Seminelí
ʻIuniti 22: Aho 1, Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101:43–101; 102


ʻIuniti 22: ʻAho 1

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:43–101;102

Talateú

ʻI he ʻaho 16 mo e 17 ʻo Tīsema, 1833, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha fakahā ʻo kau ki he Kāingalotu ʻi Mīsuli ʻa ia kuo nau mavahe mei honau ʻapí ke hao mei he fakatangá. Ne fakamālohiʻi e tokolahi ʻo e Kāingalotu ko iá ke liʻaki kotoa ʻenau koloá. Naʻe lekooti ʻa e fakahā ne maʻu ʻe he Palōfitá, ʻi he Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101, ʻa ia ʻoku akoʻi ʻi ha ngaahi lēsoni ʻe tolu. ʻOku kau ʻi he lēsoni hono tolú ko ʻení ʻa e talanoa fakatātā ʻo e ʻeiki mo e ngaahi fuʻu ʻōlivé, ʻo akoʻi ʻa Hono finangalo kau ki hono huhuʻi ʻo Saioné. ʻOku kau foki ai ʻa e faleʻi ʻa e ʻEikí ke kei hoko atu e tānaki fakataha ʻa e Kāingalotú pea fekumi ki ha fakamaau totonu maʻanautolu ʻoku nau fakahoko e ngaahi hia kiate kinautolú.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:43–62

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí e talanoa fakatātā ʻo e ʻeikí mo e ngaahi fuʻu ʻōlivé

Ko e talanoa fakatātaá “ko ha talanoa mahinogofua ʻoku ngāue ʻaki ke fakatātaaʻi mo akoʻi ha foʻi moʻoni pe tefitoʻi moʻoni fakalaumālie. ʻOku makatuʻunga e talanoa fakatātaá ʻi hono fakafehoanaki ha meʻa pe ko ha meʻa angamaheni ne hoko ki ha foʻi moʻoni” (Fakahinohino ki he Folofolá, “Talanoa Fakatātaá,” scriptures.lds.org). Mahalo ʻokú ke manatuʻi ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ne akoʻi ʻe he Fakamoʻuí lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekau ʻi he moʻui fakamatelié — ko e talanoa fakatātā ʻo e Samēlia leleí, talanoa fakatātā ʻo e foha maumau koloá, talanoa fakatātā ʻo e kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú, mo ha niʻihi kehe.

ʻI he lēsoni ʻo e ʻaho ní, te ke ako ʻa e talanoa fakatātā ʻo e ʻeiki mo e ngaahi fuʻu ʻōlivé, ko ha talanoa fakatātā ne fai ʻe he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

ʻI hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení, fakakaukau ki he lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “Ne ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga pe ʻaonga ʻo e ngaahi talanoa fakatātā [ʻa e Fakamoʻuí] ʻo fakatatau mo e matuʻotuʻa fakalaumālie ʻa e tokotaha fanongó. Naʻe ʻi ai haʻanau pōpoaki maʻá e fānaú mo e kau mataotao ʻo e ongoongoleleí fakatouʻosi” (“Scripture Reading and Revelation,” Ensign, Jan. 1995, 8). Fekumi ki he ngaahi ʻuhinga lahi mo hono fakaʻaongaʻi e talanoa fakatātā ko ʻení (vakai foki, Bible Dictionary, Parables”

Naʻe fai ʻe he ʻEikí ʻa e talanoa fakatātā ʻo e ʻeiki mo e ngaahi fuʻu ʻōlivé ke tokoni ke mahino ki Hono kakaí ʻa Hono “loto ʻo kau ki he huhuʻi ʻo Saioné” (T&F 101:43). Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava101:44–45, ʻo kumi ʻa e meʻa ne fakahinohinoʻi ʻe he ʻeiki ʻi he talanoa fakatātaá ke fai ʻe heʻene kau tamaioʻeikí.

ʻĪmisi
olive trees

Ko e hā naʻe loto ai e ʻeikí ke ʻi ai ha kau tangata leʻo ʻi he ngoue vainé? Ko e hā naʻá ne fie maʻu ai ha tangata leʻo ʻi he funga tauá?

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:46–50, pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e muimui lelei ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻeikí ki heʻene faleʻí. (ʻI hoʻo lau ʻa e veesi 50, ʻe ala tokoni ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ʻenau fefakakikihiʻakí” ne ʻikai felotoi e kau tamaioʻeikí pe naʻa nau fakafekiki.)

Ko e hā ne ʻikai lava ai e kau tamaioʻeikí ʻo langa ʻa e tauá?

Lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101:51, ʻo kumi ʻa e meʻa ne hoko koeʻuhí ko e ʻikai langa ʻe he kau tamaioʻeikí ʻa e tauá.

Lau ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻeikí ki heʻene kau tamaioʻeikí, ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:52–54. Fakatatau ki he veesi 54, ko e hā naʻe loto mamahi ai ʻa e ʻeikí ʻi he ʻikai langa ʻe he kau tamaioʻeikí ha taua?

Ko e hā e fekauʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení mo e meʻa ne hoko ki he Kāingalotu ʻi Mīsulí?

  1. Tali e fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā e fekauʻaki ʻa e taua ʻi he talanoa fakatātaá mo e temipale ne ʻikai lava ʻe he Kāingalotú ʻo langa ʻi he Vahefonua Siakisoní, ʻi Mīsulí?

  2. Tali e fehuʻi ko ení i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻoku ʻaonga ʻi hoʻo moʻuí? (ʻI hoʻo tali e fehuʻi ko ʻení, fakakaukauʻi e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau talangofua ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, ʻoku fakamālohia ai kitautolu ke matuʻuaki ʻa e ngaahi fili fakalaumālie mo fakatuʻasinó. Kuo hoko ʻa e kau palōfitá ko ha kau tangata leʻo ʻi he tauá, ʻo fakatokanga mai kiate kitautolu ʻa e ngaahi fakatuʻutāmaki ka hoko maí. ʻOku tau teuteu ke matuʻuaki ʻa e filí ʻo fakafou ʻi he ngāue fakatemipalé.)

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:55, ʻa ia ʻoku fai ai ʻe he ʻeiki ʻi he talanoa fakatātaá ʻa e fakahinohino ki ha tamaioʻeiki ʻe taha. Hili iá pea lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 103:21. Ko hai ʻoku fakafofongaʻi ʻe he tamaioʻeiki ʻi he talanoa fakatātaá?

Lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101:56– 62, ʻo kumi e meʻa ne fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he tamaioʻeikí he naʻe fakaʻauha ʻe he fili ʻa e ngaahi konga ʻo e ngoue vainé. Naʻe muimui ʻa Siosefa Sāmita ki he fakahinohino ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení. Naʻá ne fokotuʻu ha kulupu naʻe ui ʻa e ʻApitanga ʻo Saioné ke huhuʻi ʻa e fonua ko Saioné. Naʻa nau tūʻuta ʻi Mīsuli hili ha māhina ʻe ono hono fai ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení. Te ke ako lahi ange ki he ʻApitanga ʻo Saioné ʻi he taimi te ke ako ai e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 103 mo e105.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:63-75

Naʻe naʻinaʻi ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ke hokohoko atu e ngāue ʻo e tānaki fakatahá

Neongo naʻe tuli ʻa e Kāingalotú mei he Vahefonua Siakisoní, i Mīsuli, ka ne fekauʻi ʻe he ʻEikí kinautolu ke hokohoko atu hono langa hake Hono puleʻangá. Lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101:63– 64, ʻo kumi ʻa e meʻa ne talaʻofa ʻe he ʻEikí te Ne kei hokohoko atu ke faí.

ʻĪmisi
harvesting wheat

ʻI he fakahā ko ʻení, naʻe fakamatala ʻa e ʻEikí ki he talanoa fakatātā ʻo e uité mo e teá, ʻa ia naʻá Ne fakamatala ki hono tānaki fakataha Hono kakaí (vakai foki, Mātiu 13:24–30, 36–43). Lau ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 101:65–66, pea kumi ʻa e ngaahi konga ko ʻeni ʻo e talanoa fakatātaá: feleokó, uité, mo e teá.

ʻI he kuonga muʻá, naʻe hoko ʻa e feleokó ko ha ngaahi feituʻu naʻe tānaki mo tauhi ke malu ai uité. Naʻe ʻomi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha taha ʻo e ʻuhinga hono fakataipe ʻo e foʻi lea feleoko ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení. Naʻá ne pehē, “Ko e ngaahi feleokó ʻa e ngaahi temipale māʻoniʻoní” (“Maʻu ha Hingoa mo ha Ongoongo ʻOku Leleí,” Ensign pe Liahona, Mē 2009, 97). Ko e teá ko e vao ʻoku hangē hono fōtungá ko e uité ʻi heʻenau kei tupu haké.

Ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení, mahalo te ke fie hiki e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ʻi hoʻo folofolá: feleokó = ngaahi temipale māʻoniʻoní; uité = ko e kau māʻoniʻoní; teá = ko e kau fai angahalá.

ʻI he talanoa fakatātaá, ʻoku tānaki ʻa e uité ki he feleokó. Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tau tānaki fakataha ai ki he temipalé?

Fakafonu ʻa e ngaahi ʻataá ke fakahaaʻi ha tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻe he talanoa fakatātā ko ʻení: ʻI heʻetau fakataha ki he , ʻoku tau maʻu ʻa e maluʻi mo teuteuʻi kitautolu ki he .

  1. Tali e fehuʻi ko ení ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: ʻOku ʻomi fēfē ʻe he ngaahi ouau mo e fuakava ʻo e temipalé ha maluʻi kiate koe pea teuteuʻi koe ki he moʻui taʻengatá?

ʻOku tau lau ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:67–75, neongo naʻe tuli ʻa e Kāingalotú mei he Vahefonua Siakisoní, ʻi Mīsulí, ka naʻe faleʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ke hokohoko atu hono fakatau mai ʻo e kelekele aí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:76-101

ʻOku faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke hoko atu e fekumi ki ha founga ke nau toe foki ki honau ʻapí ʻi Mīsuli

Makehe mei he fakahinohinoʻi e Kāingalotú ke fakatau mai e kelekelé, ne folofola ange ʻa e ʻEikí kiate kinautolu ke “kole tāumaʻu ke fai ha fakatonutonu mo e huhuʻi” koeʻuhí ko e ngāue ʻa kinautolu naʻa nau fakatangaʻi kinautolu (vakai, T&F 101:76). ʻI hono fakalea ʻe tahá, naʻá Ne folofola kiate kinautolu ke fekumi ki he fakamaau totonú ʻi he founga fakalao ʻa e puleʻangá. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:76–80, pea feinga ke ʻiloʻi e ngaahi founga fakalao ʻe lava ai e Kāingalotú ʻo maʻu ha tokoni mei he kau taki fakapuleʻangá.

Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku finangalo ai e ʻEikí ke tauhi ʻa e Konisitūtone ʻo e ʻIunaiteti Siteití?

  1. Fakatokangaʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava101:78, ʻa e ongo kupuʻi lea ko e “tauʻatāina ke filí” mo e “ʻekeʻi mei he tangata kotoa pē ʻa ʻene ngaahi angahala ʻaʻaná.” Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ʻekeʻi meiate kitautolú — mo e fatongia ʻaki ʻetau ngaahi tōʻongá — ko ha konga mahuʻinga ʻo e tauʻatāina ke filí?

    2. Ko e hā te ke fakamatala ki ha taha ʻokú ne pehē “ʻOku ou tauʻatāina ke fai ha meʻa pē ʻoku ou fie maʻu”?

Fakakakato ʻa e tokāteline ko ʻení: Kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻetau tauʻatāina ke filí, mālohi mālohi ke filí, ka ʻoku tau ki heʻetau ngaahi filí.

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ha talanoa fakatātā hono tolu ke poupouʻi e Kāingalotú ke nau kumi tokoni mei honau kau taki fakapuleʻangá. ʻOku maʻu ia ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:81–84. (ʻOku maʻu ha tatau ʻe taha ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení ʻi he Luke 18:1–8.) ʻI hoʻo lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:81– 84, fakakaukau ki he founga ne fakaʻaongaʻi ai ʻa e talanoa fakatātaá ki he Kāingalotu ʻi Mīsulí. Hangē ko e hā ʻa e talanoa fakatātā ʻi he fakahā ko ʻení, ʻoku fakafofongaʻi ʻe he uitoú ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí. ʻE lava ke fakafofongaʻi ʻe he fakamāú ʻa e kau taki fakapuleʻanga ʻe kole tokoni ki ai ʻa e Kāingalotú.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:85–88 ke vakai ki he founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení ki he Kāingalotu kuo tuli mei honau ʻapí.

Naʻe muimui ʻa e Kāingalotú ki he naʻinaʻi ʻa e ʻEikí. Naʻa nau kole kia Taniela Tanikilini, ko e kōvana ʻo Mīsulí, ke ʻomi ha maluʻi fakakautau maʻanautolu ʻi heʻenau foki ki honau ʻapí. Naʻá ne fakafisingaʻi ia, ʻo pehē naʻe ʻikai fakamafaiʻi ia ʻe he laó ke fai ha meʻa pehē. Naʻa nau kole foki ʻAnitelū Siakisoni, ko e palesiteni ʻo e ʻIunaiteti Siteití, ke fakafoki ange honau ʻapí mo ʻenau koloá pea fakapapauʻi ʻoku nau malu, ka naʻe ʻikai te ne tokoniʻi kinautolu. Naʻe ongoʻi ʻe he kau taki fakapuleʻanga ʻo e ʻIunaiteti Siteití he taimi ko iá, ʻoku totonu ke tokangaʻi pē ʻe he siteití ʻa e ngaahi meʻa peheé. Ne toe tangi foki ʻa e Kāingalotú ki he falealea ʻo Mīsulí, ka naʻe toe fakafisi mo e kau ngāue fakapolitikale ko iá ke tokoni.

Lau fakavave ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:89–91, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e founga ʻe ʻekeʻi ai mei he kau taki fakapuleʻangá kapau te nau fakafisi ke tokoniʻi e Kāingalotú. Hili iá pea lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:92–95, ʻo kumi ʻa e meʻa ne folofola e ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotú maʻa honau kau taki fakapuleʻangá.

  1. Tali e fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:92 ʻo kau ki he ʻEikí?

ʻI hoʻo vakaiʻi ʻa e ngaahi veesi ko ʻení pea tohi kau ki he veesi 92, tuku ha taimi ke fakalaulauloto ki he ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻikai ke Ne finangalo ke tauteaʻi ʻa e kakaí. ʻOkú ne finangalo ke fakatomala e kakai kotoa pē kae lava ke Ne ʻaloʻofa kiate kinautolu.

ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:96–101, ʻoku tau lau ai e faleʻi ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ke tauhi maʻu honau kelekele ʻi he Vahefonua Siakisoní, neongo naʻe ʻikai fakangofua ke nau nofo ai. ʻOku fakakau foki ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ha talaʻofa mei he ʻEikí kapau ʻe moʻui taau ʻa e Kāingalotú, ʻe ʻi ha ʻaho te nau lava ʻo nofo ai.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 102

ʻOku fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e fakataha alēleaʻanga māʻolungá ʻi he ngaahi meʻa ke fai ki hono fakaleleiʻi ʻo e ngaahi meʻa faingataʻa

ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 102 ʻa e fakahinohino ʻa e ʻEikí ki he kau palesiteni fakasiteikí, ʻo tokoni ki ai hono ongo tokoní mo e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleaʻanga māʻolungá, ki hono fakahoko ha fakataha alēlea fakatonutonu ki he kakai kuo nau fakahoko ha ngaahi angahala mamafa. “Ko e taumuʻa ʻo e ngaahi fakataha alēlea fakatonutonú ke (1) fakahaofi ʻa e laumālie ʻo e kau maumau-fonó, (2) maluʻi ʻa e tonuhiá, pea (3) pukepuke ʻa e maʻá, mo e ngeiá pea mo e ongoongo ʻo e Siasí” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha huluhulu Ki he Ongoongoleleí [2004], 132). Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻa Hono finangaló kiate kinautolu ʻoku nau puleʻi ʻa e ngaahi fakataha alēlea fakatonutonú.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:43–101;102 peá u fakakakato a e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, ngaahi fakakaukau mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe ki heʻeku faiakó:

Paaki