Na Peresitedi ni Matabete Levu ni Lotu

Me da tokoni ka vakamuri koya na Peresitedi ni Lotu, ka tiko vua na ki ni matabete tabu ka liutaka na Lotu ni Kalou e vuravura.

Tukuni e na Bula i Joseph F. Smith

O Peresitedi Joseph F. Smith e tokoni me ikaono ni Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e na lotuvakayabaki e na 10 ni Noveba 1901. Na veikacivi oqo e mai yaco kina na parofisai nei Peresitedi Lorenzo Snow ni na dua na siga e na mai Peresitedi kina ni Lotu o Joseph F. Smith.¹

A kacivi koya me i Apositolo o Peresitedi Brigham Young e na 1866 ka ivukevuke ki na va na Peresitedi ni Lotu—o iratou o Brigham Young, John Taylor, Wilford Woodruff, kei Lorenzo Snow—e dau vakadinadinataka o Peresitedi Smith ni “lewa vakalou … e ka ni yalo dina, na veidokai, e savasava ni bula, e ka ni vuku, ka vakalou ni ilesilesi kei na veikacivi” e nodra na talai oqo ni Kalou.²

E tinikavitu na yabaki na nona veiqaravi tiko vaka-Peresitedi ni Lotu, e na yalo raramusumusu kei na gugumatua. E tukuna o koya vei ira na Yalododonu, “Au sega ni bibi e na cakacaka oqo, au sega ni yaga vakavo ga ke’u yalo malumalumu me’u vakayacora kina na noqu itavi e solia vei au na Turaga kei na kaukauwa me’u vakayacora kina.”³

E vakadinadinataka ni Lotu e liutaki tiko vakalou: “Au via tukuna yani vei kemuni, ni a sega ni dua na gauna e na kena tauyavutaki na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, me liutaki vakatamata na Lotu, e sega mada ga ni dua na gauna lekaleka. E sega e na gauna i Josefa; gauna i Brigham Young; e se sega tuga mai oqo; e na sega. Na sala ni nona cakacaka vei ira na tamata e vuravura e na sega ni soli se vakatau vei ira na tamata. Oqo na nona cakacaka ga na Kalou.”⁴

iVakavuvuli i Joseph F. Smith

E liutaka Vakataki koya na Kalou na Nona cakacaka kei ira na Nona tamata.

E sa tauyavutaka ka tuvanaka na veika kece na Kalou. E sa virikotori tu na ivakarau kece ni nona matanitu na Kalou ka sega ni vakayacori kina vakaveitalia na veika ka sega ni matanitu ni veilecayaki. E na matanitu ni Kalou o koya duadua e iliuliu Cecere, ka me vakamuri na nona ivakaro. Na Karisito e veiucui vinaka kei Tamana, ni Luvena e Duabauga, ka mai tu kina me noda iVakabula ka noda Kalou.… E tarava yani na Kalou kei na Karisito, e vuravuraoya na isolisoli ni ki, na kaukauwa kei na lewa ni Matabete tabu, ka vaka kina talega sa soli vua na itutu vaka presitedi. O koya e na mai gusu tiko ni Kalou vei ira na nona tamata, e na vuku ni kena tarai cake o Saioni kei na nodra vakabulai vakayago ka vakayalo na tamata.⁵

E na sega ni dua na tamata walega e na liutaki ira na tamata ni Kalou se na nona cakacaka. E na digitaka na Kalou o koya me vakayacora rawa na cakacaka me rawa kina na nona inaki, io na lagilagi, na veidokai kei na kaukauwa e na nona na Tamada, o koya e tiko vua na vuku kei na kaukauwa me liutaki ira na nona tamata ka qaraava talega na nona Saioni. Au sega ni liutaka tiko na Lotu i Jisu Karisito, se o ira na nona Yalododonu Edaidai, au vinakata me matata vinaka sara oqo. E sega ni dua na tamata walega e na vakayacora na veika oqo.… Nanuma matua tiko ni liutaka tiko na Kalou na cakacaka. E nona. Ke a cakacaka ni tamata. E sega ni cakacaka i Josefa Simici, nei Brigham Young, nei John Taylor, nei Wilford Woodruff, se nei Lorenzo Snow, e na sega ni colata rawa na veivakatovolei e lako vata kaya.⁶

Me nona na veidokai kei na veivakacaucautaki na [Peresitedi ni Lotu,] o ira na sa vakayacora rawa na cakacaka ni Kalou e na kena tauyavutaki na veivakadeitaki e na kedra maliwa na veika e se sega tu ni macala kei na lawa me vakaraitaka na sala meda muria.⁷

E le tolu na lewe ni matabete levu e ratou veiliutaki taumada e na Lotu e vuravura raraba.

Na Kalou na Tamada, na Kalou na Luvena, kei na Kalou na Yalo Tabu, oqo o iratou na lewe tolu vaKalou na quoramu ni veiliutaki e na veika kece e bulia na Tamada. E ratou le tolu na iliuliu ni Lotu e vuravura oqo … o ira e nodra inaki ga me ra vakayacora na veika vinaka vei ira na kai vuravura, kei na nodra qaravi me baleta na nodra bula na tamata ni Turaga, ka tovolea e na veigauna me ra vauci ira vata ka vakavuna me ra vakayacora na nodra cakacaka vakailesielsi se vakaitavi me vukei kina na kena tara o Saioni.⁸

E na itekivu ni nona cakacaka e vakaraitaka kina na Turaga me ratou le tolu na lewe ni matabete levu me ratou veiliutaki e na Matabete Levu ni nona Lotu kei na Lotu raraba. (Na Vunau kei na Veiyalayalati 107:22, 64, 65, 66, 67, 91 kei na 92.) E vakatikora talega o koya vei ira na kaukauwa e gadrevi me rawa ni ra veiliutaki e na veika e baleta na Lotu. E sa tiko vei ira na ki ni matanitu ni Kalou kei na cakacaka vakalotu ni kosipeli, kei na veivakalougatataki sa vakalesuitale mai e vuravura e na itabagauna oqo. Na kaukauwa oqo e sa vakatikori ki na mataveiliutaki ni lewe tolu na peresitedi ni matabete levu. E ratou le tolu na peresitedi. E lesi iratou na Turaga. (Vunau kei na Veiyalayalati 107:29.) Io, e dua ga e peresitedi veiliutaki kei rau na nona ivukevuke erau peresitedi talega.⁹

E veiliutaki tiko e na lotu taucoko na matabose ka vakatokai na mataveiliutaki taumada, oqo e dua na peresitedi kei rau na nona ivukevuke, e qai taravi iratou mai o iratou na iapositolo le tinikarua, e tautauvata na nodratou kaukauwa kei iratou na mataveiliutaki taumada, dina ga ni ra vakarorogo vei iratou ka vakayacora na veika eratou vinakata.¹⁰

O koya e veiliutaki e na Lotu e dodonu me vakatokai se kacivi me o “Peresitedi;” e vakakina o rau na nona ivukevuke kina Mataveiliutaki Taumada, ni o iratou yadua eratou peresitedi ni sa tukuna na Turaga (V&V. 107:22, 24, 29); e sega ni tovo vinaka me da dau vosataka wale na Peresitedi ni Lotu, ka na cala talega me da kacivi koya me “Parofita,” “Daurairai,” se “Dauvakatakila,” dina ga ni itutu ni veivakabulai oqo e nona dina, ka nodrau talega na nona ivukevuke kei iratou yadua talega na le Tinikarua.… Oqo na itutu ni kaukauwa vakayalo kei na kena cakacaka tale e so, ni sa rui tabu ka bibi ka me kua kina ni vakayagataki vakaveitalia.¹¹

E na dua tiko ga na iliuliu ni Lotu, ke sa vakagalalataki na Mataveiliutaki ni Lotu e na mate, se baleta na veika tale e so, e ratou na veiliutaki e na Lotu na iApositolo Le Tinikarua, me yacova ni ratou sa lesi tale na le tolu na vakaitutu vakabete levu ka tiko vei iratou na kaukauwa me ratou mai dabeca na itutu ni Mataveiliutaki Taumada e na Lotu;… e nodratou itavi talega na lewe ni iApositolo Le Tinikarua me ratou cakacaka sara vakatotolo, e na ituvatuva sa vakaraitaki oti, me ratou dabe na Mataveiliutaki Taumada, me kua kina na leqa se vakasesea na ituvatuva ni Matabete e na Lotu.¹²

Na Peresitedi ni Matabete Levu e tiko vua na ki vakamatabete tabu.

Na Matabete e kaukauwa ka soli vei ira na tamata me ra vakayacora kina na cakacaka ni Kalou. O ira kece na tamata era sa tabaki kina itutu vakamatabete e na soli talega vei ira na kaukauwa oqo.

Io, e dodonu tale ga ni sa vakayacori e dua na ka e na kaukauwa se lewa oqo me vakayacori e na vanua kei na gauna dodonu ka vakatalega kina e na kena ivalavala dodonu. Na kaukauwa ni kena vakayacori tiko na cakacaka oqo, e vakayagataki kina na ki vaka-Matabete.¹³

Na ki kece, na kaukauwa kei na lewa me baleta na cicivaki ni Lotu, kei na matabete i Melikiseteki kei Eroni e tiko vua e veiliutaki e na Lotu. E na sega tale ni dua na cakacaka se itutu e na loma ni Lotu e na sega ni rawa ni vakatawa na Peresitedi ni Lotu, se sega ni vakayacora ke dodonu, se e vinakati kina o koya me vakayacora[raica V&V 107:9]. E taura tiko o koya na itutu vaka peteriaki; na itutu vakamatabete levu, vaka iapositolo, ni vitusagavulu, ni elda, ni bisopi, ivakavuvulu kei na dikoni e na Lotu; oqo taucoko e nona na Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, e tara talega vei iratou me ratou veiliutaki e na ilesilesi yadua oqo ke gadrevi.¹⁴

E dua ga e digitaki e na dua na gauna ka tiko vua na ki ni matanitu ni Kalou me baleta na vuravura. E na gauna e tiko kina na Karisito e vuravura a tiko taucoko kina vua, io e na gauna sa lako kina e sa qai solia taucoko vei Pita, e na gauna oya e peresitedi tiko kina se iliuliu ni iapositolo; ka nona itavi me liutaka ka taura na ivakatakilai me baleta na Lotu, ka me dau soli ivakasala talega vei ira na tacina vakamatabete. Ni sa kaukauwa o Setani kei ira na tamata dau caka ca e na Lotu, ka vakamatea na iVakabula e na kauveilatai kei ira na nona iapositolo, e sa kautani mai kina e vuravura na ki ni matanitu.… Mai na gauna e sa kau tani kina na ki ni nona Matabete mai vuravura me yacova ni sa soli lesutale vei Josefa Simici, e a sega ni dua e tiko tale vua na Matabete, kei na kena ki, na kaukauwa me tara kina na Saioni ni Kalou ka vakarautaka na lotu e na ikarua ni nona lesu mai na Karisito.¹⁵

E sa vakamatatataka na Vunau kei na Veiyalayalati na dodonu ni nodra veiliutaki na iliuliu e na Lotu e na nodra dui itutu, “na Matabete i Melikiseteki sa tu vua na kaukauwa kei na lewa ni veiliutaki; raica sa lewa na ilesilesi kece e na Lotu e na veigauna kece ga e vuravura; e qarava tale ga na cakacaka vakayalo.” (Vunau kei na Veiyalayalati, wase 107:8.)

E tomani tale tiko yani e na ivakatakila tiko ga oya na tikina 65 kei na 66, e tukuni kina vei keda:

“Ia sa kilikili me digitaki e dua mai na Matabete e Cake me liutaka kece na Matabete; raica e na vakatokai me Peresitedi ni Matabete e cake ni Lotu:

“Io sa i koya na Bete Levu sa liutaka na Matabete e Cake ni Lotu.”¹⁶

E dua na ka dina me nanumi taumada oya na Matabete e cecere sara mai vei ira kece na kena itutu; ni dua na tamata e taura tiko na itutu vaka-Matabete i Melikiseteki me baleta ni taura tu me vakayacora kina na cakacaka vakalotu e na vukuna se me baleta na gauna e lesi kina mai vua e tiko vua na lewa dodonu, e tiko talega vua na Peresitedi ni Lotu, se o koya e sa lesia. O ira kece na vakaitutu e na Lotu era vakamuria kece na nona veiliutaki ni sa veidusimaki kina vei koya na Kalou. Sa digitaki koya talega na Kalou me iliuliu ni Lotu ka me tokoni koya o ira kece era vakaitutu vakamatabete e na Lotu, sa na yaco me vakakina na nodra sa ciqomi ka qai tokoni koya e na nodra veivakabauti, na nodra yalo dina kei na nodra masumasu na matabete e na lotu. (Vunau kei na Veiyalayalati, wase 107:22.)¹⁷

E sa digitaki na Peresitedi me taura na ivakatakila me baleta na Lotu taucoko.

E sa digitaka na Turaga e dua ga na tamata e na dua na gauna e vuravura me tiko vua na ki ni ivakatakila me baleta na Lotu kei na veitabana yadua, na veiliutaki, lewa, cakacaka vakalotu kei na ivakavuvuli kece. Na Yalo Tabu ni ivakatakila e sa vakatikori vei ira kece na lewenilotu me yaga ka vakararamataki ira na sa vakauqeti kina kei na tabana era sa lesi kina. Io me baleta na Lotu taucoko, o koya e sa veiliutaki taumada kina, o koya duadua ga e digitaki me ciqoma na ivakatakila e na ivakaro ka me vakaceguya kina na yalodra na lomatarotaro se o ira na veicoqacoqa tiko. E na veitokoni ni nona ivukevuke, e na liutaka na Lotu e vuravura raraba; e vakaraitaki e ke ni o iratou na Mataveilitaki Taumada e tiko vei iratou na lewa kei na veidusimaki me baleta na kena vakatoroicaketaki na lotu, na kena cicivaki kei na kena lewai.¹⁸

E dua na ivakavuvuli ni nodra vakabauta na Yalododonu Edaidai, oya ni … Peresitedi ni Lotu duadua ga e kilai ni na yaco mai vua na veitaratara vakalou e umani kina na lawa se ivakavuvuli e na lotu taucoko; na ivakatakila oqo e na yaco mai e na dua ga na gauna, na iulutaga cava ga, vakayalo se vakayago, na ka ga e vinakata na Kalou. Me kena iotioti ga e na nodra vakasama na Yalododonu Edaidai, na ivakatakila oqo, ke veivakasalataki, veinunauci se mani ka e vinakati, me dau rokovi ka cecere duadua.¹⁹

Na gauna e tu kina e dua na tamata, e vinakata me veiliutaki, me rogoci na nona vosa se via turaganilewa tale ga o koya vei ira na tacina vakalotu vakabibi vei ira na sa lumuti me ra veiliutaki. E dodonu me tarovi sara vakatotolo ni na rawa ni vakavuna na veileti, na veilecayaki kei na veitawasei. E dodonu me ra kila vinaka na turaga kei ira na marama e na Lotu oqo me ra kua ni vakarorogo kina mataqali yalo vakaoqo, e na gauna talega e vakaraitaki kina vei ira na mataqali yalo vakaoya me ra biuta tani sara ni na laki vakavuna na veicoqacoqa e na ituvatuva vakamatabete, na Yalo Tabu kei na vuku ni nona cakacaka. Eda rawa ni ciqoma na veika e sa vakatulewataki ka vakasavui mai e na sala dodonu, se mai na isoqosoqo sa vakadonui vakamatabete, na sala sa vakarautaka na Kalou o koya sa vakaraitaki e na nona vakasama kei na kaukauwa e vuravura.²⁰

E na sega ni veiganiti, cala sara ka lialia talega, ni sa lesia na Kalou e dua na tamata me vakaitavitaki e na nona cakacaka, ka qai laivi koya e sa lesi ka laki vakayagataka tale e dua me baleta na itavi vata ga e vakacolati koya kina. E sega ni dua na tamata e taucoko na nona vakasama me vakadonuya na mataqali vakatulewa oya. Me vakasamataki se tauri vakabibi na itovo ni vakasama oya e sa bilitaki kina o koya sa Cecere Sara ni sega ni cakacaka tiko vakadodonu, o koya oqo e na vakavuna na veilecayaki, na veileti ka mani yaco sara me ra tawase na lotu. E na sega ni tauyavutaki na Matanitu ni Kalou e vuravura e na mataqali tovo vakaoya.²¹

Kena sega ni yalodina na [Peresitedi ni Lotu], e na vakagalalataki koya na Kalou mai na nona ilesilesi. Au vakadinadinataka e na yaca ni Kalou i Isireli e na sega ni rawa ni vakaleqai na iliuliu ni nona Lotu, o koya e sa digitaka me veiliutaki ka me qai cala e na Nona Lawa ka vuki tani; e na gauna e sa na vakamuria kina na gaunisala ka gole yani ki keya, e na kauti koya tani na Kalou. Baleta na cava? Baleta kevaka eda na biuta na tamata tawa kilikili me taura na itutu oya, e sa vaka na waivure sa vakacacani, oqori e dua na ka e na sega ni vakadonuya me yaco.²²

E na doka ka vakalougataki ira na nona italai na Kalou.

[Oqo] e sega ni cakacaka ni tamata, e cakacaka ni Kalou sa Cecere sara; ka sa nona itavi talega me raica ni tamata kece e mai tawana na itutu vakaveiliutaki oqo o koya e dau vakamuria na yalona, na tamata e na ciqoma na nona veidusimaki, e na vakayacora talega na veika me baleta na nona veivakasalataki.²³

Na matabete ni [Kalou] e laurai kina ni ra lewena tiko na tamata dodonu me baleta na vanua, o ira na sa tuvakarau me ra rawata na cakacaka, o ira na tamata e rawa ni cakacaka vata kei koya ka vakayacora na veika me baleta na Lotu me tautauvata na veivakasalataki kei na nona gagadre. E na gauna e na vaqara tale kina na tamata oqo e so na ivurevure ni veidusimaki e na gauna talega oya era sa vakarawarawataki ira ki na yalo ni veivakacalai i Setani, ka ra sa soli ira me ra bobula ni tevoro; era sa sega ni raica na ituvatuva dina e na rawa ni marautaki kina na veivakalougatataki vaka-Matabete, ni ra sa butuka na tautuba ni bai ni matanitu ni Kalou ka tiko e na vanua rerevaki.²⁴

E na solia na Kalou na veidokai kei na veivakacerecerei vei ira na nona tamata e na iserau ni tamata kece. E na tokoni ira e na savasava. E na vakacerecerei ira ka na vakabulai ira e na nona iserau, e na nodra na nona lagilagi me tawamudu.²⁵

Au vakadinadinataka na lewa vakalou e vakatikori vei ira na sa sosomitaka mai na Parofita o Josefa Simici e na itutu vakaperesitedi ni Lotu. Era tamata dina ni Kalou.… Au na vakadinadinataka talega na yalo dina, na veidokai, na savasava ni bula, ki na vuku, na vakalou ni itavi ni nodra kacivi o Brigham [Young], o John [Taylor], o Wilford [Woodruff], kei Lorenzo [Snow]. E sa vakauqeti ira na Kalou kina ilesilesi era sa kacivi kina, kau sa kila. Au vakavinavinaka vua na Kalou me baleta na ivakadinadina ni Yalo Tabu e vakauqeti au me’u tutaki ira na tamata oqo, ki na nodra ilesilesi, ki vei ira na nona tamata, ki vua na noqu Kalou kei na noqu Dauveivueti.²⁶

Kemuni na taciqu kei na wekaqu e sa noqu cakacaka ka noqu itavi talega me’u vunautaka na Kosipeli i Jisu Karisito, o Koya ka vakoti e na kauveilatai ka tucaketale mai na mate ka sa mai dabe e na iukuuku ni qaqa, e na nona lagilagi kei na kena vakaturaga e na liga imatau i Tamana na noda Kalou.… Au na tovolea me’u vakayacora na noqu vinaka kei na kila taucoko vei ira sa nuitaki au kina na Kalou me’u qaravi ira. Au na vakayacora talega na noqu itavi vei ira na tamata ni Kalou e sa vinakata o koya me’u dauveiqaravi yalo raramusumusu ka dauveituberi e na Kosipeli.²⁷

Oqo na cakacaka ni Turaga, kau vakamasuti kemuni mo ni kua ni guilecava. Au kerei kemuni mo ni kua ni vakatitiqataka ni dina na veika oqo. Na veika kece sa tukuna na Turaga me baleta na cakacaka oqo edaidai, e na vakayacori. E na sega ni tarova rawa na vuravura.… e sa liutaka tiko na Kalou, e na liutaki ira na nona tamata ki na qaqa.²⁸

E na veigauna kece, au na vosataka na vosa e na vakadonuya na Kalou, e na gauna au tukuna kina na Nona dina, e baleta ni tiko kei na veivakauqeti ni NonaYaloTabu, e na Nona dokai kei na Nona Lagilagi au a vakayacora kina. Au sega ni dau taura e dua na veidokai vakataki au. Au sega ni vinakata me’u dokai; au na sega ni vinakata e dua vakavo ga ni’u se lewenilotu i Jisu Karisito, na dokai ni noda itutu ka sega ni dukadukali, sega ni vakacacani, sega ni kureitaki, ka sega talega ni tosoi e na matanitu ni noqu Kalou kei na Karisito.²⁹

E matanitu ni Kalou se sega, na ka ga au kila oqori. Au sega ni dua na ka e na noqu cakacaka, kau sega talega ni dua na ka vakavoga na noqu sasaga malumalumu me’u vakayacora na noqu itavi ni solia vei au na Turaga na kila me’u vakayacora kina. Io oqo na matanitu dina ni Kalou. Au vakaibalebaletaka tiko ki na matanitu ni Kalou oya na isoqosoqo ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ni sa kena iliuliu ka kena tui o Jisu Karisito.³⁰

Me iUlutaga ni Vuli

O cei na iliuliu ni Lotu? Na cava e bibi kina vei keda me da kila ni “sega ni dua na tamata walega e na liutaki ira na tamata ni Kalou se na nona cakacaka”?
Na veivakalougatataki cava e sa yalataki vei ira na lewenilotu ni ra vakamuria e na yalo dina na Peresitedi ni Lotu? (Raica V&V 21:4–6.) Na sala cava e so o sa vakalougataki kina e na nomu vakamuria na ivakasala ni parofita bula?
O na tokoni iratou vakacava na Mataveiliutaki Taumada kei iratou na lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le tinikarua e na nodratou cakacaka?
Na cava na ibalebale ni “itutu cecere ni veivakabulai” oya na parofita, daurairai, kei na dauvakatakila? O cei na kedra icavuti oqo?
Na cava na vei ki e so vakamatabete? Na cava na kena ibalebale me da tokona na Peresitedi ni Lotu na tamata duadua ga e vuravura e tiko vua na veivakadonui me vakayagataka na ki vakamatabete?
Na cava e bibi kina me da kila ni o Peresitedi taudua ga ni Lotu sa digitaki me taura na ivakatakila e na vuku ni Lotu taucoko? E da na sasabai se qaqarauni vakacava mai na noda vakabauti ira na parofita lasulasu kei na ivakatakila lasulasu?
E na vakadeitaki vakacava vei keda ni na liutaki keda na Peresitedi ni Lotu me vaka na lewa ni Kalou?

First Presidency — O iratou na Mataveiliutaki Taumada, Epereli 1910 ki na Okotova 1911 (mawi ki na imatau): O Anthon H. Lund, O Joseph F. Smith, kei John Henry Smith.