Yalomatua e na Vuku ni Veiyalayalati Vou ka Tawamudu ni Bula Vakawati

E na vulaitubutubu ni yabaki 1847, a veitalatala kina o Peresitedi Brigham Young kei na nona matavuvale e Winter Quarters, ka kauti ira kina ki na muaira ni vanua na imatai ni ilawalawa Yalododonu. E na nona ivola vei Mary Ann na watina, me vakamacalataka kina na sasaga ni ilawalawa oqo “me ra cokonaki ki na ilakolako,” a kaya kina: “Na noqu daulomani, na noqu itoma e na bula drakidrakita oqo, … sa mai iwewenigusuqu e veisiga na vakavinavinaka e na talei ni ivola o dau vola mai, me vakabibi na veika vinaka o dau vakayacora ka vakakina na nomu dau lomasoli. Sa dau qaqa ni noqu masu e veisiga na veika me baleti iko, kei kemudou na noqu matavuvale, kei ira taucoko sara na wekadaru. Au sa kila deivaki tu oqo ni sa solia mai vei au na Turaga na matavuvale vinaka duadua beka e na vuravura oqo” (MAAY). E na nona vakasama o Peresitedi Young, sa inaki ni kosipeli me cokonaki ira na Yalododonu ki na bula tawa mudu, na bula ka na laki yavutaki e na bula vakawati kei na matavuvale. Sa yavu ni kena rawa na “vuravura, na agilosi, kei na Kalou” na veiyalayalati vou ka tawamudu ni bula vakawati (DBY, 195).

iVakavuvuli i Brigham Young

Sa yavu ni bula tawamudu na veiyalayalati vou ka tawamudu ni bula vakawati.

Sa ka tawamudu [na vakawati tawamudu] sa sega na kena itekivu se kena itinitini. … E rawa beka ni da na vakamacala e na so na ka e vauci kina; ni sa yavu ni veivuravura, veiagilosi, kei na veikalou” e vuqa; me ra laki vakaiukuukutaki kina e na lagilagi, e na bula vakatukatuka, kei na bula tawamudu na veika bula kece ga. Ni sa i koya ga oqori na ivau ka semati kina na itekitekivu ki na itinitini ni Kosipeli savasava ni Veivakabulai—na nona Kosipeli na Luve ni Kalou; ni sa tawayalani mai na vuravura tawamudu e liu ki na vuravura tawamudu mai muri (DBY, 195).

Me ra dau lako vakadodonu na tama kei na tina, era sa lewena na Lotu kei na Matanitu oqo, me ra muria tiko ga vakadodonu na kosi, ka saga tiko e na nodra igu taucoko sara me kua tale ni ra vakacalai e na dua na ka, me ra caka dodonu tiko ga e na nodra gauna taucoko ni bula; se dua ga se duanadrau na luvedra, ke ra dau vakayacora tiko ga na veiitovo dodonu, me ra vauci ira yani vua na Turaga e na nodra vakabauta kei na masumasu, au sega ni kauai ki na vanua era lakova na gone oqori, ni ra sa na semati tiko ga me tawamudu kei ira na nodra itubutubu, me ra na qai lesuva tale na ivurevure ni nodra bula, ka ra a vu mai kina (DBY, 208).

Era sa lewe levu sara na noda cauravou e na gauna oqo, ka dodonu vinaka me ra sa vakawati, ia era se dawai tu ga. … Me ra dau nanuma na noda cauravou kei ira na goneyalewa na nodra itavi me baleti ira, na nodra itavi vua na Kalou, i vuravura, vei ira na nodra itubutubu, kei na veitabatamata sa bera mai, me baleta na nodra vakabulai ka bula kei ira na Kalou, me vakalagilagi kina o Koya ka da qarava tiko (DNSW, 25 Okt. 1870, 2).

Au sa solia kina oqo na nomuni ilesilesi yadudua na cauravou kei Isireli, ka sa dodonu mo ni vakawati, mo ni lako e na gauna sara ga oqo ka laki vakawatitaka sara e dua na goneyalewa ka kilikili me vakawati, mo ni laki viribaitaka na nomuni itikotiko e na koro, ni teivaka na kena were kei na veimoli, ka tara na nomuni vale. Oqo na ilesilesi au sa vakacolati kemuni kina na cauravou kei Isireli (DBY, 196).

E sega sara ni dua na cauravou e na noda vanua, ka na sega ni rawa ni lako sara i Igiladi me laki vakawati vakavinaka kina, ke kila vinaka tiko na ibalebale ni bula; ni sega sara ni dua na goneyalewa e na noda vanua ka dau taleitaka na Kosipeli, ka gadreva tu na kena veivakalougatataki, ka na vinakata me vakawati tani tale; ni ra na dawai tu ga me yacova sara ni ra sa qai vakawati e na kena sala dodonu, [kevaka] sara mada ga era na bula dede tiko me vakataki Sera, ni bera ni qai sucu mai o Aisake na luvena [raica na iVakatekivu 17:17]. Era le vuqa sara na tacida vakalotu era sa sasaga na nodra vakawati na luvedra ka ra sega ni nanuma na veika oqo, ka ra vakawalena sara. Au nuitaka ni da na kila na veika e so oqo, e na kena ibalebale ka kilai kina mai lomalagi (DBY, 195–96).

E dua na talaidredre ka vakayacora mai na vuvale ka vakatokai me yavusa i Isireli, na nodra dau gole tani ki na veivuvale tale e so, se na veimatanitu tani, me ra laki duguca kina na watidra. Sa okati mai oqori me dua na cala levu sara ka ra vakayacora mai na kawa i Eparaama, na kawa i Aisake, kei Jekope, ni ra lako me ra laki vakawati e na veivuvale tani, ni sa vakatabuya mai na Turaga, ka veivakaroti kina vakamatata, e na ivunau bibi ka dodonu [raica na iVakatekivu 28:1–2]. A vakaroti ira kina me kua ni ra vakawati kei ira na kai Veimatanitu Tani, ia era a qai talaidredre kina ka vakayacora tiko ga [raica na iVakatekivu 24:3] (DBY, 196).

Ni qarauna vinaka, o kemuni na tina ni yavusa o Isireli, ni kakua sara ni vakauqeti ira na luvemuni goneyalewa, me vaka era sa vakavulica kina e vuqa e na gauna oqo, me ra vakawatitaki ira era sega ni lewe ni yavusa o Isireli. Sa ka rarawa dina na nomuni vakayacora oqori; ni sa na kau tani mai vei kemuni na nomuni isala vakatui, ka na yaco dina sara, me vaka ga sa dina ni bula tiko oqo na Kalou (DBY, 196).

Era sa wawa tu oqo me ra sucu mai vuravura, ka mai vakayago vakatamata, o ira na lewe vuqa era sa yalododonu ka yalosavasava, ia, na cava na nomu itavi? … Sa itavi ga ni turaga kei ira na marama yalododonu, me ra vakarautaka na yago vakatamata me baleti ira na yalo ni tamata era wawa tu me ra lako mai (DBY, 197).

Me ra vakamuri Karisito na tama, e na itovo ni nodra loloma, veituberi, ka dau qarava na veika ni nodra bula vakavuvale.

Meu kaya mada qo ki na Mataveiliutaki Taumada, vei ira na i Apositolo, vei ira yadudua na Bisopi e Isireli, ka veivakadreti vakakina ki na veikuoramu, me vakabibi sara vei kemuni na iliuliu. Me vinaka na nomuni ivakarau e mata i [watimu] kei ira na luvemu, e matadra tale ga na wekamu kei ira na noda lewenilotu, me rawa ni o ni na dau kaya kina: “Mo ni vakamuri au, niu sa dau vakamuri Karisito.” Ni da cakava vakakina, sa na qai vinaka sara, ka savasava tale ga na noda vakasama (DBY, 198).

Me ra loveca na tagane vakawati, se itubutubu, na yalona ki na lewa ni Kalou, ka veidusimaki vei [watina] kei ira na luvena e na ivakavuvuli bibi oqo ni noda vakatulewataki keda vakavinaka, e na nona itovo kei na ivakavuvuli, me vakakina vei ira na wekana, ka dau vakaraitaka vei ira na sala me ra dau yalodoudou ka tudei kina, e na kena vakamalumalumutaki na itovo viavialevu ka sakasaka. E na qai vorati mai na ivakarau oqori na ivalavala tawakilikili ka dau veivagolei ki yaloda (DBY, 198).

Me kua sara ni dua na siga e na nomu bula e sega ni sobuti iko kina na Yalo Tabu; mo ni kakua ni vakacauoca na tamata e na nomuni masulaka me ra vakaivotavota tale ga na watimuni e na isolisoli oqo, me qai cakacaka vakina vei ira na luvedra lalai na Yalo Tabu e na nodra se tiko voli ga e na kete i tinadra. Ke o ni vinakata mo ni vakadinadinataka na kena duri cake e dua na matanitu ka vakavatukanataki kina na Yalo Tabu kei na nona kaukaua, oqo ga na sala me da rawata kina (BYP, 8 Epr. 1852).

Ke sega ni da dauvosota me da veituberi vei ira na luveda, me ra vakavulici ka dusimaki e na vuku ni veika dina sa vakatakilai mai vei keda, eda na cudruvi kina, ni da okati me da itubutubu, e dina ga ke tukuni ni da tamadra e na dua na tikina (DBY, 207).

Me ulu ni vuvale na tama, me taukena na nona matavuvale; me okati iratou me [nona matavuvale] me vaka era na dau okati kina mai vei ira na agilosi (DBY, 197–98).

Sa nona ivotavota na tagane vakawati me raica na sala me vakarautaka kina ki na nona matavuvale na veika e so me ratou tiko vinaka kina, me dau qarauna tiko na lomana kei na yalona, kei na sala me dau dokai kina, mai vei iratou na nona matavuvale, ka vakakina mai vei ira na tacina vakalotu, kei ira na ganena, kei ira tale ga na wekana (DBY, 198).

Ni da dau matavinakataki ira na [gone], se vakayacora na veika vinaka, kei na itovo vinaka ka savasava, e na vaqaqacotaka na kedra ivau vei keda o ira na luveda, ka na sega sara ni cagutu rawa; ka na cemuri ira mai vei keda na itovo vakaloloma kei na yaloca, me gutuva kina na ivau savasava vakayalo, ka na vauci ira tiko vei keda kei na veiyalayalati tawamudu ka da okati taucoko kina. Ke ratou dau talairawarawa vei au na noqu matavuvale … e na yalovinaka, ka vakasakiti na nodra bula e matadra na tamata, me vaka era sa wanonovi kina mai lagi, sa na vakamocetaki kina na veika kece sara e dau veivagolei vakatani (DNW, 7 Tis. 1864, 2).

Me dau saga na tama … dau veivakayalovinakataki ka raica me malaude tiko na yalo i tinadra, me vakacegui kina na yalona, me kakua kina ni vakasevai na ivakarau ni yalona vua ka veimaroroi vakayago vua, me vakavatukana tiko ga e na nona bula na nona lomana na Kalou kei na ivalavala dodonu, me rawa ni qai vakatuburi ira kina na nona kawa ka ra sa votai mai vakayalo ka nodra isolisoli na itovo vinaka ka lavaki ki vua sa vakarautaki mai me laki dabeca na itutu vakaveiliutaki, me nodra tui na tui ka nodra turaga na veituraga (DBY, 199).

Mo ni vakawati taucoko sara … o kemuni na tagane e na noda vanua, qai laki cakacakataka na ligamuni ka teivaka na qele, se laki cakacaka e na volau vakabisinisi ni buli kaukamea, se dua tale na cakacaka vinaka ni veivoli me rawa ni o ni qarava vakadodonu kina na nomuni bula, kei na nodra bula o ira era vakanuinui tu ki na nomu buno; mo ni dau yalovinaka, ka vakaliuca na veika dina ka savasava; me ra qai qaravi kina na marama, me ra maroroi, dokai ka lomani, me yaco me ra vakarokorokotaki sara na tina ni itabatamata, na tagane kei na yalewa era sa vinaka cake sara e na ituvaki ni nodra bula vakayago kei na vuku, mai vei ira na tamadra. E na yaco kina na veisau levu e na noda vanua, ka na vakavuna na veika vinaka e vuqa, ka tawayalani sara na kena yaga (DBY, 194–95).

Me vakavinakataka mada na tagane vakawati na nona valenikuro kei na kovate ni iyaya, na nona rumu ni moce, e na vukudratou na nona matavuvale, me vakavinakataka cake na nona were, kei na kena sala, me ra ukutaka tiko na nodra itikotiko kei na sauka ni vale, me caka vinaka na sala, ka teivaki na veivunikau me ivakacagicagi (DBY, 198).

Me ra dau yalololoma na marama tina, ka veituberi kina nodra veivuvale, ka idusidusi vinaka kina vei ira era bula maliwai ira.

Niu vakananuma na itavi kei na icolacola ka ra vakaivotavota kina na tinada, kei na ganeda, kei na veika yaga e vuqa e rawa ni ra vakavurea, au sa okati ira me ra wakatu ka yalo ni noda mai bula eke. Sa dina ga ni liu mai na tagane. A mai biu e vuravura o Atama na Tamada me tui ni vuravura, ka me dau lewa. Ia, a mai vukei koya vakalevu o Ivi na Tinada, e na nona sa qai buli. Era lewe vuqa tu vei keda era nanuma vakatani, ni ra okata me ka ca; au vakabauta o au ni dua dina na ka uasivi (DBY, 199).

Sa itavi ni tina me dau wanonovi ira na luvena, ka veituberi vei ira e na nodra se gone oqo, ni veika kece sara ni yalo e dau sotavi e na gauna ni gone, e dau guiguilecavi dredre. O ni sa kila tale ga vakaikemuni, e na veika o ni sa sotava mai, ni veika e so o ni se kila e na mataka caca ni nomuni bula vakayago, e na dau bibi tiko ga e na nomuni vakasama me yacova mai na siga oqo. Sa dau wele na gone e na yalovakacegu me baleti tinana, ni o ni dau raici koya e na veiwekani dina, se vakaevei sara beka na kena irairai, ka na dau nanuma tiko ga ni tina vinaka ka totoka duadua o tinana, vei ira taucoko sara na tina e vuravura. Era dau vakararavi ka vakanuinui vakatabakidua ga na gone vei ira na tinadra, ke ra dau saga vagumatua na tina, e rawa ni ra vakadewa ki na nodra bula na luvedra na ivakarau ni bula e so era gadreva me baleti ira (DBY, 201).

O ni se rairai nanuma tiko beka na veika o ni wilika e na iVola i Momani, na kedra itukutuku na lewe ruanaudolu na cauravou, ka ra tuberi mai e na nodra bula me ra dau vakabauta, ni kevaka era dau vakararavi vakatabakidua vua na Kalou, ka dau qaravi koya tiko ga, e na sega sara ni vorati mai na kaukaua tale e so. O ni rairai nanuma tale ga na nodra a lako i na buca ni ivalu, e na yalodoudou, kei na vakabauta e tudei vinaka tu, ka ra sega ni bale rawa mai vei ira na kedra meca. E vakavatukanataki na nodra kaukaua kei na bula vakabauta, ka ra tuberi kina mai vei ira na tinadra (DBY, 201).

Sa ilesilesi ni yalewa vakawati, kei koya na tina, me ra kila vinaka tiko na ka me caka e na veika e so e kau mai ki na nodra veivale, me saga vagumatua tiko ga me dau taleitaki vakalevu mai vei watina kei ira na luvena, me dua o koya na Ivi e na nona parataisi lailai ka sa vakarautaka mai, me vakaivotavota kina e na nona loloma kei na veitokoni nei watina, me vakavolekataki yani vua o ira na luvena, e na loloma ka kaukaua cake mai na mate, me nona ivotavota tawayalani (DBY, 198).

Era dau yalorarawa e vuqa vei ira na marama wekada ni ra sega ni vakaluveni. O ni na yacova yani na gauna ni bula mai muri, era na vakavolivoliti iko kina na luvemu e milioni vakamilioni. Ke o tudei tiko ga ki na nomu veiyalayalati, o na yaco mo tinadra na veimatanitu e vuqa (DBY, 200).

E sega ni noqu ivakarau meu dau veivunauci vei ira na marama ka ra dau beci ira na watidra, ia meu bau kaya vakalekaleka ga eke—ni dau talairawarawa vei watimuni; au sa vakanuinui sara e na vakasama oqori. Au se sega ga ni vakasalataka vua e dua na marama me muri watina tiko ga e na nodra lako vua na Tevoro (DBY, 200–201).

Era iyaya ni cakacaka yavala na marama, e na liga i Koya sa buli ira mai, me ra veituberi e na ilakolako ni veimatanitu. … O ni na qai raica kina, na veika e so au via vakadeitaka tiko vei kemuni, ni o ira ga na tina na misini ka vakabulabulataka na tamata, ka vukea na nodra ilakolako kei na nodra bula na tamata e vuravura oqo (DBY, 199–200).

Me iUlutaga ni Vuli

Sa yavu ni bula tawamudu na veiyalayalati vou ka tawamudu ni bula vakawati.

A vakamacalataka o Peresitedi ni “ka tawamudu [na vakawati tawamudu] . … me ra laki vakaiukuukutaki kina e na lagilagi [na veika bula kece ga].” Me da vakacabora beka vakaevei na noda bula vakawati, ki na inaki tawamudu oqori? Na cava soti beka e rawa ni o dau vakayacora e veisiga, me vakaliuci tiko ga e na nomu bula na vakasama oqori?
Na cava beka e tukuna o Peresitedi Young ni ilesilesi ni cauravou yadudua? O na oka beka vakacava ki na vakasama oqori?
Na cava beka e vakaibalebaletaki e na veika e tukuna o Peresitedi Young me ra “vakawati vakavinaka” kina na cauravou? Na isolisoli cava beka e na nodra o ira era cokonaka na noda “qisi [keda] me dua na matanitu levu”? (Raica tale ga na Eparaama 2:9–11.)
E “dua na cala levu sara” ka ra vakayacora mai e so na kawa i Eparaama, Aisake, kei Jekope, na nodra vakawati e na taudaku ni veiyalayalati vou ka tawamudu ni bula vakawati. (Raica tale ga na iVakatekivu 28:1–2.) Na isolisoli cava beka era na vakuai kina o ira e ra vakawati e na taudaku ni veiyalayalati vou ka tawamudu ni bula vakawati? Na cava beka e rawa ni o vakayacora mo vakadeitaka kina ni na kilikili tiko ga mo vakaivotavota e na veiyalayalati ni vakawati oqo, ka na vakanamata tiko ki na kena isolisoli e na gauna mai muri?
Na cava beka na “itavi … ni turaga kei ira na marama yalododonu”? Na cava beka e vuna, e itavi bibi kina ni vakawati e na veiyalayalati vou ka tawamudu, na kena vakarautaki na yagodra na luvena vakayalo na Kalou? Me rau lewa beka vakaevei e dua na veiwatini na gauna me rau vakayacora kina na itavi bibi oqo, me vaka sa lewa ni Kalou e na vukudrau? (Mo raici koya tale ga na nomu bisopi se peresitedi ni tabana, e na vuku ni veivakasala e so ka virikotori tu e na General Handbook of Instructions.)

Me ra vakamuri Karisito na tama, e na itovo ni nodra loloma, veituberi, ka dau qarava na veika ni nodra bula vakavuvale.

Na ivakarau cava beka me ra dau vakaraitaka yadudua na tama, vei watina kei luvena? Na cava beka e ibalebale ni nona muria e dua na Karisito? Me “loveca [vakaevei e dua] na tagane vakawati, se itubutubu, na yalona ki na lewa ni Kalou”? Na veika cava soti beka o sa vulica rawa mai vei ira na tama, era sa dau solia na nodra bula ki na lewa ni Kalou?
Na ivakavuvuli cava beka me ra dau vakavulica na itubutubu vei ira na luvedra? (Raica tale ga na V&V 68:25.)
Me vaka e vakamacala kina o Peresitedi Young, me vakaevei beka na itovo ni nona veiliutaki na itubutubu turaga e na nona vuvale? (Raica tale ga na V&V 121:41–46.) Me vakaevei beka na ivakarau me dau vakayacora e dua na turaga ki na nona vuvale? Na ivalavala cava soti beka e rawa ni “gutuva … na ivau savasava vakayalo, ka na vauci ira tiko vei keda kei na veiyalayalati tawamudu”? E dau veivakauqeti e dua na turaga ka vuabale tu e na yalololoma kei na Yalo Tabu, me rau qacoya tiko na nodrau itavi na marama watina kei na luvena?
Na cava beka e kaya o Peresitedi Young ni na yaco, ke dau qarava e dua na tama yalodina na nona itavi vakavuvale? (Raica tale ga na V&V 83:1–2.) Me rawa beka vakaevei ni qai “yaco kina na veisau levu”?

Me ra dau yalololoma na marama tina, ka veituberi kina nodra veivuvale, ka idusidusi vinaka kina vei ira era bula maliwai ira.

Me vaka e vakamacala kina o Peresitedi Young, na cava soti beka na itavi se ilesilesi ni ni yalewa vakawati se tina?
Na vosa ni veivakacegui cava beka e a cavuta o Peresitedi Young e na vukudra era sega ni vakaluveni?
Era sa dau veidusimaki beka vakaevei vei iko o ira na marama Yalododonu e na Gauna Oqo, se kina nomu vuvale, se nomu itikotiko? Me vakabulabulataki beka vakacava e na gauna mai muri na veika e so era cakava oqori?
Na cava beka e ibalebale ni nona kaya o Peresitedi Young, “Au se sega ga ni vakasalataka vua e dua na marama me muri watina tiko ga e na nodra lako vua na Tevoro”? Me kila beka vakaevei e dua na marama vakawati ni vakamuri Karisito tiko o watina? Na isolisoli cava beka e na takavi ira na tagane se yalewa vakawati, era soli ira vata ki na lewa ni Kalou?
A kaya o Peresitedi Young ni ra na “me ra veituberi [na marama tinada] e na ilakolako ni veimatanitu.” Me ra rawata beka vakaevei na marama na veika talei sa yalataki oqo?

pioneer newlyweds — O rau na veiwatini vou, ka vuda vakalotu, o Sarah Farr Smith kei John Henry Smith e na yabaki 1866. A vunautaka o Peresitedi Young me baleta na vakawati tawamudu, ni “ivau ka semati kina na itekitekivu ki na itinitini ni Kosipeli savasava ni Veivakabulai … ; ni sa tawayalani mai na vuravura tawamudu e liu ki na vuravura tawamudu mai muri” (*DBY*, 195).