“Faatulagaga Autasi,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia
“Faatulagaga Autasi”
Faatulagaga Autasi
I le vaitau o le 1860 i le Teritori o Iuta, sa faatalitali ai ma le naunautai e Polika Iaga o le taunuu mai o auala o nofoaafi o le a aumaia ai pisinisi fou ma sui ai le tamaoaiga o le itu i Sisifo.1 Ina ia tausisia le taugofie o oloa gaosi ma puipuia le au gaosi oloa o le lotoifale, sa latou faatulagaina ai ma isi taitai se upega faapisinisi aufaatasi tumaoti i le va o faatauoloa o le Au Paia o Aso e Gata Ai ma i latou e sapalaia oloa.2 O nei pisinisi faifaatasi sa faamanuiaina mo se taimi i le teteeina o nisi o oloa taufaaofi mai fafo, ae a o tupu pea le tamaoaiga o le lotoifale i talaatu o le gafatia ona taulimaina i le vaitau o le 1870, sa toatele tagata sa faatauina mai faaaitalafu oloa ma saili galuega nai lo le gaosia o a latou lava oloa. Sa faamautuina popolega o Polika Iaga i se atugaluga i mea tau maketi i le 1873—sa faateteleina aitalafu ma le gaumativa o pisinisi i le teritori atoa, ma sa foliga sa maualalalo tele sini o le taumafaiga faapisinisi faifaatasi e ala i gaoioiga faapisinisi a tagata faatau masani.3
Faalapotopotoga o fefaatauaiga ma pisinisi faifaatasi i le faalava o le Alatele Autu, Aai o Sate Leki.
I se faamoemoega e puipuia punaoa a nuu laiti e tetee i le mananao mai o fafo atu, sa atinaeina ai e taitai o le Ekalesia aoao ma le lotoifale se faiga lea na oo atu i le vaitau o le 1880 ua latou ta’ua o le “Faatulagaga Autasi” i le tusa o le 150 o nofoaga ua nofoia e tagata. E ese mai i upega o pisinisi faifaatasi, ia sa aofia ai o le toatele lava o tagata faipisinisi, o le faiga fou lea sa valaauina ai tagata uma o le nuu e tuufaatasi a latou galuega ma tupe maua e tetee atu ai i le faateteleina o oloa taufaaofi mai fafo, lagolago ai oloa gaosi i le lotoifale, atinae ai falegaosioloa fou, ma tali ai i manaoga o e matitiva. E ese mai i le faatinoina e Iosefa Samita o le tulafono o le faapaiaga e ala i le vaaiga a epikopo, o le Faatulagaga Autasi sa faaaoga ai feagaiga o le faapaiaga i sootaga uma a tagata lautele, e amata mai i tagata e ana galuega ma tagata faigaluega e oo atu i faatonu ma tagata faipisinisi.
I le matua tele naua o Faatulagaga Autasi i le Teritori o Iuta, sa saofaga ai tagata i se teugatupe tutusa, maua vaevaega i oloa faavae ma totogi i le faaopoopo o vaevaega o oloa, ma faatapulaaina a latou galuega ma pisinisi i le faatulagaga o le lotoifale. O tamaitai sa tele lava ina tauaveina galuega o le gaosiga o lavalava, aoaoga, kuka, ma tausiga faafomai ma faafaatosaga, a o galulue alii i faatoaga ma galuega i le fauina o le nuu.4 Ae e le’i tutusa le faagaoioiga o Faatulagaga Autasi uma. I le “Faatulagaga Autasi o Enoka” i St. Geogre, sa faailoga e tagata auai a latou tautoga faafeagaiga e ala i le toe papatisoina ma tautino ai e usitai i tulafono o le faatulagaga, ma latou filifilia ai se pulega a se aufaatonu e taitaia pisinisi eseese a le nuu; i Brigham City, o se pulega a le aufaatonu sa tele lava ina faaoo atua le upega o pisinisi faifaatasi i tagatanuu masani. I Orderville ma Price, o tagata auai o le faatulagaga sa taulai e ola faatasi atoatoa o se nuu; sa faatulagaina e le pulega o aufaatonu se faasologa o galuega, atofaina o galuega, ma faatonutonuina taumafataga ma faafesuiaiga.5
Faafanua o Orderville, Iuta, 1875.
A o faatupulaia pea le faamalosia e ofisa o le malo o tulafono tetee i autaunonofo i le vaitau o le 1880, sa tauivi le tele o Faatulagaga Autasi e faatumauina o latou tagata i le lotolotoi o osofaiga a le malo.6 Sa faaauau pea ona faateleina atinae faapisinisi, ma o le toatele lava o le Au Paia o Aso e Gata Ai sa filifili ia ofi i totonu o le maketi faatupulaia o le tamaoaiga. E oo atu i le vaitau o le 1890, o faalapotopotoga uma o pisinisi faifaatasi ma le Faatulagaga Autasi, a le na tapunia pe na suia i ni pisinisi tumaoti.
O le Faaupuga o le Faatulagaga Autasi i le Mataupu Faavae ma Feagaiga
O le Faaupuga o le Faatulagaga Autasi sa faatatau i faatulagaga eseese i le seneturi 19 atoa. I le va o le 1832 ma le 1834, sa faafoeina faatasi ai e Iosefa Samita ma ana paaga ni atinae o fefaatauaiga, lolomitusi, falegaosimea, ma fanua e ala i se faalapotopotoga sa taua o le Kamupani Autasi, o se atinae ese mai le faatulagaga a le Ekalesia o le faapaiaga ma le tausimea lea sa faafoeina e Epikopo Edward Partridge. Ina ua faatoa lolomiina lava faaaliga ia sa talanoaina ai le kamupani i le Mataupu Faavae ma Feagaiga, sa faaaogaina igoa faalilolilo e suitulaga ai igoa moni ina ia puipuia le le faalauaiteleina, ma o le igoa “Kamupani Soofaatasi” sa suia i le “Faatulagaga Autasi.” O tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai sa le’i auai i le kamupani sa fenumiai i le faaupuga Faatulagaga Autasi ma uluai taumafaiga a Iosefa Samita e faatino le polokalama o le faapaiaga o meatotino lea na uluai faaalia mai e le Alii i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 42.7
Autu Fesootai: Cooperative Movement [Taumafaiga Faapisinisi Felagolagoma’i], Faapaiaga ma le Tulaga Faatausimea, Kamupani Soofaatasi (“Faatulagaga Autasi”)