Kasaysayan sa Simbahan
Ang Kasinatian sa Tulo ka Saksi


“Ang Kasinatian sa Tulo ka Saksi,” Kinatibuk-ang Saysay sa mga Pagpadayag (2016)

“Ang Kasinatian sa Tulo ka Saksi,” Kinatibuk-ang Saysay sa mga Pagpadayag

Ang Kasinatian sa Tulo ka Saksi

D&P 17

Sobra sa lima ka dekada human mamantala ang Basahon ni Mormon, si David Whitmer nahinumdom sa unsang paagi nga iyang unang nadungog ang Basahon ni Mormon: “Mibiyahe ko tungod sa negosyo ngadto sa Palmyra, N. Y. [niadtong 1828], ug samtang didto nahimamat nako ang usa ka tawo nga ginganlan og Oliver Cowdery. Daghang tawo sa kasilinganan nag-istorya mahitungod sa pagkakaplag ni Joseph Smith, jr. sa bulawan nga mga palid, usa ka batan-ong lalaki niana nga kasilinganan. Si Cowdery ug ako, ingon man ang uban, naghisgot mahitungod niini.” Ang eksakto nga mga detalye kon sa unsa nga paagi ang panagkita sa 23 anyos nga si Whitmer ug ang 22 anyos nga si Cowdery wala mahibaloi, apan ang duha ka lalaki dali rang nagkaamigo.

“Si Cowdery miingon nga siya nakaila sa pamilyang Smith,” mipadayon si Whitmer, “ug siya nagtuo nga adunay kamatuoran sa istorya sa mga palid, ug nga tuyo niya moimbestigar niini.” Si Whitmer, kinsa mipasabot nga siya mihimo og labaw kaysa usa ka biyahe ngadto sa Palmyra, mipahigayon sa iyang kaugalingon nga imbestigasyon ug “nakig-istorya sa pipila ka batan-ong lalaki kinsa miingon nga si Joseph Smith adunay bulawan nga mga palid. … Kining mga tawhana positibo kaayo sa ilang mga pamahayag nga ako nagsugod sa pagtuo nga tingali adunay kaseguroan sa mga istorya nga gipakatap.”

Si David Whitmer, usa ka mag-uuma gikan sa Fayette Township, New York (mga 48 ka kilometro habagatang silangan sa Palmyra), ug si Oliver Cowdery, usa ka lumad sa Vermont nga bag-o lang gidawat sa trabaho ni Hyrum Smith ug sa ubang opisyales sa eskwelahan sa pagtudlo sa dapit sa Manchester, miuyon sa pagpahibalo sa usag usa sa unsay ilang madiskobrehan. Niining higayona, wala pay usa kanila ang nakahimamat ni Joseph Smith, kinsa nagpuyo pa didto sa Harmony, Pennsylvania, uban sa iyang asawa, nga si Emma.

Si Cowdery, kansang mga estudyante naglakip sa mga anak ni Joseph Sr. ug Lucy Mack Smith, sa kataposan miabang og kwarto sa pamilyang Smith. Si Lucy misulat nga si Cowdery “sa wala madugay nagsugod sa pagpangutana ni Mr. Smith bahin sa hilisgotan [sa mga palid]; apan wala magmalamposon nga makaangkon og bisan unsa nga impormasyon sulod sa [usa ka] igo-igong gidugayon sa panahon: sa kataposan naangkon niya ang pagsalig sa akong bana nga makaangkon lang og kinatibuk-ang pagpasabot sa mga kamatuoran kabahin sa mga palid.”

Ang panagsultihanay uban Joseph Sr. adunay gamahan nga epekto diha ni Cowdery. “Ang hilisgotan … ingon og nakaapekto nako sa akong kahiladman,” giingnan niya ang mga Smith. “Giapil nako ni sa pag-ampo, ug ako kusganong nagtuo nga kini kabubut-on sa Ginoo nga ako kinahanglan nga moadto [sa Harmony aron sa pagtabang ni Joseph sa paghubad].”

Si Cowdery mipahibalo usab niini nga mga balita, klaro diha sa usa ka sulat, ngadto ni Whitmer. “Si Cowdery misulti nako nga siya moadto sa Harmony, Pa. … ug makigkita kaniya [Joseph Smith] mahitungod niini,” sulat ni Whitmer. “Miadto siya, ug mihapit siya sa balay sa akong amahan ug misulti nako nga kon makahibalo na siya og bisan unsa kamatuoran man o dili kamatuoran pahibaloon ko niya.”

Si Joseph Smith ug Oliver Cowdery nagsugod sa ilang proyekto sa paghubad niadtong Abril 7, 1829, ug nagtrabaho pag-ayo sa misunod nga wala ka semana. Atol nianang panahona, si Cowdery misulat og tulo ka sulat ngadto ni Whitmer naghisgot sa proseso sa paghubad ug mitanyag og piho nga impormasyon sa sulod sa Basahon ni Mormon. “Sa dihang si Cowdery misulat nako niining mga butanga ug misulti nako nga siya adunay gipadayag nga kahibalo kabahin sa kamatuoran niini, gipakita nako kini nga mga sulat sa akong mga ginikanan, ug sa mga igsoon,” nahinumdom si Whitmer.

Sa kataposan nga sulat, si Joseph Smith ug Oliver Cowdery mihangyo nga si Whitmer moadto sa Harmony ug motabang sa duha ka lalaki nga mobalhin ngadto sa panimalay sa Whitmer. “Ako adunay mga 8 ka ektarya nga darohon,” misulat si Whitmer, “mao nga ako nakahukom nga humanon nako ang pagdaro ug dayon moadto.” Pero, sa dihang nahigmata siya pagkasunod buntag, iyang nakita nga mga duha ug tulo ka ektarya sa iyang yuta ang nadaro na nianang gabhiona. Sa dihang gipangutana kinsa ang nagdaro sa umahan, mitubag si Whitmer, “Wala ko makahibalo, dili ko makasulti ninyo, ang nahibaloan ra nako nga kini gidaro. … Usa kini ka pagpamatuod ngari nako nga kinahanglan nga dili ko maglangay sa pag-adto aron sa pagtabang ni Joseph. Giandam nako ang akong mga kabayo ug karwahe ug … midulong sa Pennsylvania.”

Ang pagbalhin ngadto sa New York nahitabo sa sinugdanan sa Hunyo ug nianang bulana si Joseph ug ang iyang mga tigsulat nakakompleto sa paghubad sa Basahon ni Mormon. Nianang sama nga panahon, ang mga ginikanan ni Joseph ug si Martin Harris, kinsa nakahibalo nga hapit na mahuman ang paghubad, miabot gikan sa Palmyra.

Si Lucy Mack Smith misulat nga si Harris “nagmaya sa hilabihan” sa dihang nakadungog siya sa kalamboan sa paghubad. Bisan og si Harris tingali nakahimamat nila ni Cowdery ug Whitmer sa unang higayon, ang tulo ka lalaki nagkasuod pinaagi sa ilang debosyon sa pagtabang sa pagpagawas sa Basahon ni Mormon.

Nainteresado sila sa piho nga mga tudling gikan sa Basahon ni Mormon. “Sa nagpadayon ang buhat sa pahubad,” ang kasaysayan ni Joseph Smith mipasabot, “kami nakaseguro nga tulo ka espesyal nga saksi ang ihatag sa Ginoo, kinsa iyang tugotan, nga sila makakita sa mga palid diin gikan pagahubaron kini nga buhat (ang Basahon ni Mormon).”

Hapit dihadiha human niini nga pagkadiskobe, si Joseph misulat, “Nahitabo nga si Oliver Cowdery, David Whitmer, ug … Martin Harris … nga gusto nila nga ako mangutana sa Ginoo, aron makahibalo kon sila dili ba makahibalo gikan kaniya nga mao ang mahimo nga tulo ka espesyal nga saksi; ug sa kataposan sila matinguhaon kaayo, ug nagsige sa paghangyo nako, nga sa kadugayan akong gihimo, ug pinaagi sa Urim ug Thummim, naangkon nako gikan sa Ginoo alang kanila ang [usa ka pagpadayag].”

Gitawag sa Pagpamatuod

Ang pagpadayag, karon nailhan nga Doktrina ug mga Pakigsaad 17, mihimo niini nga saad ngadto ni Cowdery, Whitmer, ug Harris: “Kinahanglan nga kamo mosalig sa akong pulong nga kon inyong buhaton uban sa hingpit nga katuyoan sa kasingkasing kamo makakita sa palid ug usab sa panagang sa dughan ang espada ni Laban ang Urim ug Thumim … ug human nga kamo makaangkon og hugot nga pagtuo ug makakita niini sa inyong mga mata kamo mopamatuod niini pinaagi sa gahom sa Dios.”

Paglabay sa pipila ka adlaw, ang panagna natuman sa makapatingala nga paagi. “Sa ulahing bahin kadto sa Hunyo, 1829,” misulat si David Whitmer. “Si Joseph, Oliver Cowdery ug ako nag-uban, ug ang anghel mipakita niini [ang mga palid] ngari kanamo. … Naglingkod [kami] sa usa ka troso sa dihang gitabonan kami sa usa ka kahayag nga mas hayag pa kasysa sa adlaw. Sa taliwala niini nga kahayag, mga pipila ka pye gikan namo, mitunga ang usa ka lamesa diin dihay daghan nga bulawan nga mga palid, ang espada usab ni Laban ug ang mga igtutultol. Nakita nako kini sama sa akong pagkakita kaninyo karon, ug klarong nakadungog sa tingog sa Ginoo nga namahayag nga ang mga rekord sa mga palid sa Basahon ni Mormon gihubad pinaagi sa gasa ug gahom sa Dios.”

Si Joseph Smith ug Martin Harris adunay susama nga kasinatian, ug samtang ang manuskristo giandam alang sa pag-imprimta, si Cowdery, Whitmer, ug Harris mipirma og hiniusang pamahayag nga gilakip sa matag usa sa sobra sa 120 ka milyon ka kopya sa Basahon ni Mormon nga naimprinta sukad. Mabasa kini, sa bahin lamang: “Ug kami magpadayag uban sa mga pulong nga maligdong, nga usa ka anghel sa Dios mikunsad gikan sa langit, ug siya midala ug mipahiluna sa atubangan sa among mga mata, nga kami nakasud-ong ug nakakita sa mga palid, ug sa mga kinulit diha niini; ug kami nasayod nga kini pinaagi sa grasya sa Dios nga Amahan, ug sa atong Ginoong Jesukristo, nga kami nakasud-ong ug nakapamatuod nga kini nga mga butang tinuod.”

  1. Lyndon W. Cook, ed., David Whitmer Interviews: A Restoration Witness (Orem, Utah: Grandin Book, 1991), 60.

  2. Lucy Mack Smith, “Lucy Mack Smith, History, 1845,” 140–41, josephsmithpapers.org.

  3. Cook, David Whitmer Interviews, 61.

  4. Cook, David Whitmer Interviews, 41, 51.

  5. Tan-awa sa Matthew McBride, “The Contributions of Martin Harris: D&C 3, 5, 10, 17, 19,” Sumpay-sumpay nga Kinatibuk-ang Saysay sa mga Pagpadayag, Ene. 3, 2013, history.lds.org. Si Martin Harris adunay taas ug komplikado nga pagkalambigit sa Basahon ni Mormon. Sa dihang ang pagpanggukod gikan sa mga silingan nakapugos ni Joseph ug Emma sa pagbalhin gikan sa panimalay ni Joseph Sr. ug Lucy ngadto sa Harmony sa ulahing bahin sa 1827, si Martin mihatag ni Joseph og $50 aron ikatabang sa galastohan sa pagbalhin. Pagkasunod tingpamulak, si Martin mibiya sa iyang uma aron moatiman sa uban ug moserbisyo isip tigsulat ni Joseph sulod sa duha ka bulan. Apan sa dihang ang paghubad nagpadayon sa talagsaong paagi, si Martin mihulam ug nawala ang tanang 116 ka pahina nga gihubad niya ug ni Joseph nga maoy nakaingon ni Joseph ug sa iyang pamilya nga mibati og tumang kaguol ug nakapahunahuna ni Joseph kon nawala ba niya ang tanang oportunidad sa paghubad. Pero, sa tuig human ang pagkawala sa manuskristo, si Martin naghinulsol sa iyang mga sayop ug nagpakita og nabag-o nga determinasyon sa pagtabang ni Joseph sa bisan unsa nga paagi nga iyang mahimo.

  6. Lucy Mack Smith, “Lucy Mack Smith, History, 1845,” 153.

  7. “History, 1838–1856, volume A–1 [23 December 1805–30 August 1834],” 23, josephsmithpapers.org; tan-awa sa dugang nga mga pakisayran sa Tulo ka Saksi sa “Book of Mormon, 1830,” 110–11, 548, josephsmithpapers.org.

  8. “Revelation, June 1829–E [D&C 17],” in Revelation Book 2, 119, josephsmithpapers.org.

  9. Cook, David Whitmer Interviews, 63.

  10. “Pagpamatuod sa Tulo sa Saksi,” Basahon ni Mormon.