Ngaahi Tohi Lēsoni Palaimelíi mo e Taimi Fevahevaheʻakí
Lēsoni 10: Ko e Fakatomalá


Lēsoni 10

Ko e Fakatomalá

Taumuʻá

Ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá pea mo hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ki heʻetau moʻuí.

Teuteú

  1. Lau mo ako ʻi he faʻa lotu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42 pea mo e 3 Nīfai 9:22 peá ke mateuteu mai ke mou aleaʻi ia.

  2. Fakaʻaongaʻi ʻa e saati ko ē “Ko ʻEte Hoko ko e Mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí” ʻa ia naʻá ke teuteuʻi ʻi he lēsoni 7, fakataha mo e kaati foʻi lea ko ia ko e “Tui kia Sīsū Kalaisí.” Toe teuteuʻi mai foki mo e kaati foʻi lea ko e “Fakatomalá” ke fakaʻaongaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení. (Mahalo pē ʻe lelei ke ke teuteu mai ke mou fakamanatu fakataha mo e fānaú ʻa e tefito ʻo e tui hono faá pea tokoniʻi ai ʻa e fānau te nau lavá ke nau ako maʻu loto ʻa e tefito ʻo e tuí kotoa, pe ko hano konga he lolotonga ko ia hoʻomou aleaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he lēsoní.)

  3. Teuteuʻi mai ʻa e ngaahi kaati foʻi lea ko ʻení (tuku fakalelei kinautolu koeʻuhí ke ke toe fakaʻaongaʻi pē ʻi he lēsoni 22):

    Ongoʻi loto mamahi

    Kole fakamolemole

    Fakaleleiʻi ʻa e fehālaakí

    ʻOua ʻe toe fai ʻa e fehālaaki ko iá

  4. Teuteu mai ke tokoniʻi ʻa e fānaú ʻi hono hivaʻi pe lau ʻa e lea ʻo e veesi hono ua ʻo e “Tokoni Mai ʻe Tamai (Fakatomala)” (Children’s Songbook, p. 99); ʻoku ʻoatu ʻa e leá ʻi he tafaʻaki ki mui ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.

  5. Manatuʻi ʻoku ʻikai ke ʻekeʻi mei he fānaú ʻoku teʻeki ke taʻu valú ʻa ʻenau ngaahi fehālaakí; ko ia ʻoku totonu ke ʻoua naʻa ʻai ha taha ʻi he fānaú ke ne ongoʻi tautea pe halaia.

  6. Ngaahi nāunau ʻoku fie maʻú:

    1. Tohi Tapu, Tohi ʻa Molomona pea mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava.

    2. Tepi fakapipiki.

    3. Palasitā.

  7. Teuteu ʻa e ngaahi meʻa ʻe fie maʻu ki ha ngaahi ʻekitivitī fakatupulaki te ke fakaʻaongaʻi.

Fokotuʻu ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e fua lotú.

Kapau naʻá ke poupouʻi ʻa e fānaú ke nau fai ha faʻahinga meʻa he lolotonga ʻo e uiké pea mou vakaiʻi ia.

ʻOku Totonu ke tau Fakatomala ʻi he Taimi ʻoku tau Fai ai ʻa e Ngaahi Fili ʻoku Halá

ʻEkitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá

Fakaʻaliʻali ha konga palasitā ki he fānaú.

ʻEkitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá

  • Kuo ʻi ai ha taha ʻiate kimoutolu naʻe lavea ʻi ha taimi?

  • Naʻe ongo fēfē?

  • Ko e hā e meʻa ʻoku totonu ke tau fai ʻi he taimi ʻoku tau kiʻi lavea aí? (Fufulu ia ke maʻa pea palasitaaʻi.)

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku totonu ai ke tau fufulu mo palasitaaʻi ʻa e laveá? (Ke tokoni ke toe vave ange ʻa ʻene moʻuí.)

Ko e taimi ko ē ʻoku tau fai ai ha faʻahinga meʻa ʻoku halá, ʻoku hangē ia ko haʻatau laveá. ʻOku mamahi ʻa e lotó pea tau loto mamahi ai he ʻoku tau ʻiloʻi naʻa tau fai hala. ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he fakatomalá ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha meʻa ʻoku hala. Ko e founga ia ʻo hono fufulu ke maʻa pea ʻai ke moʻui ha lavea fakalaumālie.

Fakapipiki hake ʻa e kaati foʻi lea ko e “Fakatomalá.”

Talanoá

Fai ʻa e talanoa ko ʻení ʻi hoʻo lea pē ʻaʻaú:

Naʻe ʻi he fale koloá ʻa Likato ke fakatau ʻa e filo maʻa ʻene fineʻeikí. Naʻá ne sio atu ki ha lole ʻi he funga kānitá ʻoku fakatau fakamaʻamaʻa ai. Naʻá ne fie maʻu haʻane lole ka naʻe ʻikai ke feʻunga ʻa ʻene sēnití. Ko ʻene puli atu pē ʻa e faifakataú ke ʻomai ʻa e foʻi filó kuo faʻo ʻe Likato ia ʻa e lolé ʻi hono kató. ʻI he foki mai ʻa e faifakataú naʻe totongi leva ʻe Likato ʻa e foʻi filó. Naʻá ne kai-tuʻu mai pē ʻa e lolé ki honau ʻapí. Naʻe toki fakakaukau hake ki mui ʻa Likato ia ki he meʻa naʻe akoʻi ange ʻe heʻene ongo mātuʻá.

Fekau ha taha he fānau lalahí ke ne lau ʻa e ʻEkesōtosi 20:15 pe ko haʻo lau leʻo-lahi ia.

Talanoá

  • ʻOku mou pehē naʻe ongoʻi fēfē ʻe Likató? (Loto mamahi.)

  • Ko e hā e fehālaaki naʻe fai ʻe Likató? (Naʻá ne kaihaʻa lole.)

  • Ko e hā nai e meʻa ʻe lava ke fai ʻe Likato ke ʻosi ai ʻene ongoʻi loto mamahi ko ʻení? (Fakatomala.)

Fekau ha taha ʻo e fānaú ke ne fakapipiki hake ʻi lalo he “Fakatomalá” ʻa e kaati foʻi lea ko ia ko e “Ongoʻi loto mamahí.”

Fakamatalaʻi ange ko e taimi ko ē ʻoku tau ʻiloʻi ai kuo tau fai ha meʻa ʻoku hala, ʻoku totonu leva ke tau tala naʻa tau fehālaaki pea tau ongoʻi loto mamahi ʻi heʻetau fai iá. Ko e ongo ko ʻení ko e founga ia ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau ʻiloʻi naʻa tau fai ʻa e meʻa naʻe fehālaaki.

Tala ange ko e meʻa naʻe fie maʻu ke fai ʻe Likato hono hokó ko haʻane kole fakamolemole koeʻuhí ko e meʻa ko ia kuó ne faí. Fekau ha tamasiʻi pe taʻahine ʻe taha ke ne fakapipiki hake ʻa e kaati foʻi lea ko ia ko e “Kole fakamolemolé.”

Talanoá

  • Ko hai ʻoku totonu ke kole fakamolemole ki ai ʻa Likató? (Ki he Taimi Hēvaní pea mo e faifakataú.)

Fakamahinoʻi ange ko e taimi ʻoku tau fakatomala ai mei heʻetau ngaahi fili ʻoku halá, kuo pau ke tau kole ki heʻetau Tamai Hēvaní pea mo e toko taha naʻa tau fai hala ki aí ke fakamolemoleʻi kitautolu. ʻOku fie maʻu ke tau fakahā naʻa tau fai ʻa e fili ʻoku hala pea tau kole leva ke fakamolemoleʻi kitautolu koeʻuhí ko e meʻa ko ia kuo tau faí.

Talanoá

  • ʻOku tau kole fēfē ki he Tamai Hēvaní ke ne fakamolemoleʻi kitautolú? (ʻOku tau kole ʻi heʻetau lotú.)

Fakamatalaʻi ange ko e meʻa hono tolu ke fai ʻe Likató ko ʻene feinga ke fakaleleiʻi ʻa e fehālaaki ko ia naʻá ne faí. Fekau ha taha kehe ke ne fakapipiki hake ʻa e kaati foʻi lea ko e “Fakaleleiʻi ʻo e fehālaakí” ʻi lalo ʻi he ongo kaati foʻi lea ko eé. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻoku fie maʻu ke tau fakatonutonu ha ngaahi palōpalema hangē ko hano fetongi ʻo ha faʻahinga meʻa naʻa tau maumauʻi), ka ʻoku fie maʻu ke tau fai ʻa e lelei taha te tau lava ke faí.

Talanoá

  • ʻE lava fēfē ʻe Likato ke fakaleleiʻi ʻa ʻene fehālaakí? (Foki ki he fale koloá ʻo totongi ʻa e lolé pe ko ʻene fai ha ngāue taʻe totongi maʻá e toko taha faifakataú.)

Fakamanatuʻi ki he kalasí ko e meʻa ʻe taha kuo pau ke fai ʻe Likató ko ʻene fakapapauʻi ʻe ʻikai ke ne toe fai ʻa e fili hala ko iá. Fekau ha toko taha kehe ke ne fakapipiki ʻa e “ʻOua ʻe toe fai ʻa e fehālaaki ko iá” ʻi lalo he ngaahi kaati foʻi lea ki muʻá. Ko hono fakaʻosí, kuo pau ke fakapapauʻi ʻe Likato he ʻikai ke ne toe fai ʻa e fili hala ko iá. Te ne ʻiloʻi kuó ne fakatomala moʻoni ʻo kapau ʻokú ne ongoʻi loto mamahi ʻi heʻene fehālaakí pea loto fiemālie ke ne fakahā ia, kole fakamolemole, feinga ke fakaleleiʻi ʻa e fehālaakí, peá ne fakapapauʻi he ʻikai ke ne toe fai ʻa e fili hala ko iá. Tuhu ki he kaati foʻi leá ʻi he taimi ʻokú ke lau ai ʻa e sitepu taki taha ʻo e fakatomalá.

Hiva

Hivaʻi pe lau ʻa e lea ʻo e veesi hono ua ʻo e “Tokoni Mai ʻe Tamai.”

Ko e Fakatomalá ko ha Sitepu ia ʻi heʻete Hoko ko ha Mēmipa ʻo e Siasi Moʻoní

Sātí mo e fealēleaʻakí

Fakamatalaʻi ange ʻoku finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke tau ʻiloʻi ʻa e founga ke tau fakatomala aí koeʻuhí ko e taimi ko ia ʻoku tau hoko ai ko e kau mēmipa ʻo hono siasí, te tau lava pē ai ke fakatomala mei heʻetau ngaahi fehālaakí.

Fakaʻaliʻali ʻa e saati “Ko ʻEte Hoko ko e Mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí” naʻe fakaʻaongaʻi ʻi he lēsoni 7.

Fakamanatu ki he kalasí, naʻa nau ʻosi ako ʻi he lēsoni ki muʻá ʻo fekauʻaki mo e sitepu ʻe taha ʻo ʻete hoko ko e mēmipa ʻo e siasi moʻoní. Ko e sitepu ko ia ko e tui kia Sīsū Kalaisí. Toʻo ʻa e kaati foʻi lea ko ia ko e “Fakatomalá” ʻo fakapipiki ia ʻi he sātí ʻi ʻolunga he kaati foʻi lea ko e “Tui kia Sīsū Kalaisí.”

Fekau ʻa e fānaú ke nau lau leʻo-lahi ʻa e ongo sitepu ko ʻení ʻe ua ʻi heʻetau hoko ko e mēmipa ʻo e siasi moʻoní—ko e tuí mo e fakatomala.

Tala ange ko ʻene ʻosi pē hono papitaiso kitautolú, ʻoku totonu leva ke tau fakatomala ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha fili hala ʻi hono kotoa ʻo ʻete moʻuí. Naʻe talaʻofa mai ʻa e Fakamoʻuí ʻo pehē ko e taimi pē ʻoku tau fakatomala moʻoni aí, te ne fakamolemoleʻi kitautolu pea he ʻikai ke toe manatu ia ki heʻetau ngaahi faiangahalá.

Lau ki he fānaú ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42.

Sātí mo e fealēleaʻakí

  • Ko e hā ʻa e palōmesi mahuʻinga ko ia naʻe fakahā mai ʻe Sīsū kiate kitautolu ʻo kapau te tau fakatomalá?

Fakamatala ʻa e faiakó

Fakamatalaʻi ange ʻoku totonu ke hoko pē ʻa e fakatomalá ia ko e konga mahuʻinga ʻo ʻetau moʻuí. Ko ʻene hoko pē ʻa hotau taʻu valú ʻoku tau tali leva ki he ngaahi fili ʻoku tau faí. ʻOku ʻafioʻi pē ʻe Sīsū ʻe ʻikai ke tau fai maʻu pē ʻa e ngaahi fili ʻoku totonú. ʻOkú ne ʻofa ʻiate kitautolu pea kuó ne foaki mai ha founga ke tau lavaʻi ai ʻa ʻetau ngaahi fili ʻoku halá. Naʻá ne tala mai kuo pau ke tau fakatomala koeʻuhí kae lava ke tau toe foki hake ʻo nofo fakataha mo ia pea mo e Tamai Hēvaní.

Fakamatala Fakanounoú

Fakamatalaʻi ʻo e folofolá

Lau leʻo-lahi pe fekau ha tamasiʻi pe taʻahine lahi ke ne lau ʻa e sētesi ʻuluaki ʻi he 3 Nīfai 9:22.

Fakamatalaʻi ange ko e fakatomalá ko ha tāpuaki mahuʻinga ʻaupito ia ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ke tau mateuteu ke toe nofo fakataha mo e Tamai Hēvaní. ʻIkai ko ia pē, fakamatalaʻi ange neongo ʻetau ngaahi fehālaakí, ʻe toki fakamolemoleʻi pē kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní tuʻunga ʻi he fakalelei naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisí (vakai, 2 Nīfai 25:23).

Fakamoʻoni ʻa e faiakó

Fai hoʻo fakamoʻoni ki he tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau kole ki heʻenau mātuʻá ke nau toe fakamatalaʻi ange muʻa ʻa e fakatomalá kiate kinautolu ʻi ʻapi. Fakahā ʻa hoʻo fakamālō ki he Tamai Hēvaní pea mo Sīsū Kalaisi koeʻuhí ko ʻena fakahoko ke lava ʻo fakatonutonu ʻa ʻetau ngaahi fehālaakí ʻo lava ke tau fiefia ai ʻi he māmaní pea iku ʻo tau foki ʻo nofo fakataha mo kinaua ʻo taʻe ngata.

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakatupulakí

Fili mei he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kalasí. ʻE lava pē ke ke fakaʻaongaʻi kinautolu ʻi he loto lēsoní, pe ko hano fakamanatu pe fakamatala fakanounou ʻo e lēsoní. Vakai, “Taimi Kalasí” ʻi he “Ko e Ngaahi Tokoni maʻá e Faiakó” ke maʻu mei ai ha ngaahi fakahinohino kehe.

  1. Teuteuʻi ʻa e laʻi pepa ʻoku hā atu ʻi laló ke taki taha ʻa e fānaú. Fekau ke nau hiki ʻa e ngaahi sitepu ʻe fā ʻo e fakatomalá. Tā ha ongo siakale ʻe ua ki he ongo matá maʻá e fānau ko ia ʻoku taʻu iiki angé, pea fekau leva ke nau toki tā pē ʻa e matá, ihú mo e ngutú. Fokotuʻu ange ki he fānaú ke nau tuku ʻa e laʻi pepá ʻi ha feituʻu ʻe faingofua ʻenau sio ki aí koeʻuhí ke fakamanatu ai kiate kinautolu ʻa e founga ʻo e fakatomalá pea fetongiʻaki ʻa ʻenau ongoʻi loto-mamahí ʻa e ongoʻi fiefiá.

    ʻĪmisi
    repent

    ʻOku ou Ongoʻi Fiefia ʻi he Hili ʻo ʻEku Fakatomalá

    ʻĪmisi
    repent
  2. Fekau e fānaú ke nau fakatātaaʻi ange ʻa ʻenau ongoʻi loto-mamahí ʻo kole fakamolemole ki ha taha koeʻuhí ko ha fehālaaki naʻa nau fai. Fakamamafaʻi heni ʻoku mahuʻinga ʻa e ongoʻi moʻoni ʻi he lotó he taimi ʻoku fai ai ʻa e kole fakamolemolé. ʻOku faʻa hā pē ʻa e ongoʻi loto moʻoni ko ʻení ʻi he anga honau leʻó. Fakatātaaʻi ange kiate kinautolu ʻa e founga ʻo e kole fakamolemole ʻoku taʻe moʻoní pea mo e kole fakamolemole ʻoku moʻoní, pea ʻai ke nau ako ʻa e leʻo totonú mo e fōtunga totonu ʻoku hā ʻi he taimi ʻokú te kole fakamolemole aí.

  3. Fai ʻa e talanoa ki he fakatomala ʻa ʻAlamā ko e Siʻí pea mo e ngaahi foha ʻe toko fā ʻo Mōsaiá ʻi hoʻo lea pē ʻaʻau (vakai, Mōsaia 27). Tuhu maʻu pē ki he sitepu taki taha ʻo e fakatomalá ʻi he taimi ʻokú ke fai ai ʻa e talanoá.

Paaki