale e na matadratou na luvedrau.… Na watina yalewa me dau lomana ka rokova na watina tagane.… Na yalewa me dau rokova na watina tagane, e dodonu me tiko ka vakaitovotaki koya e vale me ra rawa ni marau kina na vuvale ka me vanua talega me vakalougataki kina na watina tagane. Oqo e dodonu me sa kena itovo ka me matau veirau na veiwatini tagane kei na yalewa, na tama kei na tina e na nodrau loma ni vanua tabu oya, na nodrau vale.²⁵

Kemuni na taciqu kei na ganequ, me kua ni dua na ka me vakatarai me mai tiko—tama kei na tina, tagane vakawati kei na yalewa vakawati; me kua ni maliwai iko e dua na ka me laki vakavuna kina mo drau veileti, oqo me qarauni me kua ni vakadonui me yaco. Oqo e yaga e na nomu bula, na nomu marau kei na nomu veiwekani e tiko e na nomu vale. E tiko kece vei keda na malumalumu kei na veika e da sega ni rawata yadudua. E so na gauna e dau raica na tagane na malumalumu vua na watina yalewa ka vunauci koya kina. E so talega na gauna e dau raica na yalewa ni sega ni vakayacora na watina tagane na veika dodonu ka vakasalataki koya kina. Na cava e vinaka e na yaco mai kina? Vakacava na veivosoti e na yaga? Vakacava na loloma cecere e na vinaka? Vakacava na loloma ga e na vinaka? E na vinaka beka kevaka eda sega ni veivosakitaka na cala, se me vakalevulevui na cala oqo e na kena sa tukuni ka vakaraitaki tiko ga? E vinaka beka oya? Se na rairai beka ni sega ni veivakacokovatataki se vakadeitaki vei iko kei na nona sucu na gone kei na ivau ni veiyalayalati vou ka tawamudu, e na rawa ni dei ke me da kakua ni tusanaka na malumalumu kei na leqa e tiko yadua veirau na veiwatini? E na vinaka sara ke me da guilecava ka sega ni tukuna e dua na ka—buluta ka tukuna ga na veika vinaka o kila ka vakila vua na watimu, buluta na veika ca se malumalumu, me kua tale ni vosataki tale, e na vinaka beka oya?²⁶

Na cava tale e tiko me vakamarautaka na noda vakasama na tagane e na nona lomana na watina ka lomani koya kina na watina o koya talega e lomani koya o watina, o koya e dina vua ka dina talega vei koya e na vei siga ni nona bula vakawati kei koya na watina ka tinadra na luvedra, e na lako mai e na mataka ni imatai ni tucake tale ka vakasulumi e na bula tawamudu ka na laki tomana na bula e rau a tauyavutaka e na bula oqo e vuravura. Me veiwekani vakatagane kei na yalewa vakawati, na tama kei na tina ka nodra itubuutbu na gone, ni sa vakadavori oti na yavu ni lagilagi tawamudu kei na bula vakalou tawamudu e na matanitu ni Kalou.²⁷

Na vakamau e vakasavasavataka ka tokona na Kalou, e yavutaki talega kina na vale lagilagi—e vakalougatataki, mamarau, e na bulataki, e na vakavuna na veiwekani tudei kei na noda itubutubu Vakalomalagi, ka vakalevutaka na bula cokovata kei na bula tawamudu.²⁸

Me iUlutaga ni Vuli

Na cava na inaki ni vakamau e tauyavutaka na Kalou? Eda na kila vakacava e na vakamau tawamudu “na tabu kei na cecere ni noda gugumatua”?
Na cava e bibi kina na vakamau e na noda bula marau na tamata”? Na cava e sega ni bibi kina vei ira na so na vakamau?
Na cava e vakatau kina e na nodrau vauci tawamudu na tagane kei na marama vakawati na tubu kei na marau tawamudu? E na tarai iko vakacava na nomu kila ni o na vauci me tawamudu kei na watimu yalewa se tagane?
Na cava e da sasagataka kina me da vakawati e na valetabu?
Na cava na kena isau vei keda ni da voroka na veiyalayalati vou tawamudu ni vakamau?
Na veika cava e so e na veretaka se na vakaleqa e so na tamata me ra na vakadaroya se ra sega ni via vakamau kina? E da na kila vakacava ni sa kena gauna ni noda vakamau?
E parofisaitaka o Peresitedi Joseph F. Smith na leqa ni noda itavi me da vakamau “na leqa e na laki vakila na vanua e na veiyabaki mai muri.” Era sa vakila tiko vakacava na vanua na leqa oqo?
E na vakaukauwataki rau vakacava na veiwatini na nodrau veiyalayalati ni vakamau tawamudu e na gauna e rau sotava kina “na veika dredre se na leqa?”
Na cava e bibi kina na “veivakadinadinati” vei rau na veiwatini? Na cava tale e so na veika e dodonu me rau rawata [bucina] na veiwatini? E na laki vakamalumalumu taka vakacava na vakamau na itovo tawa veiganiti me vaka na—kakase veivosacataki, sega ni veivosoti kei na viavialevu?
Na cava na ibalebale me rau dua vata kina na tagane kei na yalewa vakawati? Na mataqali soli bula cava e dodonu me rau vakayacora na veiwatini me rau dua vata kina? Na cava tale e so na veika me rau vakayacora na veiwatini me vakaukauwataka na nodrau sa vauci tawamudu?

Rebekah at the Well — *O Repeka e na Tobu wai,* mai vei Michael Deas. Vakasaqara na tamata i Eparama na wati Aisake, na luvei Eparama, e na kedra maliwa na tamata veiyalayalati ni Kalou. E takiva na wai o Repeka ka vagunuvi ira na kameli kei na tamata i Eparama, ni sa vaka dina oya na nona masu ni na tuberi me kunea e dua na marama kilikili.