Lēsoni 34
“Fai ʻa e Ngaahi Fekaú ʻo Hangē ko ʻEku ʻAtu Ia Kiate Kimoutolú”
Taumuʻá
Ke tokoniʻi e kalasí ke nau ʻiloʻi e mahuʻinga ʻo e moʻui ʻo fakatatau mo e ngaahi tokāteline ʻo e ongoongoleleí pea mo hono maʻu ʻo e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.
Teuteú
-
Lau, fakalaulauloto mo ke lotua ʻa e ngaahi potu folofola ko ʻení:
-
1 Kolinitō 11:1–3, 11–12. Ko e akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e vā ʻo e huse-pānití mo e uaifí pea mo e ʻEikí.
-
1 Kolinitō 11:17–29. Ko e akonaki ʻa Paula ʻoku fakataipe ʻe he sākalamēnitíe feilaulau ʻa e Fakamoʻuí pea ʻoku totonu ke tau maʻu ia ko Hono fakamanatu..
-
1 Kolinitō 12–14. Ko e akonaki ʻa Paula ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie pea ʻoku nau mahuʻinga kotoa pē ki he Siasí. Ko ʻene akonaki ʻoku mahuʻinga ange ʻa e ʻofá ʻi he toe faʻahinga meʻaʻofa pe ʻulungāanga lelei. Ko ʻene akonaki ʻoku totonu ke fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ki he lelei ʻa e toko taha kotoa pē.
-
1 Kolinitō 15. Ko e akonaki ʻa Paula te tau toetuʻu makatuʻunga ʻia Sīsū Kalaisi. Ko ʻene toe lea fekauʻaki mo e papitaiso ki he maté pea mo e ngaahi nāunau ʻe tolú.
-
-
Fakalahi ki he laukongá: 3 Nīfaii 18:1–14; Molonai 7:44–48; 10:8–18; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:1–26; 76:50–119; 88:27–32, 95–102.
-
Kapau ʻe maʻu ʻa e ngaahi fakatātā ko ʻení peá ke fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo kinautolu ʻi he lēsoní ke fakatātaaʻi ʻaki ʻa e ʻofá: Tatali Ki Hotau Taimí (62316), Ko hono vahevahe ʻo e Pasikala Veʻetolú (62317), Fiefia ʻa e Fāmilí (62384), Ko hono Tāpuakiʻi ʻo e Mahakí (62342; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 613), Faiako Fakaʻapí (Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 614), Ko e Fetauhiʻakí (Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 615).
-
Fokotuʻu ki hono akoʻí: ʻOku fie maʻu ʻe he kau faiakó e meʻafoaki ʻo e loto-mahinó, ka ne toki akoʻi lelei ʻa e ongoongoleleí. ʻOku totonu ke maʻu ʻe he kau faiakó ʻa e ʻofá mo e tataki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, kae lava ʻo mahino lelei kiate kinautolu e ngaahi fie maʻu ʻa e kalasí. ʻOku totonu ke fakakaukauʻi ʻi he faʻa lotu ʻe he kau faiakó ʻa e ngaahi fie maʻu fakafoʻituitui ʻa e kalasí pea mo e founga ʻe lava ʻo feau ʻaki e ngaahi fiemaʻu ko iá. (Vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó, [36123 900], peesi 13–14, 33–43, 107–108, 119.)
Fokotuʻu Ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní
Aleaʻi ʻo e Folofolá mo Hono Fakahokó
ʻI hoʻo akoʻi ko ia ʻa e ngaahi talanoa fakafolofola ko ʻení, mou aleaʻi ai foki mo ha ngaahi founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai kinautolu ʻi he moʻui fakaʻahó. Fakalotolahiʻi e kalasí ke nau fakamatala mai ha ngaahi meʻa ne hoko kiate kinautolu ʻa ia ʻoku felāveʻi mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakafolofolá.
1. Ko e vā ʻo e husepānití mo e uaifí pea mo e ʻEikí
Lau pea mou aleaʻi ʻa e 1 Kolinitō 11:1–3, 11–12.
-
Ko e hā ha vā ʻe tolu ʻoku lea ki ai ʻa Paula ʻi he 1 Kolinitō 11:3? Ko e hā hono ʻuhinga ne fakakau kotoa ai ʻe Paula ʻa e ngaahi vā ko ʻení ʻi he taimi pē tahá? Ko e hā ha ngaahi lelei ʻoku maʻu ʻi he vā ʻo Sīsū Kalaisi mo ʻene Tamaí? (Vakai, Sione 5:20; 8:29; 17:21–22.) Te tau lava fēfē ʻo fakatupulaki ʻa e ngaahi lelei ko ʻení ʻi hotau vā mo Sīsū Kalaisí? ʻE lava fēfē ʻe he ngaahi husepānití mo e ngaahi uaifí ʻo fakatupulaki e ngaahi lelei ko ʻení ʻi honau vaá?
-
ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e, “ ʻoku ʻikai ʻa e tangatá kae ʻi he fefiné, pea ʻoku ʻikai ai ʻa e fefiné kae ʻi he tangatá, ʻi he ʻEikí”? (1 Kolinitō 11:11). Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga ai e vā ʻo e husepānití mo e uaifí ʻi he pule- ʻanga ʻo e ʻOtua? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he meʻá ni fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke fetauhiʻaki ai ʻa e husepānití mo e uaifí?
Naʻe ako ʻa Palesiteni Melioni G. Lomenī ʻo pehē: “ ʻOku totonu ke fāitaha ʻa e [husepānití mo e uaifí] ʻi he fakaʻapaʻapá mo e fakakaukau tahá. ʻOku ʻikai totonu ke palani, muimui pe fai ‘e ha taha ha me’a ʻokú ne loto toko taha ki ai. ʻOku totonu ke na fealeaʻaki, lotu pea mo fili fakataha… . Manatuʻi ʻoku ʻikai ko ha tangata ngāue ʻa e husepānití ki he uaifí pe ʻa e uaifí ki he husepā- nití. Ko e husepānití mo e uaifí ko ha ongo hoa-ngāue tu’unga tatau pē ʻa kinaua” (“In the Image of God,” Tūhulu, Nōvema 1978, palakalafi 8 & 11.)
Kapau ʻokú ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá, pea mou aleaʻi ha founga ʻe hoko ai ʻa e ngaahi vā ko ʻení ko ha ngaahi poini liliu ʻoku fakalakalaka ki muʻa pe fakaholomui ʻi heʻetau moʻuí.
2. Ko e taumuʻa ʻo e sākalamēnití
Lau pea mou aleaʻi ʻa e 1 Kolinitō 11:17–29. Fakamatala ange ne tokolahi ha kāingalotu ʻi Kolinitō ne ʻikai ke nau ʻiloʻi e taumuʻa ʻo e sākalamēnití. ʻO ʻikai ke nau nofo taha ʻi he ouau sākalamēnití, ka nau fekeʻikeʻi pea inu mo kai ʻo fuʻu tōtuʻa (1 Kolinitō 11:18–22).
-
Ko e hā e taumuʻa totonu ʻo e houalotu sākalamēnití? (Vakai ki hono Liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e 1 Kolinitō 11:20, ʻa ia ʻoku hā ai ke kai e ʻohomohe ʻa e ʻEikí
Naʻe ako mai ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo pehē: “ ʻI heʻene tuʻu fakatuʻutāmakí [ʻa e sākalamēnití], ʻoku totonu ke tau fakamaatoatoʻi ʻa e ouau ko ʻeni ʻo laka hake ia ʻi ha toe taimi. ʻOku tonu ke hoko ia ko ha momeniti [ʻo e ongoʻi moʻoni, mo e loto ʻapasia, pea mo fakalaulauloto] lahi. ʻOku totonu ke ne hanga ʻo fakatupulaki ha ngaahi ongoʻi fakalaumālie mo ha ngaahi fakakaukau. Pea ʻi heʻene peheé ʻoku totonu ai ke ʻoua naʻa [fakavave’i] pē. ʻOku ʻikai ko ha meʻa ia ke tau ‘ʻai ke fai mo ʻosi’ kae hoko atu ki he taumuʻa [totonu] ʻo e houalotu sākalamēnití. He ko e taumuʻa moʻoni ʻeni ʻo e fakataha ko iá” (ʻi he Conference Report, Oct. 1995, 89; pe Tūhulu, Sānuali 1996, 81).
-
Fakatatau mo e lau ʻa Paulá, ko e hā ʻa e ngaahi taumuʻa ʻo e sākalamēnití (Vakai, 1 Kolinitō 11:23–26; vakai foki, Luke 22:19–20.) Te tau lava fēfē ʻo fakatefito ʻetau ngaahi fakakaukaú mo hotau ngaahi lotó ʻia Sīsū lolotonga ʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití?
-
Ko e hā e ako ʻa Paula fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e mo’ui taau ke maʻu ʻa e sākalamēnití? (Vakai, 1 Kolinitō 11:27–29.) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e taʻe taau ke maʻu e sākalamēnití? Ko e hā ʻoku hoko ai hono vakaiʻi ʻo ʻetau tuʻunga tāú ko ha konga mahuʻinga ʻo e sākalamēnití?
-
Kuo tāpuekina fēfē koe ʻe hoʻo maʻu ʻa e sākalamēnití? Te tau lava fēfē ʻo ʻai ke toe ʻuhinga mālie ange ʻa e ouau ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí?
Kapau naʻá ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá, pea mou aleaʻi ha founga ʻe hoko ai ʻa e sākalamēnití ko ha liliuʻanga ʻo ʻetau moʻuí.
3. Ko e mahuʻinga ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kotoa pē
Mou aleaʻi ʻa es 1 Kolinitō 12–14. Fakaafeʻi e kalasí ke nau lau leʻolahi e ngaahi potu folofola kuo filifilí. Fakamatalaʻi ange, ʻoku fokotuʻu mai ʻe he tohi ʻa Paulá ne fuʻu mahuʻingaʻia e kāingalotu ʻi Kolinitoó ʻi he meʻafoaki ʻo e ngaahi lea kehekehé (1 Kolinitō 14:2–14, 27–28). ʻI he vahe 12–14, naʻe fakamatala ai ʻa Paula ʻoku mahuʻinga ʻa e ngaahi meʻafoaki kotoa pē ʻo e Laumālié, ka ʻoku totonu ke fekumi e kāingalotú ki he ngaahi meʻafoaki ʻe lelei ai ʻa e tokotaha kotoa pē.
-
Ko e hā ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? (Ko ha ngaahi tāpuaki fakalaumālie pe ivi ʻoku foaki mai ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. Vakai, 1 Kolinitō 12:7–11; T&F 46:11.) Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku foaki mai ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? (Vakai, T&F 46:26.)
-
Ko e hā ha ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié kuó ke maʻu pe kuó ke vakai ki ai? (Te ke lava ʻo hiki mo aleaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻoku hā ʻi he 1 Kolinitō 12:8–10, Molonai 10:8–17, mo e T&F 46:13–25.) Kuo tāpuekina fēfē koe pe ko ha niʻihi kehe, ʻe he ngaahi meʻafoaki ko ʻení?
-
ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga naʻe fakatatau ai ʻe Paula ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ki he ngaahi konga kehekehe ʻo e sinó? (1 Kolinitō 12:12–25. Ke fakahā ʻoku mahuʻinga ʻa e mēmipa taki taha ki he ngaahi mēmipa kehé pea mo e Siasí fakalūkufua.) Te tau lava fēfē ʻo fakafehoanaki ʻa e fakatatau ko ʻení mo e ngaahi meʻafoaki kehekehe ʻo e Laumālié?
-
ʻOku naʻinaʻi mai ʻa e folofolá ke tau fekumi ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumā-lié(1 Kolinitō 12:31; T&F 46:8). Ko e hā ha ʻuhinga ʻoku tau fekumi ai ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? (Vakai, 1 Kolinitō 14:12; T&F 46:9. Kapau ʻe fie maʻu, peá ke fakamatalaʻi ange, ko e langaʻi fakalaumālie haké, ko hano langa hake, fakahinohinoʻi, fakaleleiʻi mo fakamaama.)
-
Ko e hā ne ako mai ʻe Paula ʻoku māʻongoʻonga ange ʻi he kotoa ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? (Vakai, 1 Kolinitō 13. Fakaʻuhingaʻi ʻa e ngaahi ʻulungaanga kotoa pē ʻo e ʻofá ʻoku hā ʻi he veesi 4–7, pea mou aleaʻi ha founga ʻe lava ke fakahoko ai kinautolu ʻi heʻetau moʻuí. Te ke lava ʻo lisi ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení.) Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ange ai ʻa e ʻofá ʻi ha toe meʻafoaki fakalaumālie kehe? (Vakai, 1 Kolinitō 13:1–3, 8–13.)
-
Kuo tāpuekina fēfē koe ʻi hano fakahaaʻi atu ʻe ha taha kehe ʻa e ʻofá kiate koe? Te tau lava fēfē ʻo fakatupulaki ha ʻofa ʻoku lahi angé? (Vakai, Molonai 7:44–48.)
Kapau naʻá ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá, pea mou aleaʻi ha founga ʻe hoko ai ʻa e ʻofá ko ha poini liliuʻanga ʻi heʻetau moʻuí.
4. Ko e Toetuʻú pea mo e ngaahi nāunau ʻe tolú
Lau pea mou aleaʻi ʻa e ngaahi potu folofola kuo filifili mei he 1 Kolinitō 15. Fakamatalaʻi ange, naʻe kamata ke hoko ha fetaʻemahinoʻaki ʻi he kakai Kolinitoó, fekauʻaki mo hono moʻoni ʻo e Toetuʻú (1 Kolinitō 15:12).
-
Ko e hā ha kau fakamoʻoni ki he Toetuʻú ne lau ki ai ʻa Paulá? (Vakai, 1 Kolinitō 15:5–8.) Ko e hā hono ʻuhinga naʻe fakalau ai ʻe Paula ha kau fakamoʻoni tokolahi ki he Toetuʻú? (Vakai 2 Kolinitō 13:1.) Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai kiate koe ʻa e kau fakamoʻoni ʻo e Toetuʻú?
-
Ko e hā ne ako mai ʻe Paula fekauʻaki mo e fengāueʻaki ʻa e Hinga ʻa ʻAtamá pea mo e Toetuʻú? (Vakai, 1 Kolinitō 15:20–23.)
-
Naʻe fakaʻaongaʻi fēfē ʻe Paula ʻa e tokāteline ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá ke ne akoʻi ʻaki ʻa e Toetuʻú? (Vakai, 1 Kolinitō 15:29. ʻE taʻe ʻaonga ʻa e ouau ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá kapau ne ʻikai ha Toetuʻu.)
-
Ko e hā ne akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ngaahi nāunaú? (Vakai, 1 Kolinitō 15:35–44. ʻOku tau toetuʻu hake ki ha ngaahi puleʻanga nāunau kehekehe—silesitiale, telesitiale, tilesitiale. Vakai, foki T&F 88:27–32.) ʻOku tākiekina fēfē ʻa hoʻo tōʻonga moʻuí ʻe hoʻo ʻilo ki he Toetuʻú mo e ngaahi puleʻanga ʻo e nāunaú?
Fakaʻosí
Fakamoʻoni ki hono mahuʻinga ʻo e muimui ki he ngaahi tokāteline te ne fakafoki kitautolu ki heʻetau Tamai Hēvaní. Kapau naʻá ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá, peá ke fakaafeʻi e kalasí ke nau vakaiʻi ʻenau moʻuí naʻa ʻoku ʻi ai ha ngaahi poini liliu ai—ha ngaahi ʻulungaanga mo ha ngaahi ngāue, kapau te nau muimui ki ai, te ne liliu e taumuʻa ʻo ʻenau moʻuí. Fakalotolahiʻi kinautolu ke nau fili e ngaahi taumuʻa ʻe fakalakalaka ai ʻenau moʻuí.
Ngaahi Fakakaukau ke Fakalahi ki Hono Akoʻi ʻo e Lēsoní
ʻOku hoko ʻa e nāunau ko ʻení ko ha fakalahi ki he lēsoni ʻoku fokotuʻu atú. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e fakakaukau ko ʻení ke hoko ko ha konga ʻo e lēsoní.
1. “ ʻOku ʻikai mei he ʻOtuá ʻa e maveuveú” (1 Kolinitō 14:33)
Kole ki he kalasí ke nau lau ʻa e 1 Kolinitō 14:33. Hili iá, peá ke fai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
-
Ko e hā ha ngaahi taumuʻa ʻoku lahi ai ʻa e maveuveú mo e fakakikihí ʻi hemāmaní? ʻOkú ke fakakaukau ko e hā hono ʻuhinga ʻoku lahi ai ʻa e maveuveu ʻi he māmaní? ʻOku hoko fēfē ʻa e ʻOtuá ko e tupuʻanga “…ʻo e melinó”?
2. ʻEkitivitī ʻa e toʻu tupú
Ki muʻa pea kamata e kalasí, fakakaukau ki ha ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he moʻui ʻa e toʻu tupú ʻa ia ʻoku nau maʻu ai ha ngaahi faingamālie ke nau fakahaaʻi e ʻofa faka-Kalaisí (hangē ko ʻení, ʻilo ki ha taha he akó ʻoku fie maʻu tokoni, fetaʻemahinoʻaki mo hano tokoua pe tuofefine, pe ʻi ai ha kaungāmeʻa ʻoku ongoʻi taʻe lata pe taʻe fakahoungaʻi). Fakahā ange ʻa e ngaahi tuʻunga ko ʻení ki he toʻu tupú, peá ke fehuʻi ange pe ko e hā ha founga te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi ʻulungāanga ko ʻeni ʻo e ʻofá, ʻo hangē ko ia ʻoku akoʻi mai ʻi he 1 Kolinitō 13, ke fakaleleiʻi ʻaki ʻa e meʻa ʻoku hokó.