Lesona 38

E Mafai Ona Ou Mama Atoatoa ma Amiotonu

Faamoemoega

Ina ia fesoasoani i tamaiti ia latou naunau ia mama ma amiotonu.

Sauniuniga

1. Suesue ma le agaga tatalo le 3 Nifae 27:27; Mamona 1:1-4, 13-17; 2:1, 16-19; ma le Mataupu Faavae ma Feagaiga 100:16.

2. Ia saunia e fesoasoani i tamaiti e usu pe faitau le “Filifili le Ala Sao” (Tusipese A Tamaiti, itulau 160): o lo o maua upu i le pito i tua o le tusi lesona lenei.

3. O Mea e Manaomia:

   1. Se Tusi a Mamona ma se Mataupu Faavae ma Feagaiga mo tamaiti uma, pe afai e maua.

   2. Fagu masima ma se fagu pepa fai meaai (o lo o tumu), pe afai e maua.

   3. Talita ma le mama a le FMT.

   4. Ata 3-34, Ua Faapuupuuina e Mamona Papatusi (62520; Taga Ata o le Talalelei 306).

4. Ia faia ni sauniuniga e talafeagai ai mo so o se gaoioiga e faamauoa mai ai e te manao e faaaoga.

Faalautelega Fautuaina o le Lesona

Tofi se tamaititi e faia le tatalo amata.

Toe tulitatao atu i tamaiti pe afai na uunaiina i latou e faataunuuina se mea i le vaiaso talu ai.

Na Mama ma Amiotonu ia Mamona

Gaoioiga faatosina

Faaali atu le fagu masima ma le fagu pepa na e aumaia. Saasaa sina masima i lou lima, ma faaali atu i le vasega. Ia faamalamalama atu o lo o i lou lima le masima mama. E mama aua e leai lava ma se isi mea o iai, o le masima mama.

Lūlū sina pepa i totonu o le masima o lo o i lou lima. Ia faamalamalama atu ua le toe mama nei le masima aua ua filogia nei i isi mea e ese mai le masima. A faatagaina e tagata ia mea sese po o manatu leaga i o latou mafaufau po o le faia o mea sese ma mea mataga, ua le toe mama i latou. E pei lava o le faafefiloiina o le pepa ma le masima. Ia faamamafa atu o tagata mama e taumafai i taimi uma e mafaufau i mea lelei ma faia uiga amiotonu.

Tala o tusitusiga paia

Ia faamalamalama atu o le a e faamatalaina nei se tagata mai le Tusi a Mamona o lē sa mama ma amiotonu. Faamatala atu i ni au lava upu le tala lenei:

Ao avea Mamona ma se tama talavou, sa mafai ona iloa o ia o se tagata tulaga ese. Ina ua faatoa sefulu tausaga o Mamona, na tauina atu ia te ia afai e ola ae o ia ma avea ma se tagata matua, o le ia vaaia ia papatusi a Nifae. O le talafaasolpito o Sa Nifaē o lo o faamaumauina i nei papatusi. Na tauina atu ia te ia na te vaaia ona tagata, ma i le luasefulufa o ona tausaga, na ia tusia ai lo latou talafaasolopito. Fesoasoani i tamaiti ina ia latou iloaina le taua tele o lenei tiutetauave.

Tala o tusitusiga paia

• O a ni uiga lelei na ia Mamona i le sefulu o ona tausaga na filifilia ai o ia e avea ma le isi tagata na te tausiaina ia talafaamaumau? O le a le ituaiga tamaititi na iai Mamona? (Tuu atu i tamaiti latou talanoaina ia tali. Ina ia fesoasoani ia te i latou, ia faitau le Mamona 1:1-2. fesoasoani i tamaiti ia latou malamalama sa avea Mamona ma se tamaititi aoga (student) lelei aua na ia “amata ona aoao o ia i le poto o lona nuu”; o ia o se tamaititi mafaufau ma le atamai, o lona uiga e faamoemoeina ma faamaoni; ma sa vave ona ia malamalama, o lona uiga na ia vaai ma aoaoina le tele o mea. Ia faamalamalama atu na alofa Mamona i le Tama Faalelagi ma usiusitai i ana poloaiga, o lea na tumau ai o ia i le mama ma le amiotonu. Na silafia lelei e le Tama Faalelagi e mafai ona ia faatuatuaina ia Mamona mo tusitusiga o lo o i luga o papatusi a Nifae.)

Ia faamalamalama atu ina ua sefululima tausaga o Mamona, na maua ai e ia se mea ofoofogia. Na asiasi atu le Alii o Iesu Keriso ia te ia (tagai i le Mamona 1:15).

Tala o tusitusiga paia

• Ana faapea o oe o Mamona, o le a sou manatu o le a se lagona e oo ia te oe i le afio mai o Iesu Keriso?

• O a ni auala na mama ma amiotonu ai Mamona? (Atonu e te manao e lisi a latou tali i luga o le laupapa.)

Ia faamalamalama atu o le toatele o tagata i aso o Mamona sa amioleaga (tagai i le Mamona 1:13-14). Na manao Mamona ina ia salamo tagata ma ia papatisoina ina ia mafai ona latou amiotonu ma fiafia (tagai i le Mamona 3:2). Na ia fai atu i tagata e salamo, ae sa latou le faalogo.

Tala o tusitusiga paia

• O le a so outou manatu o le a se lagona na oo ia Mamona i le avea ai na o ia mai nai tagata toaititi na taumafai ia amiotonu?

Faaali atu le ata 3-34, Ua Faapuupuuina e Mamona Papatusi.

Ia faamalamalama atu na tusia e Mamona le talafaasolopito o lona nuu i luga o ni papa uamea, e pei ona poloaiina ai o ia. Na ia faatulagaina foi talafaasolopito na tusia e isi tagata.

Tala o tusitusiga paia

• O fea tatou te maua ai talafaasolopito na tusia e Mamona?

Ia faaali atu se kopi o le Tusi a Mamona ma faaali atu i tamaiti le igoa Mamona o lo i le ulutala. Ia faamalamalama atu ua faaigoa le tusi ia Mamona aua na ia faatulagaina ma tausia ia faamaumauga ma o ia o se tagata amiotonu.

E Mafai Ona Tatou Mama i Mafaufauga, Upu, ma Gaoioiga

Talanoaina o le mau

Talanoaina o le mau

• E mafai faapefea ona tatou mama?

O le taliina o lenei fesili, ia faitau atu i tamaiti le faamatalaga lenei mai ia Iesu Keriso e pei ona tusia i le 3 Nifae 27:27: “O lea foi pe faapefea la outou amio e tatau ai? E moni, ou te fai atu ia te outou, e pei lava o au nei.”

Talanoaina o le mau

• O a ituaiga tagata e tatau ona tatou iai?

Ia faamalamalama atu i tamaiti o mea uma lava na saunoa, mafaufau, ma faia e Iesu Keriso, na lelei. Ina ia tatou faapei o ia, e tatau ona tatou taumafai e mafaufau, tautala, ma faia mea uma tatou te manatu o le a mafaufau, saunoa, ma faia e Iesu. Soo se taimi lava e faaosoosoina ai i tatou e faia se mea sese, e tatau ona tatou fesili ifo ia i tatou lava, “O le a le mea e finagalo Iesu ou te faia?” E mafai ona fesoasoani lea vaega ina ia tatou tumau pea i le mama ma le amiotonu.

Talita ma le mama a le FMT

Faaali atu i tamaiti le talita ma le mama a le FMT. Faamanatu atu i tamaiti o le talita ma le mama e mafai ona fesoasoani ia te i latou ia latou manatua e faia le mea o lo o finagalo iai Iesu. Ao latou tausiaina i latou ia saoloto mai mafaufauga sese ma gaoioiga sese e ala lea i lo latou filifili pea le sao, o le a latou tausiaina i latou ia mama ma amiotonu.

Pese

Fesoasoani i tamaiti e usu pe faitau upu o le “Filifili le Ala Sao.”

Tala

Faamatala atu le tala lenei e uiga i se teineititi na ia faia le mea sao, e ui lava ina faigata:

Na matuai le fiafia lava le uso o le tama o Tepora ina ua auai Tepora ma lo latou aiga i le Ekalesia. Na toeititi atoa le tausaga o tetee o ia e asiasi atu ia i latou. Mulimuli ane na alu atu lava o ia, ma na ia valaauliaina ia Tepora latou te o faatasi i le tolauapiga a lo latou aiga. Sa matuai fiafia lava Tepora.

I le aso lona lua o le latou savaliga, na pau ai le faguvai a Tepora ma taʻe ai. Na matuai susulu malosi le la, ma ua faasolosolo atu lava i lona mulimuli mai tua uma o isi. Na matuai mago lava lona gutu; ma ua fia inu o ia.

Na mafai ona ia vaaia isi o i latou o lo o feinu mai a latou apainu i luga o le mauga. Na faavave atu o ia ina ia mafai ona maua se mea e inu ai.

Ao savali agai atu o ia i le latou vaega, sa valaau mai se tasi o i latou, “sau e inu Tepora.”

Ona ia iloaina lea o lo o uuina e lea tagata se apa pia i lona lima. Muamua, na pau lava le mea na mafaufau iai Tepora o lona fiainu tele o lo o iai. Na aoaoina Tepora i le talalelei ma ua papatisoina, ma na ia iloina e le tatau ona ia inuina se pia. Ona toe mafaufau foi lea i lona fiainu tele. Na manao Tepora e faia le mea sao. Na taumafai malosi o ia talu ona papatiso na te tausiaina ia poloaiga. O lea ua ia manaomia nei se fesoasoani ina ia malosi pea o ia.

“Ou te le inu pia. E iai se isi mea faamolemole?” sa faapea atu ai Tepora ma faataupupula sao atu i mata o le tagata lea.

Na tilotilo mai le uso o le tama o Tepora ma lona ita tele. Ona ia faapea mai lea, “O Tepora o le Mamona. Tuu atu iai se isi mea e inu ai.” Ona ia faaauau ai lea faapea, “Malie lou loto Tepora.” Na matuai faafetai Tepora mo lona tausiaina o poloaiga.

Talanoaga

Talanoaga

• O le a le mea na faia e Tepora ina ia tumau ai pea lona mama ma lona amiotonu?

• O le a so outou manatu o le a se lagona na oo ia Tepora ina ua uma ona ia filifilia le sao?

• Na faapefea ona avea Tepora ma faataitaiga lelei i le uso o lona tama?

O tala ma le talanoaga

Fai atu i le vasega o le a e faamatalaina atu nei ni tala se tolu e uiga i ni tamaiti o e na mananao ia mama ma amiotonu i o latou manatu, upu, ma gaoioiga:

O tala ma le talanoaga

1. Ina ua siitia atu ia tuaoi fou o Laieni, na avea o ia ma se uo i se tasi o i latou, o se tamaititi e igoa ia Teila. La te taaalo faatasi mo le tele o aso. O se tasi aso na latou taaalo ai ma isi tamaiti latou te tuaoi. Na ita ia Teila ona ua faiaina lana au ma ua amata ona tautala o ia i upu leaga ma palauvale atu i tamaiti o le isi au. Na savavali ese tamaiti aua ua le malie a latou taaloga ma ua le toe mananao foi e toe taaalo ma Teila. Na nofo ia Laieni e talanoa ia Teila. Na ia faamalamalama atu ia Teila na aoaoina i laua e o la matua o se mea sese le tautala atu faapena i isi. Na fai atu o ia e le mananao i latou e faalogo i na ituaiga upu. Na fai iai Laieni afai e manao e taaalo e aunoa ma le faaaogaina o na ituaiga upu, o le a ia toe fai atu i tamaiti e toe o mai latou te toe taaalo.

   • Na faapefea ona faaali atu e Laieni o ia e mama ma amiotonu? (E lei palauvale o ia, ma na ia taumafai e fesoasoani i le isi tamaititi e aoao ia ona iloa e le o se mea sao le palauvale.)

   • Aisea e sese ai le palauvale? (Ia faamalamalama atu e finagalo le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso ina ia tatou tautatala atu ma le agalelei. La te le finagalo tatou te faaaogaina o la suafa i se auala ita ma le le alofa, lea e taua o le “tau fua o o la suafa.” O i latou e palalauvale o lo o latou faia se faataitaiga leaga. O upu leaga e mafai ona tuuina atu mafaufauga leaga i o tatou manatu ma lagona leaga i o tatou loto.)

2. I se tasi aso ao taalo ia Kopi i fafo, sa valaau mai ai se tasi tamaititi ia i latou uma ma nisi o ana uo e o atu i se tasi tulimanu o le malae. O le tamaititi lenei o lo o iai se pepa sikaleti i lana taga. Na manao o ia e taumafai uma tamaiti nei e ulaula. Sa fetilotilofai solo i latou uma nei, ua latou le iloa le mea o le a fai. Mulimuli ane, na tu atu Kopi ma faapea atu e le manao o ia e ulaula ma na te le taliaina foi. Na malilie uma isi tamaiti iai ma sa latou le mananao foi iai.

   • Na faapefea ona faaali atu e Kopi o ia e mama ma amiotonu? (Na ia teena le sikaleti.)

   • Na faapefea ona fesoasoani lenei mea i isi tamaiti?

   • O le a se mea tou te faia pe ana fai tou te iai iina?

3. Sa tafao Keli i le fale o lana uo ma sa ia matamata ai i ni mekasini. Na mauaina e le uo a Keli ni ata leaga i totonu o se mekasini ma na manao o ia e vaai iai Keli. Na lagona e Keli le le lelei o lana faalogona ina ua ia iloaina ia ituaiga ata o lo o iai i le mekasini. Na ia iloaina e le vaai foi iai Iesu Keriso i nei ituaiga ata. Na fai atu iai Keli e le manao e vaai iai, ma ia fautuaina o ia la te o la te taaalo i fafo.

   • Na faapefea ona amiotonu ia Keli? (Na tetee e ia le vaai i ata leaga.)

   Ia faamanino atu o nisi mekasini, tusi, ata tifaga, ma ata o televise e le amiotonu ma e mafai ona maua ai e i tatou ni mafaufauga faatiapolo. Ia faamamafa atu le taua o le tausia o o tatou manatu ia mama ma faatumuina i mafaufauga amiotonu e pei ona faia e Keli.

Talanoaga

Ia faamalamalama atu o tifaga ma polokalama a le televise tatou te matamata iai e mafai ona iai se aafiaga i o tatou uiga. O nei polokalama e mafai ona tuuina ni manatu i o tatou mafaufau semanu e le mafai ona iai. O nei manatu e mafai ona lelei po o le leaga, e fuafua lava i le polokalama.

Talanoaga

• Pe ua e faafoliga ea i se tagata o lo o sau i se tifaga po o se televise?

Ia faamalamalama atu e taua lea mea o le faatusa po o le faafoliga i se tasi. E masani lava o se mea malie lou faafoliga i se tagata o lo o autu iai se tifaga.

Talanoaga

• E iai ea ni ata tifaga po o ni ata televise e le lelei mo le matamata? (Ioe.)

• E iai ea ni ata tifaga po o ni ata televise e lelei mo le matamata? (Ioe.)

Fai atu i tamaiti e tau mai nisi o ata e fiafia lava iai. Ona tuu atu lea iai latou te mafaufau i le tagata autu o lena tifaga po o le televise. Fai atu iai e tali mai fesili nei:

Talanoaga

• Pe usitai ea lau tama autu i le tulafono?

• Pe palauvale ea lau tama autu?

• Pe faia ea e lau tama autu i taimi uma ni uiga amiotonu?

• Pe fai faalelei ea ia lavalava o lau tama autu?

Ia faamalamalama atu afai latou te tali mai e leai i so o se fesili o nei fesili, atonu e tatau ona latou toe sailia se isi tagata e sili atu lona amiotonu e avea ma a latou tama autu.

Ia fautuaina tamaiti latou te talanoa i o latou matua e uiga i ata tifaga ma polokalama a le televise latou te filifilia e matamata iai. Ia faamamafa atu afai o se polokalama e matamata iai e sau ai ni mea leaga, e mafai ona latou suia le ala ata, tapē le televise, po o le alu ese foi ma le fale tifaga.

Faamanatu atu i tamaiti e mafai e le Agaga Paia ona fesoasoani ia i latou latou te iloa le eseesega o le lelei ma le leaga. Afai e ia i tatou se lagona le lelei po o le le mautonu i se mea, o le a tauina mai e le Agaga Paia ia i tatou e sese.

Aotelega

Molimau a le faiaoga

Ia tuuina atu lau molimau i le taua o le tausia o o tatou manatu, upu, ma gaoioiga ina ia mama ma amiotonu. Atonu e te manao e fetufaai atu se mea na tupu na mafai ai ona e tumau i le mama ma le amiotonu e tusa lava po o a faaosoosoga na oo atu. Fesoasoani i tamaiti ina ia latou malamalama o le olioli e sau mai le ola amiotonu, e tusa lava pe faigata ona fai.

Ia valaaulia tamaiti e mafaufau pea i mea e finagalo Iesu Keriso latou mafaufau iai, tautatala iai, ma faia i so o se taimi lava e faigata ai ona latou filifili le sao.

Mau

Faitau atu i le vasega le Mataupu Faaavae ma Feagaiga e 100:16. Ia faamalamalama atu o i tatou o tagata na tausia e le Tama Faalelagi ina ia tatou mama ma amiotonu.

Tofi se tamaititi e faia le tatalo faaiu.

Gaoioiga e Faamauoa Mai Ai

Filifili mai gaoioiga nei ni gaoioiga o le a sili ona fetaui mo tamaiti. E mafai ona e faaaogaina i le lesona lava ia po o le avea ma se iloiloga po o se aotelega. Mo nisi taiala faaopoopo, tagai i “Taimi o le Vasega” i “Fesoasoani mo le Faiaoga.”

1. Ia faamanino atu e finagalo Iesu Keriso ia tatou faapei o Mamona, e ui o tagata o lo o i o tatou tafatafa e le amiotonu. I le faaaogaina o le mataupu faavae e sefulutolu o le faatuatua, ia fesoasoani atu i le vasega ia tauloto faatasi uma le vaega muamua seia oo atu i le upu tagata. Ia faamalamalama atu o le faia o mea lelei i tagata uma o lona uiga o le agalelei ma o le faamaoni, amiotonu, nofo mama, amio mama o lona uiga o le mama ma le amiotonu.

   Ia uunaiina tamaiti e manatua lenei mataupu faavae o le faatuatua.

2. Ia faamalamalama atu e faigofie ona foia le matamata i polokalama leaga pe afai e fuafua mamao e le fanau ma matua po o a ituaiga polokalama lelei e matamata iai.

   Ia fautua atu le tele o polokalama eseese o le televise po o tifaga i tamaiti ma fesili atu iai pe o le a latou filifili ea le sao pe a latou matamata iai.

3. Fesoasoani i tamaiti e usu pe faitau upu ma faia taga o le “E Iai Ou Taliga e Lua” (Tusipese a Tamaiti, itulau 269).

   Ou taliga e lua e lagona ai le mea moni, (tusi i taliga)

   Mata e lua e iloa ai le lelei. (tusi i mata)

   Vae e lua e savali ai.

   I mea e tatau ai. (savali i le mea o lo o tu ai)

   Ou te taumafai e faaaoga lelei

   I galuega (faafoliga o lo o salu le otaota)

   ma taaloga. (faafoliga o lo o togi le polo)

   Faafetai i le Tama Faalelagi (tuufaatasi lima e pei o lo o tatalo)

   Mo le gaosiga o au nei.

   E iai ou laugutu e tautala i upu lelei, (tusi i laugutu)

   Lima e lua e galue mo au. (sii i luga lima)

   O fesoasoani uma

   Na tuuina mai e le Tama Faalelagi. (tusi ia te oe lava)

   Ou te taumafai e faaaoga lelei

   I galuega (faafoliga o lo o salu le otaota)

   ma taaloga. (faafoliga o lo o togi le polo)

   Faafetai i le Tama Faalelagi (tuufaatasi lima e pei o lo o tatalo)

   Mo le gaosiga o au nei.

4. Fai atu i tamaiti e usu pe faitau upu o le “Hamu Lau Pese e te Fiafia Iai” (Tusipese a Tamaiti, itulau 152).

   Afai ua e iloaina

   Ua faailoga fesili lau gagana

   Poo manatu leaga ua oo mai i lou mafaufau

   O le tali lelei lenei.

   Na ona hamu o le pese e te fiafia iai

   Pese ma le fiafia ma le olioli.

   Ona e iloa lea ua alu ese ma lou mafaufau.

   Hamu lau pese e te fiafia iai.

   Ia talanoaina ma tamaiti pe mafai faapefea ona fesoasoani lenei pese ia tausia pea latou manatu ma upu ia mama.