Tuatua No Te Akamataanga
Ko te Apiianga e te Au Koreromotu, e au koikoianga teia no te au eeuanga tapu, te au akauruanga, e te au akamāramaanga i orongaia mai no te akatumuanga e te akaaereanga o te au ture o te basileia o te Atua i te enua nei i te au rā openga. Noatu oki e, ko te katoaanga o te au tuanga kua aere tika te reira ki te au mema o Te Akonoanga a Iesu Mesia o te Aronga Tapu o te Au Rā i Muri Nei, ko te au karere, te au akamatakiteanga, e te au akoakoanga no te akapuapinga i te au oraanga tangata katoatoa, e tei roto rai i reira te patianga i te au tangata i te au ngai ravarai kia akarongo i te reo o te Atu ko Iesu Mesia, i te tuatuaanga kia ratou ei meitaki no ratou i teia oraanga e to ratou oraanga openga kore.
Ko te katoaanga o te au eeuanga i roto i teia koikoianga, kua rauka mai te reira ia Iosepha Timeti, Tamaiti, te peroveta mua teia e te peresideni o Te Akonoanga a Iesu Mesia o te Aronga Tapu o te Au Rā i Muri Nei. Tetai pae ra, kua neneiia te reira e kua tukuia atu ki vao e te aronga te mono ake iaia (akara ki te upoko tuatua o te au Tuanga 135, 136, e te 138, e te Akakiteanga Tuatua a te Aronga Mana 1 e te 2).
Ko te puka o te Apiianga e te Au Koreromotu, ko tetai te reira o te au tataanga tapu tei arikiia e te Akonoanga, kapiti katoa ia mai ki te Bibilia Tapu, te Puka a Momoni, e te Poe Oko Maata. Tera ra e takake rava te Apiianga e te Au Koreromotu, no te mea kare ïa i te akauriangaia e no roto mai i te au tataanga taito, mari ra, no teia tuatau tikai, e na te Atua i oronga mai na roto i tana au peroveta i iki no te akaokianga mai i tana angaanga tapu e no te akatumuanga i te Basileia o te Atua ki runga i te enua nei i teia au rā i muri nei. I roto i te au eeuanga ka rongo te tangata i te reo maru e te papu meitaki o te Atu a Iesu Mesia, i te tuatua akaou anga i roto i te tuatau o te kīanga o te au tuatau; e ko te angaanga tana i akamata i konei, ko te akateateamamao ïa no tona oki rua anga mai, i te akatupuanga i te au tuatua a te au peroveta tapu mei te kapuaanga rava mai.
Kua anauia a Iosepha Timeti, Tamaiti, i te rā 23 o Titema, 1805, i Sharon, Windsor County, Vermont. I roto i tona oraanga mapu, kua akaatea mai aia i tona kopu tangata ki Manchester, i te opunga o New York. Iaia e noo vaitata ia Manchester, i te tuatau tupu ou o 1820, e tai ngauru ma ā ona mataiti i reira, kua kite aia i reira i tana orama mua, e kua araveiia aia e te Atua uaorai, koia te Metua Mutukore, e tana Tamaiti ko Iesu Mesia. Kua akakiteia mai aia i roto i teia orama e ko te Akonoanga tika a Iesu Mesia tei akatumuia i te tuatau o te Koreromotu Ou, e tei akaaere i te kīanga o te evangelia, kare te reira i runga akaou i te enua. Kua araveiia mai aia e tetai au akakiteanga tapu, i appiiiaʼi aia e te au angela e manganui; kua akaariia mai kiaia e e angaanga takake ta te Atua i akataka nana kia rave i te enua nei, e na roto iaia e akaokiia mai ei te Akonoanga a Iesu Mesia ki te enua nei.
E i muri roa mai, kua rauka to Iosepha Timeti tikaanga na roto i te tauturu tapu kia akauri e kia neneiia te Puka a Momoni. I teia tuatau nei, kua akataongaia raua ko Oliver Cowdery e Ioane Bapetizo ki te Kautaunga o Aarona i te marama ia Me 1829 (A&K 13), e kare i roa i muri ake kua akataonga akaou ia raua ki te Kautaunga o Melekizedeka, na te au aposetolo taito i rave, ko Petero, Iakobo, e Ioane (A&K 27:12). Kua aru mai tetai au akataongaanga, koia oki te au taviri o te kautaunga, tei akatinamouia ki rungaʼo ia raua e Mose, Elia te peroveta, Elia, e tetai au peroveta e manganui (A&K 128:18, 21). Ko teia au akataongaanga, koia oki te akaokianga mai o te mana tapu ki te tangata i te enua nei. I te rā 6 no Aperira 1830, i raro ake i te akaaereanga rangi, kua akatumu te Peroveta Iosepha Timeti i te Akonoanga, e no reira te taangaanga akaou ia nei te Akonoanga tika a Iesu Mesia i rotopu i te au tangata, ma te mana kia tutuia te evangelia e kia akaaereia te angaanga oroa o te akaoraanga. (Akara ki te Poe Oko Maata, Te Tua o Iosepha Timeti 1:1–75; e A&K 20).
Kua rauka mai teia au eeuanga tapu ei pau atu i te pure, i te tuatau e inangaroiaʼi, e aere mai ei ki vao i te oraanga tikai no te tangata tu katau tikai. Kua kimi pu tikai te Peroveta e te aronga e piri ra kiaia i tetai arataki tapu, e kua akapapu mai teia au eeuanga e kua rauka ia ratou. I roto i te eeuanga, ka kite tetai i te akaoki akaou anga e te eeuanga mai o te evangelia a Iesu Mesia ma te apaianga mai i te kīanga o te au tuatau. Ko te aereanga mai o te Akonoanga na te opunga mei New York e Pennsylvania, ki Ohio, ki Missouri, ki Illinois, e te openga iora, ki te enua Great Basin, tei te opunga o Marike, e te tautaanga pakari o te aronga tapu kia akatuia a Ziona ki runga i te enua i teia tuatau ou, kua akaariia mai te reira i roto i teia au eeuanga.
Ko te manganuianga o te au tuanga mua tei roto i reira te akaurianga e te neneiangaia o te Puka a Momoni (akara i te au tuanga 3, 5, 10, 17, 19). Kua akaari mai tetai au tuanga i muri mai i te angaanga a te Peroveta Iosepha Timeti i te akaurianga i te Bibilia mei tei akauruia mai. I taua atinga rai, e manganui uatu te au tuanga mamaata o te apiianga tei rauka mai (teia tetai akaraanga, au Tuanga 37, 45, 73, 76, 77, 86, 91, e te 132, e pirianga to ratou tatakitai ki te akaurianga o te Bibilia).
I roto i te au eeuanga, kua akaariia mai te au apiianga o te evangelia ma te akamāramarama mai i te au tumu mamaata no runga i te upoko Atua, te kapuaanga o te tangata, to Satani tu tikai, te akakoroanga tikai o te kopapa mate, te puapinga no te kauraro, te tumu ka tataraaraʼi, te angaanga a te Vaerua Tapu, te au angaanga oroa e te au raveanga no te akaoraanga, te oraanga o te enua, te au turanga o te tangata no te au tuatau ki mua i muri ake i te tuakaouanga e te akavaanga, te mutu kore o te pirianga akaipoipo, e te tu openga kore o te kopu tangata. Mei te reira katoa, ko te eeuangaia mai o te au pupu akaaere o te Akonoanga, ma te kapikianga i te au episekopo, te Ruru Peresideni Mua, te Tino Ngauru ma Rua, e te Itu Ngauru, e te akatinamouanga o tetai au taonga akaaere e te au pupu. E te openga, ko te kite papu tei orongaia mai no Iesu Mesia— tona tu tapu, tona ngateitei, tona apakore, tona aroa, e tona mana kia akaora—tei akariro i teia puka ei mea puapinga maata ki te oraanga kopu tangata, e maata atu ïa tona puapinga i te apinganui o te ao katoatoa.
E manganui atu te au eeuanga tei neneiia i Ziona (Independence), Missouri, i te mataiti 1833, i raro ake i te ingoa A Book of Commandments for the Government of the Church of Christ (E Puka Akaueanga no te Akaaereanga i te Akonoanga a te Mesia.) No runga oki i teia neneianga, kua oronga atu te au ereta i tetai kite papu akaaka rava e kua akakite papu mai te Atu ki to ratou au vaerua e e tika teia au eeuanga. Mei te Atu oki i tuatua putuputu mai nei ki tona au tavini, kua maata rava tei koikoiia mai e tei neneiia e rua mataiti i muri mai i Kirtland, Ohio, ma te ingoa Doctrine and Covenants of the Church of the Latter Day Saints (Te Apiianga e te Au Koreromotu a Te Akonoanga o te Aronga Tapu i te Au Rā i Muri Nei.) Kua kapitiia atu te kite papu o te tino ngauru ma rua Aposetolo ki roto i te neneianga i te mataiti 1835, mei teia ka aru mai:
Te Kite Papu O Te Tino Ngauru Ma
Rua Aposetolo Ki Te Tuatua-Mou O Te
Puka O Te Apiianga E Te Au Koreromotu
Te Kite Papu o te au Kite no te Puka o te au Akaueanga a te Atu, koia te au akaueanga tei orongaia e ïa ki tana Akonoanga na roto ia losepha Timeti, Tamaiti, tei ikiia e te reo o te Akonoanga no teia akakoroanga:
E no reira matou i manako ai e, kia akakiteia to matou kite papu ki to te ao katoatoa o te oraanga tangata, ki te au mea tei angaia i runga i te aro o te enua, e ko te tika teia tei akapapuia e te Atu ki runga i to matou au vaerua, na roto i te Vaerua Tapu tei riringiia mai ki rungaʼo ia matou, e kua orongaia mai teia au akaueanga na roto i te akauruanga a te Atua, ei puapinga no te tangata ravarai e e tika tikai te reira.
Kua oronga matou i teia kite papu ki to te ao, e ko te Atu to matou tauturu; e kua na roto i te aroa ua o te Metua Atua, e tana Tamaiti, ko Iesu Mesia, i raukaʼi ia matou teia akatikaanga kia oronga i teia kite papu ki te au tangata o te ao nei, i raukaʼi ia matou teia rekarekaanga maata, ma te pure tamou ki te Atu kia puapingaia te au tamariki a te tangata nei.
Teia te ingoa o te Tino Ngauru ma Rua:
-
Thomas B. Marsh
-
David W. Patten
-
Brigham Young
-
Heber C. Kimball
-
Orson Hyde
-
William. E. McLellin
-
Parley P. Pratt
-
Luke S. Johnson
-
William Smith
-
Orson Pratt
-
John F. Boynton
-
Lyman E. Johnson
I roto i tetai au neneianga ou o te Apiianga e te Au Koreromotu, kua kapitiia tetai au eeuanga ou, me kore ra kua kapitiia tetai au tuatua akapapaanga, mei tei rauka mai, e mei tei arikiia e te aronga mana, me kore ra e te au uipaanga maata a te Akonoanga.
Akamata mai mei te mataiti 1835 kua akaputuia mai tetai au apiianga orometua e itu, te ingoa, Lectures on Faith (Tuatua no te Akarongo). Kua teateamamaoia ana teia kia taangaangaia ki roto i te Apii a te au Peroveta i Kirtland, Ohio, 1834–1835. Noatu oki e kua puapingaia no te apii e te akoanga, kua akaruke iatu teia apiianga no roto mai i te Apiianga e te Au Koreromotu mei te mataiti 1921 mai, no te mea kare te reira i orongaia mai, me kore ra i tukuia mai ei eeuanga ki te Akonoanga katoatoa.
Ko tetai mea puapinga o teia neneianga koia te akameitakianga mai o te au upoko tuatua o te au tuanga; kua akatakaia teia ei tauturu i te au tangata kia mārama e kia mataora i te karere a te Atu mei tei orongaia mai i roto i te Apiianga e te Au Koreromotu.
I roto i te Apiianga e te Au Koreromotu, ko tei neneiia ki te reo Paretane, ka kitena te tuatua History of the Church (Tua Taito o te Akonoanga) i roto i te au upoko tuatua i runga uake i te au tuanga. Ko te History of the Church, e au puka e itu ïa tei akapapaia ei tua no Te Akonoanga a Iesu Mesia o te Aronga Tapu i te Au Rā i Muri Nei mei te mataiti 1820 ki te 1848. No tei kore teia au puka i akauriia e ka rauka mai na roto anake i te reo Paretane, ko te tuatua History of the Church i roto i te au upoko tuatua i roto i teia puka Apiianga e te Au Koreromotu, ko taua au puka akapapaanga ïa tei tataia ki te reo Paretane.