Books and Lessons
Pene 30: Te Aroha


Pene 30

Te Aroha

Hōho’a
The Good Samaritan holding up a wounded man's head and giving him a drink. A donkey is in the background.

Eaha te Aroha

  • Nahea outou ia tatara i te parau aroha ?

E itehia i roto i te oraraa o te Faaora To’na here mau i te mau taata atoa. Ua horo‘a Oia i To’na ora no tatou. Te aroha o te here mau ïa o to tatou Faaora o Iesu Mesia. Ua faaue mai Oia ia tatou ia here te tahi e te tahi mai Ia’na i here ia tatou. Te parau mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e, no roto mai te aroha i te aau viivii ore (a hi‘o 1 Timoteo 1:5). E here mau to tatou ia faaite ana‘e tatou, na roto mai i te aau, i te mana‘ona‘o e te aroha mau i to tatou mau taea‘e e mau tuahine atoa.

Te Aroha; o te Viretu ïa tei Hau i te Rahi i te mau Viretu atoa

Te parau mai nei te peropheta Moromona ia tatou e, « No reira, a taati i te aroha, o tei hau i te mau mea atoa ra, e mou ho‘i te mau mea atoa ra – O te aroha râ, o te hinaaro mau ïa i te Mesia, e ore roa ïa e mou » (Moroni 7:46–47; a hi‘o atoa 1 Korinetia 13; 2 Nephi 26:30; Moroni 7:44–45, 48).

Ua horo‘a mai te Faaora i To’na oraraa ei hi‘oraa ia pee tatou. E Tamaiti Oia na te Atua. E here mau To’na, e ua faaite mai Oia ia tatou e nahea ia here. Na roto i To’na hi‘oraa, ua faaite mai Oia ia tatou e, ua aifaito noa te faufaa o te mau hinaaro pae varua e pae tino o to tatou mau taata tupu i to tatou iho. Hou a horo‘a ai Oia i To’na ora no tatou, na ô maira Oia e:

« Teie ta‘u parau, ia aroha outou ia outou iho, mai ia‘u e aroha’tu ia outou na.

« Ia horo‘a te taata i to’na iho ora no to’na ra mau taua, aita roa e taata aroha ê atu i tei reira » (Ioane 15:12–13).

A paraparau ai Moroni i te Fatu ra, na ô atu ra oia:

« E te haamana‘o nei â vau e ua oti i te parauhia e oe ra e, no to oe aroha rahi i to te ao i vaiihohia‘i e oe to oe ra ora no to te ao. …

« E te ite nei au e, o to oe aroha no te tamarii a te taata nei, o te aroha faaoroma‘i ïa; no reira, ia ore te aroha faaoroma‘i o te taata, e ore atoa e roaa ia ratou taua ai‘a ta oe i faanehenehe i te mau fare nehenehe o ta oe Metua ra » (Etera 12:33–34).

Aita paha e titau-roa-hia ia horo‘a tatou i to tatou ora mai tei ravehia e te Faaora. Tera râ, e vai te aroha i roto ia tatou mai te mea e, e faariro tatou Ia’na ei pû no to tatou oraraa e e pee ho‘i i To’na hi‘oraa e i Ta’na mau haapiiraa. Mai te Faaora, e ti‘a atoa ia tatou ia haamaitai i te oraraa o to tatou mau taea‘e e to tatou mau tuahine i ni‘a i te fenua nei.

  • No te aha te aroha i riro ai ei maitai tei hau i te rahi i te mau maitai atoa ?

Te Aroha, o te Horo‘araa ïa na tei Ma‘ihia, na tei Oto e na tei Veve

Ua horo‘a mai te Faaora ia tatou e rave rahi haapiiraa na roto i te aamu e aore râ, te parabole. Ua haapii mai te parabole o te taata Samaria ia tatou e, e horo‘a tatou na tei nava‘i ore, noa’tu e, e hoa e aore râ, e ere ratou i te hoa no tatou (a hi‘o Luka 10:30–37; a hi‘o atoa James E. Talmage, Jesus le Christ, 3 o te nene‘iraa. [1916], 430–32). I roto i te reira parabole, te parau ra te Faaora e, te ratere ra te hoê taata i te tahi atu oire. I ni‘a i te purumu ua haruhia oia e te feia eia. Ua eia ratou i to’na ahu e te moni e ua taparahi ia’na, e ua vaiiho ia’na fatata i te pohe. Haere maira te hoê tahu‘a na taua vahi ra, ite atu ra ia’na, e haere ê atu ra. I muri iho, haere maira te hoê taata na te hiero mai, hi‘o atu ra ia’na, e haere ê atu ra. Area râ, haere maira te hoê taata no Samaria, ta te mau Ati Iuda i faaino noa, e i to’na iteraa i teie nei taata, ua aroha oia ia’na (a hi‘o i te hoho‘a i roto i teie pene). Ua tuturi ihora te taata Samaria i piha‘i iho ia’na, ua utuutu ihora i te mau vahi pépé o taua taata ra, e ua afa‘i atu ra ia’na na ni‘a i te hoê ateni i te fare tipaeraa. Ua aufau oia i te taata haapa‘o fare no te haapa‘o i taua taata ra e tae roa’tu i to’na afaroraa.

Ua haapii mai Iesu e, e mea ti‘a ia horo‘a tatou i te maa na tei po‘ia, te faaearaa no tei ere i te fare, e te ahu no tei veve. Ia haere tatou e farerei i tei ma‘ihia e i te feia i roto i te fare tape‘araa, e au ïa e, o oia iho ta tatou i farerei atu. Ua fafau mai Oia e, mai te mea e, e rave tatou i te reira mau mea, e roaa ia tatou To’na basileia. (A hi‘o Mataio 25:34–46).

Eiaha tatou e tamata i te faataa e e ti‘a mau anei ia tauturu i tera taata e aore râ, eita (a hi‘o Mosia 4:16–24). Mai te mea e ua oti i te haapa‘ohia e tatou te mau hinaaro o to tatou iho utuafare na mua, e ti‘a ïa ia tatou ia tauturu i te mau taata atoa e titau ra i te tauturu. Ua riro ïa tatou i reira mai to tatou Metua i te Ao ra te huru, tei haama‘iri mai i te ua i ni‘a i te feia parau ti‘a e te feia parau ti‘a ore (a hi‘o Mataio 5:44–45).

Ua faahaamana‘o mai te Peresideni Thomas S. Monson ia tatou e, te vai ra te feia tei hau atu to ratou hinaaro i te mau maitai materia:

« E ui tatou ia tatou iho i te mau uiraa e:’Ua rave anei au i te maitai i roto i te ao i teie mahana ? Ua tauturu anei au i te hoê taata nava‘i ore ?’ [Hymns no. 223]. E haapiiraa mau teie no te oaoa ! Aue ïa haapiiraa no te oaoa, no te hau – ia farii i te mauruuru faauruhia i roto i te tahi atu taata.

« Aita e oti‘a no te mau rave‘a te ti‘a ia tatou ia horo‘a, tera râ, e pau atoa râ te reira. Te vai ra te aau e faaoaoa. Te vai ra te mau parau maitai e faahiti. Te vai ra te mau tao‘a e horo‘a. Te vai ra te mau ohipa e rave. Te vai ra te mau varua e faaora » (i roto i te Conference Report, Atopa 2001, 72; aore ra te Ensign, Novema 2001, 60).

  • I roto i te parabole o te taata Samaria, e nahea outou ia parau i te feia tei fariu ê atu i te taata tei pépé ? Nahea outou i te parau i te taata Samaria ? E nahea tatou i te faaohipa i te poro‘i o teie parabole i roto i to tatou oraraa ?

No Roto mai te Aroha i te Aau

  • E nahea tatou ia here i te taata noa’tu ta ratou mau hara e to ratou mau hape ?

Noa’tu e ua horo‘a tatou na tei nava‘i ore, mai te mea e, aita tatou e aroha ia ratou, aita ïa to tatou e aroha (a hi‘o 1 Ioane 3:16–17). Ua haapii mai te Aposetolo Paulo e, mai te mea e e aroha to roto ia tatou, e vai ïa i roto ia tatou te mau mana‘o maitai no te mau taata atoa. Tei roto ia tatou te faaoroma‘i e te mărû. Aore tatou e faaahaaha e aore râ, e te‘ote‘o, e pipiri e aore râ, e ino. Ia vai ana‘e te aroha i roto ia tatou, aita ïa tatou e haamana‘o e aore râ, e oaoa i te ino ta vetahi e rave. Aita atoa tatou e rave i te mau mea maitai no te mea noa e, e mea maitai no tatou. E oaoa râ tatou no te feia e ora ma te parau mau. Mai te mea e, e aroha to tatou, e riro ïa tatou ei feia haapa‘o, e ti‘aturi tatou i te mau mea maitai a vetahi ê, e e mea maitai tatou i ni‘a ia ratou. Te haapii mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e, « e ore roa te aroha e mou ». (A hi‘o 1 Korinetia 13:4–8).

Ua riro te Faaora ei hi‘oraa no tatou no ni‘a i te huru o te mana‘o e te haapa‘oraa ia vetahi ê. Ua au ore Oia i te parau ti‘a ore, ua here râ oia i te taata hara noa’tu ta ratou hara. Ua aroha Oia i te mau tamarii, te ruhiruhia, te veve, e tei ati. No te aroha rahi i vai i roto Ia’na, ua ti‘a Ia’na ia ani i to tatou Metua i te Ao ra ia faaore mai i te hara a te mau faehau tei patiti i te naero i roto i to’na na rima e to’na na avae (a hi‘o Luka 23:34). Ua haapii mai Oia ia tatou e mai te mea e aita tatou e faaore i te hara a vetahi ê, eita atoa ïa to tatou Metua i te Ao ra e faaore mai i ta tatou mau hara Mataio 18:33–35). I parau mai Oia e: « Te parau atu nei râ vau ia outou, e aroha’tu i to outou mau ennemi; e faaora’tu i tei tuhi mai ia outou, e pure ho‘i i te feia i parau ino mai, e tei hamani ino mai ia outou. …O tei aroha mai ia outou, o ta outou ïa e aroha’tu, eaha ta outou utua i reira ? » (Mataio 5:44, 46). E haapii tatou i te aroha ia vetahi ê mai ta Iesu i na reira.

Te Faahoturaa i te Maitai o te Aroha

  • Nahea tatou ia riro ei taata aroha rahi ?

Hoê rave‘a e ti‘a ia tatou ia riro ei taata aroha, o te tuataparaa ïa i te oraraa o Iesu Mesia e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. E tuatapapa tatou i te ohipa Ta’na i rave i roto i te tahi mau hi‘oraa, e ia rave atoa mai te reira mai te mea e, e farerei atoa tatou i taua huru ra.

A piti, mai te mea e e tupu mai te mana‘o aroha ore i roto ia tatou, e ti‘a ia tatou ia pure no te farii i te aroha rahi atu. Ua faaitoito mai o Moromona ia tatou e, « E pure atu i te Metua ma te puai hope o te aau ia î outou i teie aroha, o ta’na i hô mai i te taata atoa e pee mai i ta’na Tamaiti, ia Iesu Mesia » (Moroni 7:48).

Te toru, e ti‘a ia tatou ia haapii i te here ia tatou iho, oia ho‘i, ia ite i to tatou faufaa mau ei mau tamarii na to tatou Metua i te Ao ra. Ua haapii mai te Faaora e, e aroha tatou ia vetahi ê mai ia tatou e aroha ia tatou iho (a hi‘o Mataio 22:39). No te aroha ia tatou iho, e faatura e e ti‘aturi tatou ia tatou iho. Te auraa ra maori râ, e haapa‘o tatou i te mau parau tumu o te evanelia. E tatarahapa tatou i te mau ohipa ti‘a ore atoa tei ravehia. E faaore tatou i ta tatou iho mau hapa ia tatarahapa tatou. E roaa ia tatou te here ia tatou iho mai te mea e, ua ite papû tatou e, ua here mau te Faaora ia tatou.

Te maha, e faaore tatou i te feruri e, e mea maitai a‘e tatou i te tahi atu mau taata. E faaoroma‘i tatou i ta ratou mau hape. Ua parau mai o Iosepha Semita e, « Ia rahi to tatou haafatataraa i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra, e rahi atoa to tatou hinaaro ia hi‘o aroha i te mau varua tei roohia i te ati; e roaa te mana‘o ia tatou ia amo ia ratou i ni‘a i to tatou tapono, e ia faaru‘e ê atu i ta ratou mau hara i muri i to ratou tua » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 428–29).

I roto i te Buka a Moromona te tai‘o nei tatou i te parau no Enosa, te hoê taure‘are‘a tei hinaaro ia ite e, ua faaorehia anei ta’na mau hara. Ua parau mai oia ia tatou e:

« Ua hiaai ihora tau aau, topa turi ihora vau i mua i te aro o Tei Hamani ia‘u ra, e ua pii hua’tura vau ia’na ma te pure u‘ana, i te aniraa’tu i te maitai no ta‘u ihora varua; e te pii noa’tu ra vau ia’na e hope a‘e ra te ao, oia ïa e ahiahi ihora, te haapuai noa a‘e ra vau i to‘u reo i ni‘a ra, e tae roa’tu ra i te mau ra‘i ra.

« Ua tae maira te hoê reo ia‘u ra, i te na-ô-raa mai e, E Enosa, ua faaorehia ta oe mau hara, e e haamaitaihia oe » (Enosa 1:4–5).

Ua haapapû mai te Fatu ia Enosa e, no to’na faaroo i te Mesia i faaorehia ai ta’na mau hara. Ia faaroo a‘e ra Enosa i taua mau parau ra, ore atu ra to’na mana‘o tapitapi no’na iho. Ua ite oia e, ua here te Fatu ia’na e e haamaitai mai Oia ia’na. Ua hamata a‘e ra oia i te tapitapi te mana‘o no ni‘a i to’na mau hoa e mau fetii, te ati Nephi. Ua ninii atu ra oia i to’na aau taatoa i te Atua no ratou Ua pahono mai te Fatu ma te parau mai e, e haamaitaihia ratou ia au i to ratou faaroo i te haapa‘oraa i te mau faaueraa tei horo‘ahia ia ratou ra. Ua tupu i te rahi te here o Enosa, e ua rahi faahou atu â i muri a‘e i teie mau parau nei, e ua pure atu ra ma te u‘ana rahi no to’na ra mau taea‘e te mau ati Lamana, tei riro ei mau enemi no te mau Ati Nephi. Ua ite mai te Fatu i to’na mau hinaaro, e ua ora oia i te toe‘a o to’na oraraa ma te tamata i te faaora i te mau varua o te ati Nephi e te ati Lamana. (A hi‘o Enosa 1:6–26).

No te rahi o te mauruuru o Enosa i te here e te faaoreraa hara ta te Fatu i horo‘a mai ia’na, ua pŭpŭ a‘e ra oia i te toe‘a o to’na oraraa i te tautururaa ia vetahi ê ia farii atoa i taua horo‘a nei. Ua riro mau o Enosa ei taata aroha. E ti‘a atoa ia tatou ia na reira. E na reira tatou no te farii i te hoê vahi parahiraa o tei faaineinehia no tatou i roto i te basileia o te Metua.

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

Nene’i