Noda Cakacaka ni Kaulotu

Era lako yani i vuravura raraba na daukaulotu me ra laki vakadinadinataki Jisu Karisito ka tea talega na sore ni kau talei ni bula tawamudu.

Tukuni e na Bula i Joseph F. Smith

Ni oti ga vakalailai nona yaco yani i Hawaii e na ika 20 ni Okotova 1854, o Joseph F. Smith e volavola sara vei George A. Smith na tavalei tamana, a lewe tiko ni Kuoramu ni Le Tinikarua o koya ka tabaki koya kina itutu me italatala qase se elda. E sa solia na nona igu taucoko na daukaulotu oqo ki na cakacaka ni Turaga, e kaya kina, “E dua na ka marautaki vei au meu vola yani niu sa vakavakarau sara tu ga oqo meu sotava na drakidrakita kei na vavaku ni cakacaka au sa mai vakaitavi tiko kina oqo; au masu ka vakanuinui ka dina tiko ga me yacova na kena ivakataotioti.”¹ E vakatovolei na nona vakabauta e na so na gauna.

E na dua na gauna e kama kina e so na nona iyaya, me vaka “e so na nona isulu, e dua na ilavelave ni imatai ni iVola i Momani tabaki (vaka Europe), na Vunau kei na Veiyalayalati, e lolomataka vua na Peteriaki o Hyrum Smith. E na dua na ivola oqo e maroroya tu kina o Elder Joseph F. Smith na nona sitivikiti ni Elder. E na gauna sa qeyavu kina na vale, e kama vata na veika e tiko e loma, na katokau nei Elder Smith, kei na lewena e qeyavu vata kei na vale ka vakavo saraga na nona sitivikiti ni kaulotu. E dua na ka veivakurabuitaki ni se tiko vinaka kece na nona ivola, e so ga e kama na batibatina, io, e sega ni dua na matanivola e volai tu kina e tara yani na yameyame ni buka.E sega walega ni kama na nona ivola maroroi, na nona ivola ni siga talega o Elder Smith e dau vakamariqeti sara vua.”

Mai na veika e sotava oqo e basika mai kina e dua na ka lasa e na gauna oya, e vaka me bibi. E kama na nodrau isulu na daukaulotu e na vakacalaka oqo, e rau sa qai mai veivuketaka tiko na darami ni dua na isulu ni lotu. Me dua vei rau me tiko e vale ka lako e dua kina soqo ni lotu me dara na isulu ni lotu. Ni oti oya sa vuke e dua vei rau na Elda me dua e tiko e vale me lako o kena ikarua kina soqo. “E dua ga na gauna lekaleka na kena yaco tiko kina na darami ni dua na isulu ni lotu oqo, io, sa dua na italanoa lasa ni dau veitalanoataki e na veigauna e muri, e na gauna talega esa vakamamadataka kina na rarawa e tarai rau tu na Elda ka yawa talega mai na gauna e rau rawa ni madua kina ka na tarai rau talega kina na rarawa.”²

iVakavuvuli i Joseph F. Smith

Me ra bula tiko na Daukaulotu me ra rawa ni veimaliwai e na veigauna kei na Yalo Tabu ni Kalou.

E dua na itovo yaga sara vei ira na elda era kaulotu tiko e veiyasai vuravura oya na yalo raramusumusu, yalo malumalumu kei na loloma dina, me baleta tiko na tiko vinaka kei na vakabulai ni matavuvale ni tamata, kei na yalo e yavutaki e na sautu kei na kilikili e vuravura e na kedra maliwa na tamata. Eda na sega ni rawa ni vunautaka na kosipeli i Karisito ke sega na nona yalo tabu ni yalo raramusumusu, na yalo malumalumu kei na nona vakabauta na Kalou kei na nona vakararavi talega kina nona veiyalayalati kei na nona vosa vei keda. O na rawa ni vulica na vuku taucoko ni tamata, io oya e na sega ni vakarautaki iko mo vakayacora na veika me vaka na yalomalua kei na veidusimaki ni kaukauwa ni Yalo Tabu ni Kalou. “Sa liu na viavialevu, ia sa muri na rusa.” [Vakaibalebale 16:18.]

E dodonu vei ira na elda era lako tiko yani e na kaulotu e vuravura me ra vunautaka ka vulica na yalo tabu ni kosipeli, na yalo tabu ni yalo raramusumusu, kei na yalodina ki na inaki o sa biuta kina na ligamu se na nomu vakasama mo vakayacora. Ke me vunautaki na kosipeli, me da gumatua sara ki na noda itavi vakalotu, me da sa na tovolea e na noda igu taucoko me da rawa ni vakayacora e so na itavi bibi, e kena cakacaka me da bula tiko me rawa vua na yalo tabu ni Kalou me veitaratara ka tiko vata kei keda me dusimaki keda e na veigauna kece ni da kaulotu, bogi kei na siga.³

Kivei ira na taciqu, era vakaitavi tiko e na cakacaka ni Kalou; o sa dabe tiko e na idabedabe ni veiliutaki; o na ciqoma talega vakalevu na Yalo Tabu ni Kosipeli baleta ni o vakaitavi tiko kina. O sa dauveiqaravi ni veiyalayalati tawamudu. O masu; mo kakua ni guilecava na nomu dau masu, vakaidina. Na Elda e sega ni dau guilecava na nona masu; e sega talega ni guilecava na Turaga; e dodonu me nanumi Koya ke muria vinaka tiko na iyatu ni nona itavi. Kena vakatikori koya e na itutu e rawa ni vakayacora kina e levu na veika vinaka, e na sega ni rawa ni guilecava kina na Turaga e na veimataka, sigalevu kei na bogi. Me dau masu vua na Turaga, ka me dau yalomalua Vua, vakatutusa vei Koya. Ke o tiko e na nona iyatu o na marautaka na Nona Yalo Tabu.⁴

Na daukaulotu me tiko vei ira na ivakadiandina ni Yalo ni Kalou—na ivakadinadina ni Yalo Tabu.… O ira na tamata era na sega ni saumaki rawa e na vosa kamikamica se mai vei ira na daunivosa; era na vakabauta ga kevaka era kila ni tiko vei iko na dina kei na Yalo ni Kalou.⁵

O ira na Daukaulotu e vinakati me ra yalo dodonu, itovo savasava ka yalodina kina nodra veiyalayalati.

E na sega ni lako vata ke ra vakau yani i vuravura na tamata me ra laki bubuluitaka vei ira tale na so e na vuku ni talairawarawa e na kosipeli ni ra se bera ni taura mada ga o ira. Se na noda nanuma ni dodonu me ra kau yani na tamata me ra laki veisautaki ira. Laivi ira me ra veisau rawa e vale ke ra se bera ni vakamuria vinaka tiko na ivakaro ni Kalou. E okati talega kina na Vosa ni Vuku kei na vei lawa kece e so vakalomalagi. E sega ni dua e na tarova e dua na tamata e sa kacivi, e dina e na matai ni nona yabaki e na dredre se na sese, kevaka ga e na bula vakalou e na veiyabaki e muri ka na vakaraitaka talega na vua ni kau talei ni veivutuni.⁶

E da vinakati ira na cauravou … o ira na savasava vinaka tu na nodra bula mai na veika vakavuravura, e rawa ni ra talai yani ki na vei matanitu vakavuravura ka kaya vei ira na tamata, “Muri au, niu sa muria na Karisito.” E na vinakati talega vei ira me ra kila na sere ka dau masu. E da vinakati ira me ra yalododonu, bula savasava, ka yalodina me yacova ni ra mate kina nodra veiyalayalati, kivei ira talega na tacidra, watidra, vei tamadra kei tinadra, vei ira na tacidra kei na ganedra, o ira kei na Kalou. O na kauta mai vei na mataqali tamata vakaoqo me ra vunautaka na kosipeli i vuravura, ke ra kila e levu na ka se sega me kena itekivu, E na biuta na Turaga na Yalona i yalodra, e na qai vakasalataki ira o koya e na vuku kei na kaukauwa me vakabulai kina na yalo ni tamata. Ni tiko vei ira na vu ni bula. E se bera ni vakaleqai se vakacalai; e se bera talega ni vakasavi mai vei ira.⁷

E sega ni yaga me ra kila na gone na caka cala e vakayacori tiko e na veivanua. Na kila oya e sega ni veivuke, e na tautauvata sara ga ni ra lewe levu na cauravou era rawa ni taleva lesu tale na imatai ni gauna era lutu kina ki na vakararai e vakaliuci ira kina vanua e sega ni dodonu me ra tiko kina. Laivi ira na cauravou ni Saioni, era kaulotu tiko se era tiko ga e vale, me ra biuta tani na qara lalai ni cakacaka ca. E sega ni dua na kena yaga me ra kila na veika lalai e vakayacori tiko e na veivanua oqo. E sega ni dua na tamata e vinaka cake mai ke kaukauwa e na ivakavuvuli oya. Me ra nanuma tiko “na kila ni valavala ca e na temaka na kena vakayacori,” e na gauna e levei kina na veitemaki mai muri e na vakaleqa na nodra bula savasava kei na nodra itutu vaka lewenilotu i Jisu.⁸

Na itovo ni dua na daukaulotu vinaka oqo: Na tamata e dau veimaliwai vinaka—na nona veimaliwai kei ira na nona itokani me dei ka bulabula—o koya e rawa ni vukici koya me ra yalodei ka taleitaki koya o ira na tamata era se tiko butobuto. Na veika oqo e sega ni rawa ni se vakayacori walega. Mo veikilai kei na tamata oqo, vuli mai vua me rawa ni dei na yalona vei iko ka mo qai vakaraitaka vua na ka ga o vinakata mo vakayacora vua oya mo vakayacora na veika vinaka vua ka vakalougatataki koya; Ni oti na veivakadeitaki oya mo qai tukuna vua na nomui itukutuku, ka solia talega vua na veika vinaka, e na yalo malumalumu kei na loloma. O koya gona, ni ra dau digitaki na daukaulotu, digi ira na dau veimaliwai vinaka, o koya e tiko vua na yalo ni veitokani me kua o koya e dau veimecaki kei ira na tamata; ke sega ni dua e tiko e na nomu tabana levu, e tiko vua na itovo e gadrevi, me ra vakavulici na cauravou me ra rawata na veika e gadrevi me rawa kina na cakacaka oqo.⁹

Me ra vakavulica vakarawarawa na Daukaulotu na kosipeli ni bula e na veivakauqeti ni Yalo Tabu.

Era sa vakasalataki eke na elda ka vakavulici talega ni ra se lalai sara ka lako yani, me ra kakua ni lako yani ka vakaqara vala kei ira na isoqosoqo ni lotu tale e so e vuravura e na gauna era kacivi kina me ra laki vunautaka na kosipeli i Jisu Karisito, me ra lako ga ka vunautaka na itukutuku e soli mai vei keda mai vua na Parofita o Josefa, e na itabagauna oqo, me ra vulica kina na tamata na dina, ke ra vinakata.

Era vakau yani me ra laki solia na taba ni olive ni sautu e vuravura ka vakaraitaka talega na nodra kila ni a vosa tale mai lomalagi na Kalou vei ira na luvena e vuravura; na Kalou e na nona loloma e vakasuka tale mai e vuravura na taucoko ni kosipeli ni Luvena e Duabauga, vakayago, e vakaraitaka talega na Kalou ka vakasuka tale mai vei ira na tamata na kaukauwa vakalou kei na lewa e nona, me rawa kina ni vakadonuya me vakayacori na cakacaka tabu ni kosipeli i Jisu Karisito e gadrevi e na nodra vakabulai; na kena vakayacori na cakacaka tabu oqo e dodonu me ciqoma na Kalou o koya e solia vei ira na kaukauwa me ra vakayacora e na yacana.

Era vakau yani na neimami elda me ra laki vunautaka na veivutuni ni valavala ca, me ra vunautaka na kilikili, me vunautaki e vuravura na kosipeli ni bula, ni veimaliwai, kei na veitokani kei ira na tamata, me ra vakavulici ira talega na tagane kei na yalewa me ra vakayacora na veika dodonu e na iserau ni Kalou kei ira na tamata ka vakavulica talega na veika dina ni sa tauyavutaka na Kalou na nona Lotu, na Lotu e tekivuna ka veidusimaki kina.¹⁰

E dau votu mai e na nodra vakasama na cauravou daukaulotu ni ra sa kaulotu tiko e so na taro lalai vakaoqo, “Na cava au na tukuna?” e dua tale oqo e rau dau vei muri toka, “Au na kaya vakacava?” … E dina ni sega ni soli e dua na kena lawa, mai na veika au sa sotava oti o ya me vakarawarawataki ga me vinaka ka me matau. Ni da sa vulica na ivakavuvuli ni kosipeli e na yalo ni masu kei na vuli, me ra vakani kina na tamata e na yalo raramusumusu, e na vakayagataki ni vosa rawarawa sara, me kua na vakilakila se na viaviavuku me vakayacori ga e na yalo i Karisito. E na sega ni rawa na veika oqo ka vakamaumautaka talega na nona sasaga na cauravou daukaulotu ke me vunautaka na itukutuku vinaka me vaka e so na italatala ni veilotu tale e so. Au via vakadeitaka na ka oqo vei ira na elda, ka vasalataki ira me ra qarauna na mataqali vunau oya me vakayagataki ga e na kena vanua kei na gauna. Na vanua ni kaulotu e sega ni vanua me vakayacori kina na mataqali vunau vakaoya. E na sega ni rawa ni taucoko na veivakavulici ni kosipeli ke me vunautaki vakaoya se me veibataki, ia, me vakamacalataki se vunautaki vakavinaka, me matata ka vakayagataki na vosa rawarawa sara me kune kina na dina, me taudonu na kena vunautaki me tara na yalodra ka vakauqeti ira na kena ibalebale ka me rogorogo matau talega.

… Me tiko taumada vata kei na daukaulotu na yalo tabu, ke sa rawata o koya me vakauqeti ira na vakarorogo tiko vua; ke rau veitalanoa ga, veiraici se e na dua na vanua ni soqo raraba. E na sega ni tiko na yalo tabu se vakaraitaki koya vua na tamata e dau vakayagataka vakalevu na nona gauna me vakayagataka na vosa kamikamica,me ukutaka na nona ivosavosa se me vakaraitaka ni dauvosa. E vinakata ga o koya me veivakacegui vakailasu ka sega ni vakayalo.¹¹

E na sega ni dua na tamata me vunautaka na Kosipeli i Jisu Karisito me baleti koya duadua ga; sa sega ni kila e dua na tamata na veika ni Kalou, e na Yalo Tabu ga ni Kalou e tiko vua [raica 1 Korinica 2:11]. Ke dua na tamata e tovolea me vunautaka na vosa ni Turaga e na nona kila kei na vuku, ka sega ni vakauqeti, e dauveivakalialiai. E na sega ni rawa ni dua na tamata me vunautaka na Kalou, na veika vakalou kei na dina me vaka e vu mai vei Jisu Karisito vakavo sara ga ke vakauqeti e na Yalo Tabu. O ira na tisaipeli e na gauna makawa era lakovata ka veitalanoa kei na iVakabula e na gauna e veiqaravi tiko kina o Koya e na kedra maliwa na luve ni tamata, io … era vakaroti me ra tiko ga i Jerusalemi me ra ka kua mada ni vunau me yacova ni ra sa vakatikori e na kaukauwa mai na vanua sa cecere sara; se me yacova ni ra sa taura na Yalo Tabu me matata kina na nodra vakasama, vakarabailevutaki na nodra kila ka, vakadeitaki e yalodra na ivakadinadina i Jisu Karisito, ka me ra solia talega na nodra ivakadinadina vei ira era sikova yani.¹²

O ira na elda yadua era sa vakalaivi ki na veidusimaki ni Yalo Tabu me baleta na nodra ilesilesi, ka vakauqeti tale ga. Kena sega ni bucina na Yalo Tabu na Yalo Tabu ni kaukauwa kei na kena vakayacori, e na malumalumu, vucesa kei na rarawa. O ira na daukaulotu taucoko me ra tovolea e na veisiga me ra vulica ka masulaka na ivakavuvuli ni kosipeli kei na cioloji ni Lotu. E dodonu o koya me wilika, vakananuma sara vakatitobu ka me masu. E dina, ni da sega ni vinakata me vakarautaki e dua na ituvatuva ni vunau me vunautaki me vakai ira na veimatalotu tale e so me kaukauwa ka vakaraitaki; io na gauna e na tucake kina e dua na elda me vosa vei ira na lewe ni vavakoso e na nona tabanalevu e vale se e vanua tani, e dodonu me vakarautaka sara vakavinaka na nona vunau. Me maroroi tiko e na nona vakasama na veika e dodonu me kaya, rogoci se nanumi; mai na yalo tabu ni veivakauqeti e na vakaraitaka na dina vei ira era gadreva ka na vakarautaka talega mai na kaukauwa ni nona vosa.¹³

Na veika oqo e vinakati me vakaraitaki vei ira na elda era kaulotu tiko e veivanua tani, io o ira na Yalododonu Edaidai vakararaba, me ra tovolea sara me kua ni veiba se veivosakitaka e na yalo kaukauwa na ivakavuvuli vakalotu. Na dina ni kosipeli e sega ni vakatau e na kaukauwa ni vosa se na veiba; na itukutuku dina e na yaga sara ke me vunautaki e na vosa rawarawa kei na loloma.

… Na ivakadinadina ni dina e sega walega ni vakadonuya na vakasama, mo vakabauta vakaukauwa e lomamu, na kila e na vakasinaita na yalona taucoko ni ko ya e na ciqoma.

Era sa vakau yani na Daukaulotu me ra laki vunautaka ka vakavulica na imatai ni vakavuvuli ni kosipeli, na Karisito kei koya e lau vako e na kauveilatai, e sega tale ni dua na ivakavuvuli vakalotu. Era sega ni vakacakacakataki me ra veitalanoa taka vakatitobu na vei taro vaka cioloji, se mo vakakidrowataki ira na vakarorogo tiko e na levu ni nomu vuku. Era qasenivuli o ira ka me ra nanuma tiko, kevaka era na sotava e dua na ivakatagedegede ni veikacivi cecere; io me ra veivakavulici me vaka oqo se tautauvata na veivakavulici ni iVakavuvuli—mo vakasaqara ka veiliutaki e na loloma vei ira na kai nomu, e na nomu vakamacalataka vakarawarawa ka veivakauqeti; se tovolea mo vakaukauwataka na kena ciqomi.

Kemuni na Taciqu, mo ni biuta laivi na veiulutaga ni veivosa e sega na betena; mo toso voleka mai na ivakavuvuli ni vosa vakatakilai, me vaka ni vakamacalataki tu vakamatata e na ivola yavu ni Lotu kei na veivakauqeti ni parofita bula; ka mo kakua ni vakaogai iko e na veika ni vakavuvuli e dredre na kena vakamacalataki se me kilai, ka vakayawaki iko mai vei ira na tamata era veibiu kei na Yalo Tabu ni Kalou¹⁴

E yaga na Cakacaka Vakaulotu e vale ka vakatalega kina e veivanua tani.

E dua na ka vakaloloma ni levu sara ga na noda cauravou era a kaulotu i vanua tani ka vakayacora vakavinaka na nodra itavi, ka vakalesui tale mai i vale, ka sega ni mai kauwaitaki, sera sa mai lutu me baleti ira na dabe tiko vakailiuliu ni Lotu ka ra vakatara me ra ciri yani vakasakasaka kina vanua ni veileti kei na veivakaduiduitaki ka laki vakavuna sara me ra laki biuta na Lotu kei na kena cakacaka. E dodonu me ra tiko ka qaravi tiko ga e na lotu, me ra vakacakacakataki e na cakacaka ni lotu, se e na sala, me rawa ni tiko vei ira na yalo tabu ni kosipeli e na nodra vakasama kei na yalodra me ra bau yaga e vale kei na veivanua tani.

E sega tale ni dua na taro me baleta na yaga se na kena vakayacori na cakacaka ni kaulotu i Saioni, e vale se mai vanua tani… E da sa raica tale tikoga na sakasaka ni nodra lutu na cauravou baleta na nodra sega ni qaqarauni, kina itovo kei na sala e dau veivakarusai. O ira kece na daukaulotu era sa vakasukai mai e na nodra kaulotu ka vakasinaiti tu e na vakabauta kei na yalo gugumatua me dauveivakabulai vei ira na vo ni cauravou lalai e se sega ni matata vei ira na veika vakalou e vale. Ni raica e dua na gone, ni dua e lesu mai na kaulotu ni malumalumu tiko ka sa vakamatautaki koya sara e na veika ca, e dodonu me vakila ni nona itavi me vakasalataki koya, era na veitokoni mai o ira na dabe tiko vakaliuliu ni iteki se tabana levu e vakaitikotiko kina, ka me tovolea sara e na nona igu taucoko me vakayagataka na nona kaukauwa me vakabula kina na cauravou sa lutu tiko ni se bera ni sotava na veika e sa sotava oti na daukaulotu oqo ka mai yavu ni cakacaka ni veivakabulai vei ira na lewe vuqa na malumalumu ka vakadeitaki ira e na dina.¹⁵

Na cakacaka ni dua e daukaulotu tiko e na vakarabailevutaka na nona rai, e na vakaukauwataki, e na vakarabailevutaka talega na nona cakacaka vinaka me laki vakavuna me kaukauwa ka yaga e na nona vanua, me vakatalega kina me lewenilotu ka me qarava vakavinaka na Lotu. E dodonu ga me qarava na nona cakacaka ni kaulotu o koya na daukaulotu me taucoko sara, ka me solia sara na nona igu ki na veika e vakaitavitaki kina. E na gauna e sa lesu kina, ki na nona koro na daukaulotu e se daukaulotu tiko ga e na kena vakasama raraba; io me kila tiko e sa mai taura tale na nona itutu vakacakacaka, me rawata kina na kena madrai mai na buno ni yadrena.… era gadrevi sara tu ga o ira na lesu mai na kaulotu ni qaqa na yalodra, kaukauwa na nodra vakasama ka ra dau lomasoli. Na vuku ni kosipeli e sega ni ca —se na veika taucoko e ca; e vakaraitaki ga na yalo kaukauwa e vakayagataki vinaka, ni veika vinaka kece—e vakalekalekataki me cakacaka.¹⁶

Ni tiko vei keda ka da dau tea talega na sore ni kau talei ni bula tawamudu, vakatautauvataka na nomu bula kei na nomu cakacaka, me tautauvata na noda vosataka na veika dina e da vakaraitaka, ka vakayacora na ivalavala dodonu e veiganiti ki na veika e vinakata ka vakaraitaka na Kalou; vakavo sara ga ke sega ni vakamuria na vuanikau oqo na taucoko ni cakacaka ni vakabauta, o keda, na Elda se na Yalododonu, e da vakaosota na tosoi ni cakacaka, eda vatu ni tarabe ka vakaosoti ira na yalorawarawa ka sega ni vakarawarawataka na nodra vakabulai na so, ka vakaleqa talega na noda.¹⁷

Me iUlutaga ni Vuli

Na cava e yaga kina na “yalo raramusumusu, na yalo malumalumu kei na loloma dina” vei ira na daukaulotu? Na itovo cava soti e rawa ni vukei ira na elda kei ira na ganeda daukaulotu me vakayacori vinaka kina na nodra itavi? (Raica talega V&V 4.) E na vukei keda vakacava na itovo e da sa vakaraitaka oqo me da daukaulotu vinaka?
Na cava e bibi kina me ra qarauni ira vinaka na daukaulotu me “kakua ni tauvi ira na duka ni veika vakavuravura”? E na vakalougatataki ira vakacava na daukaulotu na Turaga ni ra vakayacora na nona ivakaro?
E na rawa vakacava me ra na yalo dei o ira na noda itokani sega ni leweni lotu kei ira ka me ra vukei na kai noda me ra kila na noda vinakata me da vakayacora na veika vinaka vei ira ka vakalougataki ira”? Eda na wasea vakacava na kosipeli me yaga vei ira na noda itokani sega ni lewenilotu?
Na dina cava e dodonu me ra vakarautaki ira kina na daukaulotu me ra vunautaka?
Na leqa cava e tiko kevaka era na dau veibataka, veiletitaka se veivosakitaka na veika e sega na betena na daukaulotu e na nodra vakavulica tiko na kosipeli? Na cava e qaqaco kina na veivakavulici ni tiko na Yalo Tabu? (Raica V&V 100:5–8.)
E na bucina vakacava na daukaulotu na “Yalo Tabu ni veilesi”? E na rawa vakacava vei keda na lewenilotu me da bucina na”yalo tabu ni kaukauwa kei na vakayacori” ni kena wasei na kosipeli?
E na rawa vakacava vua e dua na daukaulotu sa vakacegui mai me tiko ga e na “veiliutaki”? Na cava era rawa ni veivuke kina na iliuliu ni Lotu kei na so na lewenilotu me ra vukei kina na lesu mai na kaulotu me ra “vakaitavi tiko ga e na cakacaka vakalotu”? E na veisala cava soti e na rawa kina vua na daukaulotu vakacegu me ra “vakabulai ira na lewe vuqa ka tauyavutaki ira me ra dei e na dina”?

E sa voleka tiko ni yabaki 19 o Peresitedi Joseph F. Smith e na gauna e lesu mai kina na kaulotu mai na Hawaii e na 1858.