“Anomea Faavaitaimi a le Ekalesia,” Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia
“Anomea Faavaitaimi a le Ekalesia”
Anomea Faavaitaimi a le Ekalesia
O le lolomiga o anomea faavaitaimi o se itu taua lea o fesootaiga a le Ekalesia mai lava i uluai tausaga o le Ekalesia. I le taimi o le faavaega o le Ekalesia, o nusipepa o nisi ia o auala aupito taua mo le faasalalauina o faamatalaga i totonu o le Iunaite Setete. E tele ina tosinaina manatu o faatonu e uiga i tapuaiga ma upufai, ma o nisi o uluai punavai faasolopito e fesootai ma le Ekalesia toefuatai, o ni osofaiga sa lolomiina i nusipepa sa tetee i le Ekalesia. Sa vave ona iloa e le Au Paia o Aso e Gata Ai le taua o le i ai o sa latou lava falelomitusi. O le lolomiina o nusipepa sa faatagaina ai le Au Paia e folasia atu o latou lava manatu, taofia talafeavea’i sese, fesootai i le tasi ma le isi po o le a lava le mamao, ma fefaasoaai ai le talalelei. O le tele o faaaliga ma faaliliuga musuia a Iosefa Samita na lolomiina mo le uluai taimi i nusipepa a le Ekalesia.
O le uluai lomiga o le The Evening and the Morning Star, le uluai nusipepa a le Ekalesia.
O Uluai Nusipepa a le Au Paia o Aso e Gata Ai
I se konafesi a le Ekalesia i le 1831, i Hiram, Ohaio, sa faatagaina ai William W. Phelps e faatau mai se masini lomitusi i Cincinnati a o aga atu i Misuri.1 I le avea ai o se sui auai o le Kamupani e Vaaia Mea Tautusi, sa nafa ai se komiti i le popofou o le Ekalesia ma le vaavaaia o lomiga a le Ekalesia, sa faavaeina ai e Phelps se ofisa lomitusi i Initipene, Misuri. O iina sa ia lolomiina ai le nusipepa muamua a le Ekalesia, The Evening and the Morning Star, na amata ia Iuni 1832.2 Peitai, e lei leva ona i ai le nusipepa, aua sa faaleagaina e tagata fiapule malosi le falelomitusi o Phelps ia Iulai 1833.3 Ina ua uma ona faatau mai se lomitusi fou, sa toe sui e taitai o le Ekalesia le mea e faatu ai lo latou fale lomitusi i Katelani, Ohaio, ma sa amata ai ona lolomiina le Latter Day Saints’ Messenger and Advocate. Ia Oketopa 1837, sa toe suia lena lomiga i le Elders’ Journal of the Church of Latter Day Saints. Ae paga lea, e oo atu ia Ianuari 1838, sa faoa e leoleo o le itumalo le ofisa lomitusi ma latou umia ai le pule mo le lomitusi a le Ekalesia. Sa faatamaia le ofisa i se afi i le aso 16 Ianuari.4
Ina ua tutuliese mai le Au Paia mai Misuri i le 1838, sa latou puipuia le leiloa atu o se isi masini lomitusi taua i Fa Uesi i le tanuina i se lotoa o se tagata o le Ekalesia i le taimi lava o le a latou tuua ai. O iina na i ai lava le masini lomitusi seia oo ina toe maua mai i le tautotogo na sosoo ai. O le taimi lena na auina atu ai i Navu, Ilinoi, lea na toefaafou ai ma sa faaaoga ai e lolomi le Times and Seasons, o se nusipepa sa tusifaamaumau ai pisinisi ma le olaga i aso faisoo o le Ekalesia i Navu.5
Ia Me 1840, sa amata ai e uso o le Korama a Aposetolo e Toasefululua ona lolomi le Latter-day Saints’ Millennial Star a o i ai i latou ia latou misiona i Egelani. Na lolomi muamua i Maniseta ona lolomi ai lea mulimuli ane i Livapulu, na avea ma anomea faavaitaimi aupito sili ona umi ona faaalu a le Ekalesia ma sa taua i le tuputupu ae ma le lagolagoina o le Ekalesia i Peretania Tele.6 Sa faavaeina foi e faifeautalai a le Au Paia o Aso e Gata Ai anomea faavaitaimi i misiona uma a le Ekalesia i Europa ma sasae o le Iunaite Setete. Sa i ai i nei uluai faasalalauga muamua ma le aupito faatosina le Skandinaviens Stjerne, na muai lomia i le 1851 i Copenhagen. Na mafai ai ona maua e le Au Paia Tenimaka ma Suetena ia lauga a perofeta, o tusi a i latou sa malaga mai e faapotopoto i Siona, ma toe gaosia ai le faaliliuga o anomea mai le Millennial Star and the Deseret News. Na ofoina atu e faifeautalai i Uelese, Farani,ma Siamani ia anotusi faapena i gagana masani a tagata i lomiga o Prophwyd y Jubili (sa faaigoaina foi o le Seren y Saints), l’Étoile du Déséret, ma le Zions Panier, e pei ona i ai.7
I le 1847 i Uinita Kuota, Nebraska, sa toe faatagaina ai e taitai o le Ekalesia ia Viliamu W. Phelps e faatau mai se masini lomitusi ma auina atu i se Siona fou o le a fauina i le Pesini Tele. O le lomiga muamua o le Deseret News na lolomi i lenei lomitusi i le Aai o Sate Leki ia Iuni 1850.8
Anomea Faavaitaimi a le Aualofa ma Ausilali
E ui ina sa faaaofia e faatonu o le Deseret News ia mea na tutupu i le Ekalesia lautele ma faalemalo i Iuta ma nofoaga taulalata ane o le Au Paia o Aso e Gata Ai, ae sa amatalia lava e nisi o sui iloga o le Ekalesia ni anomea faavaitaimi sa talanoaina ai autu ma ni aofia patino. I le 1866, sa faalauiloa ai e Elder George Q. Cannon le Juvenile Instructor, o se faasalalauga faavaitaimi sa mamanuina e aoao atu ai le talalelei i fanau laiti ma le autalavou. Sa amataina e Louisa Lula Green, o se tei tamaitai e 19-tausaga-le matua o Polika Iaga le Woman’s Exponent i le 1872, ma suitulaga ai Emmeline B. Wells lea na avea mulimuli ane ma Peresitene Aoao o le Aualofa, o ia e avea ma faatonu i le 1877. O le Woman’s Exponent na lagolagoina aia tatau a tamaitai ma sa folafola atu ai le talalelei toefuataiina, o ni faamoemoega se lua na vaai i ai Wells e fesootai lelei. E le i umia e le Ekalesia se tasi o nei anomea faavaitaimi, ae sa taufai faamanuiaina tele le lua lea i le salalau atu ma talanoaga i totonu o tagata o le Ekalesia.9
O le uluai lomiga o le Woman’s Exponent, o se faasalalauga faavaitaimi i le popofou sa lolomi ma faasalalauina e tamaitai o le Au Paia o Aso e Gata Ai.
E lei umi ae amata e aufaatonu aoao o le tele o faalapotopotoga a le Ekalesia a latou lava lomiga. Na amata le Contributor i le 1879 mo alii talavou, o le Young Woman’s Journal na amata i le 1889 mo tamaitai talavou, ma le Children’s Friend na amata i le 1902 mo tamaiti laiti.10 Na suitulaga i le Contributor le Improvement Era i le 1897. I le 1900 sa faatau mai ai e le aufaatonu aoao o le Aoga Sa le Juvenile Instructor ma faalauteleina le misiona faaleaoaoga a le mekasini mai le taulai atu i tamaiti ma le autalavou i le faaaofia ai o tagata matutua uma o le Ekalesia.11 I le 1914, sa lolomiina ai e le aufaatonu aoao o le Aualofa se puletini faalemasina, ma sa amata ia Ianuari 1915, sa faalauiloa ai le aufaatonu lana lava mekasini o le Relief Society Magazine, lea na suia ai le Woman’s Exponent.12
Sootaga o Anomea Faavaitaimi a le Ekalesia
O nei anomea faavaitaimi a le Ekalesia ua faaleleia atili ai olaga o tagata o le ekalesia mo le fiasefulu o tausaga. Peitai, faatasi ai ma le faatupulaia vave o le Ekalesia ma le salalau atu i le lalolagi i le 1960 ma le 1970, ua iloa ai e taitai o le Ekalesia le manaomia o nisi fesootaiga maopoopo. Sa latou faamutaina le lomiga o mekasini a ausilali-ma misiona i se taumafaiga e auina atu se savali soofaatasi. O uluai lomiga o le Ensign mo tagata matutua o le ekalesia, o le New Era mo le autalavou, ma le Friend mo tamaiti laiti na amata ona lolomi i le 1971.13
O le uluai lomiga o le Ensign, na lolomi ia Ianuari 1971.
I le 1971, sa amata ai foi e le Ekalesia ona filifili, faaliliu, ma lolomi ia anotusi mai mekasini fesootai e tolu i anomea faavaitaimi mo tagata o le Ekalesia e le fenanui i le lalolagi atoa. E oo atu i le 1990 ua aofia ai i lenei taumafaiga ia mekasini eseese e 20, ma le igoa e patino i le gagana lava ia, ma se vaega ua tuuto i anotusi i le lotoifale. I le 2000, sa toe faaigoa ai nei anomea faavaitaimi faavaomalo i le Liahona.14
Autu Fesootai: Early Missionaries