Kĩlungu kya 30
Wĩa Witũ Kũmatethya Andũ ma Mũsyĩ
Nata kĩla mũndũ wa mũsyĩ ũtonya kũtetheesya kũtuma mũsyĩ wĩthĩwa na ũtanu?
Kĩla Mũndũ wa Mũsyĩ E Vata
Kwĩthĩwa na mũsyĩ wĩ wendo na ũtanu ti wĩa mũvũthũ. Asa waitũ wa Ĩtunĩ nũnenganĩte mawĩa kwa kĩla mũndũ nthĩnĩ wa mũsyĩ. Kĩla mũndũ wa mũsyĩ nĩwaĩlĩte kwĩthĩwa atetheesya, e mũtanu, na e mũlau kwa ala angĩ. Yĩla tũũvoya, kũthũkũma, kwina, na kũthaũka vamwe, mĩsyĩ yitũ nĩtonya kũtana.
Kwĩthĩwa na wendo kwa andũ ala angĩ ma mũsyĩ witũ nĩ wĩthĩawa wĩũvũthũ kwitũ kwĩka maũndũ ala Asa waitũ wa Ĩtunĩ ũkwenda twĩke. Yĩla tweethĩwa twendete mũsyĩ witũ, nĩtwendaa kwĩka kyonthe kĩla tũtonya kũmatetheesya. Ona maũndũ ala me vinya kwĩka nĩmethĩawa me mavũthũ ethĩwa twĩmeka na wendo. Nĩ kũkuaa ĩvinda na wĩa kwĩthĩwa wĩ mũndũ mũseo wa mũsyĩ.
Ũneenan’ya
-
Nata kĩla mũndũ wa mũsyĩ ũtonya kũtetheesya kũtuma mũsyĩ vethĩwa ve vandũ va ũtanu?
-
Nĩkĩ kĩla mũndũ wa mũsyĩ wĩ vata?
Asa Waitũ wa Ĩtunĩ Nũnengete Asyai Mawĩa me Mwanya
Asa na nyinyia maĩlĩte kũthũkũma vamwe kũsũvĩa syana syoo na kũinenga syĩndũ ila sya vata. Nĩmaĩlĩte ĩngĩ kũmanyĩsya syana syoo ũvoo mũseo. Nĩmaĩlĩte kũimanyĩsya kũvoya na kwĩw’a mĩao ya Asa waitũ wa Ĩtunĩ.
Asa na nyinyia maĩlĩte kũelewa kana mavinda angĩ syana ikanyuvaa kwĩka ũthũku ona ĩtina wa kũmanyĩw’a kwĩka ũla ũseo.
Yĩla syana syeeka ũndũ mũthũku, asyai mayaĩlĩte kũeka kũtata kũitetheesya. Asyai maĩlĩte kũendeea kwenda na kũmanyĩsya syana syoo. Maĩlĩte ĩngĩ kwĩthĩwa me ngelekan’yo nzeo kwasyo na kũtĩĩa kũya na kũivoyea.
Asyai maĩlĩte kũnenga mĩsyĩ yoo syĩndũ ta:
-
Maĩlĩte kwenda syana syoo na kũimanyĩsya kwenda angĩ.
-
Maĩlĩte kũmanyĩsya syana syoo ũvoo mũseo.
-
Maĩlĩte kũmanyĩsya andũ ma mũsyĩ kũvoya.
-
Maĩlĩte kũmanyĩsya syana syoo kũĩva kĩlungu kya ĩkũmi na nthembo kwa kũĩva kĩlungu kyoo kya ĩkũmi na nthembo.
-
Maĩlĩte kũmanyĩsya syana syoo kũthũkũma.
-
Maĩlĩte kwĩthĩwa na mũsyĩ mũtheu, ngũa na lĩu.
-
Maĩlĩte kũĩkĩĩthya kana syana syoo nĩsyamanya kũsoma, kũandĩka, na kwĩka ĩsavu kwa kũitwaa sukulu kana kũimanyĩsya nthĩnĩ wa mũsyĩ.
-
Maĩlĩte kwĩka w’onthe matonya nĩkana syana syoo imanye ũtũĩka wa wĩa mũna na kwĩyũmban’ya kũkwata mbesa mbĩanu kwa syĩndũ ila syavata.
-
Nĩmaĩlĩte kwon’ya syana syoo ũndũ wa kũtũmĩa mbesa nesa na kwia mbesa sya kũtũmĩa kwondũ wa mavata ma ĩvinda yũkĩte.
-
Maĩlĩte kũtetheesya syana syoo kwaĩlya ũmanyi wasyo na maũtonyi masyo. Aa nomethĩwe maũndũ ta ũtonyi wa kũmanyĩsya, kũthaũka mbathi, kwina, kũseũvya syĩndũ, kana kwĩthĩawa itĩeleanwa na angĩ.
Asyai maĩlĩte kwĩthĩwa na wendi wa kũthũkũma na kĩthito kũtetheesya syana syoo. Asa waitũ wa Ĩtunĩ nĩwaĩtye kana asyai maĩlĩte kũĩkĩĩthya syana syoo syĩĩkalan’ya nesa na syĩna lĩu na ngũa.
Asyai maĩlĩte kwĩyũmban’ya mbee nĩkana matonye kũnengane syĩndũ ii ona meethĩwa me awau, maasya mawĩa moo, kana meethĩwa na mathĩna angĩ. Matonya kwĩka ũũ kwa kwia mbesa na kwia lĩu kũthonoka ũla wĩanĩĩe, ngũa na mauta nthĩnĩ wa isionĩ ila syĩtĩkĩlĩtw’e.
Ũneenan’ya
-
Nata asyai matonya kwĩka nĩkana meanĩsye mavata ma mĩsyĩ yoo?
-
Asyai matonya kwĩka ata kwĩyũmbanĩsya mavinda ala matonya kwĩthĩwa na mathĩna?
Asa Ethĩawa na Mawĩa me Mwanya
Asa nĩwe mũtongoi wa ũthembi wa mũsyĩ. Asa aĩlĩte kũtongoesya mũsyĩ wake kwa wendo na ĩnee. Aĩlĩte kwon’ya mũsyĩ wake ũndũ wa kũatĩĩa mĩao ya Asa waitũ wa Ĩtunĩ kwa kũmĩatĩĩa we mwene. Aĩlĩte kũmanyĩsya mũsyĩ wake ũvoo mũseo. Aĩlĩte kwĩta mũsyĩ vamwe kwa mboya ya mũsyĩ kwakya na wĩoo. Mũka aĩlĩte kũmũtetheesya kwĩka maũndũ aa.
Asa nĩwaĩlĩte kũtũmĩa ũthembi kũathima andũ ma mũsyĩ wake. Nũtonya kũnenga syana syake ila nini ũathimo na ĩsyĩtwa. Nũtonya kũivatisa yĩla syĩ na ũkũũ wa myaka nyanya. Nũtonya kũtw’ĩĩa anake make ũthembi na kũnenga syana syake maũathimo me mwanya yĩla syamenda. Nũtonya kũmaathima yĩla awau.
Asa nĩwaĩlĩte kũtũmĩa ĩvinda na kĩla ũmwe wa syana syake eweka. Aĩlĩte keneena nasyo na kũmanya kũelewa mavata masyo na kũlea kwĩanĩwa kwasyo. Aĩlĩte kũiũmĩĩsya na kũitavya nũsyendete. Aĩlĩte kũitavya kana nitonya kũka kwake kwa ũtethyo wa thĩna w’onthe itonya kwĩthĩwa naw’o.
Ũneenan’ya
-
Mawĩa ma ĩthe nĩ meva?
-
Atonya kũtũmĩa ũthembi ũla wĩnaw’o ata kũtetheesya mũsyĩ wake?
Nyinyia Ethĩawa na Mawĩa Me Mwanya
Wĩa wa nyinyia wa vata nĩ kũsyaa syana na kũisũvĩa na kũimanyĩsya. Kũnenga mĩĩ ya nyama na mavĩndĩ kwa syana sya kĩveva sya Asa waitũ wa Ĩtunĩ nĩ wĩa mũtheu. Yĩla nyinyia weeka ũũ, ethĩawa evamwe na Asa waitũ wa Ĩtunĩ. Kũsyaa syana nĩ kũmwe katĩ wa maũathimo ala manene onthe.
Nyinyia aĩlĩte kwĩthĩwa na wendo. Aĩlĩte kũmanyĩsya kĩla kana ũvoo mũseo. Aĩlĩte kũtetheesya na kũthũkũma na kĩla kana. Nyinyia nĩwaĩlĩte kũtuma kĩla kana kake kew’a ke ka vata na kũkatetheesya kũelewa maũndũ ala makathyũlũlũkĩte. Aĩlĩte kũthũkũma e ngwatanĩo na mũũme wake kwĩka maũndũ aa.
Ĩvuku ya Momoni nĩtavanasya ĩũlũ wa kĩkundi kya aũme ma mũika alũngalu ala meewie maũmanyĩsyo ma aanyinyia moo. Aanyinyia ma anake aa ma-mamanyĩisye kwĩthĩwa me aĩkĩĩku, me ngũmbaũ, na alũngalu. Aanyinyia moo ĩngĩ ma-mamanyĩasya kana Asa waitũ wa Ĩtunĩ akamasũvĩa ethĩwa makethĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa Yesũ. Anake aa mavikĩĩie kũtw’ĩka asikalĩ ma kũsiĩa itheka syoo. Nũndũ anake aa maatĩĩe maũmanyĩsyo ma aa nyinyia moo na maĩna mũĩkĩĩo, maĩna ũkũmbaũ wa kwĩka wĩa woo nthĩnĩ wa mũisyo mũnene. Kĩla nyinyia nũtonya kwĩthĩwa na ũtethyo mũnene ĩũlũ wa mathayũ ma syana syake.
Ũneenan’ya
-
Mawĩa ma nyinyia nĩ meva?
-
Nĩkĩ ũnyinyia wĩtawa wĩa wa ngwatanĩo na Asa waitũ wa Ĩtunĩ?
Yĩla Ve Mũsyai O Ũmwe
Mavinda amwe ĩthe kana nyinyia nũtiawa eweka kũea mũsyĩ na nomũvaka athũkũme mawĩa elĩ ma ĩthe na nyinyia. Asa waitũ wa Ĩtunĩ nĩwĩsĩ ũũ nĩ wĩa wĩ vinya kwĩka. Ethĩwa mũndũ ta ũsu, tũmwĩtaa mũweka, akakũlya Asa waitũ wa Ĩtunĩ, Asa waitũ wa Ĩtunĩ akamũtethya mũndũ ũsu kũsũvĩa mũsyĩ.
Mũweka nũtonya kwĩthĩwa na ũtethyo wa ana-a-asa athũkũmi* na eĩtu-a-asa athũkũmi* (athaithi ma Ĩkanisa ala manengetwe wĩa wa kũsisya athaithi angĩ ma Ĩkanisa)
Ũneenan’ya
-
Nũũ ũla ũtonya kũtethya aweka?
Syana Onasyo Syĩthĩawa na Mawĩa me Mwanya
Syana syaĩlĩte kũtethya asyai masyo kũtw’ĩkĩthya mũsyĩ woo vandũ va ũtanu. Syana syaĩlĩte kũtethya asyai masyo kũthesya nyũmba na isio ila imĩthyũlũlũkĩte. Nitonya kũtetheesya kũseũvya lĩu wa mũsyĩ, kũthambya mĩio, na kũvũa ngũa. Ĩngĩ nomatonye kũtetheesya kũsũvĩa ana-a-inyia na eĩtu-a-inyia anini.
Syana nĩsyaĩlĩte kũtata na vinya kũmanya maũndũ ala imanyĩaw’a nĩ asyai masyo. Syaĩlĩte kũmanya kũthũkũma na vinya na kũthũkũma mawĩa nesa. Syaĩlĩte kũmanya kwĩka maũndũ ala inengetwe syĩke.
Syana syaĩlĩte kwĩw’a mĩao ya Yesũ. Syaĩlĩte kũtetheesya andũ angĩ ma mũsyĩ. Asa waitũ wa Ĩtunĩ ndendeeaw’a yĩla syana siũtetan’ya. Asa waitũ wa Ĩtunĩ nũtavĩtye syana imew’e na kũmanenga asyai masyo ndaĩa.
Syana nĩsyaĩlĩte kwenda asyai masyo. Syaĩlĩte kũmew’a na kũmanenga ndaĩa. Syana o nasyo nĩsyaĩlĩte kũmasũvĩa yĩla mawaa kana yĩla makũa meethĩwa matatonya kwĩĩsũvĩa mo ene.
Ũneenan’ya
-
Asa waitũ wa Ĩtunĩ eekwatasya syana syĩke ata?
-
Nata syana syaĩlĩte kwĩka kwa asyai masyo yĩla asyai meethĩwa me akũũ?
-
Syana syaĩlĩte kwĩka ata kũmew’a na kwonan’ya ndaĩa kwa asyai masyo?
Vata wa Kũlũlũmĩĩlya Mũsyĩ
Ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ, andũ aingĩ avuku nĩmeũtata kũvĩndũa mawoni maitũ ĩũlũ wa mũsyĩ. Televiseni, sinema na mathangũ monanasya mawoni maingĩ makũsengya na mathũku ĩũlũ wa aũme na aka na ũndũ maĩlĩte kwĩkalan’ya. Mawoni mavuku nĩmamanyĩaw’a kwĩsĩla ivĩndĩnĩ ĩla iseũvĩtw’e syonekane syĩ sya kwendeesya na kũtanĩthya. Mwĩkalĩle ũtemũtheu nĩwonanaw’a ta wa kũtanĩthya na wa kwendeesya. Syana nikũnawa visa syonanĩtye kũlea kũnenga ndaĩa asyai masyo. Mĩsyĩ mĩseo nĩthekeeawa. Mavinda amwe syana sitũ itĩsaa kwona sinema kana televiseninĩ ũndũ mũsyĩ mũseo waĩlĩte kwĩthĩwa ũilyĩ.
Asyai maĩlĩte kũtata kũsiĩa syana syoo kũlea kwona sinema na televiseni sya mũthemba ũũ. Maĩlĩte kũmanyĩsya syana syoo nĩkĩ itaĩlĩte kũsisya ivĩndĩ nthũku kana sinema. Kya vata mũno vyũ, asyai maĩlĩte kwonan’ya ngelekan’yo nzeo nthĩnĩ wa mũsyĩ woo. Ethĩwa syana ikoona ngelekan’yo nzeo kĩla mũthenya nthĩnĩ wa mũsyĩ, ikeethĩwa syana nzeo na, ĩtina, ikeethĩwa asyai aseo. Ethĩwa ikoona asyai masyo mayonan’ya wendo ene kwa ene, ikenda syĩthĩwe ta asyai mamũthemba ũsu.
Ũneenan’ya
-
Nĩkĩ twaĩlĩte kũnyuva tũsũũvĩĩte syĩndũ ila syana sitũ syĩtĩkĩlĩtw’e kwona televiseninĩ kana nthĩnĩ wa sinema?
Asa Waitũ wa Ĩtunĩ Nĩwendaa Ithyĩ Tũtethan’ye
Kĩla mũndũ wonthe wa mũsyĩ aĩlĩte kwendana na kũtethan’ya. Tũmanyaa kũtethya angĩ mbee kwa kũtethya asyai maitũ na ana-a-inyia na eĩtu-a-inyia maitũ. Nĩtwaĩlĩte oĩngĩ kũtethya ala tũtaen’ye yĩla mekwenda ũtethyo. Tũyaĩlĩte kũkũlya angĩ ũtethyo ethĩwa nĩtũtonya kwĩyĩanĩsya ithyĩ ene. Ethĩwa nĩtũkwĩka ũu, Asa waitũ wa Ĩtunĩ ndakendeew’a nithyĩ.
Yesũ nĩwendete kĩla ũmwe, na nĩwookie kũũ nthĩ kũtũtethya. Nĩwatũmanyĩisye kwenda na kũtethya kĩla ũmwe. Yĩla twenda angĩ tondũ Yesũ weekie, tũkeeka w’onthe tũtonya kũmatethya.
Amwe maitũ nĩmakũlasya Asa waitũ wa Ĩtunĩ amatethye ala mekwenda ũtethyo, na ĩndĩ tũilea kwĩka ũndũ ĩthyĩ ene kũmatethya. Ũũ ti waĩlu. Nonginya tũlilikane kana Asa waitũ wa Ĩtunĩ atethasya angĩ kwĩsĩla vala tũĩ. Twaĩlĩte mbee kũmavoyea ala mekwenda ũtethyo na ĩndĩ tũimatetheesya kwa nzĩa ĩla tũtonya.
Ithyonthe nĩtwendaa ũtethyo kuma kwa andũ angĩ. Yĩla twĩ anini, asyai maitũ nĩmatũnengae lĩu, kũtũvwĩka, na kũtũsũvĩa. Tũeendeee na kwĩana, andũ angĩ nĩmatũmanyĩasya maũndũ ala twaĩlĩte kũmanya na kwĩka. Aingĩ maitũ nĩtwendaa ũtethyo wa angĩ yĩla twĩ awau.
Yĩla twatetheesya andũ angĩ, nĩtũkwataa maũathimo. Ũtonyi witũ wa kwendana nĩwongelekaa, tũkethĩwa tũtekwĩyenda mũno, na mathĩna maitũ mayonekana matemathũku mũno. Asa waitũ wa Ĩtunĩ nĩwaĩtye kana ala mekwenda kwĩkalan’ya Nake nomũvaka mende na kũtethya syana Syake syonthe.
Ũneenan’ya
-
Nĩkĩ Asa waitũ wa Ĩtunĩ wendaa tũtethye angĩ?
-
Nũũ ũla ũtethekaa kumana na ũtethyo witũ?