Seminelí
ʻIuniti 32: ʻAho 3, Ko Hono Fakavaveʻi e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí


ʻIuniti 32: ʻAho 3

Ko Hono Fakavaveʻi e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí

Talateú

Talu mei he kamataʻanga ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí, kuo tupulaki e ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he funga māmaní. ʻOku tau moʻui ʻi ha taimi ʻoku fakavavevaveʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngāué. ʻOkú ke maʻu ha ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi mo ha ngaahi faingamālie ke tokoni ki hono fakavavevaveʻi e ngāue ʻa e ʻEikí.

ʻOku Fakavaveʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne Ngāué

Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ʻe fakavaveʻi pe ʻunuki ke vave ange ai ʻe ha taha, ʻa e vave hono fai ha ngāue? Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88: 73, kumi ʻa e ngaahi meʻa ne pehē ʻe he ʻEikí te ne fakavaveʻí? (vakai foki, Sēkope 5: 61 – 62, 70 – 71).

Vakai ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:73, naʻe pehē ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “Ko e taimi ʻeni ʻo e fakavaveʻí” (“Thus Shall My Church Be Called,” Ensign, May 1990, 17).

ʻOku tau moʻui ʻi ha taimi ʻoku fakavavevaveʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngāué. ʻI hono fakavaveʻi ʻa ʻEne ngāué, ʻoku hiki pea ʻunuakiʻi ki muʻa ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne feinga ke fakahoko ʻa e fakamoʻui ʻo e tangatá.

  1. Tali e fehuʻi ko ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke fakamoʻoniʻi ai naʻe fakavaveʻi ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué?

Lolotonga e ngāue ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ko e Palesiteni ʻo e Siasí, naʻe fakavaveʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngāué. Hangē ko ʻení, naʻe toe fakalahi ʻa e ngāue fakafaifekaú, pea naʻe pulusi ʻe he Siasí ha ngaahi tatau foʻou ʻo e folofolá. ʻI heʻene fakalotolahiʻi e kau mēmipa ʻo e Siasí ke nau vilitaki atu ki muʻá, naʻe pehē ʻe Palesiteni Kimipolo naʻe “kiʻi lōlōa feʻunga ʻenau tuʻumaʻú ʻo ʻikai ha laka atu ki muʻa. Tuku muʻa ke toe hoko atu ʻetau fonongá ʻo laka ki muʻa pea hiki hake ki ʻolunga” (“Let Us Move Forward and Upward,” Ensign, May 1979, 82). Naʻá ne akonaki foki ʻo pehē, “Kuo pau ke tau fakalōlōa ʻetau laká pea kuo pau ke fai ia he taimí ni” (“Always a Convert Church: Some Lessons to Learn and Apply This Year,” Ensign, Sept. 1975, 3).

ʻI he taimi ʻoku “fakalalahi ai e laka” ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku fakatupulaki ai ʻenau feinga ke kau ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí. Hangē ko ʻení, ʻoku nau ngāue faivelenga ange ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí, ako e folofolá, pea mo fai ʻa e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí.

Ko Hono Fakavaveʻi ʻo e Ngāue Fakafaifekaú

Naʻe fakahaaʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ki he Kāingalotú naʻe mateuteu ʻa e ʻEikí ke fakaava ʻa e ngaahi matapaá kiate kinautolu ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí, ʻo kau ai ʻa e ngaahi puleʻanga naʻe ʻikai ke nau fakangofua ʻa e ngāue fakafaifekaú. Neongo ia, naʻá ne pehē foki ʻoku fie maʻu ʻa e Kāingalotú ke nau teuteuʻi kinautolu ke maʻu ʻa e ngaahi faingamālie ko iá. Naʻe fakamoʻoni foki ʻa Palesiteni Kimipolo kapau ʻe teuteu ʻa e talavou kotoa pē ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau taimi kakato, ʻe fakaava ʻe he ʻEikí e matapaá pea ʻomi ha founga ki he ngāue fakafaifekaú ke nau ʻalu atu ki he māmaní kotoa:

ʻĪmisi
Palesiteni Spencer W. Kimball

“ʻOku ou fakakaukau ki he ngaahi puleʻanga lahi ʻoku teʻeki aʻu ki ai ʻa e ngāue fakafaifekaú. ʻOku ou ʻilo ʻoku ʻi ai ha ngaahi ʻā vahevahe [ngaahi fakangatangata ki he ngaahi ivi tākiekina mei tuʻá], hangē ko e ngaahi ʻā ukameá mo e ngaahi ʻā kofé. ʻOku ou ʻilo ʻa hono faingataʻá koeʻuhí kuo tau fai ha ngaahi feinga. …

“Ka ʻoku ʻikai keu sio au ki ha ʻuhinga lelei ʻe fakaava ai ʻe he ʻEikí ha ngaahi matapā ʻoku teʻeki ai ke tau mateuteu ke hū ai. Ko e hā ka ne holoki hifo ai ʻa e ʻĀ Ukameá pe ko e ʻĀ Kofé pe ko ha toe ʻā vahevahe kehe ʻo kapau ʻoku teʻeki ai ke tau mateuteu ke hū ai? ” (“When the World Will Be Converted,” Ensign, Oct. 1974, 5, 7).

Naʻe muimui ha tokolahi ʻo e kau mēmipa ʻo e Siasí ki he faleʻi ʻa Palesiteni Kimipolo ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí. Lolotonga e taki ʻa Palesiteni Kimipoló naʻe hiki ʻo lahi hake ʻi he pēseti ʻe 50 ʻa e tokolahi ʻo e kau faifekau taimi kakató. ʻI he konga kimui ʻo e taʻu 1980 mo e konga kimuʻa ʻo e taʻu 1990, ne kamata ke tali ʻa e kau faifekaú ʻe he niʻihi ʻo e ngaahi puleʻanga hangē ko Siamane Hahaké, ngaahi puleʻanga ne kau ki he Puleʻanga Sovieti ʻIunioni kimuʻá, mo ha ngaahi puleʻanga kehe naʻe tapu ai ʻa e ngāue fakafaifekaú ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi he ngaahi fonuá ni. Naʻe hoko e kikite ʻa Palesiteni Kimipoló, pea ʻoku kei hokohoko atu hono fakahokó ʻi he mafola atu ʻa e ngāue fakafaifekaú.

ʻĪmisi
Palesiteni Spencer W. Kimball

ʻI he fakalotolahiʻi ʻe Palesiteni Kimipolo ʻa e Kāingalotu ʻo e Siasí ke toe lalahi ange ʻenau laká, naʻá ne fakamahinoʻi ai ʻa e fatongia ʻo e talavou kotoa pē ʻi he Siasí: “Ko e fehuʻi ʻoku tuʻo lahi hono ʻeké: ʻOku totonu ke ʻalu ʻa e talavou kotoa ʻo ngāue fakafaifekaú? Pea kuo ʻosi ʻomi ʻe he ʻEikí e talí. Ko e ʻʻIo.’ ʻOku totonu ke ngāue fakafaifekau ʻa e talavou kotoa pē” (“When the World Will Be Converted,” 8).

Talu mei ai, kuo hokohoko atu hono fakalotolahiʻi ʻe he kau palōfitá ʻa e talavou moʻui taau kotoa pē, mo e kau talavou moʻui leleí ke nau ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau taimi kakato. Kuo talitali lelei foki ʻe he kau palōfita ʻa e kau finemuí ke nau ngāue fakafaifekau taimi kakato kapau ʻoku nau holi ke fai ia. ʻI ʻOkatopa 2012, naʻe fanongonongo ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ha liliu ne ueʻi fakalaumālie fekauʻaki mo e fie maʻu ki he taʻu motuʻa ki he kau faifekaú, ʻo fakaʻatā ʻa e kau talavoú ke nau kamata ngāue fakafaifekaú ʻi he taʻu 18 pea taʻu 19 leva ʻa e kau finemuí. ʻOku totonu ke teuteu e talavou kotoa pē ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau taimi kakato pea tauhi ia ke moʻui taau ke ngāue.

ʻĪmisi
young man reading scriptures
  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ʻoku totonu ke teuteu ai ʻa e talavou kotoa pē ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau taimi kakató?

    2. ʻE tokoni fēfē e teuteu ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau he taimí ni ki he ngāue ʻa e ʻEikí?

    3. ʻOkú ke pehē ʻoku tokoni fēfē ʻa e liliu ʻi he taʻu ʻoku fie maʻu ki he kau ngāue fakafaifekau taimi kakató ki hono fakavavevaveʻi ʻo e ngāue ʻa e ʻEikí?

Ngaahi Tatau Foʻou ʻo e Ngaahi Folofolá

Ko e hā haʻo lea ʻe fai kapau ʻe lea atu haʻo kaungāmeʻa mamae, “ʻOku ou fie ofi ange ki he ʻOtuá. Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke u faí?”

ʻĪmisi
Palesiteni Spencer W. Kimball

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Sipenisā W. Kimipolo ʻo pehē: “ʻOku ou ʻilo ko e taimi ko ē ʻoku ou fakavaʻivaʻinga ai ʻi heʻeku ngaahi fetuʻutaki mo e ʻOtuá pea mo e taimi ʻoku hangē ai ʻoku ʻikai fanongo mai ʻa langi mo ʻikai fanafana mai ʻa e laumālié, ʻoku ou fuʻu mamaʻo ʻaupito mei he ʻOtuá. Kapau te u moʻui ‘aki ‘a e folofolá ‘oku ou vāofi ange ai mo e ‘Otuá, pea foki mai hoku tuʻunga fakalaumālié” (Ngaahi Akonaki ‘a e Kau Palesiteni ‘o e Siasí: Sipenisā W. Kimipolo [2006], 82).

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:6, 24 – 30, pea kumi pe ko e hā e ʻuhinga naʻe fie maʻu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e kau taki ʻo e Siasí ke nau pulusi ʻa e ngaahi fakahaá. ʻE tokoni fēfē ʻa e folofolá ke fakalalahi ʻetau laká pea tokoni ki hono fakavavevaveʻi ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí?

ʻI he konga ki muʻa ʻo e 1970, naʻe fakatokangaʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e fie maʻu ke toe taukei ange ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ʻi he folofolá pea ke maʻu e pulusinga totonu ʻo e Tohi Tapú ke ako mo faiako mei ai. ʻI he 1979, hili ha ngaahi taʻu fakalaumālie, ngāue faivelenga, naʻe paaki ʻe he Siasí ha tatau faka-Pilitānia ʻo e pulusinga ʻo e Tohi Tapu ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí, ʻa e tatau ʻo e Tohi Tapu ʻa Kingi Sēmisí. ʻI he pulusinga ko ʻeni ʻo e Tohi Tapú, ʻoku lahi ai ha ngaahi maʻuʻanga tokoni fakaako naʻe ʻikai maʻu kimuʻa, ʻo kau ai hono fakalahi ʻo e ngaahi futinoutí mo e ngaahi potufolofola fekauʻakí mo ha ngaahi tokoni kehe pe; toe lelei ange ʻa e ngaahi ʻuluʻi fakamatalá; ko e ngaahi meʻa naʻe toʻo meí he Liliu ʻa Siosefa Sāmitá; ko e Topical Guide; pea mo e Bible Dictionary. ʻI he 1981, naʻe pulusi ʻe he Siasí ha paaki foʻou ʻo e ngaahi folofola kuo fakatahaʻí ʻi he lea faka-Pilitāniá— ʻa e Tohi ʻa Molomoná, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, mo e Mataʻitofe Mahuʻingá — ʻa ia ʻoku toe lelei ange ai ʻa e ngaahi futinoutí, ʻuluʻi fakamatala, ngaahi mape, mo e fakahokohoko fakamotuʻaleá. ʻI he 2009, naʻe pulusi ʻe he Siasí ʻa e pulusinga ʻo e Tohi Tapu Reina-Valera ʻi he lea faka-Sipeiní.

Lau ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he taʻu 1981 hili ia ha taʻu ʻe taha hono tukuange mai ʻo e ngaahi folofola ʻe tolu kuo fakatahaʻí ʻi he lea fakapalangí. Kumi ki he founga naʻá ne fakakaukau ʻe faitāpuekina ʻe he ngaahi taumuʻa foʻou ko ʻeni ʻo e ngaahi folofolá ha moʻui ʻa ha tokolahi pea ʻunuki e ngāue ʻa e ʻOtuá ki muʻa.

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“ʻI he fakalau atu ʻa e ngaahi taʻú, ʻe hanga ʻe he ngaahi folofola ko ʻení ʻo ʻomi ha toʻu tangata ʻo ha kau Kalisitiane lelei mo faivelenga te nau ʻilo ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí mo nau feinga ke talangofua ki Hono finangaló.

“… ʻE ʻatā ʻa e ngaahi fakahaá kiate kinautolu ʻo ʻikai ke hangē ko ha toe taha ʻi he hisitōlia ʻo e māmaní. … Te nau fakatupulaki ha ʻilo ʻo e ongoongoleleí ʻo mahulu hake ʻi he meʻa naʻe lava ke maʻu ʻe heʻenau ngaahi kuí. Te nau maʻu ʻa e fakamoʻoni ko Sīsū ʻa e Kalaisí pea malava ke fakahaaʻi mo taukaveʻi Ia” (“Scriptures,” Ensign, Nov. 1982, 53).

ʻOku fakamoʻoniʻi ʻe he ngaahi folofolá ko Sīsū ʻa e Kalaisí. ʻE tokoni hono ako ʻo e folofolá ke tau maʻu ha fakamoʻooni kia Sīsū Kalaisi pea tokoni ki hono fakafonu ʻetau moʻuí ʻaki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Kuo lahi ha ngaahi ngāue kuo fai pea hokohoko hono fakahokó ke ʻi ai ha ngaahi folofola ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí pea mo ha ngaahi tokoni ki he akó ʻi heʻenau ngaahi lea fakafonuá.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ako fakaʻaho ʻa e folofolá?

    2. Kuo tokoniʻi fēfē ʻe hoʻo ako folofola fakatāutahá ke ke tokoni ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí?

Ko hono fakavavevaveʻi ʻo e Ngāue Fakatemipalé mo e Hisitōlia Fakafāmilí

Naʻe hā e tupulaki taha ʻo e langa Temipalé he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelií. ʻI he 1995, ʻi he taimi naʻe siʻi hifo ʻi ha temipale ʻe 50 naʻe ngāue ʻi he funga ʻo e māmaní, naʻá ne pehē: “ʻOku ʻi ai ha holi māfana ʻiate au ke tuʻu ha temipale ʻi he ngaahi feituʻu ʻe faingofua e aʻu ki ai ʻa e Kāingalotú ʻi he funga māmaní kotoa. … ʻOku laka ki muʻa ʻa e ngāué ʻo hangē ko e vave ʻo ʻetau laká. ʻOku ou lotua maʻu pē ke ʻi ai ha founga ʻe lava ʻo fakavaveʻi ai koeʻuhí ke lahi ange hotau kakai te nau ʻalu faingofua ange ki ha fale toputapu ʻo e ʻEikí” (“Of Missions, Temples, and Stewardship,” Ensign, Nov. 1995, 52, 53).

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:15,17 kumi hotau ngaahi fatongia ki heʻetau ngaahi kuí. Naʻe lea ʻaki ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: “ʻOku tau maʻu ʻa e fatongia fakafuakava ke fekumi ki heʻetau ngaahi kuí pea fakahoko e ngaahi ouau fakahaofí ʻo e ongoongoleleí maʻanautolu” (“ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 25).

Ko e langa ko ia ʻo e ngaahi temipalé mo e fakalakalaka ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí ko ha fakamoʻoni ia ʻoku fakavavevaveʻi ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngāué ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e veilí.

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Petinā, pea kumi ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ki he ngāue ʻa e ʻEikí: “ʻOku ʻikai tupukoso pē hono ʻomi ʻo e FamilySearch mo e ngaahi meʻangāue kehe ʻi ha kuonga ʻoku maheni ai ʻa e toʻu tupú mo e ngaahi tekinolosia kehekehe ʻo e fakamatalá mo e fetuʻutakí. Kuo mou ako ke ʻave (text) e ngaahi pōpoakí ʻi hoʻomou tekefoni toʻotoʻó mo tweet ke toe vave mo fakalakalaka ange e ngāue ʻa e ʻEikí—kae ʻikai ke fetuʻutaki vave ange pe mo homou ngaahi kaungāmeʻá.” ʻOku hā mahino e ngaahi pōtoʻi ngāue mo e mohu founga ʻa ha toʻu tupu tokolahi he ʻahó ni ko ha teuteu ia ke tokoni ki he ngāue faifakamoʻuí” (“ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú,” 26).

  1. Tali e fehuʻi ko ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi aʻusia lelei kuó ke maʻu mei hono fai ʻo e ngāue hisitōlia fakafāmilí pe ʻalu ki he temipalé ke kau ʻi he ngaahi ouau maʻá e kau pekiá?

Ko hotau Fatongia ʻi hono Paotoloaki ʻo e Ngāué

ʻI hoʻo lau e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Tēvita B. Heiti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, fakaʻilongaʻi ha tāpuaki ʻoku ʻatā ki he tokotaha kotoa pē ʻiate kitautolu:

ʻĪmisi
ʻEletā David B. Haight

“Ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ʻoku fakaava ʻe he ʻEikí ʻa e halá ke lava ʻo mafola ʻEne ngāué ki he funga ʻo e māmaní, pea ko ha tāpuaki ia kiate kitautolu hono kotoa—ʻi heʻetau ngaahi founga takitaha—ke kau ki ai. …

“Ko hai kuó ne lava ʻo kikiteʻi, tukukehe ʻa e kau palōfita ʻa e ʻOtuá, ʻa e mana ʻo e mafola vave ʻo e ngāue ʻa e ʻEikí? Ko e moʻoni, ʻo hangē ko ia naʻe tomuʻa fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he vahe 88 ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ʻokú Ne fakavaveʻi ʻa ʻEne ngāué ʻi hono taimí (vakai, T&F 88:73)” (“Missionary Work—Our Responsibility,” Ensign, Nov. 1993, 61, 62).

ʻE lava ke tāpuakiʻi kitautolu ke tau kau ʻi hono fakavavevaveʻi ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí. Fakakaukau ki he ngaahi faingamālie ʻokú ke maʻu ke tokoni ki hono fakavavevaveʻi ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke ke tokoni ai ki hono fakavavevaveʻi ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí?

    2. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke aʻusia ʻi hoʻo kau ʻi hono fakavavevaveʻi ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí?

  2. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e lēsoni “Fakavaveʻi ʻa e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí” peá u fakakakato ia ʻi he (ʻahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe ki heʻeku faiakó:

Paaki