Seminelí
ʻIuniti 28: ʻAho 3, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131


ʻIuniti 28: ʻAho 3

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131

Talateú

ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131 ʻa hono fakatahatahaʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi Leimasi, ʻIlinoisi, ʻi he ʻaho 16–17 ʻo Mē, 1843. Naʻá ne akonaki fekauʻaki mo e fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí pea mo e talaʻofa ʻo e moʻui taʻengatá maʻá e kau faivelengá. Naʻá ne akoʻi foki ko e laumālie kotoa pē ko e meʻa iá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1-4

ʻOku akoʻi mai ʻe Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e fuakava taʻengata ʻo e malí

ʻĪmisi
couple in white with temple in background

Ko e hā ʻoku fakamamafaʻi ai ʻe he ʻEikí mo e kau taki ʻo e Siasí ʻa e mali ʻi he temipalé? ʻOku tokoni ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131 ke tau tali e fehuʻi ko iá. ʻOku pehē pē mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132, ʻa ia te ke ako ʻi he lēsoni hokó.

ʻI he ʻaho 16 ʻo Mē 1843, naʻe fononga ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki Leimasi, ʻi ʻIlinoisi. Lolotonga ʻene nofo ʻi he ʻapi ʻo Penisimani pea mo Melisa Sionisoní, naʻá ne silaʻi ai kinaua ko e husepāniti mo e uaifi ki ʻitāniti (naʻe fakamamafaʻi fakataimiʻa e ouaú ni kae ʻoua kuo kakato hono langa e temipalé). Naʻá ne akoʻi foki kiate kinaua ʻa e fehokotaki ʻo e mali taʻengatá ki he puleʻanga fakasilesitialé. ʻOku lekooti ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4. (Vakai, History of the Church, 5:391-92.)

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1, kumi ki ha moʻoni naʻe fakahā ʻe he Palōfitá fekauʻaki mo e puleʻanga fakasilesitialé. Fakakakato ʻa e sētesi ko ʻení: ʻOku ʻi ai ha ngaahi langi pe ngaahi tuʻunga ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

ʻOku tau faʻa pehē ko hono maʻu ʻa e nāunau māʻolunga taha ʻi he puleʻanga fakasilesitialé ko e hakeakií pe moʻui taʻengatá ia. Ko kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e nāunau fakasilesitiale ko ʻení, te nau moʻui ʻaki e faʻahinga pea mo e tuʻunga tatau ʻo e moʻui ʻo ʻetau Tamai Hēvaní.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava131: 2- 4, kumi pe ko e hā kuo pau ke tau fai kae lava ke maʻu ʻa e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé. (Ko ha veesi fakataukei folofola ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1-4 . Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua hoʻo maʻu iá ʻamui ange.

Fakakakato ʻa e fakamatala fakatokāteline ko ʻení meí he meʻa naʻá ke ako ʻi he veesi 2: Ke maʻu e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé, kuo pau ke tau kau ki he .

ʻOku tau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:4, kapau he ʻikai ke silaʻi kitautolu ʻi he temipalé ʻi he mafai totonú, “ʻe ʻikai [te tau] lava ʻo maʻu ha tupulaki”. ʻOku ʻuhinga e tupulakí ki he faingamālie ke kei maʻu ʻa e fānaú ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

Fakatokangaʻi ange ʻa e kupuʻi lea ko e “fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e nofo-malí” ʻi he veesi 2. ʻOku ʻuhinga heni e foʻi lea ko e foʻou naʻe fakafoki mai ʻa e fuakava ko ʻení ʻi hotau kuongá ni. ʻOku ʻuhinga heni e foʻi lea ko e taʻengata ʻe tuʻuloa ʻa e fuakava mahuʻinga ko ʻení ʻo aʻu ki ʻitāniti. ʻOku tau kau ki he fuakava ko ʻeni ʻo e mali fakasilesitialé ʻi he temipalé pē.

Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke pehē ʻoku teuteuʻi ai ʻe he mali fakaselesitialé ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine ki he hakeakiʻí? Naʻe ʻomi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha ngaahi fakakau mahuʻinga ki he fehuʻi ko ʻení: ʻI hoʻo lau ʻa e meʻa naʻá ne akoʻí, fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe tokoni ai ʻa e mali fakasilesitialé ki hono teuteuʻi kitautolu ki he moʻui taʻengatá.

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“ʻOku hanga ʻe ha ongo ʻuhinga fakatokāteline mālohi ʻo fakamahino kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e mali taʻengatá ʻi he palani ʻa e Tamaí.

ʻUhinga 1: ʻOku fefakakakatoʻaki pea mo fefakahaohaoaʻaki ʻe he natula ʻo e laumālie ʻo e tangatá mo e fefiné, pea ko ia ai ʻoku fakataumuʻa ke fakalakalaka fakataha ʻa e tangatá mo e fefiné ki he hakeakiʻí. …

“Fakatatau mo e palani faka-ʻOtuá, ʻoku fakataumuʻa ke fakalakalaka fakataha ʻa e tangatá mo e fefiné ki he haohaoá mo ha nāunauʻia kakato. Koeʻuhí ko e mahino hona natulá mo e meʻa ʻokú na malavá, ʻoku ʻomi ai ʻe he tangata mo e fefine takitaha ki he nofo malí ha ngaahi fakakaukau mo ha ngaahi taukei makehe. Neongo ʻoku kehekehe pē e tokoni ʻa e tangatá mo e fefiné, ka ʻoku faitatau ʻena tokoni ki he maʻumaʻulutá mo e uouangatahá, ʻa ia he ʻikai lava ke aʻusia ʻi ha toe founga kehe. ʻOku fakakakato mo fakahaohaoaʻi ʻe he tangatá ʻa e fefiné pea fakakakato mo fakahaohaoaʻi ʻe he fefiné ʻa e tangatá ʻi heʻena feakoʻaki mo fefakamālohiaʻakí mo fetāpuekinaʻaki ʻiate kinauá. …

ʻUhinga 2: ʻOku fakatou fie maʻu ʻi he palani fakalangí ʻa e tangatá mo e fefiné ke na ʻomi ha fānau ki he māmaní pea ke na ʻoange ʻa e ʻātakai lelei tahá ke ohi mo lehilehiʻi hake ai e fānaú …

“Ko ha ʻapi ʻoku ʻi ai ha husepāniti mo ha uafi ʻofa mo mateakiʻi ʻa e ʻātakai lelei taha ke ohi hake ai e fānaú ʻi he ʻofa mo e angatonu pea lava ke feau ai ʻa e fie maʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻa e fānaú. Hangē ko ia ʻoku tokoni ʻa e ngaahi ʻulungāanga makehe ʻo e tangatá mo e fefiné fakatouʻosi ki hono fakakakato e vā fetuʻutaki ʻo ha nofo-malí, ʻoku mahuʻinga tatau foki ʻa e ngaahi ʻulungāanga tatau ki hono ohi, lehilehiʻi mo hono akoʻi ʻo e fānaú” (“Marriage Is Essential to His Eternal Plan,” Ensign, Sune 2006, 83–84; pe Liahona, Sune 2006, 51–52).

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻE fēfē hano uesia ʻe he mahino ʻoku mahuʻinga ʻa e mali fakasilesitialé ki he hakeakiʻí ʻa e meʻa te ke fekumi ki ai ʻi haʻo mali ʻi he kahaʻú?

    2. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻi he taʻu ʻoku mo ʻi aí, ke fakamahuʻingaʻi ʻa e teuteu ke maʻu ʻa e “fuakva foʻou mo taʻengata ʻo e malí” (T&F 131:2) ʻi he temipalé?

ʻOku lava ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e hakeakiʻí ʻe kinautolu ʻoku ʻikai maʻu e faingamālie ke mali fakasilesitiale ʻi he moʻuí ni: “ʻOku ʻi ai siʻa kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻoku teʻeki pē ke nau mali, ka ʻoku ʻikai ko hanau foʻui ia ʻo kinautolu, neongo ʻoku nau loto ke nau mali. Kapau ʻokú ke ʻi he tūkunga ko ʻení, ʻiloʻi pau ʻe ‘fengaueʻaki fakataha ʻa e ngaahi meʻa kotoa pe koeʻuhí ke lelei ai ʻa kinautolu ʻoku ʻofa ki he ʻOtuá’ (Loma 8:28). Kapau te ke moʻui taau ai pē, ʻe ʻi ai ha ʻaho, ʻi he moʻuí ni pe moʻui kahaʻú, ʻe foaki atu ai kiate koe ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa pē ʻo ha feohi fakafāmili ʻoku taʻengata. Naʻe toutou fai ʻe he ʻEiki e talaʻofá ni ki Heʻene kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní” (True to the Faith: A Gospel Reference [2004], 99).

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofola—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4

  1. Lau tuʻo tolu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1 – 4 . Tā ha fakatātā ʻoku tokoni ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Kumi ha faingamālie ke akoʻi ʻa e potufolofola fakataukei ko ʻení ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻá. Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi hoʻo fakatātaá ke tokoniʻi koe ʻi hoʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi moʻoni. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá pe ko hai naʻá ke akoʻí mo e taimí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:5-6

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e “lea papau ange ʻo e kikité”

Ko ha talaʻofa pe ha ʻilo fakapapau ʻe fakahoko ha meʻa ʻi he kahaʻú.

Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení: Ko e hā ʻa e ngaahi lelei ʻo hono maʻu ha fakapapau? Ko e hā ka mātuʻaki mahuʻinga ai ha fakapapau meí he Tamai Hēvaní?

ʻI he pongipongi ʻo e ʻaho 17 ʻo Mē 1843, ʻi Leimasi, ʻIlinoisi, naʻe fakahoko ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha malanga ʻi he kupuʻi lea ʻoku hā ʻi he 2 Pita 1:19 ʻa ia ʻokú ne fakafofongaʻi ha fakpapau meí he ʻOtuá (vakai, History of the Church, 5:392). Kumi ʻa e 2 Pita 1:19, pea kumi ʻa e kupuʻi lea “lea papau ange ʻo e kikité.”” Hili iá pea lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131: 5 ke ako ʻa e ʻuhinga ʻo e “lea papau ange ʻo e kikité”.

  1. Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:5, ko e hā e meʻa ʻoku fakapapauʻi ʻe he Tamai Hēvaní ki ha taha ʻi he lea papau ange ʻo e kikité? tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, fekauʻaki mo e meʻa te ke ongoʻi kapau te ke maʻu ha fakapapau pehē.

Naʻe maʻu ʻe ha niʻihi fakafoʻituitui ha fakapapau ʻo e moʻui taʻengatá lolotonga ʻenau kei ʻi he moʻui fakamatelié. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku tau vakai ki he ngaahi kupuʻi lea ʻi he folofolá ʻokú ne fakafofongaʻi hono foaki ʻe he ʻEikí ʻa e fakapapau ko ʻení ki ha faʻahinga fakafoʻituitui pau. Hangē ko ʻení, naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne fakapapau ko ʻení kia Siosefa Sāmita ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:49 pea kia ʻAlamā ʻi he Mōsaia 26:20. Neongo ia, ko ha meʻa fakafoʻituitui ʻeni ʻi he vahaʻa ʻo ha taha fakafoʻituitui pea mo e ʻEiki; ʻoku ʻikai totonu ke tau fakamahamahalo ki ha niʻihi fakafoʻituitui kuo nau ʻosi maʻu ʻa e “lea papau ange ʻo e kikité.””

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131: 6, kumi ʻa e meʻa te ne ala taʻofi ha taha mei hono maʻu ʻo e moʻui taʻengatá.

Ko e hā e meʻa naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá he ʻikai lava ai ke fakahaofi pe maʻu e moʻuí ʻe ha taha? Fakakakato e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Heʻikai lava ke fakamoʻui kitautolu .

ʻĪmisi
Palesiteni Marion G. Romney

Naʻe fai ʻe Palesiteni Melioni G. Lomenī ʻo e kau Palesitenisī ʻUluakí ha fakamatala ki he ʻuhinga ʻo e meʻá ni: “Ko e ʻilo mahuʻinga taha ʻi he ʻunivēsi ko ʻení ʻa e “ʻIlo ko e ‘ʻOtua moʻoni pē taha, mo Sīsū Kalaisi’ (Sione 17:3) ko e ʻilo ia naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ka ʻikai ia he ʻikai lava ke fakamoʻui ha tangata. Ko hono taʻe ʻilo ʻo iá, ʻa e taʻe ʻilo naʻe fakamatala ki ai e fakahā kuo tohi ʻo pehē: ‘ʻOku ʻikai lava ke fakamoʻui ha tangata ʻi he taʻeʻiló.’ (T&F 131:6.)” (“Except a Man Be Born Again,” Ensign, Nov. 1981, 14).

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā e faʻahinga ʻilo kuo pau ke tau maʻu kae lava ketau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ʻilo ko ʻení ki he fakamoʻuí?

    2. Ko e hā te ke fai ke toe lahi ange ai hoʻo ʻilo ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:7-8

Naʻe akoʻi ʻe Siosefa Sāmita ko e meʻa ʻa e laumālie kotoa pē

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:7–8, kumi pe ko e hā ʻoku faʻu ʻaki ʻa e laumālié.

“Oku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ko e fakatupu kotoa pē ʻoku faʻu ia meí ha meʻa, ka ko e meʻa ʻoku faʻu ʻaki ʻa e laumālié “ʻoku pelepelengesi ʻaupito pe haohaoa” (T&F 131:7). Ko e meʻá (matter) ʻoku faʻu ʻaki e ngaahi meʻá. Naʻe fakamatala ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo pehē, ko hotau ngaahi laumālié ʻoku faʻu ia meí he meʻa ʻoku haohao pea ʻikai lava ke mamata ki ai ʻa hotau matá taʻe maʻu e tokoni ʻa e ʻEikí.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, ngaahi fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki