Lēsoni 26
“Ko Ia [Naʻe] Fanauʻi [Ai Aú]”
Mātiu 26:47–27:66; Maʻake 14:43–15:39; Luke 22:47–23:56; Sione 18–19
Taumuʻá
Ke tokoniʻi e kalasí ke nau ongoʻi e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolú, pea fakalahi ʻenau ʻofa kiate iá mo ʻenau houngaʻia ʻi heʻene feilaulau fakaleleí.
Teuteú
-
Lau, fakalaulauloto mo ke lotua ʻa e ngaahi potu folofola ko ʻení:
-
Mātiu 26:47–75; Maʻake 14:43–72; Luke 22:47–71; Sione 18:1–27. Ko hono lavakiʻi ʻo Sīsū ʻe Siutasí, hili pē ʻene mamahi ʻi Ketisemaní, ʻi haʻane haʻu mo ha kau taulaʻeiki lahi, kau Fālesi pea mo ha kau sōtia. Ko e fakavaivai ʻa Sīsū kiate kinautolu ne nau puke iá, ʻo nau ʻave ia mei he ngoué ʻo fakataumuʻa ke hopoʻi faka-Siu iá. Ko hono fakafehuʻia ia ʻe ʻAnasi, ko ha taulaʻeiki lahi mālōlō, pea mo Kaiafasi, ʻa ia naʻá ne fetongi ʻa ʻAnasí pea mo hono foha-ʻi he-fonó. Ko e ʻaʻanu ʻa e kau taulaʻeiki lahí mo e kau mātuʻá kia Sīsuú, ʻo nau manukiʻi, haʻi mo tukuakiʻi ia ki he fie ʻOtuá, ʻa ia ko ha hia ʻoku tautea mate. Ko hono fakafisingaʻi tuʻo tolu ʻe Pita ʻa Sīsū ʻi he tuʻa palasi ʻo Kaiafasí.
-
Mātiu 27:1–26; Maʻake 15:1–15; Luke 23:1–25; Sione 18:28–19:16. Ko hono ʻave ʻo Sīsū ke fakamaauʻi ʻe Pōnito Pailato, ko e kōvana Loma ʻi Siuteá, koe- ʻuhí he naʻe ʻikai ke maʻu ʻe he kau taulaʻeiki lahí mo e kau mātuʻá ha mafai ke nau tautea ʻa Sīsū. Ko hono fekau ʻe Pailato ke ʻave ʻa Sīsū kia Hēlota, ko e kōvana ʻo Kālelí ʻi heʻene ʻilo ko Sīsuú mei Kāleli. Ko e fakafisi ʻa Hēlota ke ne fakamaauʻi ʻa Sīsuú, pea toe fakafoki ia kia Pailato, ʻa ia naʻá ne fakavaivai ki he fiemaʻu ʻa e kakaí ke kalusefai ʻa Sīsū.
-
Mātiu 27:27–66; Maʻake 15:16–39; Luke 23:26–56; Sione 19:17–42. Ko hono kapeʻi mo kalusefai ʻo Sīsuú. Ko ‘ene aʻusia ʻi he funga kolosí ha mamahi lahi lolotonga ʻene foaki Ia ke feilaulau ʻaki maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá.
-
-
Fakalahi ki he laukongá: ʻĪsaia 53; Maʻake 15:39–47; Sione 3:16; 15:13; 1 Nīfai 11:32–33; 19:7–9; 2 Nīfai 9:21–22.
-
Teuteuʻi e ngaahi kaati foʻi lea ʻe fitu ʻoku hā ʻi he peesi 132–133 (pe te ke teuteu ke hiki ʻa e ngaahi leá ʻi he palakipoé).
-
Kapau ʻe maʻu ʻa e ngaahi nāunau ko ʻení, peá ke fakaʻaongaʻi ia ʻi he lēsoní:
-
Ngaahi Fakatātā Ko Hono Lavakiʻi ʻo Sīsuú (62468 900; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 228); Ko e Fakafisinga ʻa Pitá (62177 900; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 229); mo e Ko Hono Kalusefai ʻo Sīsū Kalaisí (62505 900; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 230)
-
“Ko Ia Naʻe Fanauʻi Ai Aú,” ko ha faiva ʻoku miniti ʻe hongofulu mā ono, ko e toʻo mei he Ngaahi fakamatala Fakavitiō ʻo e Fuakava Foʻoú (53914 900).
-
-
Fokotuʻu ki hono akoʻí: ʻI he taimi ʻoku ʻapasia ai e kau faiakó mo e kalasí, ʻoku nau fakaafeʻi mai ai e Laumālié. ʻOku totonu ke “tauʻatāina e fealēlea- ʻakí, leá, mo e kau he ngāue fakakalasí, ka ʻoku ʻikai ha totonu ʻa ha mēmipa ke ne hohaʻasi ha taha ʻi haʻane feteketekeʻi pe fai ha faʻahinga lea laulau-noa” (David O. McKay, Gospel Ideals [1954], 224). Fakahā ha sīpinga ʻo e ʻapasia ki he ʻOtuá pea mo e fakaʻapaʻapa ki he mēmipa kehe ʻo e kalasí.
Fokotuʻu Ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní
Ngaahi Fakakaukau ke Fakalahi ki Hono Akoʻi ʻo e Lēsoní
ʻOku hoko ʻa e nāunau ko ʻení ko ha fakalahi ki he lēsoni ʻoku fokotuʻu atú. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha fakakaukau ʻe taha pe lahi ange mei heni ke hoko ko ha konga ʻo e lēsoní.
1. Ko e muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí lolotonga e ngaahi taimi ʻo e faingataʻá
Naʻe fakahā ʻe he ngaahi tōʻonga ʻa e Fakamoʻuí ʻi he fakaʻosinga ʻo ʻene moʻui fakamatelié, ʻa e maʻongoʻonga hono ʻulungāngá. Mou toe vakaiʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa ne kātekina ʻe Sīsū he ʻaho ko iá. Hili iá peá ke fai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
-
Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga lelei ne hā mahino meia Sīsū lolotonga e taimi faingataʻa ko ʻení? (ʻE lava ke kau he ngaahi talí, naʻe lahi ange ʻene tokanga ki he niʻihi kehé ʻiate ia, naʻá ne faʻa fakamolemole, fakavaivai ki he finangalo ʻo e Tamai Hēvaní, naʻe ʻikai ke ne fakahalaiaʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi honau ngaahi vaivaí, pea naʻe ʻikai ke ne lāunga. Hiki e ngaahi tali ʻa e kalasí ʻi he palakipoé. Kole ki he kalasí ke nau ʻomai ha ngaahi meʻa pau ne hoko ʻa ia ne hā mahino ai ʻa e ngaahi ʻulungāanga lelei ko ʻení.)
-
Ko e hā ha ngaahi lelei ʻoku faʻa hā meiate kitautolu lolotonga e ngaahi taimi faingataʻa tahá? Te tau lava fēfē ʻo muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí lolotonga e ngaahi taimi ʻo e faingataʻá?
2. “Kuó u … lavakiʻi ʻa e toto māʻoniʻoní” (Mātiu 27:4)
-
Ko e hā ne fai ʻe Siutasi ʻi heʻene feinga ke fakatomala mei heʻene lavakiʻi ʻa e Fakamoʻuí? (Vakai, Mātiu 27:3–5.) Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he meʻa ko ʻeni ne hoko kiate iá ʻo kau ki he “totongi” ʻoku ʻomai kiate kitautolu ʻe māmani ke fetongi ʻaki ʻetau ngaahi angahalá?
3. “Te ta ʻi palataisi mo au he ʻahó ni” (Luke 23:43)
Vakai ki he ngaahi fakamatala ko ʻení kapau ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi e folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Luke 23:43.
Naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, naʻe fakahā ʻe Sīsū ki he kaihaʻa ʻakaú, “Te tau ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié mo au he ʻahó ni” (Teachings of the Prophet Joseph Smith, sel. Joseph Fielding Smith [1976], 309).
ʻOku tau ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:36–37, naʻe hāʻele ʻa Sīsū ki he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, ʻi he vahaʻa taimi ʻo ʻene pekiá mo ʻene toetuʻú pea naʻá ne teuteuʻi ai ha ngaahi laumālie faivelenga ke nau malangaʻaki ʻene ongoongoleleí ki he ngaahi laumālie naʻe teʻeki ke nau maʻu ia ʻi he māmaní.