Na iSoqosoqo ni Veivukei kei na Noda Dui Colaivua

E a yaga vakalevu sara na iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama ka tauyavutaka o Josefa Simici na Parofita, me ra qaravi kina na vakaloloma, ka ra vukei tale ga na marama e Nauvoo mai na yabaki 1842 ki na 1844. A mai tu vakawawa na veiqaravi ni iSoqosoqo ni Veivukei me vica na yabaki, ni oti na nona labati o Josefa. A qai tekivuna tale o Peresitedi Brigham Young e na 1854, na iSosoqoso ni Veivukei e na vuku ni nodra veiqaravi na marama me baleti ira na vakaloloma, e na veivanua e so e Utah. E na gauna e vakauta kina na matanitu o Amerika na mataivalu i Johnston i Utah e na yabaki 1857, era a laki tarovi tale na mataisoqosoqo ni veitabana levu, ka oka kina na iSoqosoqo ni Veivukei. E na mua ni yabaki 1867, a qai lewa o Peresitedi Young ni na sega ni ra na qaravi rawa na dravudravua, ke ra sega ni se tauyavu vinaka tu na marama. A mani kerei ira kina na bisopi me ra tauyavutaka tale na iSoqosoqo ni Veivukei: “Kemuni na noda Bisopi, era tu oqori vei kemuni e lewe vuqa na marama yalomatua, ka ra watimuni … ; biuti ira me ra tauyavutaka na nodra iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama e na veitabana levu. Era bula tikivi keda tu oqo e vuqa sara na marama, ka tu vei ira na veitaledi e so, ka dodonu me ra veivuke vei keda e na veika oqo. Era na nanuma beka e so ni ka wale ga oqo, ia e sega ni vakakina, o ni na qai raica ni ra na tutaka na sasaga oqo o ira na marama. Mo ni qai dau vakasama vakavuku vei ira, e na veika o ni sa sotava oti mai, ni veivuke vei ira, ni veituberi ka vakatulewa vakamaqosa vei ira, era na golevi ira na dravudravua, ka saga na veisala e so me ra vukei kina, ka vakatinitaki na kena totolo, mai na kena e na rawata na Bisopi” (DEN, 14 Tis. 1867, 2). Era sa dau cakacaka vata na marama e na gauna oqo, me ra laveta cake na nodra dui vuvale kei na nodra itikotiko, ka taracake na matanitu ni Kalou.

iVakavuvuli i Brigham Young

Era dau veivuke na marama e na iSoqosoqo ni Veivukei, me ra veiqaravi vei ira na dravudravua, vei ira na tauvimate, kei ira era vakaloloma tu.

Au via vunau vakalekaleka ga e na vukudra na marama. Au nuitaka ni o ni na tauyavutaka na nomuni iSoqosoqo ni Veivukei, e na nodra vakatulewa na nomuni Bisopi, ka mo ni vakarautaki kemuni vinaka e na nodra veiliutaki na nomuni iliuliu vakabete (DBY, 218).

Mo ni raica me ra veiliutaki vei kemuni o ira na marama ka ra sa rawati ira vinaka tu, ka kere ivakasala mai vei ira na turaga ka ra tu vinaka tale ga; ka qai dui goleva ga na veika me baleti kemuni, mo ni vakaitovotaki kina e na itovo vakaturaga ka kilikili kei kemuni (DNSW, 28 Epr. 1868, 2).

Ke o ni laiva me qara veivuke e dua na marama me baleti ira era vakaleqai se vakaloloma tu, e na laki rawata dina na veika e saga oqori, me vakabibi ke kere veivuke sara ga vei ira na marama. Ke o ni na vakamuria na sala oqori, o ni sa na dau vukei ira kina era vakaloloma tu, me uasivita sara na nodra golevi tu e na gauna oqo (DEN, 14 Tis. 1867, 2).

Meu tukuna mada eke vei kemuni na Yalododonu e na Gauna Oqo, ke o ni dau lomasoli ka yalololoma e na nodra vakani o ira na vakaloloma, e na sega sara ni dua na gauna mai muri, mo ni na leqa kina e na kakana, se o ira na luvemuni. Sa na dodonu kina veika era sa vakayacora oqo; sa dodonu ga me tauyavutaki na iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama, me vakavinakataki na lomadra na yada kei ira na luveniyali, mai na nodra vakalougatatataki e na veisolisoli e vuqa sa sovaraki tu oqo vei ira (DBY, 217).

Kemuni na marama, o ni bau raica beka e na nomuni itikotiko e so na gone ka ra vakaisulu vakaca tu, ka sega ni vakaivava? Ke vakakina, au sa vakadreti kemuni oqo na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama mo ni laki vukei ira e na veika e so ka ra vinakata tu oqori, ka vakasukai ira lesu sara i vuli. Ke o ni raica ni ra leqa tu e so na marama gone, se uabula, se qase cake sara, ka ra vakaloloma tu, bau raica vei ira na ka me ra cakava, me ra qarava rawa kina na nodra bula; ia mo ni kua ni via vukei ira na tamata vucesa, ni na vakatubuleqa vakalevu sara vei kemuni na nomuni saga me ra vukei o ira na tamata vucesa, ka sega ni ra dau qaravi ira vakaiira (DBY, 217).

Mo ni veivuke vei ira era vakaloloma tu e na nomuni itikotiko. Oqo na nodra itavi ka rawa ni ra na vakayacora o ira na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama, ke ra sega ni dau qarava na Bisopi (DBY, 218).

Mo ni goleva mada na nomuni itavi e na iSoqosoqo ni Veivukei e na koro oqo, kei na veikorokoro ni veiulunivanua. Ni raica mada na ituvaki ni nomuni dui bula! Mo ni raica mada, ka qai lewa se rawa ni o ni na tekivuna, mo ni kila rawa kina na veika e rawa ni o ni na qarava, mo ni qai tekivutaka na veika e rawa ni o ni vakayacora oqori me ra vukei kina na wekada era vakaloloma tu (DNW, 14 Oks. 1869, 2).

Me dau maroroi vinaka tu na itukutuku ni nodra veiqaravi na iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama, me ra qai kila ga o ira ka dau gugumatua ka yalodina e na kena qaravi na veika era vakasalataki kina, me ra dau qacoya tiko kina na nodra ilesilesi e na vuravura oqo (MS, 31:269).

Era na dau vakatetea tiko na cakacaka ni Kalou o ira na marama ka ra bulamanini.

Au via kerei ira na marama me ra goleva mada na iSoqosoqo ni Veivukei. Sa ka marautaki dina meu vakaraitaka eke ni ra sa oga vakalevu sara e na veika me baleti keda. Eda kerea ga me ra tosoya cake tiko ga. Sa dodonu me golevi e na iSoqosoqo ni Veivukei e vuqa sara na veisau. Sa gadrevi gona kina o ira na noda marama yalomatua me ra veituberi vei ira na noda goneyalewa, me ra kakua sara ni dau siova na dodomo ni veika vakayago, se na veika vakavuravura, me ra yalani ira tiko ga ki na veika e so e yaga dina sara vei ira. Ni sega ni dau vakaiyalayala na gagano ni lomada. … E ka rawarawa sara me butuseva mai na gagano ni lomada, ia ke da yalomatua, e na dodonu tiko ga na noda lewa, ka raica kina e vuqa sara na ka me da vinaka cake kina (DBY, 218).

Kemuni na marama, ke o ni idewadewa ni noda vakaogai e na bula dinau, o ni na beitaki li e na veika oqori? Au vakabauta ni vakakina, o ni na tarogi dina kina, me vaka ga na nomuni ivalavala. Era dau vakasabusabu tale ga na tagane, me vakaiira ga na marama? Io, era dau vakasabusabu dina, ka dau sesewa tale ga vakalevu (DBY, 213).

E na dau manini o koya na dauqaravivuvale vinaka, me bula mamaqi, ka dau vakavulici ira na luvena e na kena qaravi vakamaqosa na nodra vuvale, kei na veika me dau qaravi vakavinaka kina na veika kece ga e soli vei ira (DBY, 213).

Mo raica gona me ra dau mamaroi na luvemuni, e na madrai kei na veikakana tale e so. Ke vo tu na kemudou madrai, laki solia vei ira na vakaloloma, me ra kakua ni vakasabusabutaka o ira na luvemuni. Me kua tale ga ni ra vakasabusabutaka na isulu, me botani tale e na isulu vinaka, me maroroi ke rawa, ka qai laki solia e na vanua e kumuni kina na veika me baleti ira na dravudravua (DNW, 29 Me 1861, 2).

Tovolea me da dau yalomatuataka na veika kece sara sa vakalougatataki keda kina na Kalou, ka me da vakayagataka vakadodonu na noda gauna, na noda taledi kei na veika kece sara e rawa ni da vakatorocaketaka kina na nona Matanitu e vuravura (DBY, 53).

Sa noda bula sara ga na gauna eda tiko kina oqo, e noda iyau, e noda yavu vakailavo, ka noda kalougata, ka dodonu gona me vakayagataki sara vakavuku (DBY, 217).

Kemuni na noda marama, ke o ni na daunanuma na veika au cauraka oqo, o ni na qai kila kina ni noda yavu vakaiyau ga e na vuravura oqo na gauna; me kilai kina ni koula ga na nomuni gauna, e iyau dina, o ni na qai kunea kina na nomuni vakacegu, nomuni tiko vinaka, kei na nomuni marau, ke dau taurivaki vakadodonu. Me da nanuma tiko na veika oqo, me kua ni da dabe roqoliga, ka vakasavuliga, ni sa itavi ni turaga yadudua, kei na marama yadudua sara, me ra qarava na veika kece sara e rawa ni ra qarava, me taracake tiko kina na Matanitu ni Kalou e vuravura oqo (DBY, 214).

Me ra dau “qacoya, vakatorocaketaka, ka rokova [na marama] na bula era taukena tiko oqo.”

Era sa bula tu oqo na marama e so, era se gone, se uabula, se qase cake beka, ka ra sa sotava mai na veika ni vuli e so e na nodra dui bula. … Me tekivu ga e na noqu kaya vei ira oqo na ganequ, sa nodra itavi dina e na mata ni Kalou, e na vukudra na nodra dui vuvale kei ira na wekadra iliuliu vakalotu, me ra qarava tiko ga na itavi sa vakacolati vei ira, me vaka e rawa ni ra qarava vakakina, me rawa kina ni ra qacoya, vakatorocaketaka, ka rokova na bula era taukena tiko oqo (MS, 31:267).

Me ra dui qarava mada ga na marama na veika e baleti ira, me ra sauni ira vinaka, ke so vei kemuni era dau nanuma ni sega ni dua na betena, e na nodra lecaika ka duidui e na nodra vakabauta, au kaya oqo vei kemuni, ni o ni sega beka ni kila na viavialevu se dokadoka ka cala vua na Turaga, o ni rairai lecaikataka tale ga na veika vakalomalagi, kei na veika totoka ka sauni vinaka tu e na mataveiwekani vakalou. Ke o ni na raica rawa beka na agilosi, o ni na raica na kena totoka ka talei. Mo ni sauni kemuni vinaka me vakataki ira na agilosi, e na daumaka ni nodra bula, ka rui totoka (DBY, 215).

Na Ivi, e yaca se itutu ka soli vua na isevu ni tinada, ni o koya ga ka sa buli mai me mai tinada na lewe i vuravura kece sara. A vosa tiko oqo me baleta na mataivavakoso ka buli me vakataka ga ka nakiti mai oqori (MS, 31:267).

Ni vosoti au kina na marama, meu kaya ga, ni sa soli vakalou mai vei keda me da mai bula marau, ka mai kune rarawa, ka sotava tale ga na veigauna marau. Eda na dau marautaka li na veika e sega ni taleitaki? Sega; na veika totoka ga ka vinaka (MS, 31:267).

Mo ni raica e na nomuni dui cakacaka na veika tuvai vakamatau, kei na bula maqosa. Mo ni dau samaka vinaka na nomuni veikoro kei na nomuni itikotiko. Me samaki na nomuni veivale, ka sauna na lomamuni e na loloma ni Kalou (DBY, 200).

Meu kaya gona kina vei kemuni na marama, ke sa tu vei kemuni na veitaledi uasivi e so, mo ni tu mai ka seraka mai na nomuni rarama. Mo ni vakadinadinataka vei ira na wekamuni, kei ira e na nomuni itikotiko, ni o ni rawa ni veivakavulici vei ira na wekamuni marama, o ni nanuma ni ra lecaika ka tu vakaloloma tu (DNW, 15 June 1859, 2).

Me vaka sa dau iwewenigusuqu vei ira na wekaqu marama e na iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama, ni ra sa tu maliwai keda oqo na noda marama ka ra uasivi tale ga e na veika vakafika se veika vakailavo me vakataki ira tale ga na turaga; ka sa dodonu tale ga me ra vuli e na veitabanivuli kece, me ra tuberi cake kina ka vakadeitaki e na veika e so sa soli vei ira. Keitou vakabauta ni ra dau yaga vakalevu sara na marama, me ra laki duri ka volivolitaki mai na loma ni kaude, me ra vuli lawa se vuniwai, se me ra laki yaga e na kena qaravi na veika vakailavo, me rawa ni ra qarava vakavinaka kina na cakacaka ni baqe, me ra vakatorocaketaka kina na nodra bula, ka yaga vakalevu cake e na veivanua era sa bula kina, ka sega wale ga ni nakiti me ra dau tataviraki, sava iyayanikana, samaki idavodavo, se vakasucugone (DBY, 216–17).

Sa vakavatukana vakalevu sara na veika yaga era sa qarava mai na marama. O ni rawa ni kila beka na veika era na rawata rawa na marama tina, kei ira na goneyalewa kei Isireli? Se, e ka dredre sara. Ka na dau muri ira tiko ga na veika vinaka era sa qarava mai, me yacova yani na icavacava ni vuravura tawamudu (DBY, 216).

Me iUlutaga ni Vuli

Era dau veivuke na marama e na iSoqosoqo ni Veivukei, me ra veiqaravi vei ira na dravudravua, vei ira na tauvimate, kei ira era vakaloloma tu.

Na veivakalougatataki cava beka sa yalataka tu o Peresitedi Young vei ira era “dau lomasoli ka yalololoma e na nodra vakani o ira na vakaloloma”? Na isolisoli cava tale beka e rawa ni da dui rawata, se rawata na noda veivuvale, se na noda veivanua, e na noda veiwasei e na noda iyau? Na cava na vuna e kilikili kina me dau vakayacori e na lomasoli?
Na cava beka e vuna, me dau “vakatubuleqa vakalevu sara vei kemuni” na nodra vukei o ira era dau vakasavuliga? Na cava na vuna e bibi kina na ivakavuvuli me da dau cakacaka?
E veivakadreti o Peresitedi Young vei ira na marama me ra “veivuke vei ira era vakaloloma tu e na [nodra] itikotiko.” Na mataqali gagadre cava soti beka e tu vei keda na tamata? Na cava soti beka o ni dau gadreva, se ra gadreva o ira ka ra tu volekati kemuni? Mo ni veivuke beka vakaevei vei ira era vakaloloma tu e na nomu vuvale, e na nomu tabana levu se tabana, kei ira e na nomuni itikotiko?
Me ra “tekivutaka [beka vakaevei na iSoqosoqo ni Veivukei] na veika e rawa ni o ni vakayacora oqori me ra vukei kina na wekada”? E na gauna cava soti beka o ni sa dau raica kina, ni yaga vakalevu cake na veika era qarava vata na marama e na iSoqosoqo ni Veivukei, mai na nodra dau veiqaravi yadudua e na veika oqori?
Mo veitokoni beka vakaevei e na cakacaka ni iSoqosoqo ni Veivukei? Na veivakalougatataki cava soti beka o ni sa rawata mai na iSoqosoqo ni Veivukei?

Era na dau vakatetea tiko na cakacaka ni Kalou o ira na marama ka ra bulamanini.

E veivakadreti o Peresitedi Young vei ira na iSoqosoqo ni Veivukei, me ra veituberi vei ira na goneyalewa e na nodra qarava na veika me baleti ira, me duidui mai na veika kece ga e lomadra, ka sega ni yaga vei ira. O ni na kila rawa beka vakaevei na duidui ni “nanuma ni lomada” kei na “gagadre dina ni lomada”? Me rawa beka vakaevei ni da dau marautaka vakalevu cake na veika eda sa taukena tu oqo, ka sega ni garova na veika tale e so era taukena tu na tani?
Na cava beka na vuna e bibi vakalevu kina me da bula manini ka mamaqi vakailavo? E tara rawa beka vakaevei na matanitu ni Kalou mai na nodra dau bula manini na Yalododonu? Mo mamaqitaka beka vakacava na nomu iyau?
A vakamacala o Peresitedi Young me baleta na noda “yavu vakailavo,” “kalougata,” kei na noda “iyau.” E na vuku ni cava beka e sa rui yaga kina vakalevu na noda gauna? Me da qarauna beka vakaevei, me dau vakayagataki vakavuku na noda gauna?

Me ra dau “qacoya, vakatorocaketaka, ka rokova [na marama] na bula era taukena tiko oqo.”

Me da “qacoya, vakatorocaketaka, ka rokova [beka vakaevei] na bula [eda] taukena tiko oqo”?
Me da “raica [beka vakaevei] e na [noda] dui cakacaka na veika tuvai vakamatau, kei na bula maqosa”? Na cava beka na vuna e ka bibi kina na bula lewai vakamatau, kei na savasava? Na cava beka e ibalebale ni “sauna na lomamuni e na loloma ni Kalou”? Me ra “sauni [ira] vinaka [beka vakacava na marama lewenilotu Yalododonu e na Gauna Oqo me vakataki ira na agilosi, e na daumaka ni nodra bula, ka rui totoka” na kedra irairai?
Na cava beka na vuna e bibi kina vei ira na marama me ra vakaikuritaka tiko ga na nodra taledi? Na taledi cava soti beka e tu vei iko, mo ni vakacabora ki na kena taracake na matanitu ni Kalou? Mo veivuke beka vakaevei e na kena tosoi ki liu na matanitu ni Kalou, e na veika o dau qarava e veisiga?

Na ceuceu nei Eliza R. Snow (1804–87). A vakatokai vakawasoma me “daunivucu kei Saioni,” a isevu o koya ni liganicakacaka ni iSoqosoqo ni Veivukei e Nauvoo. A vakaitavi tale ga me ikarua ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, me 20 na yabaki na kena dede.