“Susa Young Gates ug ang Panan-awon bahin sa Katubsanan sa mga Patay,” Kinatibuk-ang Saysay sa mga Pagpadayag (2016)
“Susa Young Gates ug ang Panan-awon bahin sa Katubsanan sa mga Patay,” Kinatibuk-ang Saysay sa mga Pagpadayag
Susa Young Gates ug ang Panan-awon bahin sa Katubsanan sa mga Patay
Sa Biyernes sa gabii, Nobiyembre 5, 1918, si Susa Young Gates ug ang iyang bana, si Jacob, mihunong sa panimalay sa pipila ka suod nga higala aron kuhaon ang usa ka kahon sa mga mansanas. Ang panimalay mao ang Beehive House, sa eskina sa State Street ug sa Habagatan nga Templo sa Siyudad sa Salt Lake, ug kadto nga mga higala mao sila Joseph F. Smith, Presidente sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, ug ang iyang asawa nga si Julina Smith. Si Susa ug Joseph nagkaila na sukad sa bata pa si Susa, niadtong mga 1860, sa dihang kanunay siya nga tigbisita sa panimalay sa iyang amahan, si Brigham Young. Ang mga Gates ug ang mga Smith nagdungan sa pagserbisyo isip mga misyonaryo didto sa Hawaii niadtong mga 1880 ug nagpabiling suod nga mga higala sukad niadto. Si Susa ug si Joseph nakamugna og talagsaong panaghigalaay. Siya mitawag niya og “Akong Minahal ug Gitahod nga Higala ug Igsoong Lalaki”; siya mitawag niya “minahal nga Igsoong Babaye” ug mipahayag “sa tinuoray nga inigsoong paghigugma” alang niya. Unsay nahitabo atol sa iyang pagbisita nianang gabhiona nahimong labing mahinungdanong pagpahayag niana nga panaghigalaay ug lig-ong pamatuod sa walay puas nga mga paningkamot ni Susa sa unsay iyang gitawag og “buhat sa pagtubos sa mga patay.”
“Usa ka mas Mahinungdanon nga Buhat”
Si Susa Young Gates usa sa labing prominente sa mga babaye nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa iyang panahon. Usa ka babaye nga dili mabuntog ang enerhiya ug determinasyon, nagtrabaho siya sulod sa mga dekada isip tagsulat, editor, magtutudlo, ug lider sa Young Ladies’ Mutual Improvement Association (YLMIA), sa Relief Society, ug sa lainlaing nasyonal nga mga organisasyon sa kababayen-an. Apan niadtong 1918 ang iyang tinubdan sa kadasig mao ang genealogy ug buhat sa templo, usa ka aspeto diin nahimo siya nga nag-una nga tigpasiugda nga Santos sa Ulahing mga Adlaw sulod sa sobra sa usa ka dekada.
Si Susa mibati og sagradong kalambigitan sa personal nga misyon niini nga buhat. Pagka-1902, mipauli gikan sa miting sa International Council of Women sa Europe, si Susa grabe nga nasakit. Didto sa London nangayo siya og panalangin sa pagkapari gikan ni Elder Francis M. Lyman, nianang higayona nagserbisyo isip presidente sa European Mission, ug niana nga panalangin siya misulti kaniya, “Mabuhi ka aron sa pagpahigayon sa buhat sa templo, ug maghimo ka og usa ka mahinungdanon nga buhat kaysa imong nahimo kaniadto.” Kini nga sugo nahimong iyang tinubdan sa kadasig sa iyang kinabuhi. “Nainteresado ko sa buhat sa Templo kaniadto,” miingon siya, “apan karon gibati nako nga kinahanglang mobuhat pa ko og butang nga mas mahinungdanon, butang nga makatabang sa tanang miyembro sa Simbahan.”
Si Susa mas daghan pa og mahimo kaysa iyang padayon nga pagbuhat alang sa katuyoan sa kasaysayan sa pamilya ug buhat sa templo. Nagsulat siya og dili maihap nga mga artikulo sa mantalaan ug magasin, nagtudlo og klase human sa usa ka klase, ug mibiyahe aron mohatag og mensahe ngadto sa daghang mga stake ug mga ward. Mibisita siya sa librarya sa genealogy sa silangang bahin sa Estados Unidos ug sa England ug nakigtambayayong sa mga genealogist gikan sa daghang uban nga mga nasod, nagtinguha og mas dakong kahibalo ug kahanas. Nagserbisyo siya sa kinatibuk-ang hunta sa Relief Society, diin nagmalamposon siya sa paghatag og mga leksiyon bahin sa genealogy (kadaghanan niini sinulat usab niya) nga gihiusa ngadto sa kurikulom. Gimantala niya ang 600 ka pahina nga libro sa pakisayran bahin sa mga apelyido ug kanunay nga mitampo ngadto sa bag-ong magasin nga may kalabotan sa pagsiksik sa genealogy. Pinaagi niining tanan nga paningkamot, siya adunay panahon gihapon sa pagserbisyo sulod sa mga dekada isip ordinance worker sa templo. Ang buhat ni Susa mahinungdanon alang sa pag-establisar sa kasaysayan sa pamilya nga maoy gitutokan sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.
Niini nga mga paningkamot nakigtambayayong siya ni Elder Joseph Fielding Smith—kaabag nga magsusulat sa kasaysayan sa Simbahan, anak sa Presidente sa Simbahan, ug, human sa 1910, usa ka sakop sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles. Si Elder Smith nagserbisyo usab isip secretary sa Utah Genealogical Society, ang opisyal nga organisasyon sa Simbahan alang sa genealogy. Si Susa naghisgot ni Elder Smith isip “ang Apostol sa mga espiritu nga anaa sa bilanggoan” ug isip “batid nga mamumulong” bahin sa genealogy ug buhat sa templo. Si Susa ug si Elder Smith dungan nga namulong sa mga miting bahin sa genealogy—mihatag siya og praktikal nga instruksiyon kon unsaon ang paghimo sa genealogy, ug siya ang mipahimutang sa mga basehanan nga mga doktrina. Salamat sa ilang mga paningkamot ug niadtong pipila ka kaubanan nga adunay susama nga hunahuna, liboan ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nakadawat og pagbansay ug pag-awhag sa pagpahigayon sa kasaysayan sa pamilya ug buhat sa templo.
Bisan pa niini nga mga kalamposan, si Susa mibati kanunay nga nakigbisog nga matuman ang imposible nga buhat. Nagtuo siya nga daghan kaayo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang nagpakita “nga dili kaayo interesado” sa genealogy ug sa buhat sa templo. “Bisan gani ang mga anghel sa langit dili makadasig sa pipila niining kababayen-an nga hilig og kalingawan ug niining malamposong negosyante nga kalalakin-an sa paggahin og gamay sa ilang panahon alang sa buhat sa templo,” si Susa misulat ngadto sa usa ka higala.
Sa dihang mibisita siya ni Presidente Smith nianang gabhiona sa Nobiyembre 1918, si Susa bag-ohay lang napahinumdoman sa nagkagrabe nga kakulang sa kadasig alang sa buhat sa kasaysayan. Ang mga sakop sa kinatibuk-ang hunta sa Relief Society hapit mobotar nga ihunong na lang ang mga leksiyon bahin sa genealogy. “Kinahanglan ko nga modapig sa buhat sa genealogy batok sa tanan,” siya misulat. Naglisod siya nga molampos sa pagpabilin niini isip kabahin sa kurikulom. Sa Oktubre 1918 nga komperensiya sa Relief Society, ang mga lider sa stake mibalita nga ang mga leksiyon sa genealogy lisod kaayo. Misugyot sila nga ang mga leksiyon himoong “sayon” ug “hatagan og gibug-aton ang espirituwal imbes ang edukasyon nga habig niini nga pagtuon.” Si Susa mipaneguro nila nga ang bag-ohay nga gimantala nga Surname Book and Racial History makatabang nga mas maakses ang kurikulom. Apan dugay na siya nga miinsister nga ang espirituwal ug praktikal nga mga bahin sa genealogy manag-uban. “Ang tanang gitinguha nga inspirasyon sa kalibotan dili makaluwas sa atong mga patay,” miingon siya. “Kinahanglan usab nga kita adunay impormasyon aron matuman kanang halangdon nga buhat.” Gipadayon niya ang iyang buhat, mihimo sa matag paningkamot aron mahatag ang impormasyon ug inspirasyon ngadto sa iyang isigka-Santos.
“Ang mga Panon sa mga Patay”
Niadtong Nobiyembre 1918 si Presidente Smith nasakit—tigulang na, mahuyang, ug nagkaluya og maayo. Gigahin niya ang kadaghanan sa iyang panahon diha sa panimalay, dili makahimo sa dinalian nga mga buluhaton nga iyang naandan sa iyang kinabuhi. Ang iyang mga sakit tungod sa katigulangon migrabe tungod sa hilabihan nga kaguol. Sa Enero ang iyang pinalangga nga kinamagulangang anak, nga si Elder Hyrum Mack Smith, namatay sa kalit tungod sa pagbuto sa apendiks. “Ang akong kalag naguhay-guhay, ang akong kasingkasing nabuak! O Dios, tabangi ako!” Si Presidente Smith mituaw nianang higayona. Apan ang kasakit padayon nga miabot. Sa Pebrero usa ka batan-on nga umagad nga lalaki namatay human sa aksidente nga pagkatagak. Ug sa Septiyembre, ang asawa ni Hyrum, nga si Ida, namatay pipila lang ka adlaw human manganak, nagbilin og lima ka nailo nga mga anak. Nianang higayona, ang Dakong Gubat (Unang Gubat sa Kalibotan) hapit na matapos, nga miresulta sa dili matukib nga kamatay ug kalaglagan, ug tibuok kalibotan nga pandemya sa trangkaso nga mipatay og minilyon ka biktima. Alang ni Presidente Smith, usa kadto ka panahon sa hilabihan nga personal nga kasakit taliwala sa pag-antos sa tibuok kalibotan.
Ang mga resulta niini nga mga katalagman makita sa Oktubre nga kinatibuk-ang komperensiya. Ang nanambong diyotay ra kaayo, “tungod kay daghan sa mga kalalakin-an nga naghupot sa Pagkapari tua sa gubat.” Ang nagkagrabe nga epidemya sa trangkaso maoy hinungdan usab nga ang mga tawo magpabilin sa balay. Nakigbisog sa iyang nagkaluya nga kusog, si Presidente Smith surprisa nga nagpakita ug nagdumala sa upat ka oras nga sesyon sa komperensiya. “Nagsagubang ko og grabe nga sakit sulod sa lima ka bulan,” matod niya sa iyang pangbukas nga mensahe. “Bisan og luya ang panglawas,” siya miangkon, “ang akong hunahuna klaro pa kalabot sa akong katungdanan.” Dayon si Presidente Smith mihatag og mensahe nga naglisod gihapon sa pagpahayag sa mga pulong. “Dili ako mangahas sa pagsulay og sulti sa daghang mga butang nga ania sa akong hunahuna niining buntaga,” miingon siya, “ug akong ihulat sa umaabot nga panahon, kon tugotan sa Ginoo, ang akong pagsulay sa pagsulti kaninyo sa pipila ka butang nga ania sa akong hunahuna, ug gibati sa akong kasingkasing.” Mipadayon siya: “Wala ako mag-inusara niining lima ka bulan. Nagpuyo ako diha sa diwa sa pag-ampo, sa pagpangamuyo, pinaagi sa pagtuo ug sa determinasyon, ug nakabaton ako og padayon nga komunikasyon sa Espiritu sa Ginoo.”
Ang mensahe ni Presidente Smith sa walay pagduhaduha may kalambigitan sa mga panghitabo sa miaging adlaw, Oktubre 3, 1918, sa dihang nakasinati siya og talagsaong panan-awon sa pagbisita sa Manluluwas ngadto sa kalibotan sa mga espiritu (karon nahisulat diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 138). Niini nga panan-awon, si Presidente Smith nakakita “sa mga panon sa mga patay” nga naghulat sa pag-abot sa Manluluwas. Natingala kon sa unsang paagi nga si Kristo nakatuman sa Iyang pangalagad tali sa mga patay “sulod sa mubo nga panahon taliwala sa paglansang ug sa iyang pagkabanhaw,” nakita ni Presidente Smith nga Siya “mihan-ay sa iyang pundok ug mitudlo ug mga sinugo ” gikan sa taliwala sa matarong nga mga espiritu ug “migahin sa iyang panahon sulod sa makadiyot niya nga pagpuyo sa kalibotan sa mga espiritu, nagtudlo ug nag-andam sa mga matinud-anon nga mga espiritu sa mga propeta kinsa nakapamatuod kaniya diha sa unod” aron dad-on ang mensahe sa katubsanan sa mga espiritu niadtong wala makadungog ug wala makadawat sa ebanghelyo sa ilang mortal nga mga kinabuhi.
Ang tinguha ni Presidente Smith nga i-personal sa pagsulti kini nga mga butang ngadto sa mga Santos wala matuman. Napulo ka adlaw human sa kinatibuk-ang komperensiya , iyang gidiktar ang panan-awon ngadto sa iyang anak nga si Joseph Fielding Smith. Duha ka semana ang milabay, pagka-Oktubre 31, si Joseph Fielding Smith mibasa sa mga pulong ngadto sa Unang Kapangulohan ug sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles sa ilang naandan nga miting sa konseho sulod sa templo. Kini “hingpit nga giaprobahan sa tanang kaigsoonan,” siya misulat, ug mihimo sila og mga plano sa pagmantala niini sa Disyembre nga isyu sa Improvement Era. Usa ka semana human nianang importante nga miting, si Susa ug si Jacob Gates mibisita sa panimalay sa Smith.
“Hilabihan nga Makalipay ug Makahupay”
Samtang ang mga Gates mibisita sa mga sakop sa pamilya Smith, si Presidente Smith mihangyo ni Susa nga mosulod sa iyang lawak. “Ako mihupay niya kutob sa akong mahimo sa iyang grabe nga sakit,” si Susa misulat. Giingnan niya si Susa, “Naghimo ka og mahinungdanon nga buhat, mas mahinungdanon pa kaysa imong nasayran.” Human sa pipila ka minutos miapil si Jacob ug si Julina ug ang uban pa nila ni Presidente Smith ug Susa (mga sakop ra sa pamilya Smith), ug si Presidente Smith mihatag og papel ni Susa aron basahon. Usa kadto ka sinulat nga asoy bahin sa iyang panan-awon. “Pagkabulahan, O pagkabulahan nako nga adunay kahigayonan!” Si Susa misulat sa iyang journal nianang gabhiona. “Nga tugotan nga maoy mobasa sa pagpadayag sa wala pa kini ipakita sa publiko, nga masayod nga ang kalangitan abli gihapon.”
Ang paghulagway ni Susa bahin sa panan-awon naghatag og gibug-aton sa mga aspeto nga iyang nakita nga labing makapaagni: “Diha niini gisulti niya ang mahitungod sa iyang panglantaw sa Kahangtoran; ang Manluluwas sa dihang mibisita Siya sa mga espiritu nga anaa sa bilanggoan—kon sa unsang paagi nga ang iyang mga sulugoon nangalagad nila; iyang nakita ang Propeta ug ang tanan niyang kauban nga mga Kaigsoonan nga nagtrabaho diha sa Bilanggoang mga Balay; ang Inahan nga si Eva & ang iyang halangdon nga mga anak nga babaye nga miapil sa samang balaan nga katuyoan!” Dugay na nga tigpasiugda sa mga katuyoan sa kababayen-an, si Susa nalipay sa piho nga paghisgot sa kababayen-an diha sa kasulatan, nalipay “nga gihinumdoman si Eva ug ang iyang mga anak nga babaye.” Ug nalipay siya sa pamatuod sa pagpadayag bahin sa buhat alang sa mga patay. “Labaw sa tanan,” siya misulat, “nga kini gihatag sa higayon sa dihang ang atong buhat sa Templo ug ang mga worker & ang atong genealogy nagkinahanglan og dakong pagdasig. Ako walay pulong nga makapahayag sa akong kalipay ug pasalamat.” “Hunahunaa ang mahimo nga kadasig niini nga pagpadayag ngadto sa buhat sa templo sa tibuok Simbahan!” siya misulat sa kaulahian ngadto sa usa ka higala.
Duha ka semana ang milabay, pagka-Nobiyembre 19, 1918, si Presidente Joseph F. Smith namatay. Ang pagpahibalo ug ang pagmantala sa iyang panan-awon makita kauban sa daghang pasidungog nga gimantala panahon sa iyang kamatayon. Diha sa Relief Society Magazine, ang editor nga si Susa Young Gates mimantala og taas nga pasidungog ngadto ni Presidente Smith ug sa iyang mga asawa, kauban sa mga pagpahayag og pasalamat gikan sa lainlaing nangulo nga kababayen-an sa Simbahan. Dayon iyang gilakip ang tibuok nga sinulat sa “Panan-awon sa Katubsanan sa mga Patay,” ingon nga kini gitawag, apan wala mopahibalo sa iyang personal nga kasinatian uban niini. Dinhi iyang gipasabot og maayo diha sa iyang pribado nga mga komentaryo ang mahitungod sa paghisgot kang Eva ug sa iyang mga anak nga babaye diha sa sinulat: “Talagsaon kini—nga hisgotan ang pagtrabaho sa kababayen-an sa Sunod nga Kinabuhi.” Si Susa mibati nga “ang direkta nga pagtan-aw sa [kababayen-an] inubanan sa karaan ug bag-ong mga propeta ug mga elder nagmatuod sa halangdon nga sumbanan sa kaangayan tali sa mga sekso nga sa kanunay mao ang gipakita dinhi sa Simbahan.”
Siya mipadayon: “Ang labing mahinungdanong mensahe sa Panan-awon ngadto niini nga katawhan mao ang panawagan alang nila nga mahigmata sa dinalian nga panginahanglan sa pagpangita sa ilang mga patay.” Bisan pa man sa mga kapakyasan ug mga hagit sa ilang paningkamot, ang panan-awon ni Presidente Smith “hilabihan ka makalipay ug makahupay” ngadto kaniya. Pito ka dekada sa wala pa kadto, si Joseph Smith misulat sa mga Santos bahin sa sama nga hilisgotan, “Kita dili ba mopadayon sa hilabihan ka mahinungdanon nga katuyoan?” Karon si Susa Young Gates, uban sa nabag-o nga panan-awon ug pasalig, padayon nga nanawagan: “Hinaot nga ang katawhan, ug ilabi na ang atong mga igsoong babaye, maningkamot og maayo sa paglihok kutob sa mahimo agi og tubag niining langitnong pagpakita!”