Ke fakamanatu ki he kalasí honau ngaahi fatongia ko e kau fakamoʻoni ʻo Sīsū Kalaisí, mo tokoni ke nau mamata ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kinautolu ʻe he meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke nau fai iá.
Teuteú
Lau, fakalaulauloto mo ke lotua ʻa e ngaahi potu folofola ko ʻení:
Ngāue 1. Hili ʻene ngāue mo ʻene kau ākongá ʻi ha ʻaho ʻe 40, ne hāʻele hake leva ki he langí ʻa e ʻEiki toetuʻú. Ko hono fili ʻa Mātaiasi ke ne fetongi ʻa Siutasí, ʻi he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá.
Ngāue 2. ʻI he hokosia e ʻaho ʻo e Penitekosí, ne fakafonu e kau ʻAposetoló ʻaki e Laumālie Māʻoniʻoní pea ne nau leaʻaki ha ngaahi lea kehekehe. Ko e niʻihi ʻo kinautolu ne nau fanongo ki aí, ne nau ului.
Ngāue 3–4. Ko hono fakamoʻui ʻe Pita mo Sione ha tangata heke peá na fakamoʻoni naʻe fakamoʻui ʻa e tangatá ʻe he mālohi ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e lotu ʻa e kau ʻAposetoló ke nau maʻu ha mālohi lahi ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.
Ngāue 5:12–42. Ko e hokohoko atu hono malangaʻi ʻe he Kau ʻAposetoló ʻa e ongoongoleleí mo fai fakamoʻui ʻaki ha mālohi lahi. Ko hono fakahū pōpula kinautolú, ka naʻe tuku ange kinautolu mei pilīsone ʻe ha ʻāngelo. Ko ʻena fakahā ki he kau taulaʻeiki lahí ʻa ʻena talangofua ki he ʻOtuá kae ʻikai ko e tangatá. Ko e ekinaki ʻa Kamēlieli ki he kau Fālesí ke ʻoua naʻa tāmateʻi ʻa e kau ʻAposetoló.
Kapau ʻoku maʻu ʻa e fakatātā Ko e hāʻele Hake ʻa Sīsuú, peá ke fakaʻaongaʻi ia lolotonga ʻa e lēsoní.
Kapau ʻokú ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá, peá ke fokotuʻutuʻu ke haʻu ha toko ua ki he kalasí, lolotonga e hū mai ʻa e kalasí ke nau nofo ki laló. (Kapau ʻe lava, ʻomi ha toko ua ʻoku ʻikai ke na kau ki hoʻo kalasí.) Fekau ke na hū mai ki he lokí ʻo fai ha kiʻi meʻa nounou, hangē ko haʻana talanoa mo koe pe ko haʻana toʻo mai ha meʻa ki he lokí), pea fekau ke na ʻalu. ʻOku totonu ke ʻoua naʻá na lea ki ha taha he kalasí pe tohoakiʻi e tokangá kiate kinaua.
Fokotuʻu ki hono akoʻí: Kuo pau ke fakamoʻoni ʻa e kau faiakó ki hono moʻoni ʻo e ngaahi meʻa ʻoku nau akoʻí. Fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo ʻene ongoongoleleí ʻi ha taimi pē ʻe ueʻi ai koe ʻe he Laumālié ke ke fai iá, kae ʻoua ʻe fakatatali pē ke toki fai ia he ngataʻanga ʻo e lēsoní. ʻOku hanga ʻe hono fakahoko hoʻo fakamoʻoní, ʻo ʻomi ha mālohi ki hoʻo faiakó. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange he Faiako,[36123 900], peesi 10, 47–48.)
Fokotuʻu Ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní
Ngaahi Fakakaukau ke Fakalahi ki hono Akoʻi ʻo e Lēsoní
ʻOku hoko ʻa e nāunau ko ʻeni ko ha fakalahi ki he lēsoni ʻoku fokotuʻu atu. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha fakakaukau ʻe taha pe lahi ange mei heni ke hoko ko ha konga ʻo e lēsoní.
1. Ko hono fakamoʻoniʻi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hono tāpuakiʻi fakatapui ʻo e Temipale Ketilaní
Fakamatalaʻi ange, naʻe hoko ha meʻa tatau mo ia ne hoko he Ngāue 2:1–4, ʻi he Temipale Ketilaní, he ʻaho 27 ʻo Māʻasi 1836, ʻa ia ne lilingi hifo ai ʻa e Laumālié. Kole ki ha taha he kalasí ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:36–37, ʻa ia ko ha konga ʻo e lotu fakatapuí, ne kole ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke lilingi hifo ʻa e Laumālié. Hili iá, peá ke kole ki ha toko taha kehe ke ne lau ʻa e lea ko ʻení, ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ai e founga ne tali ʻaki e kole ko iá:
Naʻe pehe ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, ʻi ha fakataha efiafi, ʻa ia ne tāpuakiʻi fakatapui ai ʻa e Temipale Ketilaní, “Naʻe tuʻu hake ʻa Misa Siaosi A. Sāmita ʻo kamata ke ne kikite, pea ne ongona ʻi he taimi ko iá ha longoaʻa hangē ha matangi ʻoku tō takutakú, ʻo ne fakafonu ʻa e Temipalé, pea ʻi he taimi tatau pē ne tuʻu kotoa ki ʻolunga ʻa e kau maʻu fakatahá, ʻo hangē ne ueʻi kinautolu ʻe ha mālohi taʻe hā-maí; ne kamata ke leaʻaki ʻe ha niʻihi ha ngaahi lea kehekehe mo nau kikite; ko e niʻihi ne nau mamata ki ha ngaahi meʻa-hā-mai nāunauʻia; ne u vakai kuo fonu e Temipalé ʻi he kau ʻāngeló, peá u fakahā ia ki he kau maʻu fakatahá. Ne lele fakataha mai e kakai he kaungāʻapí (koeʻuhí he naʻa nau fanongo ki ha ongo faikehe mei loto, mo nau mamata ki ha maama ngingila hangē ha pou afí, ʻokú ne kāpui e temipalé), pea naʻa nau ofo ʻi he meʻa ne hokó” (History of the Church, 2:428).
2. “Kuonga ʻo e liliu ʻo e meʻa kotoa pē” (Ngāue 3:21)
Kole ki ha taha he kalasí ke ne lau ʻa e Ngāue 3:20–21.
Ko e hā ne tomuʻa mamata ki ai ʻa Pita ʻi heʻene kikiteʻi ʻe liliu ʻa e meʻa kotoa pē“? (Naʻá ne tomuʻa mamata ki hono toe fakafoki mai ʻo e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmita.)
Mou aleaʻi ʻa e Ngāue 4:32–5:11. Fakamatalaʻi ange, naʻe “meʻa taha pē” ʻa e kāingalotu ʻi he Siasí he kuonga muʻá (Ngāue 2:44; vakai foki, Ngāue 4:32, 34–37). Naʻa nau fakatapui e meʻa kotoa pē ne nau maʻú ke fakalato ʻaki e fiemaʻu ʻa e toko taha kotoa pē. (Te ke lava ʻo fakafehoanaki ʻeni mo e kolo ʻo ʻĪnoké [Mōsese 7:18], ngaahi hako ʻo Līhaí [4 Nīfai 1:1–13], pea mo e fuofua kāingalotu ʻo e Siasí he kuonga ní [T&F 42:30–34].)
Naʻe tali fēfē ʻe Pānepasa ʻa e founga ko ʻeni ʻo e fakatapui kotoa e ngaahi meʻa ʻokú te maʻú? (Vakai, Ngāue 4:36–37.) Ne maumauʻi fēfē ʻe ʻAnanaia mo Sāfaila ʻa e founga ko ʻení? (Vakai, Ngāue 5:1–2.) Ko e hā ne fakahā ange ʻe Pita kia ʻAnanaia mo Sāfaila kau ki heʻena ngaahi tōʻongá? (Vakai, Ngāue 5:3–4, 8–9.) Te tau lava fēfē ʻo fakapapauʻi ʻoku tau faitotonu ki he ʻOtuá?
Neongo ʻoku ʻikai ke tau moʻui ʻi ha founga pau ʻo e fakatapuí, ko e hā leva ʻoku kole mai kiate kitautolu ke tau foaki ki he ʻOtuá pe vahevahe mo e niʻihi kehé? (Vakai, ʻAmenai 1:26; Mōsaia 4:16; T&F 4:2; 119:4 ki ha ngaahi sīpinga.) ʻOku tau faʻa hanga fēfē he taimi ʻe niʻihi ʻo “taʻofi ʻa e konga ʻo hono totongí”?
Naʻe pehē ʻe ʻEletā Nila A. Mekisuele:
“ ‘Naʻe taʻofi’ ʻe ʻAnanaia mo Sāfaila… ha konga kae ʻikai ke na fakatapui kotoa ʻa ia ne na maʻú (Vakai, Ngāue 5:1–11). ʻOku ʻi ai ha niʻihi ia he ʻikai pē ke nau lava kinautolu ʻo fakatau ʻa Sīsū ʻaki ha konga siliva ʻe tolungofulu, ka he ʻikai foki ke nau lava ʻe kinautolu ʻo foaki kiate ia ʻa e meʻa kotoa ʻoku nau maʻú!
“ … ʻOku tau holi kitautolu ke tau fakakaukau ki he fakatapuí ʻo pehē ʻoku ʻuhinga pē ia ki he koloá mo e paʻangá. Ka ʻoku ʻi ai ha faʻahinga founga kehekehe ʻoku tau taʻofi ai ha konga maʻatautolu. ʻE lava ʻe ha taha ʻo foaki ʻene paʻangá mo hono taimí lolotonga iá ʻokú ne kei taʻofi pē ʻe ia ha konga mahu- ʻinga ʻoʻona. ʻE lava ʻe ha taha ia ʻo vahevahe hono ngaahi talēnití ke ʻinasi ai e kakaí ka ʻokú ne taʻofi fakapulipuli pē ʻe ia ha konga ʻo e hikisiá. ʻE momou ha taha ke tūʻulutui he ʻao ʻo e taloni ʻo e ʻEikí, kae punou ia pe fakavaivai ki ha faʻahinga kakai pau. ʻE tali ʻe ha taha ha uiuiʻi fakasiasi, ka ʻoku tokanga ange hono lotó ʻoʻona ke maʻu ha fatongia pau ʻi he māmaní“ (ʻi he Conference Report, Oct. 1992, 90; pe Tūhulu, Sānuali 1993, palakalafi 13–14).
Te tau lava fēfē ʻo ikunaʻi ʻa hono “taʻofi [ko ia] ha konga” maʻatautolú? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe lava ke maʻu mei hono foaki kotoa ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau maʻú maʻá e ʻEikí?
4. ʻEkitivitī ʻa e toʻu tupú
ʻE lava ʻe he kau faiako ʻo e toʻu tupú ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e founga “ako fakaʻekeʻeke” ʻi he ngaahi konga ʻo e lēsoní. Te ke lava ʻo kole ki he kalasí ke nau fakapapauʻi ha tefitoʻi fakakaukau ʻi he lēsoní, ʻaki haʻanau fai ha ngaahi fehuʻi ʻoku tali “ ʻio” pe “ ʻikai” ki ai.