Seminelí
ʻIuniti 28: ʻAho 2, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:12–21


ʻIuniti 28: ʻAho 2

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:12-21

Talateú

ʻOku kau ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e ngaahi tokāteline naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi ha fakataha ʻa e Siasí ʻi Leimasi, ʻi ʻIlinoisi, ʻi he ʻaho 2 ʻo ʻEpeleli 1843. ʻOku lekooti ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130. Naʻe akoʻi ʻe he Palōfitá ʻo kau ki he ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi he kahaʻú, ʻo kau ai ʻa e Hā‘ele ‘Anga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá ne akoʻi foki fekauʻaki mo ʻetau malava ko ia ke kei maʻu ʻa e ʻilo mo e poto hili ʻetau maté pea fakamatalaʻi ʻa e founga te tau lava ʻo maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:12-17

ʻOku akoʻi ʻe Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e Hā‘ele ‘Anga Ua Maí

Kuó ʻi ai nai ha taimi naʻá ke fie ʻilo ai ki he taimi pau ʻe hoko mai ai ʻa e Hā‘ele ‘Anga Ua ʻa Sīsū Kalaisí?

Kuo tokolahi mo ha niʻihi kuo nau fifili ki he meʻa tatau. ʻI he taimi ʻo Siosefa Sāmitá, naʻe pehē ai ʻe ha taha malanga faka-Kalisitiane ʻiloa ko hono hingoá ko Uiliami Mila, ʻe hoko ʻa e Hā‘ele ‘Anga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ʻaho 3 ʻo ʻEpeleli, 1843. ʻI ha ʻaho ʻe taha kimuʻa pea hoko ʻa e ʻaho ʻo e Hā‘ele ‘Anga Ua Mai naʻe kikiteʻi ʻe Milá, naʻe lea ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki he Kāingalotu ʻi Leimasi, ʻi ʻIlinoisí, peá ne pehē naʻá ne lotu ke ʻiloʻi ʻa e taimi ʻo e Hā‘ele ‘Anga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:14–17, kumi ʻa e meʻa naʻe ako ʻe Siosefa Sāmita ʻi he taimi naʻá ne lotu ai fekauʻaki mo e taimi ʻo e Hā‘ele ‘Anga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakatokangaʻi ange naʻe ʻikai ke fakahā ʻe he ʻEikí kia Siosefa Sāmita ʻa e ʻaho ʻo e Hā‘ele ‘Anga Ua Maí. ʻIkai ngata aí, naʻá Ne fakahinohinoʻi ʻa Siosefa ke: “ʻOua ʻe toe fakahohaʻa mai kiate au ʻi he meʻá ni” (T&F 130:15). Sio ki he ngaahi potufolofola fekauʻaki ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:15, futinouti a. ʻOku toe fakamamafaʻi mai ʻe he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻoku ʻikai ke ʻilo ha taha ki he taimi pau ʻe toe hāʻele mai ai ʻa e Fakamoʻuí.

Laineʻi ʻi he lea ko ʻeni, ʻa e meʻa naʻe leaʻaki ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu mā Uá fekauʻaki mo e tokotaha ʻokú ne ʻiloʻi e taimi ʻe hoko mai ai ʻa e Hāʻele ʻAngauá:

ʻĪmisi
ʻEletā M. Russell Ballard

“Kuo ui au ko e taha ʻo e Kau ʻAposetolo ke hoko ko ha fakamoʻoni makehe ʻo Kalaisí ʻi he ngaahi taimi fakafiefia mo faingataʻa ko ʻení, pea ʻoku ʻikai ke u ʻiloʻi ʻa e taimi te Ne toe hāʻele mai aí. Ko e meʻa pē ʻoku ou ʻiló, ʻoku ʻikai ʻilo ia ʻe ha taha ʻo hoku ngaahi tokoua ʻi he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá pe naʻa mo e Kau Palesitenisī Uluakí. Pea te u fokotuʻu atu ʻi he loto fakatōkilalo kapau ʻoku ʻikai kemau ʻiloʻi, tā ʻoku ʻikai ʻilo ia ʻe ha toe taha, neongo e mālohi ʻo ʻenau fakamatalá pe ngaahi ʻuhingamālie ʻenau fakafuofuá. Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻo pehē, ʻka ko e ʻaho mo e houa ko iá, ʻoku ʻikai ʻilo ki ai ha taha; ʻoku ʻikai, ʻoku ʻikai ʻilo ʻa e kau ʻangelo ʻa e ʻOtuá ʻi he langí, ka ko ʻeku Tamaí pēʻ [Siosefa Sāmita—Mātiu 1:40].

“ʻOku ou tui ko e taimi ʻoku pehē ai ʻe he ʻEiki ‘ʻoku ʻikai ʻilo ki ai ha tahá’, naʻá Ne ʻuhinga naʻá ne ʻuhinga moʻoni ʻoku ʻikai ʻilo ki ai ha taha. ʻOku totonu ke tau mātuʻaki tokanga telia ha taha ʻokú ne pehē ʻoku fakaʻatā makehe ia ke ʻilo ki he ngaahi meʻa faka-langí” (“When Shall These Things Be?” Ensign Tīsema 1996, 56).

ʻOku tau ako meí he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:14–17 mo e lea ʻa ʻEletā Pālatí, ko e ʻOtua pe taha ʻokú ne ʻafioʻi ʻa e taimi ʻe hoko mai ai ʻa e Hāʻele ʻAngauá.

  1. Tali e fehuʻi ko ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: ʻE founga fēfē ha tokoni atu hoʻo manatuʻi e foʻi moʻoni ko ʻení ke ʻoua naʻa takihalaʻi koe ʻe ha ngaahi fakamatala loi?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:18-19

Naʻe akoʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e mahuʻinga ʻo hono maʻu ʻo e ʻiló mo e potó ʻi he moʻuí ni.

Fakakaukau ʻokú ke mavahe mei ʻapi ʻo ʻalu ki ha feituʻu kuo teʻeki ke ke ʻalu ki ai. ʻOku fakangofua koe ke ke ʻave pē ʻa e meʻa ʻe hao ʻi hoʻo kato leta ʻe taha. Ko e hā te ke faʻo ʻi hoʻo kato letá?

ʻĪmisi
suitcase

Fēfē kapau ko ho ikuʻangá ko e maama ʻo e ngaahi laumālié (ʻa e feituʻu ʻe ʻalu ki ai hotau laumālié hili ʻetau maté)? Ko e fē ʻi he ngaahi meʻa naʻá ke fili ke faʻo ʻi hoʻo kato letá te ke lava ʻo ʻave mo koe ʻi he taimi te ke mate aí?

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:18–19, kumi ʻa e ngaahi meʻa te tau lava ʻo ʻave mo kitautolu ʻi he taimi te tau mate aí.

Fakatatau ki he , veesi 18–19, ko e hā te tau kei maʻu hili ʻetau maté? Ke tali e fehuʻi ko ʻení, fakakakato e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Ko e mo e ʻoku tau maʻu ʻi he moʻuí ni, te tau toe tuʻu mo ia ʻi he toetuʻú.

ʻĪmisi
ʻEletā Neal A. Maxwell

Naʻe tokoni ʻa ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu mā Uá ke mahino kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e foʻi lea ko e poto ʻi he ongo veesi ko ʻení: “Kapau te tau fakalaulauloto ki he meʻa ko ia te tau toe tuʻu mo ia ʻi he toetuʻú, hangē ʻoku mahino mai te tau toe tuʻu mo e poto ʻoku tau maʻú, ʻa ia ʻoku ʻikai ʻuhinga pē ʻeni ki hotau poto fakaʻatamaí, ka ko ʻetau lava ko ia ke tali ʻa e moʻoní pea fakaʻaongaʻí. Te tau toe tuʻu mo hotau ngaahi talēnití, ngaahi ʻulungāanga, mo ʻetau ngaahi pōtoʻi ngāué; pea pehē pe foki ki heʻetau malava ko ia ke akó, ko e tuʻunga ʻo e mapuleʻi kitá, mo ʻetau malava ko ia ke ngāué “(We Will Prove Them Herewith [1982], 12).

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:19, ʻe founga fēfē ʻetau lava ke maʻu ha ʻilo mo ha poto lahi ange?

    2. Ko fē nai ha taimi naʻá ke maʻu ai ha ʻilo pe poto ʻo fakafou ʻi hoʻo faivelenga mo talangofuá? Ko e hā e meʻa naʻá ke aʻusiá?

Fakatokangaʻi ange ʻo fakatatau ki he veesi 19, ko kinautolu ʻoku nau maʻu ha ʻilo mo e poto lahi ange ʻi he moʻuí ni te nau maʻu ha lelei ange ʻi he maama kahaú. ʻOku ʻuhinga ʻeni ki he meʻa ʻoku tau ako ʻi he moʻuí ni, ʻe tokoni ʻa e ngaahi meʻa fakatuʻasino mo fakalaumālie fakatouʻosi, ʻi he taʻe ngatá. Te tau lava ʻo langa ʻi he ʻilo ʻoku tau maʻu ʻi he moʻuí ni ke hoko ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ha taumuʻa ʻe lava ke tokoni atu ke maʻu ha ʻilo mo ha poto lahi ange.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20-21

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e founga ʻoku maʻu ai hotau ngaahi tāpuakí

Fakakaukau ʻokú ke loto ke toe lelei ange hoʻo tohinimá, ko ia ai ʻokú ke fili ke lele ha maile ʻe tolu, ʻi he ʻaho ʻe nima ʻi he uike, ʻi he māhina ʻe taha. ʻE ʻaonga fēfē ʻa e fakamālohisino ko ʻení ki hoʻo tohinimá?

ʻĪmisi
fountain pen and paper

Kapau ʻokú ke loto ke toe lelei ange hoʻo tohinimá, ko e hā e meʻa ʻoku fie maʻu ke ke faí?

ʻOku fie maʻu ke mahino ʻa e founga ke maʻu ai e ngaahi tāpuaki ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke foaki kiate kitautolú ʻo hangē pē ko hono fie maʻu ke mahino kiate kitautolu ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e ngaahi ola ʻoku tau fie maʻú.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21, kumi ʻa e founga ʻe lava ke tau maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke foaki mai kiate kitautolú. Mahalo ʻe tokoni ke ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻo e foʻi lea makatuʻunga ai ki he “fakatefito ʻi he” pea ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea naʻe “tuʻutuʻuni pau” ko ha fono ʻoku tuʻu maʻu mo e taʻe feliliuaki.

Fakakakato ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa naʻa ke ako ʻi he veesi 20–21, fakakakato e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau ʻoku tau fie maʻu ke maʻu ha kuo pau leva ketau .

Fakafonu e saati ko ʻení, ke tokoni atu ke ke mahino ange kiate koe ʻa e tefitoʻi moʻoní. Lau ʻa e ngaahi potufolofolá, pea pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e fonó mo ha tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e fakamatala ʻi he potufolofola takitaha.

Potufolofolá

Fonó

Tāpuakí

T&F 10:5

2 Nīfai 32:3

Malakai 3:8–10; T&F 64:23

T&F 89:18–21

  1. Fakakakato ‘a e ngaahi ngāue ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Tali e fehuʻi ko ʻení: Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu koeʻuhí naʻá ke talangofua ki ha fono?

    2. Fakakaukau ki he ngaahi tāpuaki ʻokú ke loto ke maʻú. Hiki e fono pe ngaahi fono ʻe fie maʻu ke ke talangofua ki ai kae lava ke ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá. (ʻE lava ke ke fakaʻaongaʻi e ngaahi tokoni fakafolofolá hangē ko e Fakahinohino ki he ngaahi Folofolá ke tokoniʻi koe ke ke maʻu ʻa e ngaahi fono ʻe tokoni ki hano ʻomi e ngaahi tāpuakí. ʻOku mahuʻinga foki ke manatuʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻe toki maʻu hili e moʻui fakamatelié. ʻOku mahuʻinga foki ke tau manatuʻi ʻe lava ke hoko mai ʻa e ngaahi talaʻofa ʻe niʻihi hili ʻa e moʻui fakamatelié.)

Toe vakaiʻi ʻa e ngaahi Tokāteline mo e Ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ke maʻú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130. Fakalaulauloto ki he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo lau e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Pilikihami ʻIongi ʻo kau ki he malava ko ia ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá: “Ko e tumutumu mo e lāngilangi ʻo e ʻulungaanga ʻo Siosefa Sāmitá ʻa ʻene malava ʻo ʻohifo ʻa e ngaahi meʻa fakalangí ke mahino ki he ʻatamai ʻo e lāuvalé. ʻI he taimi naʻá ne malanga ai ki he kakaí — ʻo fakahā e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá, Hono finangaló, palani ʻo e fakamoʻuí, mo e ngaahi taumuʻa ʻa Sihová, ʻetau fengāueʻaki mo e ʻEikí mo e naahi meʻa fakalangi kotoa pē, naʻá ne ʻohifo ʻene ngaahi akonakí ke feʻunga mo e ʻilo ʻa e tangata, fefine mo e valevale kotoa pē, peá ne fakamahino ʻene ngaahi akonakí ʻo hangē ha hala kuo tofá. Naʻe totonu ke hanga ʻe heʻene ngaahi akonakí ʻo fakalotolahiʻi mo fakaʻaiʻai ʻa e tokotaha kotoa pē kuo fanongo kiate ia mo hono mafaí pea mo e mālohi fakalangí, he naʻe ʻikai ke lava ha tangata ʻo akonaki hangē ko iá, pea he ʻikai ha tangata te ne lava ʻo fakahā ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá, tuku kehe pē ʻi he ngaahi fakahā ʻa Sīsū Kalaisí” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Pilikihami ʻIongi [1997], 400).

  1. Tali e fehuʻi ko ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: ʻOku fakamālohia fēfē ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 129–30 hoʻo fakamoʻoni ki he uiuiʻi ʻo Siosefa Sāmitá?

  2. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:12-21 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, ngaahi fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki