Vahe 62
Ko e ‘Alu ‘a e Kau Paioniá ki he Tele‘a Sōlekí
(Sune 1846 — Siulai 1847)
Na‘e kei ‘i Kauniseli Palafi pē ‘a e kau paioniá. Na‘a nau fiema‘u ha kau tangata sino mālohi ke tokoni kiate kinautolu ‘i he‘enau fonongá. Ko e tokolahi taha ‘o e kau tangata kei talavou na‘a nau ‘alu kinautolu ‘i he konga tau ko ia ‘a e kau Māmongá. Ko ia ne fakakaukau ‘a e kau Paioniá ke ‘oua leva te nau kolosi atu ‘i he ngaahi Mo‘unga Maká kae ‘oua leva ke a‘u ki he fa‘ahita‘u matala ‘o ‘Ameliká.
Na‘e foaki ‘e he kau ‘Initiá ki he Kāingalotu ha kelekele ‘i he kauvai ‘e taha ‘o e vaitafé. Na‘e langa heni ‘e he Kāingalotu ha kolo na‘e ui ko Nofo‘anga Fakafa‘ahita‘u Momokó. Na‘a nau fa‘u heni ha ngaahi hala pea langa mo ha ngaahi fale. Na‘e ‘i ai ‘a e ngaahi fale ‘e ni‘ihi na‘e ngaohi meí he ‘akaú Pea ko e ngaahi ‘api ‘e ni‘ihi na‘e tu‘u ia ‘i he ngaahi ‘ana ‘i he tafa‘aki ‘o e ngaahi mo‘ungá. Na‘e tō ngoue heni ‘a e kau paioniá.
Na‘e hanga ‘e Pilikihami ‘longi ‘o vahevahe ‘a e koló ki ha ngaahi uooti. Na‘á ne fili ha kau tangata ke nau hoko ko e kau pīsopé. Na‘e fakatupu kovi ha ni‘ihi ‘o e kau ‘initiá ki he kau Paioniá. Ko ia ne hanga ‘e he kau paioniá ‘o langa ha holisi takatakai ‘i he koló ke ta‘ofi ‘a e kau ‘initiá na‘e fakatupu kovi ange kiate kinautolú.
Lolotonga ‘a e nofo ‘a e kau paioniá ‘i Nofo‘anga Fakafa‘ahita‘u Momokó na‘e ma‘u ‘e Pilikihami longi ha fakahā. Na‘e tala ange ki ai ‘e he ‘Eikí ‘a e founga ke teuteu ai ‘a e kakaí ke hiki atu ‘enau fonongá. Na‘á ne tala ange kia Pilikihami ‘longi ‘a e me‘a ke fai ‘e he kakaí lolotonga ‘a ‘enau fonongá.
Na‘e pehē ‘e he ‘Eikí ‘oku totonu ke vahevahe ‘a e kakaí ki ha ngaahi kulupu iiki. ‘E ha taki ki he kulupu takitaha. ‘Oku totonu ke talangofua ‘a e kakaí ki honau kau takí. ‘Oku totonu ke nau fetokoni‘aki. ‘Oku totonu ke nau tokoni ki he ngaahi fāmili ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha fa‘ē pe tamaí.
‘Oku totonu ke ma‘u ‘e he kulupu takitaha ‘a ‘enau ngaahi saliote pea mo ‘enau me‘akai. ‘Oku totonu ke ‘i he kulupu takitaha ‘a e kakai ‘oku nau poto ‘i hono ngaohi mo monomono ‘a e salioté, langa ha fale, tō ha ngoue, pea fa‘u ha ngaahi hala fakakavakava.
Na‘e fakahā ‘e he ‘Eikí ki he Kāingalotú ha ngaahi me‘a kehe ‘oku totonu ke nau fai. ‘Oku totonu ke nau tauhi ‘Ene ngaahi fekaú. ‘Oku totonu ke nau tauhi ‘enau ngaahi palōmesi kiate kinautolú. ‘Oku totonu ke ‘oua na‘a nau feleakovi‘aki ‘iate kinautolu. ‘Oku totonu ke nau faitotonu. ‘Oku totonu ke nau fakafoki ‘a e ngaahi me‘a na‘a nau kole ‘o ‘avè mo e ngaahi me‘a na‘a nau ‘ilo.
Na‘e loto ‘a e ‘Eiki ke fiefia ‘a e kau paioniá. Na‘á Ne tala kiate kinautolu ke nau hiva pea nau fakafiefia fakataha. ‘Oku totonu ke ‘oua na‘a nau manavahē. Te Ne tokoni‘i kinautolu. Na‘á ne tala kiate kinautolu ‘e ‘i ai ‘a e ngaahi faingata‘a ‘e hoko. Ka ‘e hanga ‘e he ngaahi faingata‘a ko ‘ení ‘o teuteu‘i kinautolu ke nau hoko ko e kakai lelei ange. ‘E tāpuekina kinautolu.
Na‘e fai ‘e Pilikihami ‘longi ‘a e me‘a ko ia na‘e fekau ‘e he ‘Eiki ke ne fai. Na‘á ne vahevahe ‘a e kakaí ki ha ngaahi kulupu. Na‘e ma‘u ‘e he kulupu takitaha ‘a e me‘a kotoa pē na‘a nau fiema‘u ke langa‘aki ha kolo ‘i he ngaahi mo‘ungá.
Na‘e fai ha konifelenisi ‘a e Kāingalotú. Na‘e fili leva ‘e Pilikihami ‘longi ‘a e kulupu ko ē te nau fuofua ‘alu. Na‘e fe‘unga pea mo e kau tangata ‘e 143, kau fefine ‘e toko tolu, pea mo e fānau ‘e toko ua ‘a honau tokolahí. Na‘e mavahe ‘i he ‘aho hono hokó ‘a e ‘uluaki kulupú mei he Nofo‘anga Fakafa‘ahita‘u Momokó.
Na‘e ‘i ai ha ngāue ‘a e tokotaha kotoa pē ke fai lolotonga ‘a e fonongá. Na‘e tokanga‘i ‘e he kau fefiné ‘a e fānaú. Na‘a nau feime‘akai. Na‘e ‘i ai ‘a e me‘afana ‘a e kau tangatá ke malu‘i ‘a e kakaí pea mo e fanga manú.
Na‘e fononga ‘i he ‘aho kakato ‘a e kau paionia. Ka na‘a nau mālōlō ‘i he po‘uli. Na‘a nau fokotu‘utu‘u fakafuopotopoto ‘a ‘enau ngaahi salioté. Na‘e nofo ‘a e kakaí pea mo e fanga manú ‘i he loto siakalé. Na‘a nau tafu leva ha afi ‘o ngaohi mei ai ‘a ‘enau me‘akai.
Na‘a nau fakafiefia mo hiva. Ko e taha ‘o e ngaahi hiva ko ‘ení ko e “Ha‘u Kāinga ‘Oua ‘e Manavahē” (Himi 13). Na‘e ongo‘i fiemālie anqe ai ‘a e kakaí.
Na‘e hanga ‘e ha tangata ‘o ifi ha piukala ke tala kiate kinautolu kuo taimi ke nau mohe. Na‘e fai leva ‘e he kau paioniá ‘a ‘enau lotú pea nau mohe.
Ko e fononga mo‘oni ‘a e kau paioniá ‘i he toafa musie tokaleleí. Na‘e fe‘unga mo e māhina ‘e fā ‘a ‘enau fonongá. Na‘a nau fetaulaki mo ha kakai kehe ‘i he‘enau fonongá. Ko e ni‘ihi ‘o e kakai ko ‘ení ko ha kakai tulimanu. Na‘a nau tala ange kia Pilikihami ‘longi ke ‘oua te nau ‘alu ki he ‘Otu Mo‘unga Maká. Na‘a nau tala ange foki ‘e ‘ikai ke tupu ha ngoue ia ai.
Na‘e toe ‘i ai foki mo ha kakai kehe na‘a nau tala kia Pilikihami ‘longi ke ‘ave ‘a e Kāingalotú ki Kalefōnia. Ka na‘e tala ange ‘e Pilikihami ‘longi kuo osi fakahā ange ‘e he ‘Eikí kiate ia ‘a e feitu‘u ke ‘ave ki ai ‘a e Kāingalotú. Te ne talangofua pē ki he ‘Eiki.
Na‘e faifai pē pea a‘u mai ‘a e kau paioniá ki he ngaahi mo‘ungá. Na‘e faingata‘a ‘a e fononga mai ki aí.
Na‘e puke ‘a Pilikihami ‘longi. Na‘e tuai ‘a ‘ene fonongá. Na‘a ne fili ha kau tangata ke nau mu‘omu‘a. Na‘á ne fekau ke nau ‘alu ki he tele‘a Sōlekí. ‘Oku totonu ke nau kamata ke tō ai ha ngoue.
Ko ia na‘e hanga ‘e he kau tangatá ni ‘o toho atu ‘a ‘enau ngaahi saliote ‘i he funga mo‘ungá. Na‘a nau hifo atu ki he tele‘á. Na‘a nau kemi ‘i ha ve‘e vaitafe.
Na‘a nau lotu ki he ‘Eikí. Na‘a nau kole kiate Ia ke Ne tāpuaki‘i ‘a e tenga‘i ‘akau ko ia te nau hanga ‘o toó. Na‘e toki hanga leva ‘e he kau tangatá ni ‘o tō ‘a e tenga‘i ‘akaú.
Na‘e a‘u mai ‘i he ‘aho hono hokó ‘a Pilikihami ‘longi pea mo e kau paionia na‘a nau fononga fakataha mai ki he tele‘á. Na‘e sio atu ‘a Pilikihami ‘longi ki he tele‘á mei he salioté. Na‘á ne ‘ilo‘i ko e feitu‘u ‘eni ‘oku fiema‘u ‘e he ‘Eiki ke nofo ai ‘a e Kāingalotú. Ko ia na‘e pehē ‘e Pilikihami ‘longi, “Ko e feitu‘u totonú eni. Hoko atu ‘a ‘etau fonongá. Na‘e angi atu leva ‘e he Kāingalotú ‘a ‘enau ngaahi salioté ki he tele‘á. Ko e ‘aho 24 ‘eni ‘o Siulai 1847.