Seminelí
ʻIuniti 26: ʻAho 3, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–46


ʻIuniti 26: ʻAho 3

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–46

Talateú

Ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–46 ko ha konga ia ʻo e tohi fakalaumālie ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá meí he Fale Fakapōpula Lipetií. ʻOku akoʻi ʻe he Palōfitá ʻi he konga ko ʻeni ʻo e tohí, ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e mālohi mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOkú ne fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ui ai ʻa e tokolahi kae fili ʻa e tokosiʻi mo e founga ʻe lava ke maʻu ai ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí e ngaahi mālohi ʻo e langí ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–40

ʻOku akoʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻoku fehokotaki ʻa e ngaahi totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi mālohi ʻo e langí

ʻĪmisi
lamp with cord

ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke fakafehoanaki ai hono ngāue ʻaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono fakamoʻui ʻo ha māmá?

Tohi ʻa e tokotaha maʻu Lakanga Fakataulaʻeiki ʻi he tafaʻaki ʻo e maama ʻi he fakatātaá. ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ulo meí he māmá ʻa e ngaahi tāpuaki ʻe lava ke maʻu ʻe he kakaí meí he ʻOtuá ʻi he ngāue tokoni ʻa ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeikí.

ʻI hoʻo ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121 ʻi he ʻaho ní, fakakaukau ki ha founga ʻe kaunga ai e angatonu ʻa ha tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ki heʻene malava ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Neongo ʻoku fakataumuʻa ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻaonga ki he mēmipa kotoa ʻo e Siasí.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34, ʻo tokanga ki he fehuʻi ʻi he veesi ko ʻení. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi ʻa e fehuʻí.

ʻĪmisi
Palesiteni James E. Faust

Ke fakalahi ange hoʻo mahino ki he ʻuhinga hono “ui” mo “fili” ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeikí, lau e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Sēmisi E. Fausi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí kau ki he maʻu lakanga fakataulaʻeikí: “ʻOku ui kitautolu ʻi he taimi ʻoku hilifaki ai e ngaahi nimá ki hotau ʻulú pea foaki kiate kitautolu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí, ka ʻoku ʻikai ke fili kitautolu kae ʻoua kuo tau fakahaaʻi ki he ʻOtuá ʻa ʻetau angamāʻoniʻoní, faivelengá, pea mo ʻetau tukupaá” (“Called and Chosen,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2005, 55).

ʻOku tau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:35–39, ki he ʻuhinga ʻoku ʻikai ke fili ai ha kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻe niʻihi. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:35–36, ʻo kumi ha lēsoni ʻoku totonu ke ako ʻe he tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeiki kotoa pē. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi e meʻa ʻokú ke maʻú.

Hiki ʻa e Ko e ngaahi mālohi ʻo e langí ʻo ofi ki he meʻa kamosi ʻuhila ʻi he fakatātaá. ʻI he fakafehoanaki ko ʻení, ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ʻuhilá ʻa e ngaahi mālohi ʻo e langí.

Fakatokangaʻi ange ʻa e kupuʻi lea “ko e ngaahi totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí” ʻi he veesi 36. ʻOku maʻu ʻe ha tangata ʻa e totonu ke fakaʻaongaʻi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he taimi ʻoku foaki ai kiate ia ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he hilifaki ʻo e nimá. Ko e totonu ke ngāue ʻaki e mafai ko ʻení ʻoku tuʻunga ia ʻi he moʻui taau ʻa e tangata ko iá. ʻI he fakatātā ko ʻení, fakahingoa ʻa e uaea ʻuhilá ko e Mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Fakakaukau ʻokú ke palaki ʻa e uaea ʻo ha maama ki he maʻuʻanga ʻuhilá, ka ʻoku ʻikai ke ulo ʻa e māmá ia. ʻOkú ke vakaiʻi ʻa e maamá peá ke ʻilo ai ʻoku ʻikai ke ʻi he tuʻunga moʻuí ʻa e foʻi kamosí ia. Tohiʻi ʻi he tafaʻaki ʻo e meʻa kamosi ʻo e māmá (ʻi he uaea ʻi he fakatātaá), ʻa e Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e angatonú.

  1. Fakakakato eni ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻI he fakafehoanaki ko ʻení, ʻoku tatau fēfē ʻa e “ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e angatonú” mo hono fakamoʻui ʻo e maama?

    2. Fakakakato ʻa e lea ko ʻení ʻo fakatatau ki he meʻa naʻá ke ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36: ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻa e ngaahi mālohi ʻo langí kapau te nau …

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:37–38, ʻo kumi ʻa e meʻa ʻoku hoko ki he malava ko ia ʻa ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻo maʻu ʻa e ngaahi mālohi ʻo e langí ʻo kapau ʻoku ʻikai ke ne moʻui angatonu. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú. (ʻOku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ʻakahi” ʻi he veesi 38, ki ha monumanu ʻokú ne fakafepakiʻi e vaʻakau māsila ʻoku fakaʻaongaʻi ke tataki ia ki ha feituʻu. ʻOku ʻuhinga kiate kitautolu e kupuʻi lea ko ʻení, ki hono fakafepakiʻi e fakahinohino meí he ʻEikí mo ʻEne kau tamaioʻeikí.)

Toe vakaiʻi ʻa e veesi 35 mo e 37, ʻo kumi ha ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ngāue taʻe-angamāʻoniʻoni ʻokú ne fakavaivaiʻi ʻa e fehokotaki ʻa ha maʻu lakanga fakataulaʻeiki mo e ngaahi mālohi ʻo e langí. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi e ngaahi meʻa ʻokú ke maʻú. Hili iá pea lau ʻa e ngaahi sīpinga ko ʻení. Kumi ha ngaahi tōʻonga fakakaukau mo ha ngaahi ngāue ʻoku ʻasi ʻi he veesi 35 mo e 37. Lisi ʻa e ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ngāue ko iá ʻi he ngaahi ʻatā ʻoku ʻoatú.

  • ʻOku kau atu ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻi hono fakakata ʻaki ha kaungā ako ʻi he akó, koeʻuhí ke tali lelei ia ʻe ha niʻihi ʻo hono toʻu meʻá.

  • ʻOku fakafisi ha palesiteni ʻo ha kōlomu ʻo ha kau akonaki ke kau ʻi hono palani ha ʻekitivitī ʻa e kōlomú ʻoku ʻikai fakakau ai ʻa e soká pe pasiketipoló koeʻuhí ko ʻene saiʻia he sipotí. Ko e taimi kotoa pē ʻoku kau ai ʻa e kōlomú ʻi ha ʻekitivitī pē ngāue tokoni, ʻokú ne fie maʻu ke fai ʻe he kau talavou kehé ʻa e meʻa ʻokú ne talaangé koeʻuhí ko e palesiteni ia ʻo e kōlomú.

ʻI heʻene fehokotaki mo e fakatokanga fekauʻaki mo e kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻoku nau “feinga ke ʻufiʻufi [ʻenau] ngaahi angahalá” (T&F 121:37), fakakaukau ki he fakamatala ki he Tuʻi ko Tēvitá ʻi he 2 Samuela 11. Hili hono fakahoko ʻe Tēvita ʻa e angahala ʻo e tono mo Patisepá peá ne feitamá, naʻá ne feinga ke fūfuuʻi ʻene ngaahi ʻangahalá ʻaki ʻene fokotuʻutuʻu ke mate ʻa hono husepāniti ko ʻUlaiá. Te ke lava ʻo fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga kehe ʻoku feinga ai e kakaí ke fūfuuʻi ʻenau ngaahi angahalá?

Ko e hā e ngaahi fakatuʻutāmaki hono tuku homou lotó ʻi he ngaahi meʻa ʻo e māmaní mo e holi ki he ngaahi fakalangilangi ʻo e tangatá?

  1. Tali ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ʻokú ke pehē ai ʻoku hanga ʻe he ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ngāue ʻoku hiki atu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:35, 37 ʻo taʻofi ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí mei hono maʻu e ngaahi mālohi ʻo e langí?

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:39–40, ʻo kumi ʻa e ʻuhinga ʻoku kamata ke pule taʻemāʻoniʻoni (puleʻi ʻa e niʻihi kehé) ha kakai ʻe niʻihi.

  1. Fakamatalaʻi fakanounou ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa kuó ke ako meí he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–40, ki he ngaahi ʻuhinga “ʻoku ui ʻa e tokolahi, kae fili ha tokosiʻi” (T&F 121:40).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–46

ʻOku akonaki ʻa Siosefa Sāmita ki he founga ʻoku totonu ke ngāue fakatatau ki ai ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí

Hili hoʻo akoʻi ʻa e ngaahi ʻulungaanga mo e ngaahi ngāue ʻokú ne fakavaivaiʻi ʻa e fehokotaki ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi mālohi ʻo e langí, naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo kau ki he ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngāue ʻokú ne fakamālohia ʻa e fehokotakiʻanga ko iá. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–45, ʻo kumi e ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ngāue ʻoku tokoni ke maʻu ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻa e ngaahi mālohi ʻo e langí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ngāue ko ʻení ʻi hoʻo maʻu kinautolú. ʻI hoʻo laukongá, mahalo ʻe tokoni ke ke ʻiloʻi ʻi he veesi 41, ʻoku ʻuhinga ʻa e lea ngata pē ki he “tuku kehe pē,” pea ngāue ʻi he ʻofa taʻe-mālualoi pea ʻikai ha mālualoi pe ta‘e-ha-kākā, ke ʻofa fakamātoato mo moʻoni ki he kakaí pea ke maʻu ha ngaahi taumuʻa māʻoniʻoni.

  1. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei ʻoku hiki ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–45 . Tali foki mo e fehuʻi ko ʻení: Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maʻu ai ʻe he Kāingalotu kotoa pē ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení? Fili ha tefitoʻi moʻoni ʻo e angatonú ʻoku fakamatala ki ai ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, pea fokotuʻu ha taumuʻa ke moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko iá ke toe lelei ange.

ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea ʻi he veesi 43, ko e valokiʻi ki hono talaange ki ha taha ʻokú ne fai ha fehalaaki, ko e angamahení ʻoku fai ia ʻi he angavaivai pe angaʻofa. ʻOku ʻuhinga ʻa e lea ʻi hono taimi ki he “vave” pe “ʻi ha taimi totonu.” ʻE lava ke ʻuhinga e foʻi lea ko e lea māsila ki he fie maʻu ke tau fakamatalaʻi mahino kitautolú. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki ha taki lakanga fakataulaʻeiki ke valoki ʻi he founga mahino, ʻi he taimi totonu, pea fakatatau ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakahaaʻi ha ʻofa ʻoku lahi ange hili hano valokiʻi ha taha? Ko e fē ha taimi kuo ʻaonga ai kiate koe ha fakatonutonu peheé?

ʻĪmisi
father and son
  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke nau angavaivai mo angaʻofa ʻi heʻenau fengāueʻaki mo e niʻihi kehé?

    2. ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “tuku ke ngaohi ke fakaʻofoʻofa maʻu ai pē ʻe he angamaʻá ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú” (T&F 121:45)? Ko e hā ha ngaahi meʻa te ke lava ʻo fai ke tauhi hoʻo fakakaukaú ke maʻá?

    3. ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–45 ʻi he taimi ʻoku tau fetuʻutaki ai mo e niʻihi kehé?

ʻOku tokoni ʻetau moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e māʻoniʻoní ke tau hoko ʻo tatau ange mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea malava lelei ange ke faitāpuekina e moʻui ʻa e niʻihi kehé.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45–46, ʻo kumi e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻoku nau maʻu e ngaahi mālohi ʻo e langí ʻi he moʻui māʻoniʻoni. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e meʻa ʻokú ke maʻú.

ʻI hoʻo lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ko e tokotokó, ko ha tokotoko fakatuʻi ʻoku toʻotoʻo ʻe ha tuʻi pe kuini. Ko ha fakaʻilonga ia ʻo e mafai mo e mālohi.

ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he fekau ke “tuku ke ngaohi ke fakaʻofoʻofa maʻu ai pē ʻe he angamaʻá ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú” (T&F 121:45), mahalo ʻe tokoni ke ʻilo ʻa e taimi naʻe foaki mai ai ʻa e fakahā ko ʻení, ko e ʻuhinga ʻe taha ʻo e foʻi lea ko e ngaohi ko e “ke teuteuʻi,” ʻa ia ʻokú ne fokotuʻu mai ha fehokotaki vāofi. Ko e ʻuhinga ʻe taha ke “ʻai hano sēini”—ʻi hono fakalea ʻe tahá, “ke taʻofi.” (Vakai, Noah Webster, An American Dictionary of the English Language, facsimile of the first edition [1828; repr., 1967], “garnish”) ʻOku tau ako meí he ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení, ʻoku totonu ke tau tuku ke tataki kitautolu ʻe he angamaʻá pea ke ne mapuleʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú.

  1. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, fekauʻaki mo ha tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻokú ke ʻiloʻi ʻokú ne moʻuí ʻi ha founga ʻoku tokoni kiate ia ke maʻu ʻa e ngaahi mālohi ʻo e langí. Kuo tāpuekina fēfē koe ʻe heʻene ngaahi ngāue tokoní?

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofola---Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36, 41–42

  1. Tuku ha taimi ki hono toutou lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36 kae ʻoua kuó ke lava ʻo lau maʻuloto ia. Hili iá pea lau maʻuloto ia ki ha mēmipa ʻo e fāmilí. Ke tokoni atu ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he veesi 41–42, hiki ha lisi ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Tuku ʻa e lisí ʻi ha feituʻu te ke lava ʻo lau ai.

  2. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:34–46 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo ha mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki