Wase 24

Tuberi ni Matavuvale

“Me da bula e na kena ivakarau, me labuebue tiko ga e lomada na yalo ni lotu, me qai noda kina na vakacegu, na marau, kei na bula sautu, me ra cadra cake kina na itubutubu turaga kei na marama vinaka, na gone vinaka, na veivuvale vinaka, na veikoro vinaka, na itikotiko kei na vanua vinaka. Oqori gona na veika eda nanuma tu ni inaki ni noda bula, kau kila ni dodonu me ra dau saga tiko ga na Yalododonu e na Gauna Oqo” (DBY, 204).

iVakavuvuli i Brigham Young

E yavu vakalou na vuvale, me baleta na noda bula e na gauna oqo kei na vuravura tawamudu sa muri mai.

Ke ra Yalododonu dina o ira yadudua era okata me ra Yalododonu e na Gauna Oqo, e na parataisi kina na noda veivuvale, ni na sega ni dua tale na ka voqa, se vakilai, se yaco, na kena vakacaucautaki ga na yaca ni Kalou, ni da dui qarava tiko ga na noda itavi, ka dau vakamuria tiko na ivunau (DBY, 203).

Ni rau laki qarava na nodrau edaumeni na turaga kei na marama veiwatini, ka rau laki vauci [e na valetabu me baleta na vuravura tawamudu sa bera mai], ka qai sucu tale e muri e so na luvedrau, era na laki vakaivotavota e na Matanitu o ira na luvedrau oqori, ka vakakina na kena isolisoli kei na veivakalougatataki ka sa soli vata mai, ka sa ira wale ga oqori era na [laki vakaivotavota kina] e na vuravura oqori (DBY, 195).

Me qaravi rawa eke na cakacaka ni veivauci … o koya na marama vei tagane na watinia, na gone vei ira na nodra itubutubu, kei na cakacaka tale e so e dau qaravi kina, me yacova ni sa taucoko vinaka sara na isema ni noda kawa mai na kena qaravi na cakacaka ni veivauci, me da vau vata yani vei Atama na Tamada; raica, sa vakaroti kina me da soqoni vata ka drovaki Papiloni, ka vakasavasavataki keda, me da taracake kina na nona Saioni na noda Kalou, … me yacova sara ni sa cokonaki vinaka na vuravura me itikotiko ni noda Kalou kei ira na agilosi (DBY, 407).

Me ra veituberi na itubutubu vei ira na luvedra, me ra dau talairawarawa ki na ivunau ni Kalou.

Ni da raica na gonedramidrami ni veikeve tiko o tinana. Na cava e mai cakava eke na gone oqori? Na cava beka na inaki ni nona sucu mai na gonedramidrami oqo? … O ni raica eke na yavu, na itekitekivu, na sorenikabula ka sa mai vakayago, ka sa lewai tu me tubu ka torocake tiko ga, me yacova sara ni sa laki turaga [se marama] uabula, me qai yacova sara ni sa laki agilosi, me tubu tiko ga me yacova sara ni sa laki rawata na bula vakalou. Ia qo ga na yavu. … Oqo ga na itekitekivu ni noda vuli, oqo ga na itikotiko ni noda ulunivanua ni bula (DBY, 205–6).

Au sa dau vakasamataka vakawasoma mai, ka tukuna voli ga, “Sa bibi sara me ra veivakarautaki na marama tina e na bula vakaivakarau, ni sa i ira ga na qasenivuli taumada e na dua na bula, ka dau momona sara vei ira na gone na itovo era veidusimaki kina.” Me ra qaqarauni sara me kua ni ra vakacalai e na dua na ivakavuvuli o ira na gone! Me kua sara ni ra veivakavulici e na dua na ka, me vakavo ni ra sa vakadinadinataka vakaiira na kena dodonu. Me kua tale ga ni rogo vei ira e dua na vosa baleca, me vakabibi sara ke vakarorogo tiko na luvena (DBY, 206–7).

Me ra dau veivakavulici na tina, ni ra veikeve tiko ga vei luvedra, me ra dusimaka vei ira me ra dau vakaliuca na Turaga, ka dau vakamuria na nona ivunau (DBY, 206).

Ke o ni dau bulataka na marama tina na nomuni vakabauta vakayalo, mo ni qai dau muria oqori e na nomuni veivakavulici vei ira na luvemuni, e na nomuni lomana ka doka na Kalou, me ra kila vakavinaka na itovo kei na ivakarau me ra vakabulai kina, ni ra tuberi e na sala e dodonu me lako kina, ia ni sa qase cake mai, e na sega sara ni muri vakatani [raica na Vakaibalebale 22:6]. Au yalataka vei kemuni na veika oqo, me vaka ga ni rarama tiko ga edaidai na cila ni siga, ni sa ivakavuvuli ni vuravura tawamudu. Eda dau vakawalena na noda itavi oqo (DBY, 206).

Mo susugi ira na luvemuni me ra dau lomana ka doka na Turaga; mo raica vinaka na nodra ivakarau ni bula, nodra itovo, ka qai dau nanuma e na nomu veituberi vei ira, mo kua kua sara ni veivunauci e na dela ni cudru, veidusimaki me ra taleitaki iko, me kua ga ni ra dau domobulataki iko kina, ka dau qarauna vinaka ni ra vakavulici na luvemu ka sa solia mai vei iko na Kalou e na nodra se gone, me ra dau vakaliuca na ivakatakila ni Kalou, kei na talei ni ivakavuvuli ni lotu savasava oqo, me ra dau lomana tiko ga e na nodra sa uabula cake, me kua kina ni ra laiva na kena ivakavuvuli (DBY, 207).

Mo ni veivakavulici na itubutubu vei ira na luvemuni e na ivunau kei na ivakarau, me dau vagolei tiko ga ki na iTikotiko Vakatui ni loloma na nodra kerekere, me dusimaki vei ira na sala ni bula, me rawa mai na veivunika na veika me baleta na nodra bula, me ra vakavulici tale ga e na lawa ni bula, me ra cokonaki kina e na bula vinaka, me rawa kina ni ra dau veivuke vei ira na wekadra. Ni ra tuberi tiko e na ivakavuvuli ni Kosipeli, me tukuni vei ira ni ivakavuvuli dina, ni ivakavuvuli dina ka soli mai lomalagi me da rawata kina na bula, ka sa umani e na Kosipeli na yavu dina kece ga vakalomalagi, se vakavuravura, se na kena me baleti eli; mo ni dau tuberi ira tale ga, ni sa vakalesui tale mai vei keda na idola ni bula tawamudu, sa dodonu kina me ra dau talairawarawa ka vakamuria na cakacaka vakalotu kei na kena ivunau me baleta na Matabete savasava oqo, ka sa vakatakila ka vakalesuya mai na Kalou, me ra rawata kina na luvena na bula vakalou (DBY, 207).

Ke sega ni da dau qarauna me ra tuberi na luveda, me ra vakavulici ka vakaroti e na ivakavuvuli dina, eda sa na cudruvi kina, ni da okati keda ga kina o keda na itubutubu (DBY, 207).

Ni ra dau ivakarau vinaka na itubutubu, era sa na vakadavora tiko na sala dodonu vakaivakarau e na vukudra na nona matavuvale.

Me kua sara ni da veivakavulici, ka duidui sara mai na noda ivakarau (DBY, 206).

Me kua ni da vakayacora e dua na ka, eda sega ni vinakata me ra vakayacora o ira na luveda. Me da idusidusi vinaka tiko ga, me da namaka tiko me ra vakamuri keda. Eda dau nanuma beka na tikina oqo? Sa dau vakawasoma ni ra lavaka na itubutubu me ra talairawarawa na luvedra, me ra itovo vinaka, dau rakorako na nodra vosa, dau rakorako na nodra isulusulu, me rogo vinaka na domodra, se me ra yadra na matadra, ia era dau cudrucudru voli ga ka veivosataki o ira na itubutubu! Sa qai veiyawaki sara, ka veisaqasaqa! (DBY, 208).

Ke ra dau ivakarau vinaka na itubutubu vei ira na luvedra, me ra dau itovo vinaka, ka kilikili kina me ra vakadadamuri mai vei luvedra, ka veivakadonui kina na Tamada mai Lomalagi, era na vukica na ua kei na loka ni yalodra na luvedra, me ra gadreva vakalevu cake kina na ivalavala dodonu, ka vakanadakuya na veika ca (DBY, 208).

Me rau dau lako vakadodonu o tama kei tina, ka rau sa lewena na Lotu se na Matanitu oqo, ka rau saga tiko e na nodrau igu taucoko me rau kua sara tale ni cakava e dua na cala, me rau dau ivalavala dodonu tiko ga e na nodrau bula; ke dua se duanadrau na luvedrau, ke tudei tiko ga na nodrau veidusimaki vei ira, ka vauci ira yani vua na Turaga e na vakabauta kei na masumasu, au sega sara ni kauai ki na vanua era goleva na gone, era sa na vauci tudei tu ga vei ira na nodra itubutubu, ka na sega sara ni tawasei mai vei ira na nodra itubutubu e na vuravura tawamudu, ni ra na lesu vakayadua tale ki na tobu era a vure mai kina (DBY, 208).

Era na dau taleitaka na luveda na veika dina, ke da dau bulataka tiko ga na noda vakabauta vakalotu. Me ra goleva na itubutubu na sala, me rawa ni ra qai kaya kina e muri na luvedra, “Au se bera mada ni bau raica me veicavilaki o tamaqu, se me lawakitaka tale e dua na wekana; se bera vakadua ni tara vakailoa o tamaqu e dua na ka, ka sega ni nona, sega sega sara! Sega, ia a kaya ga, ‘Luvequ tagane, se luvequ yalewa, dau lomadina, mo tudei, dau bula savasava, dauloloma, dau gugumatua ka cakava na veika vinaka kece ga.’ “ Na nodra veivakadreti vaqori na itubutubu vei luvedra e na sega sara ni yali mai vei ira, ka na tudei tu ga e na nodra bula, me vakavo ga ke ra sa dautalaidredre ki na Yalo Tabu (DBY, 209).

E rawa ni da veituberi, veidusimaki, se vagolea mai vei keda e dua na sulisuli gone, ka na kala mai vei keda, ke da vakayacora vakavuku. Ia keda biuta vakavolivoliti ira na gone na veika e so e na vakabulabulataki ira, ka vunauci ira vakadodonu me vakasamataka tiko na ivakarau dodonu e so, sa i koya beka ga oqori e na veidusimaki vakadodonu tiko ki na nodra bula (DBY, 209).

E yavu ni veivuvale vinaka na itovo maqosa kei na lewa loloma.

Me da rawa na gagadre ni lomada mai na yalomatua vakayalo, kei na veivakabobulataki sa tu vakavolivoliti keda, ni da bula vakaivakarau, sa dodonu me inaki tiko ni noda bula, me da bunotaka mada, ni bera ni da qai caramaka kina na sala me ra qai tubucake ka sega ni ivalavala ca o ira na luveda, me ra rawata kina na bula tawamudu (DBY, 203).

Na cava beka o dau yalataka vua na luvemu goneyalewa, ke cakava e dua na ka o kerea vua? O a yalataka beka vua e dua na nomu iloloma ke dau itovo vinaka? “Io.” O sa bau daunanuma beka? “Sega, au guilecava sara ga,” e kaya o Na. Ke dua na ka ca e cakava, o sa yalataka beka na veivunauci? “Io.” O dau vakayacora beka na veika o sa tukuna qori? O sega ni dau cakava, ka sa kila kina na gone e na nona vakasama ni na dau tukuna o tinana na veika lasu e so—ni kaya me cakava e dua na ka, se dua tale beka na ka, e sega ni dau cakava. E ka rawarawa sara me ra kila na tina me ra dau vakayagataka na nodra gauna vei ira na luvedra, me kua kina ni ra dau nanuma cala. Mo vakasamataka vakavinaka na ka o tukuna, ni bera ni o cavuta. … Ke o vinakata mo solia vei ira na iloloma, sa vinaka; ke o yalataka me vunauci, mo nanuma vinaka tiko, ia, dau qaqarauni vinaka! (DBY, 210).

Me kua ni ra dau veivakasaurarataki na itubutubu vei ira na luvedra, me ra tuberi ira ga, ka soli vakasama vei ira, ni se savasava sara tu ga na nodra vakasama. E na rairai kilikili beka e na so na gauna me ra vunauci, ia me ra veisusugi na itubutubu e na vakabauta, me kua ni vakaliuci tiko na qanuya, ka veituberi e na itovo vinaka, me ra kila kina na veivakavuvuli dodonu ka savasava (DBY, 208).

Au rawa ni vakaraitaka vei kemuni e so vei keda e na ivavakoso oqo, ka ra cemuri ira tani na luvedra mai na nodra dau veivakanakuitataki e na kau. Ni sa laki momosi tale, sa na yali vakadua mai lomadrau na loloma vakaveiluveni, ni ra na vinakata cake na gone me ra yali tani mai vei tamana, ka sega ni via tiko volekati koya (DBY, 203).

E na veika ni bula kece eda dau goleva e veisiga, e na kena ivakarau kei na kena mataqali, me ra tudei tiko ga na Yalododonu e na Gauna Oqo e na nodra ivakarau kei na nodra itovo, me vakabibi sara o ira era vakaitutu e na Matanitu ni Kalou, ni ra tiko ga e vale, se ra lako tani mai kina. Me kua ni ra veisau e na nodra bula, me ra sotava kina na veika momosi e na gauna e so, me vakawiwitaki kina na nodra bula … , me ra yalolailai ka rarawa vakalevu kina e na nodra veivale, me ra kilavaki vakalevu kina, ka sega ni dau taleitaki mai vei ira na nodra dui vuvale. Me kua ni cadra mai lomada na curdru, ka me da kakua sara ni dau cavuta na veivosa ka vakavatukanataki kina na noda cudru. “A vosa vakayalovinaka sa ivakamalumu ni cudru; ia na vosa vakararawa sa vakatubura na cudru” [Vakaibalebale 15:1]. “Sa lecava na loloma na daucudru, ka sa vaka na waluvu na cudru waqawaqa” [Vakaibalebale 27:4]; ia na “nona yalomatua na tamata sa vakaberabera[taka] kina na nona cudru, ka sa ka e rogo vinaka kina ni sa sega ni cudruvaka na cala” [Vakaibalebale 19:11] (DBY, 203–4).

O ni na raica votu, o ni na rogoca ka vakadinadinataka e vuqa sara na nodra veileti na tamata—o ni na sotava tiko e so, ke sega ni o kemuni taucoko—meu vosa vakalekaleka kina e na vuku ni nomuni bula mai muri, me kua kina ni ra dauveiqati na luvemuni. Dau lomavinaka, me kena itekivu ka kena yavu. Mo ni kakua sara ni dau cudrucudru se levaleva. … Era sa rui yavavala vakalevu e na bulabula ni yagodra, ni via momosi sara tu ga na nodra sui e na kaukaua e tu vei ira. Era sa rui bulabula vinaka—me ra tudei kina, kaukaua, ka dau veituyaki, ka ra vinakata me ra vakayagataki, me ra dau veiqati kina na gone. Mo ni kakua ga ni cudru o kemuni. Mo ni lomani ira, ka saga mo ni dau vosavinakataki ira. Dau vosa vakamalua ka vosa vakavinaka vei ira (DBY, 209–10).

E na veika e vuqa au sa sotava mai, au raica kina na tikina dredre duadua beka na vosa veileti kei na veiqati ni tamata yadua, na yalewa vata kei ira na yalewa, o ira na gone vakataki ira, o ira na gone kei ira na nodra itubutubu, o ira na veiganeni, ka vakavu ga mai na nodra dau vinakata me ra veilomani vakaiira (DBY, 203).

Me iUlutaga ni Vuli

E yavu vakalou na vuvale, me baleta na noda bula e na gauna oqo kei na vuravura tawamudu sa muri mai.

• Na cava na vuna e bibi kina me vauci na vuvale me tawamudu? (Raica tale ga na V&V 128:18.) Me vukei keda beka vakaevei e na noda veimaliwai kei ira na noda lewe ni vuvale, na noda kila tiko na bibi tawamudu kei na vakalou ni vuvale?

• Na cava beka e rawa ni o vakayacora me vaqaqacotaki kina na ivau ni veiwekani vakavuvale, e na veitabagauna kece sara? Me laki tarai ira beka vakacava na tubumu, kei ira na nomu kawa. na veika o cakava?

Me ra veituberi na itubutubu vei ira na luvedra, me ra dau talairawarawa ki na ivunau ni Kalou.

• E itavi beka nei cei na veivakavulici vei ira na gone? Me ra tekivu veivakavulici beka e na gauna cava na itubutubu, me ra dau ivalavala vinaka na luvedra? Na ivakasala cava beka e a solia o Peresitedi Young vei ira na itubutubu, ni ra isevu ni nodra qasenivuli na gone?

• E kaya o Peresitedi Young me ra dau “susugi ira na luve[dra o ira na itubutubu] me ra dau lomana ka doka na Turaga.” (Raica tale ga na V&V 68:25–28.) Mo ni tuberi ira beka vakaevei na luvemuni, me ra dau lomana ka doka na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito?

• Na ivunau cava beka e vakamacalataka o Peresitedi Young me baleti ira na itubutubu, e na nodra veivakavulici vei luvedra? Na cava beka e na yaco ke ra sega ni dau veivakavulici vinaka na itubutubu vei ira na luvedra?

Ni ra dau ivakarau vinaka na itubutubu, era sa na vakadavora tiko na sala dodonu vakaivakarau e na vukudra na nona matavuvale.

• Na cava na vuna e na kaukaua sara kina na veivakavulici mai na veika e laurai e na noda ivakarau? Na ivakarau cava beka o vakaraitaka tiko vei ira na gone era tu vakavolivoliti iko?

• A vakamacalataka o Peresitedi Young “ni ra na lesu vakayadua tale [na gone] ki na tobu era a vure mai kina.” Me dau veivakacegui beka vakaevei na ivakavuvuli oqo, vei ira na itubutubu, ka ra butusevata tu na luvedra? Na cava beka e rawa ni ra vakayacora na itubutubu, me ra vukei kina na gone era sa lakosese voli, ka ra vinakata me ra lesu tale ki na nodra veivuvale?

• Na yavunilewa vinaka cava beka o sa bau raica vei rau na nomu itubutubu? Na yavunilewa cava soti beka o vinakata tu me ra vulica mai vei iko na luvemu? Mo vakavulica beka vakacava na yavunilewa e so oqori? Na ivakadinadina cava beka o sa bau dau raica, ni ra sa vuli tiko vei iko e na yavunilewa o ira na luvemu?

• Me yaga beka vakaevei vei ira na luvemu na “ivakarau dodonu,” me ra tudei tiko kina e na ivalavala dodonu? Na ivakarau dodonu cava soti beka sa dau yaga vakalevu ka veivakadeitaki e na nomu vuvale? Na ivakarau dodonu cava soti beka o via tauyavutaka e na nomu vuvale?

E yavu ni veivuvale vinaka na itovo maqosa kei na lewa loloma.

• E duidui beka e na cava na noda “veivakasaurarataki” vei ira na luveda, kei na noda “[vei]tuberi” vei ira? E momona beka vakacava na noda veituberi vei ira na luveda, ni da veivakavulici e na ivalavala dodonu?

• Na cava na vuna e lavaki kina me tudei na noda “ivakarau kei na nodra itovo” e na noda veimaliwai kei ira na wekada, me vakabibi sara na noda veiwekani kei ira na luveda?

• Sa dau itovo ni noda bula vakavuvale na veiqati kei na veiba. Na cava beka na vuna e na veivakaleqai kina ki na noda veivuvale na ivakarau e so oqo? (Raica tale ga na Mosaia 4:14.) Na cava beka e kaya o Peresitedi Young ni vuna levu e dau yaco kina na itovo e so oqo e na noda veivuvale? Mo vakavinakataka mada vakaevei na nomudou veirogorogoci, kei na nomudou veiyaloni vakavuvale? Na cava beka o sa bau cakava mai, ka sa yaga vakalevu tiko e na nodra dau vakavatukanataka na lewe ni vuvale yadudua, na nodra veilomani?

O Edward Martin kei na nona vuvale e na yabaki 1870. E a kavetani o Edward e na ilakolako dredre ka kalouca vakalevu ni Martin Handcart Company e na yabaki 1856. A qai bula mai kina, me qai yaco e muri me dua na dauveitaba e Salt Lake City.