Vuli e na Vakadidike kei na Vakabauta

E dina ni a vuli o Peresitedi Brigham Young me 11 wale ga na siga, sa kila deivaki tu ga na bibi ni vuli e na veika vakavuravura, kei na vuku ni Kalou. E sega ni bau vakacauoca e na nona vuli vakaivola, mai na ivolanikalou, kei na ivakatakila ni Turaga, ka vunautaka kina vei ira na Yalododonu me ra tara na veikoronivuli e so, ka me ra dau gadreva na vuli. A tauyavutaka e na yabaki 1850 na University of Deseret, ka qai veisau e muri na yacana me University of Utah; a qai tauyavutaka e na yabaki 1875 na yavunivuli e Provo, Utah, ka qai veisautaki e muri me Brigham Young University. A tauyavutaki na Brigham Young College mai Logan, Utah e na yabaki 1877, me ra tuberi kina na qasenivuli me baleta na veikoronivuli taucoko e na itikotiko ni Yalododonu e na Gauna Oqo e na vanua oya. Me sala vata kei na nona yalodina e na veika ni vuli, a qarava tale ga na valenivuli vakavuvale volekata na nona itikotiko e na 12 na yabaki e muri, me yacova ni sa laki tini na nona bula. A dau vunautaka o Peresitedi Young, e dua ka tauyavutaka mai na univesiti, ka dua na qasenivuli momona e na nona bula, ni kevaka e noda gagadre me da ucuya na Tamada Vakalomalagi, e dodonu me da vakaikuritaki tiko ga e na kila ka kei na vuku.

iVakavuvuli i Brigham Young

Sa okati “ni noda itavi me da vakadidike,” me da vuli, ka dau bulataka na ivakavuvuli e so ni vuravura tawamudu.

Ni ra vakaliuca na lewe i vuravura e na nodra sasaga vakayalo kei na sasaga vakayago na veika e cacawale, sa dodonu vei ira na Yalododonu e na Gauna Oqo, era sa vakaivotavota ka vakavukui e na ivakavuvuli ni kosipeli savasava, me ra dau vakadidike ka vakasaqaqara vakavuli, me ra qai vakatovotovotaka e na nodra dui bula, na ivakavuvuli e so ka nakiti mai me tudei, me ra tubu tiko kina e na vuravura oqo, me vakakina e na bula sa bera mai (DNW, 20 Julai 1854, 1).

E sega wale ga ni ra vakavulici na tamata e na lotu i Jisu Karisito me ra kila yani na veika ni Kalou, me tudei kina e yalodra na veika uasivi ka savasava, ni na veivakarautaki tale ga e na veika veivakauqeti ka talei, me ra torocake kina e na kila ka kei na vuku, e na veitabana yadudua sara ni cakacaka vakaukamea, na cakacaka ni liga se sains se yavu vakavuli, ni vu mai vua na Kalou na veika e vuqa e maqosa kina na ligada, se na vuku e so ni vakadidike, ka virikotori tu me ra vakavinakataki kina na nona tamata (DBY, 247).

Na veimaqosa kei na veika vakavuli ni vakadidike, ka ra vulica na luve ni tamata, e lewe ga ni Kosipeli. E vu mai vei na kila ka, ka yavu ni noda rawata na tamata na veika cecere e vuqa, kei na veika dredre sa rawa mai e na vakadidike vakavuli kei na cakacaka ni kaukamea e na loma ni vica na yabaki sa oti? Eda sa kila deivaki tu ni vu mai vua na Kalou na vuku, ia e na vuku ni cava ga era sega ni dau vakaliuci koya tiko kina? Ni ra vakamatabokotaki e na veika ga e baleti ira, ka ra sega ni kila vakavinaka kina na veika e yaco dina tiko. O cei beka e vakavulica vua na tamata me taurivaka na kaukaua ni livaliva? E a kila rawa beka vakaikoya na tamata? Sega, e a soli vua na kena ivakamacala mai Vua Sa Cecere Sara. Sa vu tale ga mai vua na veika kece sara ni vuli e na ligamaqosa kei na cakacaka ni vakadidike, e dina ga ni dau cavuti kina o koya eke, se mai kea. Ia, era kila beka mai vei na veika e so oqori, e vu beka ka ra taukena ga vakaiira? Sega, e dodonu me ra kila tiko, ke ra sega ni vakatubura rawa e dua na co, se na drauniuluna vulavula se loaloa [raica na Maciu 5:36] ka sega ni cakava ga na kena ibulibuli, era na vakanuinui ga Vua Sa Cecere Sara, me vakataki ira na dravudravua kei ira na yalowai. Eda rawata beka vakacava na kila ka, me buli rawa kina na veimisini e so ni iyaya, ka rui vakasakiti sara e na gauna oqo? Mai lomalagi. Eda kila beka vakaevei na veivuravura ka tu e na raraba kei lomalagi, se na kena buli na vakadodoirairai me ilovi kina na rabailevu ni lomalagi? … Mai [vua na Kalou], na ivurevure ni nodra kila ka na daunivakadidike e na veika e bula e lomalagi, kei ira na daubuli kaukamea, era bula mai e na vuravura oqo (DBY, 246).

Na dredre levu beka ga eda na sotava e dau vakatokai me lecaika, se na kena vinakati me ra vakavukui na tamata (DBY, 247).

Na lotu ka ra ciqoma tu na Yalododonu e na Gauna Oqo, ke sega soti beka ni matata sara na kena ivakavuvuli, e dau vakauqeta na kena qaravi vagumatua na kila ka [raica na V&V 88:118]. E sega ni dua tale na kawatamata era tu oqo ka dau gadreva vakalevu cake me ra raica, rogoca, se kila vakavinaka na ivakavuvuli dina (DBY, 247).

Mo vakayagataka kina na nomu maqosa ni vuli, mo vulica vakatotolo sara kina, ka vakasoqona e na kaukaua ni vakasama, ka yavutaki e na ivakavuvuli ni vakabauta, ka o ni rawata rawa, ka qai vakadewa vei ira na tamata na nomu kila ka (DBY, 247).

Me da vakavulica na noda vakasama me rawa ni da marautaka kina na veika vinaka, e totoka ka savasava, ka dau qara tiko ga na vuku ka na vukei keda me da tarai Saioni cake kina, … ka saga tiko ga me vakayacori na lewa ni Turaga e na veisiga kece ni noda bula, me vakavinakataki tiko ga na noda vakasama e na veika vakavuli kei na buli kaukamea, ka dau saga tiko ga vagumatua me da kila na yavu kei na ituvatuva ni veika buli kece ga, me da kila vinaka kina na ibalebale ni noda bula, kei na sala me vakaikuritaki tiko kina na isolisoli sa soli me noda (DBY, 247).

Sa noda ilesilesi me da torocake tiko ga e na loloma vakarisito, e na kila ka, me baleta na vuravura tawamudu.

Oqo ga na ka me da dau bunotaka, me noda bisinisi, ka noda ilesilesi— me da torocake tiko ga e na loloma vakarisito, e na kila ka, e na veisiga yadudua, kei na veiyabaki (DBY, 248).

E na sega ni cavuka na noqu vuli niu se bula tiko oqo, se na noqu sa na tadu yani ki na vuravura ni yalo; niu sa na laki vakavinakataka sara e kea; niu sa na vakayago tale, au na vulica e udolu na ka e na dua na iwasewase ni udolu kau a dau vulica kina; kau na sega ni laki vakacavara e kea na noqu vuli; ni na tosoi tiko ga na noqu vakadidike (DBY, 248).

Eda na sega beka ni donuya na gauna, ka na sega ni vinakati kina me da vuli, se na kena sa na sega ni vakaibalebale na noda bula. Au sega ni namaka meu bula donuya na gauna, ni na sega kina na kaukaua kei na vuku e cecere cake, me da vakauqeti ka torocake kina na noda bula (DBY, 248).

Ke da bula vakadede beka me vakataki Mecusela … ka vakayagataka na noda bula e na vaqaqara e na veivakavuvuli ni bula tawamudu, eda na raica, ni da sa yacova yani na vuravura tawamudu e baleti keda, eda na qai raica kina ni se gone sara na noda bula me yacova yani oqori, ni se qai tekivu wale ga na noda vuli e na veika ni vuravura tawamudu ni Kalou (DBY, 249).

Eda na rairai taroga beka kina, me cava ga e vei na noda vuli? Meu solia ga kina na noqu vakasama: sega, sega sara (DBY, 249).

Eda sa vulica mai na veika eda sa sotava mai ni taura na gauna na kena vulici na veitabana e so ni cakacaka vakaukamea, kei na ivakavuvuli kei na vakasama e so ka da vinakata me da maqosa sara kina. Na voleka ga ni nodra goleva na tamata e na nodra vakasama na kena inaki dina, na kena totolo na nodra vakaikuritaka na nodra kila na veika dina. Ni ra sa lewa vakavinaka na lomadra, era na qai lewa vakavinaka tale ga na nodra vatavatairalago kei na nodra vakanananu e na kena itagede me ra rawata kina na inaki era sa goleva tiko. Ia ni ra vagolei ki na vakanananu se na yalo ka na vakataotaka na nodra vakasama mai na iulutaga era saga tiko me ra vakadidike ka vuli kina, ka ra na sega ni lewa rawa kina na lewa ni nodra vakasama (DBY, 250).

Na ivalavala dodonu tudei ga ka tawaveisau e na bula oqo, e na rawata rawa kina e dua na vuku dina (DBY, 245).

Me da qarava na noda vuli, kei na nodra kila na luveda, e na veika e vulici tu e vuravura, kei na veika ni Kalou.

Me ra vakavulici na luveda, me ra vuli e na veika vakavuravura kei na veika ni Kalou; me laveti cake na nodra vakasama, me rawa ni kila vakavinaka kina na vuravura eda bula kina oqo, na cagi eda ceguva, na wai eda gunuva, kei na veivunika ni noda vuravura (DBY, 251).

Mo raica ni ra vakavulici vinaka na luvemu e na yavu ni nodra vosa vakaitaukei, ka me ra qai lakova yani na veika ni vuli torocake; me ra vulica sara vakavinaka na ivakavuvuli dina ni nodra bula mai na tamadra. Ni ra sa qai kila vakavinaka na nodra vosa, me ra qai vulica tale ga na veivosa e so, me ra kila vakavinaka cake na nodra itovo, na nodra ivakarau vakavanua, na nodra lawa, na matanitu kei na ivola vivinaka ni veimatanitu, ni veimataqali, kei na dui vosavosa. Me ra vuli tale ga e na veika e baleta na cakacaka ni liga kei na sains, kei na sala me taurivaki kina me baleta na nodra bula vakavuravura oqo. Me ra vulica mada na veika e na vuravura oqo, na loma ni qele, kei na lomalagi e cake (DBY, 252).

Na veika kece sara sa mai rawa, na itovo vakasakiti, na torocake ni vuli e na fika, ivakatagi, kei na sains kei na cakacaka ni liga, e nodra vakadua na Yalododonu, me ra dau goleva e veigauna na iyau vakavuku sa tu vei ira e na veika ni vuli, ka soli me baleti ira era gumatua ka vosota na vulica (DBY, 252).

Au sa dau taleitaka na nodra dau goleva na luveda na kena vulici ka vakatovotovotaka na vakatagi kei na sere. Me ra vulica vagumatua na veitaba ni vuli e tu, me rawa ni da rawaka kina vakalevu na lewenilotu e na gauna mai muri, mai vei ira na veimatanitu kece ga e vuravura, e na veika ni vuli vakaivolatabu, e na vakadidike vakavuku kei na kena yavu vakavuli (DBY, 256).

Era tu eke e drau vakadrau na cauravou, ka rawa ni ra se vuli, ka vinaka cake sara mai na nodra dau vakaotigauna wale ga. Me ra vuli vakavosa, me ra saga na kila ka kei na yalomatua; ia ni ra saga tiko oqori, me ra saga tale ga mai vua na Kalou na nona veivakavukui, me ra kakua sara ni dau guilecava, ka dau raica na veisala e so me vakayagataki kina, me rawa ni o matau vinaka kina e na veigauna taucoko sara ni bula (DBY, 252).

Lako, laki koronivuli ka dau vakadidike. … Au vinakata na veikoronivuli me vakarautaki kina na nodra vakasama na tamata, ka kauti ira kina me ra vuli e na veika ni ligamaqosa, kei na vakadidike vakavuli. Me ra kau i vuli na noda gone era sa qase cake toka, kei ira tale ga era se gone; e sega ni dua tale na ka au via vulica me vaka na vulica na veiwainimate, na itei, na veika e loma ni qele, na veimataqali vatu, meu rawa ni kila vinaka kina na veika kece sara au butuka, kei na cagi au dau ceguva, se na wai au gunuva, kei na veika tale e so (DBY, 253).

Me da dau vuli e na veika titobu vakavuli.

Me da dau vuli vakabibi e na veika me baleta na noda vuravura. Me da kila vinaka na veivosa e so, ni da gadreva me ra talai na daukaulotu ki na veimatanitu kei na veiyanuyanu e na loma ni wasabula. Eda nuitaka me ra kila vinaka tu na vosa vakavaranise o ira na daukaulotu ka ra lesi i Varanise, ka me ra kila vinaka tu na vosa ni vanua era lesi kina o ira ka lesi i Jamani, Itali, Sipeni, kei na veivanua kece ga (DBY, 254).

Eda vinakata tu me ra kila vakavinaka na kena jiokarafi, na itovo vakavanua, na lawa ni vanua kei na veimatanitu. … Sa vakaroti na veika oqori e na ivakatakila ka soli mai vei keda [raica na V&V 88:78–80; 93:53]. E vakavulici kina vei keda me da vuli mai na veiivola vinaka sara, me da kila vinaka kina na jiokarafi ni vuravura, me vaka ga na noda kila vinaka tu na noda veisenikau, ka da kila vinaka vakavuvale na veika e baleti ira na tamata—me yacova sara na kena sa volai tu—me vaka na veika eda donuya tiko na veivuvale kei ira na wekada (DBY, 254–55).

Eda tiko oqo e na koronivuli levu, ka dodonu me da gumatuataka na vuli, me da via kila yani na veika kei lomalagi kei vuravura, me da wilika na ivola vivinaka, e dina ga niu na sega ni vakatura me wiliki na ivola kece ga, ni sega ni ra vinaka taucoko ga na ivola. Dau wilika na ivola vinaka, mo ni vulica mai kina na vuku kei na yalomatua, e na kena levu ga o rawata rawa, ka me veivuke kina na Yalo ni Kalou (DBY, 248).

Meu vakasalataki kemuni kina mo ni dau wilika na ivola ka veiganiti me da wilika; mo wilika na itukutuku makawa, ka qara mai na veiivola vinaka o raica rawa (DBY, 256).

Ni ka taleitaki sara na noda kila na yavu kece me baleta na vakadidike vakavuli kei na vakatovotovo ni ligamaqosa, me kilai vakavinaka sara kina na ivakarau ni bula e vuravura oqo, e na veisau lalai e na cagi kei na veika veivukiyaki e so e vakavolivoliti keda tu! E na taleitaki dina sara, sa tawayalani na ivakavuvuli dina e dolavi kina me da vakadikeva yani! Ni se qai butuki ga oqo na baravi ni wasabula vakaitukutuku me baleta na vuravura vakayago oqo, ka sega ni se oka kina na veika e tu mai lomalagi, na veika me baleti ira na agilosi kei ira na lewe ni lomalagi, kei na nodra itikotiko dina, kei na ivakarau ni nodra bula, kei na nodra laveti ki na bula me cecere cake (DBY, 255).

Na yavu ga e nakiti me da votai kina e na vuku ka rawa ni da rawata, na ivakatakila sa solia mai na Turaga o Jisu Karisito. E vuqa na ivakavuvuli oqori e rawa ni kunei e na ivola ka vola o ira ka ra sa dau vakadidike vakatitobu e na iulutaga e so, ka dolava kina na nodra vakasama na ivakatakila i Jisu, se ra kila beka se sega (DBY, 257–58).

E na sega ni veisaqasaqa na noda vakabauta kei na yavu ni sains e na kena veitikina. E rawa ni laurai e na vakadidike ni vatu, me kena ivakaraitaki, ni tiki ni sains tale ga; au sega ga ni kaya kina ni dina taucoko sara na nodra vatavatairalago na parofesa, se na nodra ivakamacala, ia e dina ga na kena yavu; ni ka dina—e tawamudu; ni lasutaki sara na kena tukuni ni a veibuli na Turaga e na vuravura oqo e na veika e sega ni a tu rawa [raica na Eparaama 3:24; V&V 131:7]. E sega ni dau veibuli na Kalou ni sega ni tu rawa e liu; e sega ni yavu ka tu buli rawa kina na vuravura, se na kena tu oqo, se me laurai kina mai muri. E tu mai matada na vuravura tawamudu; ka lewena tu na veika vakavatuka; ia ke da kila tu na veika me baleta na Turaga kei na nona ivakarau, eda kaya ga ni a taura na veika e so ka bulia kina na vuravura. Au sega mada ni kila na dede ni kena sa buli mai, kau sega sara ni kauai kina. … Ke da kila vinaka na ilakolako ni veibuli, e na sega ni ka kurabuitaki vei keda, ni na matata ka vakaibalebale dina sara vei keda, ni sega ni dua na ka vuni, vei ira ga era lecaika tu. Eda sa mai kila na veika oqo mai na veika eda vulica e na noda mai bula e vuravura (DBY, 258–59).

Sa dolavi vei keda me da vakadidike e na vuku ni Kalou.

Sa dua na isolisoli vua na tamata me vaqara na vuku ni Kalou me baleta na vuravura oqo, kei na veika e lomalagi. Sa ka taleitaki dina na vuku; na vuku dina, na veika dodonu, kei na yalomatua e dau vakavurevakacegu (DBY, 262).

O koya ga ka goleva e yalona dina na vuli me vuku kina, ka qara vagumatua tiko ga na yalomatua, e na yaco e muri me qaqa e Isireli (DBY, 261).

Me kaburaki yani i lomamuni na vuku, me qai tatamusuki kina e na kena levu. E yaga cake sara vei iko mai na koula kei na siliva kei na iyau talei e vuqa kei vuravura. Me tovure mai lomamuni na vuku, mo ni qai mai vakaikuritaka (DBY, 261).

Ni da vakarautaka mai na iyaya me tara kina e dua na vale se valetabu, e rawa ni vakarautaka vakakina na tamata na nona vakavukui me tawayalani. Eda na lakova na veivanua e tu kina na iyaya ni vale, ka vakarautaka na kena tara; me da lakova kina na itikotiko ni vuku tawamudu ka laki saga e kea me da rawata, ni uasivita na vatutalei na kena isau [raica na Jope 28:18] (DBY, 261–62).

Ni sa laki cava na noda saga me da vuku mai na ivola vinaka e vuqa, e na se vo tiko na ivurevure rawarawa duadua; “Ia kevaka sa lailai na vuku vua e dua vei kemudou, me kerea vua na Kalou” [raica na Jemesa 1:5] (DBY, 261).

Ke veiraurau na nomu bula mo veitokani kina kei na Yalo Tabu, … o ni na raica sara na duidui ni noda vuku na tamata kei na vuku ni Kalou, o ni na qai veidutaitaka rawa kina vakavinaka, ka kila rawa kina na kena yaga dina (DBY, 323).

Me ra dau vakatovotovotaka na Yalododonu [yadudua] e na Gauna Oqo na ivakarau vinaka kei na nodra tukuna na veivosa dodonu kei na caka vinaka, me ra kila kina ni Kalou na Kalou, me ra dau vakamuria vakamatailalai na nona ivunau, ka dau tovolea me ra dauloloma dina, ka levea na ivalavala ca ka dau taleitaka na veika kece ga e vakadonuya na Kalou (DBY, 261).

E duabau ga na ivurevure ni nodra vuku na tamata kece ga, oqori ga na Kalou, na Waitovure ni vuku; e dina ga ni ra na dau okata na lewe vuqa ni ra kunea na veika vovou e na nodra dui vuku, e na vakanananu se na nodra vakasama vakaiira, sa dodonu ga me ra vakavinavinaka vua na Tamada mai Lomalagi me baleta na veika kece sara (DBY, 259–60).

Me iUlutaga ni Vuli

Sa okati “ni noda itavi me da vakadidike,” me da vuli, ka dau bulataka na ivakavuvuli e so ni vuravura tawamudu.

Ni ra “vakaliuca [tiko] na lewe i vuravura … na veika e cacawale,” me ra vakayagataka beka vakaevei na Yalododonu e na Gauna Oqo na nodra gauna kei na nodra igu? Na cava beka na “veika e cacawale”? Mo vola mada e so na “ivakavuvuli oqori ka nakiti me tawamudu, ka … vakaikuritaki tiko ga … e na bula sa bera mai.”
E na vukui cei beka eda rawata kina na veika vinaka kece vakavuli? O cei ga era dau vakaliuca na tamata e na nodra rawata na veika e so oqori?
E veivakauqeti vakaevei na kosipeli vei ira na lewe ni Lotu, me ra “torocake kina e na kila ka kei na vuku”? Na cava beka e vuna e “sega ni dua tale [kina] na kawatamata … ka dau gadreva vakalevu cake me ra raica, rogoca, se kila vakavinaka na ivakavuvuli dina”? Na cava beka na vuna e vinakati kina me da dau gadreva tio ga na vuli?
Me da “vakavulica [beka vakaevei] na noda vakasama me rawa ni da marautaka kina na veika vinaka, e totoka ka savasava”? Na cava beka e rawa ni qai yaco mai na kena dau “vakavinakataki tiko ga na noda vakasama”?

Sa noda ilesilesi me da torocake tiko ga e na loloma vakarisito, e na kila ka, me baleta na vuravura tawamudu.

Me vaka sa vakamacala kina o Peresitedi Young, e na gauna cava beka me qai mudu kina na nona bula vakavuli e dua na tamata?
Na sala cava beka me da dau muria, me da lewa vinaka kina na noda vakasama, me da rawata rawa kina na vuku dina?

Me da qarava na noda vuli, kei na nodra kila na luveda, e na veika e vulici tu e vuravura, kei na veika ni Kalou.

A vakaroti keda o Peresitedi Young commanded me da veivakavulici vei ira na luveda. Na cava beka me da vakavulici ira kina? Me da veivakauqeti beka vakaevei ki na nodra vuli na luveda?
Me veidutaitaki tiko vakaeve na noda gadreva na veika vakavuli kei na vuku mai vua na Kalou? E rawa dau vakaduavatataki beka vakaevei na tikina e rua ka dau gadrevi oqo?
E na nodra vakavulici na luveda, na cava beka e dodonu me nodra itavi na qasenivuli? na nodra itavi na qasenivuli? na nodra itavi na uabula tale e so?

Me da dau vuli e na veika titobu vakavuli.

Na cava beka na vuna e nakiti kina vei keda me da dau gadreva na “veika titobu vakavuli”? Na cava beka e dodonu me da dau vulica? Na cava beka na vuna e vinakati kina, me kua ni da wilika wale ga na ivolanikalou?
A vakauqeti keda kina o Peresitedi Young “me da vuli mai na veiivola vinaka sara.” Na mataqali ivola cava beka e vosa tiko kina oqori? Me da kila vakaevei na ivola vinaka, mai na ivola ca? Na ivola cava beka sa yaga vakalevu mai e na nomu dau vulica, ka rawa ni o na okata ni “veiivola vinaka sara”? Mo rawata tale beka vakaevei na vuku, me ikuri ni nomu vulica na ivola vinaka sara?
Na cava beka na na ivurevure ni “e na vuku ka rawa ni da rawata”? Me da vuli vakavinaka beka mai na ivurevure oqori?
Me vaka e vakamacala kina o Peresitedi Young, e vakaveiwekanitaki beka vakaevei na lotu dina kei na “yavu ni sains”?

Sa dolavi vei keda me da vakadidike e na vuku ni Kalou.

E vakamacalataka o Peresitedi Young ni “yaga cake sara vei iko [na vuku ni Kalou] mai na koula kei na siliva kei na iyau talei e vuqa kei vuravura.” Me “ka taleitaki” ka “vakavurevakacegu” beka vakaevei na vuku dina”?
O cei beka me da gole vua, me da rawata kina na “vuku tawamudu”? Me da vakarautaka beka vakacava na noda saga na vuku tawamudu? Me vakalasikati beka vakaevei vei keda “na duidui ni noda vuku na tamata kei na vuku ni Kalou”?