Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatala Fakahisitōlia ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá: Siosefa Kō, Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatala Fakahisitōlia ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá (2025)
Siosefa Kō, Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatala Fakahisitōlia ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá (2025)
Siosefa Kō
(1784–1854)
Naʻe fāʻeleʻi ʻa Siosefa Kō ʻi he Vāhenga Keiuka, Niu ʻIoké, ʻi he 1784. Naʻá ne mali mo Sōfia Hāuti ʻi he 1824. ʻI he 1831, naʻá ne kau ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, pea naʻe fakanofo ia ko ha kaumātuʻa peá ne hiki ki Ketilani, ʻOhaiō. ʻI Suné, naʻe ui ia ʻi ha fakahā ke ne ngāue fakafaifekau ki Mīsuli (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 55:6), pea kimui ange ʻi he taʻu ko iá, naʻá ne fakakakato ʻa e misiona ko iá kae pehē ki ha misiona ki Niu ʻIoke. ʻI he taʻu tatau pē ko iá, naʻe fakanofo ia ko ha taulaʻeiki lahi. ʻI he 1834, naʻe fokotuʻu ia ki he fakataha alēlea māʻolunga ʻi Ketilaní (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 102:3), pea naʻá ne nofo ʻi he fakataha alēlea ko iá ʻo aʻu ki he 1837. ʻI he 1835, naʻá ne foaki ha vahe tolu ʻe taha ʻo e paʻanga naʻe fakaʻaongaʻí ke fakatau mai ʻaki ʻa e ngaahi sino kuo fakatolonga (mummies) mo e ʻū pepa kiliʻi kaho (papyri) naʻe felāveʻi mo e liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e Tohi ʻa ʻĒpalahamé. ʻI Tīsema 1837, lolotonga ha vahaʻataimi ʻo e moveuveu ʻi he Siasí, naʻe tuʻusi ʻa Kō [mei he Siasí]. Naʻá ne nofo pē ʻi Ketilani, ʻa ia naʻá ne mālōlō ai ʻi he 1854.
Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofola ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá