Bena mudimu ba bulombodi bukulu bua buakuidi bua Ekelezia badi Bulombodi Bukulu bua Kumpala ne Mpuilu wa Bapostolo Dikumi ne Babidi. Kudi kabidi bakuabu bantu baluma ba bungi ne bantu bakaji badi bambuluisha bua kulombola mudimu wa Ekelezia.
Shapita 20
Ndongoluelu wa Buakuidi
Mushindu kayi udi muntu muluma mua kupeta bukôkeshi bua kuenza mudimu wa Tatu wetu wa mu Diûlu?
Padi Muntu Muluma ne Buakuidi, Udi mua Kuenzela Tatu Wetu wa mu Diûlu
Buakuidi budi bukôkeshi budi Tatu wetu wa mu Diûlu upesha bantu baluma ne bansongaluma bakumbana bua kuenza mudimu wenda pa buloba. Wakapesha Yezu bukôkeshi ebu. Yezu wakapesha bantu baluma pa buloba bukôkeshi ebu. Bantu baluma ne bansongaluma badi ne buakuidi, badi bimanyina Tatu wetu wa mu Diûlu ne Yezu. Badi mua kuenza bintu bidi bantu baluma ne bansongaluma bakuabu kabayi mua kuenza to. Badi mua kuikala bena bukenji ne kulongesha lumu luimpa lulelela lua Yezu Kilisto. Badi mua kubenesha bantu badi basama. Badi mua kuenza midimu ya tshijila mu Ekelezia.
Yezu wakatuambila mushindu udi muntu muluma mua kupesha mukuabu muntu muluma anyi nsongaluma buakuidi. Muntu muluma udi ne buakuidi, udi uteka bianza bienda pa mutu pa muntu muluma anyi nsongaluma. Nunku udi upa buakuidi kudiye mu dîna dia Yezu Kilisto ne ku bukôkeshi bua buakuidi budiye nabu.
Amu muntu muluma anyi nsongaluma udi utumikila mikenji ya Yezu ki udi mua kupeta buakuidi. Yezu neanyishila bantu baluma ne bansongaluma bua kuenza mudimu wenda amu bikalabu batumikila ku mikenji yenda.
Kakuena muntu munena pa buloba mupita muntu muluma anyi nsongaluma udi wenza mudimu ne buakuidi mu mushindu muakana to.
Dilejangana
-
Buakuidi Ntshinyi?
-
Nganyi udi mua kupeta buakuidi?
Buakuidi Budi Butapuluka mu Bitupa Bibidi
Bitupa bibidi bia buakuidi bidi: Buakuidi bua Alona ne Buakuidi bua Melekisedeke. Buakuidi bua Alona budi bubikidibua misangu mikuabu ne buakuidi bukesa. Buakuidi bua Melekisedeke budi bubikidibua misangu mikuabu ne buakuidi bunena.
Buakuidi bua Alona
Buakuidi bua Alona budi ne dîna dia Alona, muanabu ne muambi Mose. Alona uvua mulombodi mu tshikondu tshia Mose.
Tshidimba tshia baluma tshia Ekelezia tshidi tshikumbana, tshidi ne bua kupeta Buakuidi bua Alona kubanga mu Ngondu wa Kumpala wa tshidimu tshidiye ukumbaja bidimu 12. Bantu baluma ne bansonga badi ne Buakuidi bua Alona, badi mua kulongesha bantu. Bakuabu badi ne Buakuidi bua Alona, badi mua kutambuisha bantu. Badi bambuluisha bantu bua bavuluka Yezu. Badi mua kuambuluisha bantu mu mishindu ya bungi.
Buakuidi bua Melekisedeke
Buakuidi bua Melekisedeke budi ne dîna dia muntu ubikidibua ne Melekisedeke. Melekisedeke uvua muntu muluma muakana bikola uvua ne buakuidi. Uvua mu bikondu bia Abalahama. Uvua muakuidi munena. Kumpala kua buakuidi kuangata dîna dienda, buvua bubikidibua ne Buakuidi bua Tshijila Bilondeshila Mulongu wa Muana wa Baluma wa Nzambi. Dîna dia buakuidi diakashintulukibua mu Melekisedeke bua kukanda bantu ku ditela dîna dia Nzambi bikola.
Tshidimba tshia baluma tshikumbana tshia Ekelezia, tshidi ne bua kuikala ne bidimu bibangisha pa 18 bua kuikala ne Buakuidi bua Melekisedeke. Bantu baluma badi ne Buakuidi bua Melekisedeke, badi ne bukola bua kupesha bakuabu mabenesha. Yezu udi ubabuluila malu adibu ne bua kumanya ne kuamba padibu bafila mabenesha â.
Dilejangana
-
Makuidi kayi abidi adiku mu Ekelezia?
Buakuidi Bonsu Budi ne Midimu ne Bukôkeshi Bishilangana
Padi muntu upeta buakuidi, udi ujidibua mu mudimu mu buakuidi. Buakuidi bua Alona ne Buakuidi bua Melekisedeke bionsu bibidi bidi ne midimu ya bungi. Umua yonsu udi ne majitu masunguluka.
Bantu baluma ne bansongaluma badi ne Buakuidi bua Alona ne bikala bajidibua ku mudimu wa muakuidi mu buakuidi abu, badi ne bukola bua kuenza malu â:
-
Kulongesha lumu luimpa.
-
Kutambuisha.
-
Kulongolola, kubenesha, ne kuabanya biakudia bia tshijila.*
-
Kuambuluisha aba badi ne Buakuidi bua Melekisedeke mu kukumbula ne kuambuluisha bidimba bia Ekelezia.
-
Kupesha bakuabu Buakuidi bua Alona.
Bantu baluma badi ne Buakuidi bua Melekisedeke badi ne bukôkeshi bua kuenza malu â:
-
Kulombola Ekelezia.
-
Kuyisha lumu luimpa.
-
Kupa dipa dia Nyuma wa Tshijila.
-
Kupa mabenesha masunguluka.
-
Kupesha bana bateketa dîna ne dibenesha.
-
Kôndopa babêdi.
-
Kupesha bakuabu buakuidi.
-
Kuenza malu onsu adi bantu baluma ne bansonga badi ne Buakuidi bua Alona mua kuenza.
Dilejangana
-
Malu kayi adi aba badi ne Buakuidi bua Melekisedeke ne bukôkeshi bua kuenza?
-
Malu kayi adi aba badi ne Buakuidi bua Alona ne bukôkeshi bua kuenza?
Midimu ya Buakuidi bua Alona ne Majitu Abu
Midimu ya Buakuidi bua Alona idi: diakre, mulongeshi, muakuidi, ne muepiskopo.
Diakre
Tshidimba tshia baluma tshikumbana tshia Ekelezia tshidi ne bua kupeta buakuidi ne kujidibua bu diakre, kubanga mu Ngondu wa Kumpala wa tshidimu tshidiye ukumbaja bidimu 12. Udi ne bua kutumikila mikenji ya Yezu ne mikandu ya Ekelezia.
Majitu a diakre adi â:
-
Kuabanya biakudia bia tshijila.
-
Kuambuluisha balombodi benda.
-
Kuambuluisha balongeshi mu Buakuidi bua Alona bua kukumbaja majitu abu padibu batumibua.
Diakre kena mua kupesha muntu mukuabu buakuidi to. Kena mua kutambuisha muntu to. Kena mua kubenesha biakudia bia tshijila to.
Mulongeshi
Tshidimba tshia baluma tshikumbana tshia Ekelezia tshidi ne bua kupeta buakuidi ne kujidibua bu mulongeshi kubanga mu Ngondu wa Kumpala wa tshidimu tshidiye ukumbaja bidimu 14. Udi ne bua kutumikila mikenji ya Yezu ne mikandu ya Ekelezia.
Majitu a mulongeshi adi â:
-
Kutangila bidimba bia Ekelezia, mu kubiambuluisha bua bikumbaja majinga abi a mu nyuma ne mu mubidi.
-
Kuambuluisha bidimba bua kutumikila mikenji ya Yezu.
-
Kuambuluisha aba badi ne Buakuidi bua Melekisedeke mu kukuba nabu mêku ne kubambuluisha bua kusadila ne kulongesha lumu luimpa kudi mêku â.
-
Kulongolola biakudia bia tshijila.
-
Padibi ne mushinga, kuenza malu onsu adi diakre wenza.
Mulongeshi kena mua kupesha muntu mukuabu buakuidi to. Kena penda mua kutambuisha muntu to. Kena mua kubenesha biakudia bia tshijila to.
Muakuidi
Tshidimba tshia baluma tshikumbana tshia Ekelezia tshidi ne bua kupeta buakuidi ne kujidibua bu muakuidi kubanga mu Ngondu wa Kumpala wa tshidimu tshidiye ukumbaja bidimu 16. Udi ne bua kutumikila mikenji ya Yezu ne mikandu ya Ekelezia.
Majitu a muakuidi adi â:
-
Kulongesha lumu luimpa.
-
Kukankamika bidimba bua kutumikila mikenji ya Yezu.
-
Kutambuisha.
-
Kubensha biakudia bia tshijila.
-
Kujidila bakuabu badiakre, balongeshi, ne bakuidi.
-
Kulombola bisangilu padiku kakuyi muntu mu tshisangilu udi ne Buakuidi bua Melekisedeke.
Muakuidi udi mua kuenza malu onsu adi mulongeshi ne diakre benza. Kena mua kujidila muntu ku mudimu wa muepiskopo anyi ku mudimu yonsu wa Buakuidi bua Melekisedeke to.
Muepiskopo
Muepiskopo udi mulombodi wa tshikongu.
Majitu a muepiskopo adi â (mulombodi mukulu wa ditamba udi ne majitu a momumua mu ditamba):
-
Kulombola tshikongu.
-
Kusadila bu mulombodi mukulu mu mpuilu wa bakuidi.
-
Kulombola miyuki ya nkaya ya bukumbana bua bidimba bia tshikongu.
-
Kubela bidimba bia tshikongu.
-
Kuambuluisha bidimba bia tshikongu bua kuikala badikadila ne kudilongola bua malu a tshimpitshimpi.
-
Kutshiunga mikanda ne mpetu, ne kuenza mudimu ne bukubi bua nzubu ya bisangilu.
Mulombodi mukulu wa Ekelezia udi ulombola balombodi bakulu ba makunji bua kujidila bantu baluma bua kuikala bepiskopo.
Dilejangana
-
Majitu kayi a diakre, mulongeshi, muakuidi, ne muepiskopo?
Midimu ya Buakuidi bua Melekisedeke ne Majitu Abu
Midimu ya Buakuidi bua Melekisedeke idi: mukulu, muakuidi munena, nkambua mukulu, Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa, ne Mupostolo. Mudimu yonsu wa ku midimu eyi udi ne majitu masunguluka.
Mukulu
-
Kutambuisha.
-
Kupa dipa dia Nyuma wa Tshijila.
-
Kulombola bisangilu.
-
Kulombola bisangilu padiku kakuyi muakuidi munena.
-
Kuyisha lumu luimpa.
-
Kubenesha babêdi.
-
Kubenesha bana bakesa.
-
Kupesha bakuabu buakuidi ne kubajidila mu mudimu wa mukulu, muakuidi, mulongeshi, anyi diakre.
-
Padibi ne mushinga, kuenza majitu onsu a muakuidi, mulongeshi, anyi diakre.
Muakuidi Munena
Bujitu bua kumpala bua muakuidi munena, budi bua kuikala mulombodi pa mutu pa bantu mu Ekelezia ne kuikala mu bujitu bua malu a nyuma. Muakuidi munena udi ne bua kuenza penda majitu onsu a mukulu, muakuidi, mulongeshi, anyi diakre badibi ne mushinga.
Nkambua Mukulu
Nkambua mukulu udi muakuidi mukulu udi upesha bidimba bia Ekelezia mabenesha masunguluka. Mabenesha â adi abikidibua ne mabenesha a nkambua mukulu. Mabenesha a nkambua mukulu adi ambuluisha bidimba bua kumvua malu adi Yezu musua bua benza.
Muyidi wa ku Makumi Muanda Muteketa
Bayidi ba ku Makumi Muanda Muteketa badi bajadiki basunguluka ba Yezu Kilisto mu buloba bujima. Badi benza mudimu ku buludiki bua Bapostolo mu dîbaka dia Ekelezia.
Mupostolo
Mupostolo udi mujadiki musunguluka wa Yezu Kilisto mu buloba bujima. Bapostolo badi baludika malu a Ekelezia mu buloba bujima. Mupostolo yonsu udi ne bukôkeshi bonsu bua buakuidi. Kadi amu Mulombodi Mukulu wa Ekelezia, udi penda Mupostolo, udi mua kuenza mudimu ne bukôkeshi bonsu bua buakuidi. Bapostolo bakuabu badi mua kuenza mudimu ne bukôkeshi buabu amu mudi Mulombodi Mukulu ubaludika.
Nsapi ya Buakuidi Idi Bukôkeshi bua Kuludika Ngenzelu wa Mudimu wa Buakuidi
Buakuidi budi bukôkeshi bua kuenzejibua mu dîna dia Yezu ne bua kutupingaja kudi Tatu wetu wa mu Diûlu. Kuenza kua mudimu ne bukôkeshi bua buakuidi kudi kuludikibua kudi aba badi ne nsapi yabu. Nsapi eyi idi bunema bua kulombola ne kuludika Ekelezia mu tshitupa tshia bulaba. Mukalenga Yezu Kilisto udi ne nsapi yonsu ya buakuidi. Wakapesha Bapostolo benda nsapi idi ne mushinga bua kulombola Ekelezia wenda. Amu Mupostolo mukulumpa, Mulombodi Mukulu wa Ekelezia, ki badi mua kuenza mudimu (anyi kupa bukôkeshi kudi mukuabu muntu bua kuenza mudimu) ne nsapi eyi bua kulombola Ekelezia mujima. Mulombodi Mukulu wa Ekelezia udi upa bukôkeshi kudi balombodi bakulu ba ntempelo, makenji, makunji, ne distrika; muepiskopo ne mulombodi mukulu wa ditamba; ne balombodi bakulu ba mpuilu bua bikala ne nsapi ya buakuidi idibu nayi dijinga bua kulombola.
Bantu badi ne buakuidi, badi ne bukôkeshi bua kuenza amua malu kakuyi dianyisha disunguluka. Bu tshilejilu, bantu baluma badi ne Buakuidi bua Melekisedeke badi mua kubenesha babêdi, ne bu babaki baluma ne batatu, badi mua kubenesha mêku abu. Kadi, malu makuabu adi akengela dianyisha dia kudi aba badi ne nsapi ya mushinga. Bu tshilejilu, muakuidi udi ne bukôkeshi bua kutambuisha. Kadi kena mua kutambuisha muntu pikala muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa ditamba kayi mumuitabila bua kuenza to. Muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa ditamba udi ne nsapi ya Buakuidi bua Alona mu tshijengu tshia Ekelezia atshi.
Dilejangana
-
Ntshinyi tshidi nsapi ya Buakuidi yumvuija?
Bantu Badi ne Buakuidi Badi Balongolodibua mu Mpuilu
Bantu baluma ne bansongaluma badi ne mudimu umua wa buakuidi, badi balongolodibua mu bisumbu. Bisumbu ebi bidi bibikidikua ne mpuilu. Mu Buakuidi bua Alona mudi mpuilu ya badiakre, mpuilu ya balongeshi, ne mpuilu ya bakuidi. Mu Buakuidi bua Melekisedeke mudi mpuilu ya bakulu ne mpuilu ya bakuidi banena.
Padi muntu muluma anyi nsongaluma ujidibua ku mudimu mu buakuidi, udi ulua tshidimba tshia mpuilu wa buakuidi udi muikala wa aba badi ne mudimu wa momumua. Udi ushala mu mpuilu awu tô ne padiye ujidibua mu mudimu mukuabu. Balombodi ba mpuilu badi balongesha ne bambuluisha tshidimba tshionsu tshia mpuilu.
Mpuilu wa Badiakre
Mpuilu wa badiakre udi mua kuikala ne badiakre batua ku 12. Bikalamu ba diakre bapita pa 12 mu tshikongu, mpuilu mukuabu wa badiakre udi mua kuenjibua. Mpuilu wa badiakre udi ne mulombodi mukulu ne babedi babidi.
Mpuilu wa Balongeshi
Mpuilu wa balongeshi udi mua kuikala ne balongeshi batua ku 24. Bikalamu balongeshi bapita pa 24 mu tshikongu, mpuilu mukuabu wa balongeshi udi mua kuenjibua. Mpuilu wa balongeshi udi ne mulombodi mukulu ne babedi babidi.
Mpuilu wa Bakuidi
Mpuilu wa bakuidi udi mua kuikala ne bakuidi batua ku 48. Bikalamu bakuidi bapita pa 48 mu tshikongu, mpuilu mukuabu wa bakuidi udi mua kuenjibua. Mulombodi mukulu wa mpuilu wa bakuidi udi muepiskopo anyi mulombodi mukulu wa ditamba. Udi uteka bakuidi babidi ba mu mpuilu bua bikala bamuambuluishi.
Mpuilu wa Bakulu
Mpuilu wa bakulu udi mua kuikala ne nomba yonsu wa bakulu batua ku 96, ne udi wangata bakulu bonsu badi mu tshikongu. Bikalamu bakulu bapita pa 96, mpuilu mukuabu wa bakulu udi mua kuenjibua. Bantu baluma badi kabayi banji kupeta Buakuidi bua Melekisedeke, badi mua kudisangisha ne bakulu bua malonga, bibilu bia mu nsombelu, ne diteka dia kuenza mudimu.
Mulombodi mukulu ne babedi babidi, badi balombola mpuilu wa bakulu.
Mpuilu wa Bakuidi Banena
Mpuilu wa bakuidi banena udi ukumbaja bakuidi banena badi basadila mu amua mabikila a bulombodi mu dikunji. Mulombodi mukulu wa dikunji ne babedi benda babidi, badi balombola mpuilu wa bakuidi banena.
Dilejangana
-
Mpuilu ntshinyi?
-
Mbungi kayi bua bidimba bidi bienza mpuilu wa badiakre, balongeshi, bakuidi, bakulu, bakuidi banena?
-
Mushindu kayi udi bidimba bia mpuilu mua kuambuluisha umua ne mukuabu?