“Ang Panan-awon”

Matthew McBride

Panimalay ni John Johnson sa Hiram, Ohio

Samtang nagbiyahe pasilangan sa usa ka misyon atol sa sayong bahin sa tingpamulak sa 1832, si Samuel H. Smith ug Orson Hyde mihunong aron manihapon diha sa panimalay sa bag-ong kinabig nga si Lincoln Haskins. Si Haskins, kinsa nagpuyo sa layong kasadpan nga mga dapit sa New York, bag-o lang mibalik gikan sa usa ka biyahe ngadto sa Ohio, diin nahimamat niya si Joseph Smith. Ang katukma sa ulahing bahin sa Pebrero nga pagbisita ni Haskins ngadto sa Kirtland ug Hiram gituyo sa Dios: Pipila lang ka adlaw ang milabay, ang Propeta ug si Sidney Rigdon nakasinati og mahinungdanon kaayo nga panan-awon.

“Mahinungdanon ug Kahibulongan nga mga Butang”

Si Haskins lagmit nakadungog mahitungod niini nga panan-awon gikan kang Joseph o sa usa sa pipila ka ubang mga lalaki nga didto dihang nahitabo kini niadtong Pebrero 16 sa panimalay ni John Johnson didto sa Hiram. Sila si Joseph Smith ug Sidney Rigdon didto nagtrabaho sa usa ka rebisyon sa Bag-ong Tugon. Ang nahaunang mga pagpadayag mihimo niining “tataw nga daghang importante nga mga punto, nga naghisgot sa Kaluwasan sa tawo, gitangtang gikan sa Biblia.” Sumala sa kasaysayan ni Joseph, ang duha ka lalaki namalandong sa kamahinungdanon sa usa ka tudling bahin sa Pagkabanhaw nga makita sa Juan 5:29 sa dihang “ang Ginoo mihikap sa mga mata sa among salabotan” ug nasaksihan nila ang panan-awon.

“Walay tingog ni lihok ang gihimo ni bisan kinsa gawas ni Joseph ug Sidney,” nahinumdom si Philo Dibble, usa niadtong anaa. “Nakita nako ang himaya ug nabati ang gahom, apan wala makakita sa panan-awon.” Si Dibble ug ang ingon og may gidaghanon nga 12 pa ka ubang tawo naminaw samtang si Joseph Smith ug si Sidney Rigdon mihulagway og kusog sa unsay ilang nakita.

“Ang Panan-awon,” ingon nga kini nailhan, naglangkob og detalyado nga paghulagway sa unsay naghulat sa katawhan human sa kamatayon. Naglatid kini sa nagkadaiyang mga ang-ang sa himaya isip mga panulundon alang sa dakong mayoriya sa mga anak sa Dios; nagpadayag nga ang pagtugyan ngadto sa mahangtorong silot mao ang mahimong kapalaran sa pipila lamang gayod; ug mipasabot nga ang matarong makadawat sa kahingpitan sa Amahan: “Busa ingon nga kini nahisulat mga Dios sila gani ang mga anak sa Dios busa, ang tanan nga mga butang ila.”

Gipakigbahin ni Haskins ang iyang kalipay niining halapad nga panan-awon ngadto sa iyang mga bisita atol sa ilang pagbisita sa iyang panimalay. “Gisultihan mi niya nga nakita niya si Joseph ug si Sidney ug nga sila adunay panan-awon ug nga sila nakakita og mahinungdanon ug kahibulongan nga mga butang,” misulat si Samuel Smith diha sa iyang journal.

Pipila ka adlaw human sa ilang pagbisita ni Haskins, ang mga misyonaryo “adunay pribiliheyo sa pagbasa” sa usa ka sinulat nga asoy sa “ang Panan-awon” sa dihang ilang nahimamat si Seth ug Joel Johnson, duha ka miyembro sa Simbahan nga nagdala uban kanila og bililhon nga sinulat sa kamot nga kopya nga ilang gihimo samtang didto sila sa Kirtland. Kini nga mga pagbinayloay nagpakita sa kahinam nga gitratar sa pipila ka nag-unang mga kinabig sa “ang Panan-awon.” Apan dili tanan nakigbahin sa ilang kahinam.

Ang Pagkaluwas sa Tanan [Universalism]

Ang panan-awon mahitungod sa pagkahuman sa kinabuhi midetalye sa “ang Panan-awon” nga lahi kaayo sa mga gituohan sa kadaghanang Kristiyano niadtong panahona. Mayoriya ang mituo sa teyolohiya sa usa ka estrikto nga langit ug impyerno sa umaabot nga kalibotan: kadtong magmasulundon sa ebanghelyo ni Jesukristo maluwas, apan ang daotan itugyan ngadto sa walay kataposang pagsilot. Apan, adunay nagkadaghan nga gidaghanon sa mga tawo kinsa mibati nga kini nga panan-aw dili uyon sa ubang mga pagtulun-an sa biblia mahitungod sa kaluoy, kaangayan, ug gahom sa Dios sa pagluwas.

Sama pananglit, usa ka batan-on nga Congregationalist nga ginganlan og Caleb Rich nabalaka sa dihang ang iyang ministro mitudlo nga si Kristo makaangkon lang og pipila ka “tropeyo sa iyang Misyon sa kalibotan, samtang ang iyang kawaay makaangkon og dili maihap nga minilyon.” Nahadlok si Rich nga ang iyang kaugalingon nga espirituhanong “sitwasyon ingon og labaw pang walay kasiguroan kaysa usa ka tiket sa lotto.” Sa kataposan gisalikway niya ang doktrina sa iyang ministro ug mihangop sa unsay nailhan nga Universalism [Ang Tanan Maluwas]. Sa yanong pagkasulti, ang mga Universalists [Mga tawo nga nagtuo nga ang Tanan Maluwas] nagtuo nga ang Dios dili mosilot sa mga makasasala hangtod sa kahangtoran kay ang tanan sa kataposan maluwas ra sa gingharian sa Dios. Ang amahan ni Joseph Smith ug ang iyang lolo nga si Asael Smith adunay Universalist nga mga panglantaw.

Kadaghanan sa mga Kristiyano mibati nga ang Universalism sobra ra gayod kaayo, nga ang pagtulun-an niini nga kaluwasan alang sa tanan mitangtang sa tanang kadasig sa paghupot sa mga sugo sa Dios ug mosangpot ngadto sa usa ka imoral, mahilayon nga kinabuhi. Daghang nag-una nga mga kinabig sa Simbahan miuyon ug tingali mibati nga napamatud-an sa ilang panglantaw pinaagi sa piho nga mga tudling sa Basahon ni Mormon. Apan, ang panan-awon ni Joseph Smith mahitungod sa kinabuhi human dinhi nakita sa pipila niini nga mga kinabig nga nagdapig sa Universalist nga mga pagtulun-an. Sa ingon niana, samtang ang mga tawo sama ni Lincoln Haskins ug Joel ug Seth Johnson nagsugod sa pagpahibalo sa “ang Panan-awon” ngadto sa nagkatibulaag nga mga branch sa Simbahan, nakamugna kini og dakong kahinam.

Daghang Nangawala tungod Niini

Pipila ka tig-obserbar sa gawas mibiaybiay sa bag-ong gipadayag nga doktrina. Usa ka Kristiyano nga mantalaan mitubag ngadto sa “ang Panan-awon” pinaagi sa kantalitang pagpangangkon nga si Joseph Smith nagtinguha sa “pagpakaulaw sa Universalism pinaagi sa pagpahayag … sa kaluwasan sa tanang tawo.” Apan mas nakapabalaka sa Propeta mao ang mga reaksiyon sa pipila ka miyembro sa Simbahan.

“Dako kadto nga pagsulay sa kadaghanan,” mihinumdom si Brigham Young. “Ang uban mibiya sa kamatuoran tungod kay ang Dios … adunay dapit sa kaluwasan, sa tukmang panahon, alang sa tanan.” Si Young mismo naglisod sa pagdawat sa ideya: “Ingon niana ang akong mga tradisyon nga, sa dihang ang Panan-awon unang miabot kanako, direkta kining nahisupak ug sukwahi sa akong kanhi edukasyon. Miingon ko, Hulat lang og kadiyot. Wala ko kini isalikway; apan wala ko makasabot niini.” Ang iyang igsoon nga si Joseph Young mitug-an usab, “Dili ako makatuo niini sa sinugdanan. Nganong luwason sa Ginoo ang tanan.”

Tingali sa dihadiha nga reaksiyon ngadto sa unsay ingon nga mga timailhan sa Universalism, pipila sa nag-unang mga miyembro mibaliwala sa dili tataw nga katahom sa “ang Panan-awon.” Naglikay sa mga labihan ka tradsiyonal nga panan-aw sa Universalism bahin sa langit ug impyerno, kini nagsugyot nga ang mga pag-antos sa mga dili masulundon sa pagkatinuod matapos sa kataposan apan nga ang Ginoo adunay dili mahanduraw nga saad usab alang niadtong kinsa “maisog sa pagpamatuod ni Jesus.”

Kadaghanan niadtong nangawala tungod sa panan-awon nagkinahanglan lang og pipila ka higayon sa pagpamalandong niini o sa mapailobong pagpasabot sa usa ka misyonaryo o espirituhanon nga lider. Si Joseph Young mihinumdom, “Human nga ako nag-ampo bahin niini ug si Joseph mipasabot niini wala akoy nakita apan kini maayo gayod nga panabot nga nag-uban sa gahom sa Dios.” Si Brigham Young nagkinahanglan nga “maghunahuna ug mag-ampo, magbasa ug maghunahuna, hangtod nga [iyang] nasayran ug hingpit nga nasabtan kini sa [iyang kaugalingon].”

Niadtong Mayo o Hunyo 1832, ang misyonaryo nga si John Murdock nakasugat og pagsupak sa mga ideya sa “ang Panan-awon” samtang didto sa Orange, Ohio (duol sa Cleveland): “Ang kaigsoonan bag-o lang nakadawat sa Pagpadayag nga gitawag og ang panan-awon & naglisod sa pagsabot niini.” Si Murdock milihok sa tahas sa espirituhanon nga tigtudlo: “Gitawag nako sila sa pagpundok & mikompirmar kanila sa kamatuoran.”

Wala madugay, si Murdock ug kauban nga misyonaryo nga si Orson Pratt nakasugat ni Brother Landon didto sa Geneseo, New York, kinsa “miingon nga ang panan-awon gikan sa Yawa.” Si Landon miimpluwensiya sa iyang branch sa pagsalikway usab sa bag-o nga pagpadayag. Ang mga misyonaryo migahin og pipila ka adlaw kauban sa branch. “Si Brother Orson nangulo sa pagpasabot sa panan-awon & sa ubang mga pagpadayag gisundan sa akong kaugalingon & ni Brother Lyman,” misulat si Murdock. Si Landon sa wala madugay “miila nga tinuod ang among gitudlo.”

Si Joseph Smith mipadala og sulat sa branch sa Geneseo nga nagpahimangno kanila sa pagbaton og hugot nga pagtuo sa pagpadayag. Siya mipasidaan, “Diin adunay mga panagbingkil, ug kawalay pagtuo sa sagrado nga mga butang nga gipahibalo ngadto sa mga santos pinaagi sa pagpadayag, kana nga panagsungi, pagkatig-a, mga kasina, ug dili maihap nga mga kadaotan dili kalikayan nga motumaw.”

“Pagpabilin nga Hilom”

Ang propeta nakakat-on gikan niini nga kasinatian kon unsa ka huyang ang mga pagpamatuod sa daghang bag-o nga mga kinabig ug mitambag sa mga misyonaryo sa paggamit og gatas sa dili pa ang gahi nga pagkaon nga pamaagi sa pagtudlo sa mga baroganan sa ebanghelyo (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 3:2). Sa wala pa ang pagbiya sa Napulog Duha ka Apostoles ngadto sa England, si Joseph Smith miawhag kanila nga “magpabilin nga hilom kabahin sa panagpundok, sa panan-awon, ug sa Basahon sa Doktrina ug mga Pakigsaad hangtod moabot ang panahon nga ang buhat hingpit na nga maestablisar.” Apan, kini namatud-an nga lisod alang sa ubang miyembro sa pagpugong sa ilang kahinam alang sa bag-o nga pagpadayag.

Si Heber C. Kimball, nga nagsubli sa tambag ni Joseph Smith, miawhag sa iyang isig ka mga misyonaryo nga ipadayon ang pagtudlo sa pasiuna nga mga baroganan sa ebanghelyo. Nakatabang si Kimball sa pagkabig og usa ka ministro, nga si Timothy Matthews, didto sa Bedford, England, ug mitakda og iskedyul alang sa iyang bunyag. Apan laing elder, si John Goodson, “sukwahi sa tambag ug positibo nga mga instruksiyon [ni Kimball], ug sa walay pagpahibalo ni bisan kinsa, mibasa ngadto ni Mr. Matthews, sa panan-awon … nga nakaingon nga siya nawala.” Napakyas si Matthews sa pagtuman sa gitakda kaniya nga iskdeyul ug wala gayod mopasakop sa Simbahan.

“Kini Nagagikan sa Dios”

Samtang ang pipila ka nag-una nga mga miyembro sa Simbahan nanglimbasog sa pagdawat sa “ang Panan-awon,” daghan ang hingpit nga midawat niini. Si William W. Phelps, tig-imprinta sa Simbahan didto sa Missouri, mimantala niini sa gipanag-iya sa Simbahan nga peryodiko nga The Evening and the Morning Star niadtong Hulyo 1832, mitawag niini nga “ang labing nindot nga balita nga namantala sukad ngadto sa tawo.”

Si Wilford Woodruff, kinsa mipasakop sa Simbahan niadtong 1833, mihinumdom, “Sa dihang nabasa nako ang panan-awon … milamdag kini sa akong hunahuna ug mihatag kanako og dakong kalipay. Kini nagpakita kanako nga ang Dios kinsa mipadayag niana nga baroganan ngadto sa tawo usa ka maalamon, makiangayon, ug tinuod—adunay labing maayong mga hiyas, ug maayong panabot, ug kahibalo. Gibati nako nga Siya makanunayon sa gugma, kaluoy, hustisya, ug paghukom; ug gibati nako nga higugmaon ko ang Ginoo og labaw pa kay sa sukad sa akong kinabuhi.”

Tingali pipila niadtong kinsa mihangop sa “ang Panan-awon” naimpluwensiyahan na daan sa kanhi nilang mga tinuohan. Ang pipila, sama sa amahan ni Joseph Smith, tingali adunay Universalist nga mga panan-aw. Apan samtang kining bag-o nga panan-awon nakigbahin og pipila ka pagkasusama sa hunahuna ug mga sinulat sa mga Universalist, kini mibiya gikan sa ug mipalapad niini nga mga ideya sa bag-o ug dinasig nga mga paagi. Ang kasaysayan ni Joseph Smith mitapos, “Walay mas makapahimuot sa usa ka Santos … kaysa kahayag nga kalit nga mipakita ngadto sa kalibotan, pinaagi sa nahaunang gihisgotan nga panan-awon. … Ang kahalangdon sa mga ideya; ang kalunsay sa pinulongan; ang kalapdon sa paglihok; ang nagpadayon nga gidugayon alang sa pagtapos, aron nga ang mga manununod sa kaluwasan, mahimong mokumpisal sa Ginoo ug moluhod; Ang mga ganti alang sa kamatinud-anon & ang mga silot alang sa mga sala, labaw gayod kaayo kay sa masabtan sa mga tawo, nga ang matag matinuoron nga tawo mapugos sa pagtuaw; Kini naggikan sa Dios.”