Ngaahi Tohi Lēsoni Palaimelíi mo e Taimi Fevahevaheʻakí
Lēsoni 22: Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí


Lēsoni 22

Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

Taumuʻá

Ke tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi ʻoku lava ke fakatomala ʻa e kakaí koeʻuhí ko e fakalelei naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻa ʻetau ngaahi angahalá.

Teuteú

  1. Lau mo ako ʻi he faʻa lotu ʻa e Luke 22:39–46 mo e Mōsaia 27, peá ke teuteu mai ke ke fakamatalaʻi ʻa e fakatomala ʻa ʻAlamaá.

  2. Haʻu mo e ngaahi kaati foʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻi he lēsoni 10 (“Ongoʻi Lotomamahí,” “Fakaleleiʻi ʻo e Fehālaaki naʻe Hokó,” “ʻOua naʻa toe fai ʻa e fehālākí”).

  3. Manatuʻi ʻoku ʻikai fie maʻu ke fakatomala ʻa e fānau teʻeki taʻu valú ia he ʻoku teʻeki ai ke nau aʻusia ʻa e taʻu ke nau tali ai ki heʻenau ngaahi fehālākí. Ko ia, poupouʻi kinautolu ke nau fai maʻu pē ʻa e meʻa ʻoku totonú.

  4. Ngaahi nāunau ʻoku fie maʻú:

    1. Tohi ʻa Molomona mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava.

    2. Foʻi maka fōlahi pe ko ha faʻahinga meʻa mamafa pea mo ha tangai ke faʻo ai ke haʻamo ʻe ha taha ʻo e fānaú. Tohiʻi ʻa e “kaihaʻa” ʻi ha laʻi pepa ʻo fakapipiki ʻi he meʻa mamafa ko iá.

    3. Ngaahi fakatātā ʻoku kosi: Ko ʻAlamā ko e Siʻí (fakatātā 3–3), Ko e ngaahi foha ʻe toko fā ʻo Mōsaiá (fakatātā 3–4), pea mo e ʻĀngeló (fakatātā 3–5).

    4. Fakatātā 3–46, Ko e Lotu ʻa Sīsū ʻi Ketisemaní (62175 900; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 227).

  5. Teuteu ʻa e ngaahi meʻa ʻe fie mau ki ha ngaahi ʻekitivitī fakatupulaki ʻe fakaʻaongaʻi.

Fokotuʻu ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e fua lotú.

Kapau naʻá ke poupouʻi e fānaú ke nau fai ha faʻahinga meʻa ʻi he lolotonga ʻo e uiké pea mou vakaiʻi ia.

ʻOku Lava ke Fakatomala ʻa e Kakaí mei heʻenau Ngaahi Fili ʻoku Halá

ʻEkitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá

Fai ki he kalasí ʻa e talanoa ko ʻení:

Naʻe toʻo ʻe Siosiua ʻa e meʻa mei he fale koloá taʻe te ne hanga ʻo totongi ʻi he lolotonga ʻo e fai ʻena fakatau mo ʻene fineʻeikí. Naʻá ne ʻilo naʻe hala ʻa e meʻa naʻá ne faí. Naʻe ʻikai ke fuʻu fuoloa mei hono papitaisó pea naʻá ne ʻilo naʻe totonu pē ke ne fili ki he totonú.

Fakaʻaliʻali ki he fānaú ʻa e foʻi maka fōlahí (pe ko ha faʻahinga meʻa mamafa pē) ʻoku ʻi he loto tangaí.

Fehuʻi ange ki he fānaú pe ko e hā nai ʻa e ongo ʻa Siosiua ki he meʻa naʻá ne kaihaʻasí. Fekau ha taha ʻo e fānaú ke ne ʻai loi pē ko Siosiua ia. Fekau ke ne haʻamo ʻa e tangaí. Tala ange naʻe ʻikai ongoʻi leleiʻia ʻa Siosiua ʻi heʻene kaihaʻá. Naʻe hangē ia ha fuʻu kavenga mamafa ʻi hono lotó ʻo ne hanga ʻo taʻofi ia mei haʻane maʻu ʻa e fiefia kakató.

ʻEkitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá

  • Ko e hā nai e founga naʻe mei fiefia ange ai ʻa Siosiuá? (ʻI haʻane fakatomala.)

  • Ko e hā e meʻa ʻe lava ʻe Siosiua ʻo fai ke fakaleleiʻiʻaki ʻa e fili hala kuó ne faí? (Fakatomala.)

Fakaʻaliʻali ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi kaati foʻi leá ʻe fā. Fakamanatuʻi ange ki he fānaú kuo nau ʻosi ako fekauʻaki mo e fakatomalá ʻi he lēsoni ki muʻa atú.

ʻEkitivitī ke takiakiʻi ʻaki e tokangá

  • Ko e hā e meʻa ʻe lava ke fai ʻe Siosiua ke ne fakatomala aí? (Mahalo pē ʻe kau ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he ngaahi tali ʻa e fānaú; fakafoki ʻa e meʻa naʻá ne kaihaʻasí, totongi ʻa e meʻa naʻá ne kaihaʻasí, kole fakamolemole ki he faifakataú, peá ne tala ange te ne fai ha meʻa maʻá e faifakataú ke fakaleleiʻiʻaki ʻene fehālākí.)

Hili hono fakamatalaʻi atu ʻe he fānaú ʻa e ngaahi founga ke fakatomala ai ʻa Siosiuá peá ke toʻo leva ʻa e foʻi maká mei he tangai ʻoku haʻamo ʻe he tamasiʻí pe taʻahiné. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ko ē ʻoku tau fakatomala aí, ʻoku tau tauʻatāina leva mei he ngaahi ongoʻi loto mafasiá mo e mamahí pea tau toe fiefia ange.

Tala ange ki he kalasí ko ha tāpuaki fakaʻofoʻofa moʻoni ia ʻa e maʻu ʻo e faingamālie ke tau fakatomala pea fakamolemoleʻi ai ʻetau ngaahi angahalá.

Fakatātaá

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā 3–46, Ko e Lotu ʻa Sīsū ʻi Ketisemaní. Tala ange ki he fānaú naʻe hanga ʻe he Fakamoʻuí ʻo fakafaingofuaʻi ke lava ʻo fakamolemoleʻi ʻa e kakaí.

Naʻe Fai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Fakaleleí maʻa ʻetau Ngaahi Angahalá

Fakamatala ʻa e faiakó

Fakamatalaʻi ange naʻe fononga ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻene kau ʻAposetoló ki ha ngoue naʻe ui ko Ketisemani ki muʻa siʻi pē peá ne toki pekia ʻi he kolosí. Naʻá ne fononga atu ki he ngoué mo ha toko tolu ʻo ʻene kau ʻAposetoló—ʻa ia ko Pita, Sēmisi mo Sione. Naʻa nau tatali ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e ngoué kae hāʻele atu ʻa Sīsū ia ki loto atu ʻo lotu ai ki he Tamai Hēvaní. Naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū kuo pau ke ne mamahi koeʻuhí kae lava ke tau fakatomala pea fakamolemoleʻi ai ʻetau ngaahi angahalá. Naʻe mamahi lahi ʻa Sīsū ʻi he Ngoue ko Ketisemaní pea mo e kolosí koeʻuhí pē ko kitautolu. Naʻá ne mamahi koeʻuhí ko ʻetau ngaahi angahalá, pe ko e ngaahi fehālaaki ʻoku tau faí.

Tohi ʻi he palakipoé ʻa e foʻi lea ko e Fakalelei. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e Fakaleleí ki he totongi ʻe Kalaisi ʻa ʻetau ngaahi angahalá koeʻuhí ke tau lava ʻo fakatomala pea fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá. Naʻá ne fakahoko ʻeni koeʻuhí pē ko ʻene ʻofa ʻiate kitautolú peá ne fie maʻu ke tau fakatomala pea tau hoko ʻo maʻa. ʻOku tau pehē pē naʻá ne fai ʻa e fakaleleí maʻa ʻetau ngaahi angahalá pea mo ʻetau fehālākí. Fekau e kalasí ke nau leaʻaki ʻa e foʻi lea ko ia ko e Fakalelei.

ʻOku ʻofa foki mo e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu pea ko hono finangaló ke tau fakatomala kotoa pea toe nofo fakataha mo ia. Tupu mei he fakalelei naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisí ʻoku lava ai ke fakamolemoleʻi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá pea mo e ngaahi fili hala ʻoku tau fai ʻi he hili hotau taʻu valú.

Naʻe Fakatomala ʻa ʻAlamā ko e Siʻí

Talanoa mei he folofolá mo e ngaahi fakatātā naʻe kosí.

Fakamatalaʻi ki he kalasí ʻi hoʻo lea pē ʻaʻau ʻa e fakatomala mo e liliu ʻa ʻAlamaá. Ko hoʻo lave pē ki ha taha ʻi hoʻo fakamatalá peá ke fakaʻaliʻali ʻa hono fakatātaá.

Tala ange ki he fānaú naʻe ʻi ai ha palōfita ko ʻAlamā hono hingoá ʻi he Tohi ʻa Molomoná naʻe ʻi ai hono foha naʻe fuʻu angatuʻu ʻaupito peá ne fai ʻa e ngaahi meʻa lahi ʻa ia naʻe hala. Ko e palōfita ko ʻení ko ʻAlamā, ko e toko taha tatau ai pē ia naʻa tau lau ki ai ʻi he talanoa fekauʻaki mo ʻApinetaí. Naʻá ne fakaongoongo ia ki he Laumālie Māʻoniʻoní pea naʻá ne hoko ko e toko taha akonaki mo taki ʻi he Siasí. Naʻe toe hingoa pē foki mo hono fohá ko ʻAlamā. ʻOku tau faʻa ui pē ʻa e fohá ko ʻAlamā ko e Siʻi koeʻuhí ke ʻoua naʻa tau fetoʻoaki ia mo ʻene tamaí.

Fakamatalaʻi ʻa e ngaahi konga mahuʻinga ko ʻení mei he talanoa ʻoku hā ʻi he Mōsaia 27:4–14:

Talanoa mei he folofolá mo e ngaahi fakatātā naʻe kosí.

  1. Naʻe ʻikai talangofua ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ki heʻene tamaí. Naʻá ne ʻalu holo ia mo hano ngaahi kaungā-meʻa ʻe toko fā ʻo feinga ke fakaʻauha ʻa e Siasí ʻaki ʻenau akoʻi ʻa e kakaí ke fai ʻa e meʻa ʻoku halá.

  2. Naʻe tui ʻa e kakai toko lahi kia ʻAlamā ko e Siʻí ʻo ʻikai ke nau kei tauhi ʻa e ngaahi fekaú.

  3. Naʻe hohaʻa ʻa e loto ʻo e tamai ʻa ʻAlamā ko e Siʻí koeʻuhí ko hono fohá pea mo e kāingalotu ʻo e Siasí.

  4. Naʻe lotu ʻa e tamaí ke lava ʻe hono fohá ʻo ʻiloʻi ʻa e moʻoní.

Fealēleaʻakí

Fealēleaʻakí

  • Naʻe tali fēfē mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e lotu ʻa e tamai ʻa ʻAlamā ko e Siʻí? (Naʻá ne fekauʻi mai ha ʻāngelo ke fakahā kia ʻAlamā mo hono ngaahi kaungā-meʻá ke nau fakatomala.)

  • ʻOku ʻi ai ha taha ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e meʻa naʻe hoko atu aí?

Tuku ke kei hokohoko atu pē hono fakamatalaʻi ʻe he fānaú ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo ʻo kau ki he talanoá. ʻAi ke kau ai ʻa e ngaahi konga mahuʻinga ko ʻení:

Fealēleaʻakí

  1. Naʻe manavahē ʻaupito ʻa ʻAlamā mo hono ngaahi kaungā-meʻá ʻi heʻenau mamata ki he ʻāngeló ʻo nau tō kotoa ki lalo ki he kelekelé.

  2. Naʻe ʻikai ke toe lava ʻa ʻAlamā ʻo lea pe ngaue.

  3. Naʻe hiki atu ia ʻe hono ngaahi kaungā-meʻá ki he ʻapi ʻo ʻene tamaí ʻo nau fakahā kiate ia ʻa e meʻa kotoa naʻe hokó.

  4. Naʻe lotu ʻa e tamai ʻa ʻAlamaá mo e kau taulaʻeiki ʻo e Siasí mo nau ʻaukai foki ʻi he ʻaho ʻe ua koeʻuhí ke lava ʻo toe foki mai ʻa e mālohi ʻo ʻAlamaá pea lava ke ne lea ange kiate kinautolu.

  5. Naʻe tali ʻa ʻenau lotú, pea naʻe tuʻu hake ki ʻolunga ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ʻo ne leaʻaki ha meʻa ʻa ia naʻe fuʻu fakafiefia mo fakafetaʻi ai ʻene tamaí.

Hanga ʻo lau pe fekau ha taha ʻo e fānau lalahí ke ne lau ʻa e Mōsaia 27:24 ke ʻiloʻi mei ai ʻa e lea naʻe fai ʻe ʻAlamā ko e Siʻí: “He, naʻá ne pehē, kuó u fakatomala mei heʻeku ngaahi angahalá.”

Fealēleaʻakí

  • Ko e hā e meʻa naʻe pehē ʻe ʻAlamā kuó ne faí?

ʻEkitivitī fakamanatu lēsoní

Fakahā ange ki he fānaú ʻokú ke fie maʻu ke nau tali atu ha ngaahi fehuʻi pea ke nau aleaʻi ʻa e founga ʻoku tau ʻilo mei ai naʻe fakatomala moʻoni pē ʻa ʻAlamā ko e Siʻí. ʻAi pē mo ke lave ki he ngaahi kaati kuo fakapipiki he palakipoé ʻi he lolotonga hoʻomou fakamanatu lēsoní.

ʻEkitivitī fakamanatu lēsoní

  • Naʻe ongoʻi loto mamahi nai ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ʻi he meʻa ko ia naʻá ne faí?

  • Ko hai naʻe fie maʻu ke kole fakamolemole ki ai ʻa ʻAlamā ko e Siʻí? (Ko e Tamai Hēvaní; ko ʻene tamai ko ʻAlamaá, pea mo e Siasí.)

Fakamatalaʻi ange naʻe ʻalu ʻa ʻAlamā mei he kolo ki he kolo ʻo malanga ki he toko taha kotoa pē fekauʻaki mo e Siasí koeʻuhí ke fakaleleiʻi ʻa e fehālaaki naʻe hokó. Naʻá ne hoko ko ha tangata faifekau.

ʻEkitivitī fakamanatu lēsoní

  • ʻOku mou pehē naʻe fakatomala moʻoni ʻa ʻAlamā? (Hanga ʻo fakamamafaʻi ange ʻa e fuʻu liliu lahi ko ia naʻe hoko ki he moʻui ʻa ʻAlamaá hili ʻene fakatomalá.)

  • Ko e hā nai hono ʻuhinga naʻe lava ai ke fakamolemoleʻi ʻa ʻAlamā ko e Siʻi hili ʻene fakatomalá? (Koeʻuhí ko e fakalelei naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisí ʻa ia te ne toki mamahi ʻamui koeʻuhí ko e ngaahi angahala ʻa ʻAlamā ko e Siʻí.)

Fakamatala Fakanounoú

Fakahā ange ki he fānaú ʻoku lava ke fakatomala ʻa e kakaí ʻi he taimi ʻoku nau fai ai ha meʻa ʻoku halá, pea ʻe fakamolemoleʻi kinautolu ʻe he Tamai Hēvaní pea mo Sīsū koeʻuhí pē ko e ʻofa mo e fakalelei ko ia naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisí. Fakamatalaʻi ange ʻoku lelei ange ke ʻoua naʻa tau fai ha meʻa ʻoku hala ke tupu ai ha fie maʻu ke tau fakatomala. Ka ko e taimi pē kuo tau faiangahala aí, ʻe lava ke tau fakatomala pea tau hoko ʻo maʻa. Naʻe talaʻofa mai ʻa Sīsū he ʻikai pē ke ne toe manatu ia ki heʻetau ngaahi angahalá ʻo kapau te tau fakatomala moʻoni (vakai, T&F 58:42).

Fakamoʻoni ʻa e faiakó

Fai hoʻo fakamoʻoní fekauʻaki mo e fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí mo hono mahuʻinga ʻo e fakatomalá.

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakatupulakí

Fili mei he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kalasí. ʻE lava pē ke ke fakaʻaongaʻi kinautolu ʻi he loto lēsoní, pe ko hano fakamanatu pe fakamatala fakanounou ʻo e lēsoní. Vakai, “Taimi Kalasí” ʻi he “Ko e Ngaahi Tokoni maʻá e Faiakó” ke maʻu mei ai ha ngaahi fakahinohino kehe.

  1. Tokoni ki he fānau lalahi angé ke nau ako maʻu loto ʻa e tefito ʻo e tui hono tolú. Mou toe fakamanatu mo e fānau iiki angé ʻa e tefito ʻo e tui ko ʻení. Hanga ʻo fakamatalaʻi ange ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi fakakaukau ʻoku ʻikai mahino kiate kinautolu.

  2. Hiki ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16 ʻi he palakipoé, pea fekau e fānau lalahi ʻi he kalasí ke nau lau fakataha ia. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “ʻOtuá” ʻi he foʻi veesi ko ʻení kia Sīsū Kalaisi. Kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi ʻa e vēsí ʻi heʻenau lea ʻanautolu pē.

    Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu pea ko hono finangaló ke tau nofo mo ia ha ʻaho. Ka ki muʻa ke tau lava ʻo nofo fakataha mo iá, kuo pau ke tau fakatomala mei hono kotoa ʻo ʻetau ngaahi angahalá pea fakamolemoleʻi kitautolu.

    • Ko e hā hono ʻuhinga naʻe loto fiemālie ai pē ʻa Sīsū Kalaisi ke ne mamahi koeʻuhí ko kitautolú taki taha? (Koeʻuhí ko ʻene ʻofa ʻiate kitautolú.)

    • Naʻe tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he mamahiʻia ko ʻeni ʻa Sīsū Kalaisí? (Naʻá ne mamahiʻia koeʻuhí ko ʻetau ngaahi angahalá, pea ʻi heʻene peheé, ʻe lava ke tau fakatomala pea fakamolemoleʻi kitautolu.)

    Tufa ki he fānau ʻoku nau lava ke laukonga mo tohí ke nau taki taha ha tatau ʻo e peesi tufa ʻi laló pea mo ha peni vahevahe. Lau fakataha ʻa e pōpoakí mo kinautolu. Fehuʻi ange pe ko hai te ne ʻilo ʻa e ngaahi mataʻitohi ʻoku totonu ke fakafonuʻaki e meʻa ʻoku avá. Ko e ngaahi ʻuluaki mataʻitohi ʻe hongofulu ʻoku fakaava atú ʻoku ʻai ia ki he foʻi lea ko e fakatomalá, pea ko e ngaahi mataʻi tohi ʻe hiva hono hokó, ke ʻai ia ki he foʻi lea ko e Fakaleleí. Fekau e fānaú ke nau fakafonu ʻa e ngaahi mataʻitohi ʻoku fakaava atú. Fakatukupaaʻi kinautolu ke nau ʻave ʻa e pōpoaki ko ʻení ki honau ʻapí, lau ia ki heʻenau ngaahi mātuʻá pea nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa kuo nau ako ʻi he Palaimelí. Fakaʻosiʻaki e ʻekitivitií hoʻo lau fakataha mo e kalasí ʻa e pōpoakí.

  3. Hivaʻi pe lau ʻa e lea ʻo e “Lotoʻaki e Faitotonú” (Children’s Songbook, p. 158); ʻoku ʻoatu ʻa e leá ʻi he tafaʻaki mui ʻo e tohi lēsoní.

ʻĪmisi
special message

Ko ha Pōpoaki Makehe

ʻE lava ke fakamolemoleʻi au ʻi he taimi ʻoku ou aí koeʻuhí pē ko e ʻa Sīsuú.

Paaki