Эх сурвалж

Зээл авах уу?

Дүрээ сонгоод, дараах хэсгийг жүжигчлэн үзүүл.

КАРЛОС: Өнөөдөр их чухал өдөр. Би зээл авч байгаа!

НАОМИ: Зээл авч байгаа гэнэ ээ? Юунд?

КАРЛОС: Бүх зүйлд. Би бараа материалынхаа нөөцөд их зүйл авна аа. Гэртээ шинэ телевиз, өөр бас бус юм авна. Миний сэтгэл их догдолж байна шүү!

НАОМИ: Пөөх, би айж байна. Чи дөнгөж өнгөрсөн долоо хоногт л бизнесээ эхлүүлсэн шүү дээ. Карлос оо, чи зээл авах хэрэггүй байсан юм. Мариа, чиний бизнес хэр байна?

МАРИА: Сайн байгаа. Би өндгөө их хурдан борлуулдаг. Би голдуу өглөө 9 цагийн үед бүгдийг нь зарчихдаг. Гэхдээ үйлчлүүлэгчдийг өндөг асуух үед надад өндөг байхгүй, дуусчихсан байдаг.

НАОМИ: Мариа, чи илүү олон тахиа авах хэрэгтэй юм байна. Илүү олон тахиа авахын тулд хөөцөлдөж байсан зээл чинь юу болж байна? Зээл аваагүй л байна уу?

МАРИА: Арай л аваагүй байна. Би зээл авахаасаа бага зэрэг эмээгээд байна. Би магадгүй зээл авах хэрэггүй юм болов уу. Чи дөнгөж сая Карлост зээл авах хэрэггүй гэж хэллээ шүү дээ.

КАРЛОС: Гэхдээ л би зээл авна. Зээлээр би бүх асуудлаа шийднэ!

НАОМИ: Эсвэл бөөн шинэ асуудал үүсгэнэ. Карлос оо, чамд дарамт үүсгэх уул овоо шиг өр бий болчих вий гэж би санаа зовж байна шүү.

Гэхдээ Мариа, чиний хувьд бол зээл чамд тус болно доо.

МАРИА: Би зээл авбал надад тус, эсвэл өр дарамт болох эсэхийг яаж мэдэх вэ?

НАОМИ: Амжилттай бизнес эрхлэгчид бизнесийн зээл нь тэдний бизнесийг өргөжүүлэх сайхан санаа мөн эсэхийг мэдэж шийдэхийн тулд “Дөрвөн зөв”-ийг ашигладаг.

МАРИА: Дөрвөн зөв өө?

НАОМИ: Тийм ээ. Чи зөвхөн зээл авах шалтгаан, цаг, зээлийн хугацаа, хэр хэмжээ, зээлийн нөхцөл зөв байгаа үедээ л зээл ав.

КАРЛОС: Надад тэр “Дөрвөн зөв” хамаагүй ээ. Би зээлээ авна аа.

MAРИА: Надад бол хамаатай. Би бизнесээ өргөжүүлэхийг хүсэж байгаа ч, уул овоо шиг өртэй болмооргүй байна. Надад “Дөрвөн зөв”-ийн тухай ярьж өгөөч.

129-р хуудас руу буцаж оч

Зөв шалтгаан уу?

Дүрээ сонгоод, дараах хэсгийг жүжигчлэн үзүүл.

НАОМИ: Таны зээл авах шалтгаан бол бизнесийнхээ төлөө болохоос бус, хувийн шалтгаан биш юм.

КАРЛОС: Яагаад хоёуланд нь болохгүй гэж? Би телевиз аваад, дэлгүүрээ том болгох гэж байгаа шүү дээ!

НАОМИ: Өө, Карлос! За, Мариа, зээл бол шилтэй сүү юм уу, өндөг гаргадаг тахиа гэх мэт ямар нэгэн тэр даруй үйлдвэрлээд, дор нь борлуулах зүйлд зориулагдах ёстой. Чи зээлээ тэр даруй төлж эхлэх хэрэгтэй байдаг гэдгийг санаарай!

MAРИА: За. Тэгэхээр би өндөг гаргадаг тахиа аваад, өндгөө тэр даруй зарж борлуулах юм байна.

НАОМИ: Гайхалтай. Илүү олон тахиа авахын тулд зээл авахын оронд бизнесээсээ бэлэн мөнгөөр авах тухай бодож үзэж байв уу?

MAРИА: Байзаарай. Би чамайг надад зээл авах хэрэгтэй гэж хэлсэн гэж бодсон.

НАОМИ: Бэлэн мөнгөө одоо хадгалаад, дараа нь худалдан авахад бизнес бага өсөлттэй, харин эрсдэл бага байна. Зээлээр одоо худалдан аваад, дараа нь төлнө. Ингэхэд бизнес илүү өсөлттэй, харин эрсдэл их байх болно.

КАРЛОС: Тийм ээ. “Дараа нь төлнө” гэдэг бол тун дажгүй сонсогдож байна шүү!

МАРИА: Үйлчлүүлэгчид надаас илүү олон өндөг авахыг хүсэж байдаг. Би тун удахгүй илүү олон өндөг зарж борлуулахыг хүсэж байна!

НАОМИ: Зээл эрсдэл гаргах ёстой юу? Юу буруудаж болох талаар чи бодож байв уу?

МАРИА: Үгүй ээ! Гэхдээ тахиа өндөглөхгүй байж болно гэж бодож байна. Эсвэл тахиа үхнэ, эсвэл хулгайд алдана. Эсвэл үйлчлүүлэгчид өндөг авахаа болино.

НАОМИ: Чи эдгээр эрсдлийг яаж багасгаж болох вэ?

MAРИА: Ммм. Би тахиандаа сайн тэжээл өгч, сайн тордож болно. Би хулгайд тахиагаа алдахгүйн тулд сайн цоожтой байлгана.

НАОМИ: Мариа, чамд зээл авах зөв шалтгаан байгаа гэж бодож байна уу?

MAРИА: Тийм.

129-р хуудас руу буцаж оч

Зөв цаг хугацаа мөн үү?

Дүрээ сонгоод, дараах хэсгийг жүжигчлэн үзүүл.

НАОМИ: Мариа, чи энэ бизнесийг хийгээд хэр удаж байна?

МАРИА: Би өндөг зарж эхлээд, найман 7 хоног болж байна. Бизнес сайн байгаа.

НАОМИ: Маш сайн! Зарим хүн бизнес дөнгөж эхэлмэгцээ зээл авдаг. Энэ нь их эрсдэл дагуулдаг!

КАРЛОС: Хүүе, чи миний тухай ярьж байна уу? Би юу хийж байгаагаа мэдэж байна.

НАОМИ: Мариа, чи бизнес эрхлээд хэсэг хугацаа өнгөрсөн. Гэхдээ зээл авах чинь чиний бизнесээ өргөжүүлэх төлөвлөгөөнд орсон уу?

КАРЛОС: Илүү том дэлгүүрт илүү ихийг борлуулна. Энэ миний төлөвлөгөө!

МАРИА: Карлос, энэ надад төлөвлөгөө шиг харагдахгүй байна. Би зээл аваад, илүү олон тахиа худалдаж авна. Тэгээд долоо хоног тутам илүү олон өндөг зарж борлуулна. Тэгээд зээлээ төлөхөөр төлөвлөж байна.

НАОМИ: Мариа, энэ төлөвлөгөөний чинь сайн эхлэл байна. Гэхдээ чи тахиа, өндөгний тодорхой тоо гаргаж тодорхойлох хэрэгтэй. Танай үйлчлүүлэгчид чамайг илүү их өндөг борлуулбал илүү олныг худалдаж авна гэдэгт чи хэр итгэлтэй байна вэ?

МАРИА: Өө, тэд миний бүх өндгийг авна гэж бодож байна. Гэхдээ баттай сайн мэдэхгүй байна.

НАОМИ: Чи үүнийг л хамгийн түрүүнд мэдэх хэрэгтэй байх!

МАРИА: За, тэгье. Би үйлчлүүлэгчидтэйгээ уулзаад, худалдаж авах хүмүүсийн жагсаалтыг гаргая. Би наад зах нь арван хүнтэй ярилцана аа.

НАОМИ: Гайхалтай. Хэрэв чи зээл авахаар шийдсэн бол ирээдүйн үйлчлүүлэгчдийн нэрсийн жагсаалт нь зээл олгогчид таныг зээлээ хэрхэн ашиглах гэж байгааг харуулахад тусална.

НАОМИ: За, одоо бас нэг асуулт байна. Хэрэв чи шинээр тахиа худалдан авах гэж мөнгө зээлж байгаа бол зээлээ төлсний чинь дараа тахиа өндөг гаргасаар байх уу?

МАРИА: Мэдээж, тэгэлгүй яахав. Тахиа дахиад хоёр жил өндөглөнө, харин би зургаан сарын зээл авахаар төлөвлөж байна.

130-р хуудас руу буцаж оч

Зөв нөхцөл мөн үү?

Дүрээ сонгоод, дараах хэсгийг жүжигчлэн үзүүл.

КАРЛОС: Хүүе ээ! Би зээлээ авчихлаа! Сарын 3%-ийн хүүтэй 1000-ыг авсан.

НАОМИ: Өө, Карлос. Би чамд санаа зовж байна аа. Та хэдэн зээл олгогчтой ярилцсан бэ?

КАРЛОС: Мэдээж, нэг. Би цаг дэмий үрдэггүй. Чи намайг харсан ч болоосой. Би очоод л, “би одоо зээл авахыг хүсэж байна!” гэж хэлсэн. Тэд “Болно, ноёнтоон” гэж хэлсэн. Тэд надтай яг хаантай харьцаж байгаа юм шиг л харьцсан. Тэр хүмүүс надад их сайн байсан.

НАОМИ: Тийм ээ. Тэд чамд сайн байлгүй яахав. Энэ чиний зээлийн бичиг баримт уу? Би харвал чи дургүйцэхгүй биз?

КАРЛОС: За, тэг тэг. За, чамайг ёстой гайхшируулна даа! Би сайн наймаа хийсэн шүү.

НАОМИ: Карлос оо, энэ зээлийн нөхцөл тун муу юм байна. 200-г урьдчилгаа төлбөрт өө? Долоо хоног бүрийн төлбөр үү? Чи энэ тавьсан нөхцөлүүдийг харсан уу?

КАРЛОС: Юу? Тийм байж таарахгүй. Би ер санахгүй байна. Өө, үгүй байлгүй дээ. Би сайн хараагүй юм байна шүү.

НАОМИ: Мариа аа, чи ямар нөхцөлтэй зээл олж мэдсэн бэ?

МАРИА: Би гурван зээл олгогчтой уулзаад байгаа. Бие даах чадвар хөгжүүлэх танай бүлгээс зээл олгогчийн ажлын хүснэгтийг надад өгсөнд баярлалаа. Энэ хүснэгт тэдэнд сайн асуулт тавихад үнэхээр тусалдаг. Би гарч болох торгууль, хүүний хувь, шимтгэл, хураамжийн талаар мэдэж авсандаа тун баяртай байна.

Хоёр ч зээл олгогч тогтмол хүү төлүүлдэг. Нэг зээл олгогч нь хүүгийн буурах түвшинтэй байна лээ.

КАРЛОС: Ямар ялгаа байна вэ?

МАРИА: Би бас ялгааг нь сайн мэдэхгүй байна. Би хүүгийн түвшин адилхан байдаг бөгөөд буурах хүүтэй гэдэг нь илүү дээр гэдгийг л мэднэ.

НАОМИ: Яг тийм, Мариа. Чи зээлийн зөв нөхцөлийг олж эхэлж байна даа.

130-р хуудас руу буцаж оч

Зөв хэр хэмжээ юу?

Дүрээ сонгоод, дараах хэсгийг жүжигчлэн үзүүл.

НАОМИ: Карлос оо, чи зүгээр үү? Чи их санаагаар унасан юм шиг харагдаж байна.

КАРЛОС: Наоми, чиний зөв өө. Торгууль нь өсөөд байна. Уул овоо шиг өр над дээр бууж байна.

НАОМИ: Карлос оо, ямар харамсалтай юм бэ.

КАРЛОС: Зээл олгогч ирээд, миний телевизийг аваад явчихсан. Хэрэв би дахиад төлбөр хийхгүй бол миний бараа материал, тоног төхөөрөмжийг авна гэсэн.

МАРИА: Карлос, чамд хангалттай бэлэн мөнгө байхгүй байгаа юм шиг байна аа.

КАРЛОС: Бэлэн мөнгө өө?

НАОМИ: Бэлэн мөнгө бол чиний бизнесийн орж, гарч байдаг мөнгө. Яг одоо, чамд зээлийн төлбөрөө төлөх мөнгө бизнест чинь орж ирээгүй байгаа юм байна.

КАРЛОС: Би бодож байсан хэмжээгээрээ борлуулалт хийгээгүй. Би зээлийн төлбөрөө хугацаанаас нь хоцроосон. Торгууль нь нэмэгдээд, төлбөрөө төлөхөд надад бүр хүнд болоод байна.

НАОМИ: Карлос, ийм л учраас зээл авахаасаа өмнө 6 сарын бэлэн мөнгөний гүйлгээний тайлан гаргах хэрэгтэй байдаг. Ийм тайлан гаргаж байсан уу?

КАРЛОС: Гаргаж байгаагүй.

НАОМИ: Бэлэн мөнгөний гүйлгээний тайлан сар болгон зээлийн төлбөр хийж чадах эсэхээ мэдэхэд тусалдаг. Чамд сүүлийн хоёр сарын орлогын тайлан байгаа юу?

КАРЛОС: Үгүй, байхгүй.

МАРИА: Би чамд өөрийнхийгөө, бас хийж байсан бэлэн мөнгөний тайлангаа авчирч үзүүлж болно. Тэгээд яаж хийдгийг нь үзүүлье.

НАОМИ: Гайхалтай! Бид чамд бэлэн мөнгөний гүйлгээний тайлан гаргаж өгье. Тэгээд энэ нь бидний зээлийн хэмжээ зөв байгаа эсэхийг мэдэхэд туслах болно.

131-р хуудас руу буцаж оч

“Дөрвөн зөв“ шалгах хуудас

Нэг нэгнээсээ эдгээрийг асуу. “Тийм” гэж тэмдэглэж болох үедээ асуултыг шалга.

ДӨРВӨН ЗӨВ
Зөв шалтгаан мөн үү?
Би үр ашигтай бизнес хийх (хувийн биш) шалтгаанаар зээл авч байна уу? Би бизнесээ өргөжүүлэхийн тулд мөнгө хадгалснаас зээл авах нь илүү дээр үү? Авсан зээлээрээ худалдан авсан зүйлс илүү их мөнгө тэр даруй олоход туслах уу? Би бүх эрсдлийг тооцож үзсэн үү?
Цаг хугацаа нь зөв үү?
Би бизнесээ сайн мэдэхээр удаан хугацааны турш энэ бизнесээ эрхэлж байна уу? Энэ нь миний бизнесээ өргөжүүлэхээр гаргасан төлөвлөгөөнд орсон уу? Хэрэв намайг илүү олныг зарж борлуулахаар болбол үйлчлүүлэгчид маань илүү ихийг худалдан авна гэдгийг би харуулж чадах уу? Хэрэв би бизнестээ ямар нэгэн зүйл (тахиа эсвэл ачааны автомашин) худалдан авбал энэ худалдан авсан зүйлээ зээлээс илүү удаан хугацаанд ашиглах уу?
Зөв нөхцөл эсэх?
Би 3-5 сайн зээл олгогчийг жагсаан бичиж чадах уу? Би зээлийн бодит үнийг мэддэг үү? Би зээлийн нөхцөлийг бүхэлд нь зүйл тус бүрээр тайлбарлаж чадах уу? Нэг зээл олгогч яагаад нөгөөгөөсөө илүү сайн байдгийг би тайлбарлаж чадах уу?
Зөв хэр хэмжээ юү?
Би зургаан сарын бэлэн мөнгөний гүйлгээний тайланг гаргасан уу? Би зээлээ төлөхийн хажуугаар ашиг олж чадах уу? Би илүү борлуулалт хийхгүй нөхцөлд төлбөрөө төлж чадах уу?

Зээлийн нөхцөлийн ажлын хүснэгт

Та зээл олгогч дээр очихдоо энэ зээлийн нөхцөлийн ажлын хүснэгтийг авч яв.

• Зээл олгогчид 1-4 гэсэн асуултуудыг тавь.

• Өөртөө 5-6 гэсэн асуултуудыг тавь.

1-р зээл олгогч:	2-р зээл олгогч:	3-р зээл олгогч:	4-р зээл олгогч:
1. Чадвар: Би зээл авахын тулд чамд (зээл олгогчид) юу өгөх эсвэл юу харуулах хэрэгтэй вэ?
2. Төлбөр төлөх давтамж: Төлбөр төлөх эхний хугацаа хэзээ вэ? Би хэр олон удаа төлбөр төлөх хэрэгтэй вэ? Би зээлийн төлбөрийн хуваарийн хуулбарыг авч болох уу?
3. Торгууль: Хэрэв би хугацаандаа төлөхгүй бол ямар нэгэн торгууль, хураамж байгаа юу?
4. Шууд зардал: Хэрэв би 100, 1000 эсвэл 10000 (орон нутгийнхаа мөнгөн дэвсгэртээр нэг тоог сонгож аваад, зээл олгогч бүр дээр ашигла)-ыг зээлбэл зээл, хүү, хураамжаа бүгдийг нь төлсний дараа хэдийг төлдөг вэ? Хэрэв би нэг хөрөнгө, жишээлбэл: нэг тахиа зээлбэл зээл авснаараа хэдийг илүү төлөх вэ? Урьдчилгаа хураамж хэд болох вэ? Одоогоор нэг удаагийн төлбөр хэд болох бол? Тогтмол хүүтэй юү? Буурах хүүтэй юү?
5. Шууд бус зардал: Зээлийн төлбөр төлөхөд хэдий хэрийн хугацаа орох вэ? Зээл олгогчид очиход ямар үнэтэй болох вэ?
6. Зээлийн бодит зардал: Шууд, шууд бус зардлын нийт дүн хэд вэ? (Зардлаа 4 ба 5-р асуулт дээр нэм.)

Зургаан сарын бэлэн мөнгөний эргэлтийн тайлан

Бизнесийн тэмдэглэл дээрээ бэлэн мөнгөний гүйлгээний энэ тайлангийн хуулбарыг ав. Зээлийн нөхцөл боломжтой эсэхийг мэдэхийн тулд энэ долоо хоногт судалж үзэх зээл олгогч тус бүрд нэгийг ашигла.

БЭЛЭН МӨНГӨНИЙ ГҮЙЛГЭЭ
Зээл олгогчийн нэр:
	2 сарын өмнө	Өнгөрсөн сар	Энэ сар	Дараагийн сар	3 дахь сар	4 дэх сар	5 дахь сар	6 дахь сар
Нийт орлого
Тогтмол зардал
Зээлийн төлбөр
Хувьсах зардал
Нийт ашиг/алдагдал
Гарааны бэлэн мөнгө
Боломжит бэлэн мөнгө

Тэмдэглэл