Na Tagane Kei na Yalewa Era Luvena na Tamada Tawamudu

Eda luveni Kalou, eda buli vakalou meda ucui koya ka rawa talega ni vaka i Koya.

Tukuni e na Bula i Joseph F. Smith

E na Noveba 1909, o Peresitedi Joseph F. Smith kei rau na nona iVukevuke e na Mataveiliutaki Taumada o John R. Winder kei Anthon H.Lund, e ratou a tabaka e dua na itukutuku e kena iulutaga tiko na “The Origin of Man” me saumi kina e so na taro edau basika mai “e na so na gauna me baleta tiko na nona rai na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai … na veika me baleta tiko na yavu ni tamata. E vakabauti tiko na itukutuku me baleta na itutu e taura tiko na Lotu e na iulutaga e lako donu mai ka yaga sara vakalevu.” Oqo e so na vosa mai na itukutuku oya:

“ ‘A sa bulia na tamata na Kalou mei tovo vata kei koya; e nai tovo ni Kalou sa buli koya ko koya; na tagane kei na yalewa sa buli rau ko koya.’ [Nai Vakatekivu 1:27.] E na vosa dodonu ka gagata oqo, e vakaraitaka kina o koya e vola na imatai ni vola oqo ni Vakatekivu i vuravura raraba na dina e baleta tiko na yavu ni vuvale vakatamata.”¹ E na iWase oqo e lewena tiko e so na tikina mai na “The Origin of Man.”

Edau vakadeitaka e na veigauna kece o Peresitedi Smith na dina ni tamada na Kalou: “Niu kila, ka tiko talega na iulubale meu kila, niu tiko oqo kau bula tiko, au vakabauta ka kila talega na Kalou na Tamaqu e bula tale tiko ga.”²

iVakavuvuli i Joseph F. Smith

O keda eda luvena vakayalo na Tamada Vakalomalagi.

Eda via kila na vanua eda lako mai kina, kei na vanua eda lako tiko kina. Eda lako mai vei? Mai vua na Kalou. E bula tu na yaloda ni bera ni da lako mai e vuravura oqo. Era a tiko e na dua na matabose mai lomalagi ni bera ni tauyavutaki na yavu ni vuravura oqo. Eda a tiko e na bose levu mai lomalagi ni bera ni vakadavori na yavu ni vuravura. Eda laga sere vata kei ira na tiko mai lomalagi e na marau e na gauna e vakadavori kina na yavu ni vuravura, e na gauna sa vakamatatataki kina na inaki ni noda mai bula e vuravura oqo kei na noda vueti. Eda a tiko talega kina; eda a taleitaka ka vakaitavi talega e na vakavakarau levu oqo. Eda a tiko e na veibose kece e vakayacori tiko … E na gauna sa soli koya kina o Setani me ivakabula ni vuravura ke rawa, e na taura taucoko o koya na veidokai kei na lagilagi ni Tamada ke a vakayacora. Io e tukuna vakaoqo o Jisu, “I Tamaqu me yaco ga na lomamuni, ka me nomuni tiko ga na vakarokoroko ka sega ni mudu.” Raica, au sa lewa me vakasavi sobu mai ko Setani ni sa vorati au, ka segata me voroka na galala ni digidigi ka’u sa solia vua na tamata, e sega kina ni vakadonui koya kina na Tamada ka vakasavi koya tani, io o Jisu e vakadonui.

Eda a tiko kina, ka vakaitavi talega e na veika e yaco tiko, eda leqataka talega na kena vakayacori na inaki levu oqo, e sa matata vinaka vei keda, e na vukuda e sa vakaroti ka vakavinakataki kina. Na yalo taucoko era sa lako tiko mai e vuravura me ra mai vakayago, me ra rawa ni ra vakataki Jisu Karisito, “era sa buli me itovo vata kei kedatou, ka me ucui kedatou,” mai na itekitekivu ni veibuli me yacova mai oqo, esa na tomani tiko me yacova na otioti ni siga e vuravura, ni ra sa lako oti kece mai na yalo e dodonu me ra lako mai e vuravura me ra mai vakaotia na nodra ilesilesi vakayago.³

Eda sa raici ira … na tamata, na cakacaka uasivi ni Kalou, e na vuravura oqo e buli vakamatai ke o rawa ni taura oya, e vakavulica vei keda e na veivakauqeti, na luve ni tamata tawamudu o koya e bulia na veika kece, o koya e usivi sara e na nona isoqosoqo, e tiko talega vua na uasivi ni veika, na kaukaua ni veika dodonu, na vuku mai vei ira kece na tamata, e laki vakavuna kina me “turaga ni veibuli,” ka voleka ni rau tautauvata kei na Dauniveibuli. Ni da sa raica na veika oqo, ka da sega ni rawa ni tinia ni sega ni cakacaka walega, io e vakavuna o koya e matua ka kila taucoko na veika e volai ka nakiti, me baleti ira na tamata era luveni Kalou, ka tiko vei ira na itovo ka ucui Tamana, mai na ivakatekivu e levu na nona vuku, dina ni rau a veitokani ka ilala ni Kalou ni rau a tiko vata, ka sega ni kila na ivalavala ca. E solia vua na Turaga na vuravura me nona kei ira na lewena, kei na lawa ni nona matanitu, me vakayacora na inaki e buli kina ka me marau kina.⁴

E sa volai tu e na ivolanikalou ka vakaraitaka talega ni o ira kece na tamata era lako mai e vuravura oqo o ira na sucu mai e vuravura, e ra a bula tu mai iliu vakayalo me ra luvena yalewa kei na tagane na Tamada Tawamudu.… O Jisu Karisito e ulumatua. Na yalo e sucu mai vua na Kalou ka tamada tawamudu. E na gauna e mate kina na yago e na sega ni rawa ni mate na yalo. E na gauna ni tucake tale na yago kei na yalo e na bula vata me tawamudu.⁵

Eda a buli meda itovo vata kei na Kalou.

Na cava na ibulibuli ni tamata, vakayalo kei na vakayago, me vaka e buli mai iliu? E soli raraba tu ga mai vakavosa oqo na isau ni taro … “A sa bulia na tamata na Kalou mei tovo vata kei koya.” E vakamacalataki vakamatailailai e na iVola i Momani vakaoqo: “Raica sa buli na tamata kece ga mai na ivakatekivu me ucui au” (Ica 3:15). Na Tamada e vosa tiko oqo. Keda rawa ni vakadeitaka na ibulibuli ni “Tama ni yaloda,” “Na Kalou ni yalo ni tamata kece ga,” eda sa na rawa ni kunea na ibulibuli ni imatai ni tamata.

O Jisu Karisito, na Luve ni Kalou, e “yaloyalo ni itovo” i Tamana vakatamata (Iperiu1:3). E a mai lako voli e vuravura me vaka ga na tamata, e tamata bula uasivi, ka sauma mai vakaoqo e dua na taro e tarogi Vua: “Ko koya sa raici au, sa raici Tamaqu” (Joni 14:9). Oqo vakataki koya e dodonu me vakamatatataki kina na leqa me ra vakacegu kina na daunivakasama. Na kena iotioti e dina ka kaukaua talega, kevaka e yaloyalo ni nona itovo na Luveni Kalou (oya, me vakataki koya) i Tamana vakatamata, o Tamana e bulibuli vaka tagane; oya talega na ibulibuli ni Luveni Kalou, e sega walega ni gauna ni Nona bula vakavuravura, ni bera na nona sucu mai e vuravura, ni oti talega na Nona tucake tale. E na ibulibuli talega vakaoqo ni Tamada kei na Luvena, e rau rairai kina vei Josefa Simici, e rua na tamata, e na gauna a se cauravou lailai yabaki tinikava kina e na gauna e taura kina na imatai ni nona raivotu.

Io ke buli ira na tamata na Kalou—na imatai ni tamata—e na nona itovo ka ucui koya, e rairai buli koya me vakataka na Karisito, me qai yacova yani me ra vakataka na tagane e na gauna i Jisu kei na gauna oqo. Ni o ira na tamata era a buli me ra ucui Jisu, me vaka sa tukuni tu e na iVola i Mosese: “Ia ko i au na Kalou, au sa kaya vua na noqu Le Duabau ga o koya sa tiko vata kei au mai na i vakatekivu, Medatou bulia na tamata me i tovo vata kei kedatou, ka me ucui kedatou; a sa vakakina.… Ia ko i au na Kalou, au sa bulia na tamata me i tovo vata kei au; io au sa buli koya me i tovo vata kei koya na noqu Le Duabau ga; raica au sa bulia na tagane kei na yalewa” [Mosese 2:26–27].

Na Tama i Jisu e Tamada talega. O Jisu vakataki Koya e vakavulica na dina oqo, e na gauna e dusimaka kina vei ira na Nona tisaipeli na iwalewale ni masu: “Tama i keimami mai lomalagi,” O Jisu e ulumatua duadua mai vei ira kece na luve ni Kalou—e ulumatua talega vakayalo, ka duabau tale ga vakayago. O koya e tuakada qase, o keda me vakataki Koya, eda sa ucuya na Kalou.…

“E sa bulia na Kalou na tamata mei tovo vata kei koya.” Oqo e dina vakayalo ka vakayago, e isulu walega ni yalo, e kena ikuri; sa cokovata na yalo kei na yago me tamata [raica V&V 88:15]. Na yalo ni tamata e sa vaka ga na ibulibuli ni tamata, na yalo talega ni veimanumanu e vakatalega na ibulibuli ni yagodra. Oqo e sa vakamacalataka vakamatata vei keda na Parofita o Josefa Simici (Vunau kei na Veiyalayalati, 77:2).…

Ni sa raica na yagona vakayalo na tamata vakalou na taci Jereti [raica Ica 3:6–16], e sa qai taura o koya na yago e vaka dra, E sa rairai vaka na tamata, ni sa tikora tiko mai “na yago, na veitikina tale eso, kei na yalo,” me vakai ira tale e so na tamata, na nona iukuuku e uasivi sara mai vei ira na tamata kece, baleta ni o koya na Kalou, e Luveni Kalou, sa yaco me tamata ko koya na Vosa: vei Koya “ni sa tiko e na yagona na ka kecega sa sinai kina na Kalou.” [Kolosa 2:9.] Na cava e sega ni rairai mai kina me vaka na tamata? Na cava na ibulibuli ni yalona, e na vinakati talega me dua na kena iubi vinaka, na yago vinaka. E sa lako mai o koya i vuravura me vaka ni a vakaraitaka me vakayacora (III Nifai 1:13), e mai taura kina na yago lalai ni gone ka qai tubu yani vakamalua, me yacova ni sa taucoko na nona tubu me ganita na yalona. E sa qai mai yaco me cauravou levu me vaka na tamata e sa yacova yani na nona yabaki vaka uabula, ni sa yacova mai na ivakatagedegede ni bula vakatamata e sa qai tekivu me veisiko mai. O Jisu, me vaka sa vakaraitaki, e luvena Duabau ga na Kalou e na yago.

O Atama, na tukada vakavica, “Na imatai ni tamata,” e vaka na Karisito, na yalo a se bula mai iliu, me vakataka na Karisito e taura talega o koya na yago se a mai vakayago, me yago ga ni tamata, e mai vakavuna kina me “tamata bula.” Na ivakavuvuli ni bula mai iliu,—e vakaraitaka sara vakamatata, me vakabibi e na gauna edaidai, e solia mai kina na rarama ni kila na veika me baleta na yavu ni tamata. E vakaraitaka ga ni o keda na tamata, vakayalo e dua talega ka vakasucumi mai vua na itubutubu vakalomalagi, eda qai mai susugi yani me yacova ni da sa uabula mai ka matua e na vale tawamudu i Tamada, ni bera ni da lako mai e vuravura meda mai vakayago ka mai vakayacora na inaki ni bula vakavuravura. E dua ga na ka e vakavulica vei keda oya, ni o ira kece na tamata era bula tu mai vakayalo ni bera ni ra mai bula vakayago, kei ira kece na sa mai bula e vuravura mai na gauna i Atama e ra sa mai vakayago ka vakayalo tale ga.

E so era vakabauta ni o Atama e sega ni matai ni tamata e vuravura, ni o ira na imatai ni tamata era tauyavu mai vei ira na ivakatagedegede ni manumanu lalai sara e ra. Oqo e so na veika e nanumi me baleti ira na tamata. Na vosa ni Turaga e vakadeitaka ni o Atama e “matai ni tamata” (Mosese 1:34), ka sa noda itavi vakacakacaka meda sa wiliki koya me taumada ni itubutubu ni noda kawa. E a vakaraitaki talega vua na taci Jereti ni o ira kece na tamata, e ra a buli mai na ivakatekivu meda ucuya na Kalou; ke meda nanuma ni oqo na yalo se na yago, se ruarua, e na tautauvata ga na kena itinitini: E tekivuna na nona bula na tamata, vakatamata ga, ka tautauvata na irairai ni Tamada vakalomalagi.

E dina, ni se qai tekivu tubu na yago ni tamata mai na jemu se ebirio [na vu ni bula], ka tubu cake yani me gone lailai, e so na ivakatagedegede ni nona bula e vakatotolotaka na yalo ni yagona, ia na gone ni sa sucu oti sa tubu cake me tamata uabula. E sega sara ga ni dua na ka e tiko kina me vakaraitaka, ni imatai ni tamata na imatai talega ni noda kawa e tekivutaki na nodra bula mai na dua na ka e sega ni vaka na tamata, e lailai sara mai na jemu se na ebirio ni tamata, ni tubu cake mai kina na tamata.⁶

Eda na mai ucuya na Kalou na Tamada e na noda talairawarawa ki na ivakavuvuli ni kosipeli.

E vu mai ka cakava na veika kece na Kalou, kei ira kece na luvena. Eda sucu kece mai na vuravura oqo ni da luvena taucoko; ka vakaisaluwakitaki e na veika kece. O ira kece na luveni tamata era vu kece mai vei koya sa Cecere Sara, ke sa vakavakarau na vuravura me ciqoma se sega. O koya na Tama ni yaloda. O koya talega e ivakatekivu ni yagoda vakavuravura. Eda bula ka veitosoyaki tiko ka vakanuinui tiko vua na Kalou na Tamada vakalomalagi. Ka vu mai vua na noda taledi, na veika eda rawa ni vakayacora, na noda vuku se kila ka, e dodonu meda kila na nona veivuke e na veika eda vakayacora, se yaco mai e na noda dui bula, ka solia talega vua na veidokai kei na lagilagi e na veika kece eda rawata vakayago.…

… [Na tamata] e buli mai me itovo vata kei na Kalou, me rawa kina vua me vakasamataka na ka, vakananuma, masu, vakayagataka na nona vakabauta; me rawa ni vakayagataka na nona kaukaua me rawata kina na veika e lomana, e na veigauna edau biuta kina na nona igu e na dua na sala dodonu, e na qai soli rawa vua e dua na tikina levu ni Yalo Tabu i koya sa Cecere Sara me vakauqeti koya me vakarabailevutaka kina na nona vuku, me vakalevutaka talega na nona rawa ka kei na marau e na vuravura oqo; io e na dua na ivakatagedege ni nona bula e cala kina na nona vakayagataka na nona kaukaua e na vuku ni veika e ca, na veivakauqeti nei koya sa Cecere Sara e na takali mai vua, me yacova ni sa mai butobuto kina vakasivia ka sa sega ni kila na veika dodonu kei na cala, io na nona kila na Kalou e sa mai yali ka lialia kina vakalevu me vaka ga na manumanu e sega ni vakamacalataki koya rawa.

… Meda vakataka na [Kalou]; ke rawa meda dabeca yani na itikotiko vakatui, ka vakavanua, kaukaua, kei na vakacerecerei tawamudu. E tauyavutaka oqo na Kalou mai na ivakatekivu. … Oqo na inaki ni noda bula e na vuravura oqo; eda na rawa ga ni rawata na veika oqo mai na noda talairawarawa e na so na ivakavuvuli, e na noda vakamuria tiko e so na sala, mai na noda taura tiko e so na ivakamacala, kei na so na kila vakavuku mai vua na Kalou, ke sega ni rawa ni dua e rawata na nona cakacaka se mai vakaotia e na nona lako mai e vuravura. Na ivakavuvuli oqo e ivakavuvuli ni kosipeli ni dina tawamudu, na ivakavuvuli ni vakabauta, veivutuni, kei na papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca, na ivakavuvuli ni talairawarawa vua na Kalou na Tamada tawamudu; na talairawarawa e dua na ivakavuvuli taumada se lawa mai lomalagi.⁷

Na tamata e luveni Kalou, e buli e na itovo vakalou ka vakaisaluwakitaki e na veika vakalou, dina ni se gone lailai sara e luvena na tamana kei na tinana vakavuravura, e na yaco mai na gauna me na cauravou ka uabula mai kina, io na gone lailai sara oqo na luvena na itubutubu vakasilesitieli e na rawa mai na veika e sotava e na veiyabaki e na sivia yani se e na dua na gauna balavu e na vuki kina me Kalou.⁸

Me iUlutaga ni Vuli

Na cava o vakila e yalomu ni o kila ni o luve ni Kalou? E na vukei iko vakacava e na nomu digidigi se na veika o vakayacora ni o sa kila na veika oqo?
E vei na vanua eda se qai rogoca kina vakadua na inaki ni Tamada Vakalomalagi me baleta na noda torocake tawamudu? Na cava na inaki ni noda lako mai i vuravura?
Na veika vinaka cava so e tiko vei keda ni da luveni Kalou? Na cava e na yaco vei keda keda na vakayagataka cala na isolisoli e solia vei keda na Kalou?
Na ivakadinadina cava vakaivolanikalou e tiko vei keda ni Kalou na Tamada kei na Luvena o Jisu Karisito, e ratou vakayago talega me vaka na tamata? E na yaga vakacava vei iko na ivakadinadina oqo?
E na vakararamataka vakacava vei iko na ivakavuvuli ni bula mai iliu “na rarama ni cina talei” na taro me baleta na nomu yavu?
E duidui vakacava na veika dina sa vakaraitaki me baleta na yavu se na imatai ni tamata mai na nodra vakasama na tamata?
Na cava e bibi kina meda vakaraitaka vua na Tamada Vakalomalagi “na veidokai kei na lagilagi ni veika kece eda sa rawata vakayago”?
Na ivakavuvuli cava e dodonu meda vakamuria meda ucuya kina na Tamada Vakalomalagi?

Adam and Eve in the Garden — Na Droini e lili tu e na Valetabu e Los Angeles e vakaraitaka na Were o iTeni. O Peresitedi Smith e vakavulica ni o Atama, “Na imatai ni tamata” (Mosese 1:34).