Pasiuna sa Mateo
Ngano nga Kinahanglang Tun-an Kini nga Basahon?
Ang pipila sa labing nindot nga mga tudling sa Biblia makaplagan diha sa basahon ni Mateo, lakip ang Wali Ibabaw sa Bungtod ug daghan nga mga sambingay, mga pagtulun-an, ug mga milagro ni Jesukristo. Ang pagtuon niini nga basahon makatabang kanimo nga ma-pamilyar sa pangalagad ug mga pulong ni Jesukristo ug makalig-on sa imong pagpamatuod ni Jesukristo isip ang Manluluwas sa kalibutan ug ang gisaad nga Mesiyas nga gihisgutan sa tanang balaan nga mga propeta.
Kinsa ang Misulat Niini nga Basahon?
Si Mateo, kinsa nailhan usab isip si Levi, ang anak nga lalaki ni Alphaeus, mao ang tigsulat niini nga basahon. Usa siya ka publican, o maniningil og buhis, sa wala pa mausab ang iyang kinabuhi hangtud sa dihang siya mitubag sa pagdapit ni Jesukristo sa pagsunod Kaniya. (Tan-awa sa Mateo 9:9; Marcos 2:14; Lucas 5:27–28; Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Mateo.”) Human sa iyang pagkakabig, si Mateo nahimong usa sa mga Napulog Duha ka mga Apostoles (tan-awa sa Mateo 10:2–4). Isip usa ka Apostol, si Mateo usa ka saksi sa daghang mga panghitabo nga iyang gihulagway. Kini gisuportahan pinaagi sa ulohan sa iyang Ebanghelyo diha sa Hubad ni Joseph Smith: “Ang Pagpamatuod ni San Mateo.”
Kanus-a ug Diin Kini Gisulat?
Wala kita masayud kanus-a gyud ang tukmang panahon nasulat ang basahon ni Mateo, apan malagmit kini nasulat sa ikaduhang katunga sa unang siglo B.C. Wala kita masayud diin gisulat ni Mateo kini nga basahon.
Ngadto Kang Kinsa Kini Gisulat ug Ngano?
Maingon og gisulat ni Mateo ngadto sa katawhan nga Judeo aron sa pagpakita nga gituman ni Jesukristo ang mga panagna sa Daang Tugon kalabut sa Mesiyas (tan-awa sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Mateo”). Samtang iyang giistorya og balik ang kinabuhi, mga pulong, ug mga buhat ni Jesukristo, kanunay si Mateo midangop ngadto sa mga panagna sa Daang Tugon ug migamit sa mga pulong “aron matuman” (sama pananglit, tan-awa sa Mateo 4:14; 8:17; 13:35; 21:4).
Sa iyang ebanghelyo, si Mateo migamit sa pulong “Anak ni David” og 12 ka higayon isip usa ka pagpamatuod nga si Jesukristo mao ang hustong manununod sa trono ni Haring David ug ang katumanan sa mga panagna kabahin sa mesiyas. Ang genealogy ni Mateo kang Jesukristo nagsubay sa Iyang kagikan ngadto ni David, Juda, ug Abraham (tan-awa sa Mateo 1:1–3), nagpakita sa katungod ni Jesus nga magmando ug sa Iyang tahas sa pagtuman sa mga saad sa Dios ngadto sa Isrel.
Unsa Ang Pipila ka Lahi nga Bahin niini nga Basahon?
Bisan og daghan sa mga sinulat ni Mateo makaplagan usab diha sa Marcos ug Lucas, mga 42 porsyento sa ebanghelyo ni Mateo talagsaon. Ang kinadak-ang tema sa Mateo mao nga si Jesus mianhi sa pagtukod sa Iyang gingharian dinhi sa yuta. Mihisgot si Mateo “sa gingharian sa langit” sa makadaghang higayon, ug siya lamang ang tigsulat sa ebanghelyo nga milakip sa mga pagtulun-an ni Jesus nga naghisgot og “simbahan” (see Mateo 16:18; 18:17).
Ang Ebanghelyo ni Mateo nagtabang usab kanato sa pagtan-aw og mga pagkasusama tali sa mga pangalagad ni Moises ug ni Jesukristo. Sama pananglit, ang duha naluwas samtang mga masuso pa gikan sa pagsulay og patay kanila sa usa ka hari (tan-awa sa Exodo 2:1–10; Mateo 2:13–18), ang duha mibiya sa Ehipto, ang duha mihatag sa balaod sa Dios diha sa usa ka bungtod (tan-awa sa Exodo 19–20; Mateo 5–7), ug ang duha mianhi aron sa pagluwas sa ilang katawhan.
Outline
Mateo 1–4. Gihan-ay ni Mateo ang genealogy ug pagkatawo ni Jesukristo. Maalamong mga tawo nangita sa Hari sa mga Judeo. Giniyahan sa mga damgo, gidala ni Jose si Maria ug ang batang Jesus ngadto sa Ehipto ug wala madugay ngadto sa Nazaret. Nagwali si Juan Bautista sa ebanghelyo sa paghinulsol ug nagbunyag ni Jesukristo. Gitintal ang Manluluwas didto sa kamingawan. Nagsugod Siya sa Iyang mortal nga pangalagad pinaagi sa pagtudlo ug pagpang-ayo.
Mateo 5–7. Si Jesus naghatag sa Wali Ibabaw sa Bungtod.
Mateo 8–12. Giayo ni Jesus ang usa ka sanlahon, naghunong sa unos, nagpagawas sa mga yawa, nagbuhi sa anak nga babaye ni Jairo gikan sa patay, ug naghatag og panan-aw ngadto sa buta. Naghatag Siya sa Napulog Duha ka mga Apostoles og awtoridad sa paghimo sama sa Iyang nahimo ug nagpadala kanila ngadto sa pagsangyaw sa ebanghelyo. Nagpahayag si Jesus nga si Juan Bautista labaw pa kay sa usa ka propeta. Nang-ayo ang Manluluwas sa Igpapahulay.
Mateo 13–15. Nagtudlo si Jesus gamit ang mga sambingay. Gipatay si Juan Bautista. Gipakaon ni Jesus ang sobra sa 5,000 ka mga tawo. Naglakaw Siya ibabaw sa Lanaw sa Galilea, ug si Pedro naglakaw padulong Kaniya diha sa dagat. Gisukitsukit sa mga escriba ug mga Pariseo si Jesus.
Mateo 16–18. Human nagpamatuod si Pedro nga si Jesus mao ang Mesiyas, ang Manluluwas nagpasabut nga ihatag Niya ang mga yawe sa gingharian sa Dios ngadto ni Pedro ug sa ubang mga Apostoles. Nahimaya ang panagway ni Jesukristo diha sa usa ka bukid, diin si Pedro, Santiago, ug Juan midawat sa mga yawe sa priesthood. Naghatag og mga panudlo si Jesus ngadto sa Iyang mga disipulo kon unsaon paggiya ang Simbahan ug nagtudlo nga ang Dios dili mopasaylo kanato kon kita dili mopasaylo sa uban.
Mateo 19–23. Nagtudlo ang Manluluwas mahitungod sa mahangturon nga kinaiyahan sa kaminyoon. Misulod Siya sa Jerusalem ug gilimpyohan ang templo. Pinaagi sa paggamit og mga sambingay gipakita ni Jesus ang dautang mga tuyo sa mga lider nga Judeo kinsa mibatok Kaniya. Nagbangutan siya sa umaabut nga kalaglagan sa Jerusalem.
Mateo 24–25; Joseph Smith—Mateo. Gipanagna ni Jesukristo ang kalaglagan sa Jerusalem. Nagtudlo Siya kon unsaon nga ang Iyang mga sumusunod maandam alang sa Iyang pagbalik.
Mateo 26-27. Nagkaon si Jesus sa pagkaon sa Pagpalabay uban sa Iyang mga disipulo ug nagpasiugda sa sakrament. Nag-antus Siya didto sa Tanaman sa Getsemani ug gibudhian, gidakop, ug gihukman sa atubangan sa mga awtoridad sa Judeo ug Romano, ug gilansang sa krus. Siya namatay ug gilubong.
Mateo 28. Ang nabanhaw nga Manluluwas nagpakita ngadto sa Iyang mga disipulo. Iyang gisugo ang Iyang mga Apostoles sa pagdala sa Iyang ebanghelyo ngadto sa tanang kanasuran.