Pasiuna sa Marcos
Nganong Tun-an Kini nga Basahon?
Ang basahon ni Marcos nagsaysay sa pagpangalagad, kamatayon, ug Pagkabanhaw ni Jesukristo diha sa usa ka paspas og dagan nga istorya nga kasagaran nagtutok diha sa gamhanang mga buhat sa Manluluwas. Ang labing una niini mao ang Pag-ula, diin si Marcos mihatag og gibug-aton isip sentro sa misyon ni Jesus nga dugay nang gisaad nga Mesiyas. Pinaagi sa pagtuon sa istorya ni Marcos ug sa pagpamatuod kon sa unsa nga paagi gituman sa Manluluwas ang Iyang maulaon nga misyon, ikaw mahimong mas makabig ngadto sa ebanghelyo ug makakaplag og kaisug sa pagsunod sa Manluluwas.
Kinsang Sinulat Kini nga Basahon?
Si Marcos (gitawag usab og Juan Marcos) mao ang tagsulat niini nga basahon. Bisan tuod si Marcos dili apil sa orihinal nga mga tinun-an ni Jesukristo, sa kaulahian nakabig siya ug nahimong usa ka luyo-luyo ni Apostol Pedro, ug mahimong siya ang misulat sa iyang Ebanghelyo basi sa unsay iyang nakat-unan gikan ni Pedro (tan-awa sa Bible Dictionary, “Marcos”).
Si Marcos ug ang iyang inahan, si Maria, mipuyo sa Jerusalem; ang ilang panimalay maoy dapit nga pundokanan alang sa pipila sa nag-unang mga Kristiyano (tan-awa sa Mga Buhat 12:12). Si Marcos mibiya sa Jerusalem aron sa pagtabang nilang Barnabas ug Saul (Pablo) sa ilang unang panaw sa pagkamisyonaryo (tan-awa sa Mga Buhat 12:25; 13:4–6, 42–48). Si Pablo sa kaulahian misulat nga si Marcos kauban niya didto sa Roma (tan-awa sa Mga Taga-Colosas 4:10; Filemon 1:24; siya ang gipasabut isip si Marcos dinhi niini nga mga bersikulo) ug midayeg ni Marcos isip usa ka kauban kinsa “mapuslan [kaniya] alang sa pagpangalagad” (2 Timothy 4:11). Siya ang gipasabut ni Pedro isip “Marcos nga akong anak” (1 Pedro 5:13), nagsugyot sa kasuod sa ilang relasyon.
Kanus-a ug Diin Kini Gisulat?
Wala kita mahibalo sa tukma kon kanus-a ang Ebanghelyo ni Marcos gisulat. Maingon og gisulat ni Marcos ang iyang Ebanghelyo didto sa Roma tali sa A.D. 64 ug A.D. 70, tingali sa wala madugay human si Apostol Pedro nag-antus sa pagkamartir sa mga A.D. 64.
Ngadto Kang Kinsa Kini Gisulat ug Ngano?
Ang Ebanghelyo ni Marcos naglangkob og mga detalye—sama sa gihubad sa Aramaic nga mga kinutlo, mga panultihon nga Latin, ug mga pagpasabut sa Judeo nga mga kustombre—nga ingon og gituyo alang sa mambabasa nga una mga Romano ug mga tawo nga gikan sa ubang mga nasud nga hentil, ingon man usab kadtong mga nakabig sa Kristiyanismo, labing malagmit sa Roma ug sa tibuok Kagamhanang Romano. Daghan ang nagtuo nga si Marcos mahimong miuban kang Pedro didto sa Roma atol sa panahon sa grabing mga pagsulay sa hugot nga pagtuo sa daghang mga miyembro sa Simbahan sa mga dapit sa tibuok Kagamhanang Romano.
Ang ikatulong bahin sa Ebanghelyo ni Marcos nag-istorya og balik sa mga pagtulun-an sa Manluluwas ug mga kasinatian sulod sa katapusang semana sa Iyang kinabuhi. Si Marcos mihatag og pagsaksi nga ang pag-antus sa Anak sa Dios sa katapusan nagmadaugon batok sa dautan, sala, ug kamatayon. Kini nga pagpamatuod nagpasabut nga ang mga sumusunod sa Manluluwas dili kinahanglang mahadlok; kon sila mag-atubang og pagpanggukod, mga pagsulay, o gani kamatayon, sila nagsunod sa ilang Agalon. Sila makalahutay uban sa pagsalig, nahibalo nga ang Ginoo motabang kanila ug nga ang tanan Niyang mga saad sa katapusan matuman.
Unsa Ang Pipila nga Kalahian Niini nga Basahon?
Ang Ebanghelyo ni Marcos nagsugod sa kalit ug sa mahinuklugon nga paagi ug nagpadayon nga paspas ang dagan, nag-istorya og balik sa mga panghitabo sa daklit nga pagkasunod-sunod. Si Marcos kanunayng migamit sa mga pulong dihadiha ug diha dayon, naghatag og epekto sa kapaspason ug aksyon.
Bisan tuod og kapin sa 90 porsyento sa sinulat diha sa Marcos makita usab diha sa Mateo ug Lucas, ang istorya ni Marcos kanunay nga naglakip og dugang detalye nga nagtabang kanato nga makapasalamat og hingpit sa kapuangod sa Manluluwas ug sa mga tubag sa mga tawo nga naglibut Kaniya (itandi ang Marcos 9:14–27 ngadto sa Mateo 17:14–18). Sama pananglit, gisaysay ni Marcos ang tumang kadasig nga pagdawat sa Manluluwas gikan niadtong anaa sa Galilea ug sa laing dapit sa sayong bahin sa Iyang pagpangalagad (tan-awa sa Marcos 1:32–33, 45; 2:2; 3:7–9; 4:1). Si Marcos usab maampingong misaysay sa negatibong tubag sa mga escriba ug mga Pariseo, kansang pagsupak daling misaka gikan sa madudahon nga mga hunahuna (tan-awa sa Marcos 2:6–7) ngadto sa pagplano sa pagdaut kang Jesus (tan-awa sa Marcos 3:6).
Lakip sa importanting mga tema sa Marcos mao ang mga pangutana kon kinsa si Jesus ug kinsa ang nakasabut sa Iyang pagkatawo, ingon man usab sa tahas sa disipulo isip usa ka tawo kinsa kinahanglan gayud nga “mopas-an sa iyang krus, ug mosunod [ni Jesus]” (Marcos 8:34). Agi og dugang, ang Marcos mao lamang ang bugtong Ebanghelyo nga nagsaysay sa sambingay sa liso nga mitubo sa iyang kaugalingon (tan-awa sa Marcos 4:26–27), ang pag-ayo sa bungol nga tawo didto sa kayutaan sa Decapolis (tan-awa sa Marcos 7:31–37), ug ang anam-anam nga pagkaayo sa tawo nga buta didto sa Betsaida (tan-awa sa Marcos 8:22–26).
Outline
Marcos 1–4. Si Jesus gibunyagan ni Juan Bautista ug nagsugod sa pagsangyaw, nagtawag sa mga tinun-an, ug naghimo og mga milagro. Samtang nagkadaghan ang oposisyon batok Kaniya, Siya nagtudlo gamit sa mga sambingay.
Marcos 5–7. Ang Manluluwas nagpadayon sa paghimo og daghang mga milagro, nagpakita sa Iyang kalooy ngadto sa uban. Human gipatay si Juan Bautista, si Jesus nagpakaon sa kapin sa 5,000 ka mga tawo ug naglakaw sa ibabaw sa tubig. Siya nagtudlo batok sa sayop nga mga tradisyon.
Marcos 8–10. Si Jesukristo nagpadayon sa pagbuhat og mga milagro. Si Pedro nagpamatuod nga si Jesus mao ang Kristo. Ang Manluluwas nanagna og katulo ka higayon bahin sa Iyang pag-antus, kamatayon, ug Pagkabanhaw, apan ang Iyang mga tinun-an wala pa gayud hingpit nga makasabut sa Iyang buot ipasabut. Siya nagtudlo kanila mahitungod sa pagpaubos ug sa pag-alagad nga gikinahanglan sa Iyang mga tinun-an.
Marcos 11–16. Atol sa katapusan nga semana sa Iyang kinabuhi, ang Manluluwas misulod sa Jerusalem, nagtudlo sa Iyang mga tinun-an, naghingutas didto sa Getsemani, ug gilansang sa krus. Si Jesukristo nabanhaw.