Laipelí
Te u fakamatalaʻi fēfē nai ki he kakai kehé ‘a e Hē mei he Moʻoní mo hono toe Fakafoki mai ‘o e ongoongoleleí?


Te u fakamatalaʻi fēfē nai ki he kakai kehé ‘a e Hē mei he Moʻoní mo hono toe Fakafoki mai ‘o e ongoongoleleí?

‘Oku ‘i ai hotau tokolahi te tau maʻu ha faingamālie ke vahevahe ‘a e ngaahi moʻoni ‘o e ongoongoleleí ki ha kakai kehe. Koeʻuhí ‘oku hoko ‘a e Hē mei he Moʻoní mo hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí ko ha ongo tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ‘o e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí, ‘oku mahuʻinga ai ke tau ‘iloʻi ‘a e founga ki hono fakamatalaʻi ʻo e ngaahi moʻoni ko ‘ení ki he kakai kehé. ‘Oku totonu ke ‘oua naʻa tau fakamoʻoni ‘i ha founga ‘oku fakatupu ‘itá, ka ko hono fakahā pē hono mahuʻinga ‘o hono toe Fakafoki mai ‘o e ongoongoleleí.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha ngaahi faingamālie kuó ke maʻu ke akoʻi ai ki he kakai kehé ‘a e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí? Ko e hā ha ngaahi founga lelei kuó ke sio kuo ngāue ʻaki ‘e ha niʻihi kehe ‘i heʻenau akoʻi e ngaahi fakakaukau ko ‘ení?

Ko e hā ha meʻa kuo ‘iloʻi ‘e he toʻu tupú ʻo kau ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí? Ko e hā ha ngaahi faingamālie ‘oku nau maʻu ke akoʻi ai e ngaahi moʻoni ko ‘ení ki he kakai kehé ‘i he taimí ni mo e kahaʻú?

Ako ‘i he faʻa lotu ki he ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ‘ení. Ko e hā ha meʻa te ne tokoniʻi e toʻu tupú ki he anga hono fakamatalaʻi ‘o e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí ki he kakai kehé?

ʻĀmosi 8:11–12; Ngāue 3:20–21; 2 Tesalonaika 2:1–3 (Ko hono tomuʻa kikiteʻi ‘o e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí)

ʻEfesō 2:20 (‘Oku fokotuʻu ‘a e Siasí ‘i he makatuʻunga ‘o e kau palōfita mo e kau ‘aposetolo)

Toutou Fai Maʻu pē Hoʻo Fakamoʻoní,Malangaʻaki ‘Eku Ongoongoleleí (2004), 237–38

Ke ako lahi ange ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí, fakakaukau ke ke ako ki he “Ko e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní, ” “Ko Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí ‘ia Siosefa Sāmitá,” Malangaʻaki ‘Eku Ongoongoleleí (2004), 41-43

Faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fakaafeʻi ‘e he Fakamoʻuí ‘a kinautolu naʻá Ne akoʻí ke nau fakamoʻoni, pea naʻe ueʻi hake ‘e he Laumālié ‘a honau lotó, ‘i heʻenau fai iá. ‘E anga fēfē haʻo tokoni ke mahino ki he toʻu tupú ‘a e founga ke nau fakamoʻoni ai ki he kakai kehé ‘o kau ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí?

Fai hano fakafehokotaki

Lolotonga e ngaahi fuofua miniti ʻo e kalasi kotoa pē, tokoni ke fakafehokotaki ʻe he toʻu tupú ʻa e meʻa ʻoku nau ako ʻi he ngaahi feituʻu kehekehé (hangē ko e ako fakatāutahá, seminelí, ngaahi kalasi kehe ʻa e Siasí pe meʻa ne hoko kiate kinautolu mo honau kaungāmeʻá). Ko e hā ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ke nau vakai ki hono mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ʻi he moʻui fakaʻahó? ʻE ala tokoni atu e ngaahi fakakaukau ʻi laló:

  • Fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau vahevahe ha ngaahi fehuʻi kuo fai mai kiate kinautolu ‘o kau ki he Siasí pe ngaahi meʻa ʻoku nau tui ki aí. Naʻe anga fēfē haʻanau tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ʻení?

  • Fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau vahevahe ha ngaahi meʻa naʻa nau aʻusia ‘a ia naʻa nau ako ai ‘o kau ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Ko e hā ha meʻa naʻe fai ‘e kinautolu naʻa nau akoʻi kinautolú, ke tokoniʻi ke mahino kiate kinautolu ‘a e ngaahi moʻoni ko ia ‘o e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí?

Ako fakataha

ʻE lava e ngaahi ‘ekitivitī takitaha ‘i laló ‘o tokoni ke mahino ki he toʻu tupú ‘a e founga ke nau talanoa ai mo ha niʻihi kehe ‘o kau ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Muimui ki he fakahinohino ‘a e Laumālié, fili ha ‘ekitivitī ‘e taha pe lahi ange ‘e ‘aonga taha ki hoʻo kalasí:

  • Kole ki he toʻu tupú ke nau fakamatala ki ha angaahi potufolofola ‘oku nau ʻiloʻi kuo tomuʻa fakahā mai ai ‘a e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Kapau te nau fie maʻu ha tokoni, pea fokotuʻu ange ke nau fakaʻaongaʻi e Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá pe ko ʻenau vakai ki he ngaahi potufolofola ‘oku hiki atu ‘i he fokotuʻutuʻu ko ‘ení. Tuku ke ako e toʻu tupú ʻi hono ngāue ʻaki e ngaahi potufolofolá ni mo ha ngaahi potufolofola kehe te nau lava ‘o maʻu ke fakamatalaʻi ‘aki ‘a e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí.

  • Mou lau fakataha ‘i he kalasí ‘a e ‘uluaki palakalafi ‘e ono ‘o e lea ‘a Tāleni H. ‘Oakesi “Ko e Siasi Moʻoni mo Moʻui pē Tahá.” ʻEke ki he toʻu tupú pe ‘e anga fēfē haʻatau fakamoʻoniʻi ‘a e Siasi moʻoni pē tahá ‘i ha founga he ‘ikai fakatupu ‘ita ki he kakai kehé. Vahevahe ki he toʻu tupú e ngaahi konga ‘o e leá ʻoku kei toé, pea kole ange ke nau lau ‘enau kongá pea kumi ki ha meʻa naʻe fai ‘e ‘Eletā ‘Oakesi ‘a ia naʻá ne fakamoʻoniʻi mālohi ai ‘a hono toe fakafoki mai ‘o e ongoongoleleí, mo ne kei fakaʻapaʻapaʻi pē ‘a e tui ‘a e kakai kehé. Vahevahe tautau toko ua e kalasí, pea fakaafeʻi ke nau taufetongi ʻi hono fakamoʻoniʻi e Siasi moʻoní, ‘o ngāue ʻaki e meʻa kuo nau akó.

  • Fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau lau ‘a e konga ko e “Toutou Fai Maʻu pe Hoʻo Fakamoʻoní” ‘i he peesi 237-38‘o e Malangaʻaki ‘Eku Ongoongoleleí.Mou hiki fakakalasi ha lisi ‘o e ngaahi ʻuhinga ‘oku mahuʻinga ai ke fai ‘ete fakamoʻoní ‘i he taimi ‘oku tau faiako aí, mo e ngaahi fakahinohino ki hono fai ‘o e fakamoʻoní. Ke fakamahinoʻi e mahuʻinga hono fai ‘o e fakamoʻoní ‘i he taimi ‘oku akoʻi ai ‘a Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí, fakaafeʻi ha tokotaha ului foʻou ke ne vahevahe mo e kalasí ‘a e founga naʻá ne maʻu ai ‘ene fakamoʻoni ki he ʻUluaki Mata-Meʻa-Hā-Mai ‘a Siosefa Sāmitá (‘uluaki maʻu kimuʻa ha fakangofua mei he pīsopé). Kole ki he tokotaha uluí ke ne vahevahe pe ko e hā ʻa e fatongia ‘o e ngaahi fakamoʻoni ‘a e niʻihi kehé ‘i hono fakaului iá. Fakakaukau ke ke fai hoʻo fakamoʻoni ki Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e ongoongoleleí pea fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau fai ‘enau fakamoʻoní.

  • Kole ki he toʻu tupú ke nau ako ki he vahe ko e “ Ngaahi Lēsoni Fakataumuʻá” ‘i he peesi 215‘o e ʻOku ‘Ikai ha Ui ‘e Mahuʻinga Ange ‘i he Faiakó.Kole ange ke nau fakakaukau ki he ngaahi lēsoni fakataumuʻa ko ia ʻe lava ‘o tokoniʻi kinautolu ki hono fakamatalaʻi ki he kakai kehé e ngaahi konga ‘o e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Hangē ko ‘ení, ‘e lava ‘o fakamatalaʻi ‘a e Hē mei he Moʻoní ‘aki haʻanau langa ha siasi ‘aki ha ngaahi kongokonga papa (pe piliki), pea fakahingoa ‘a e ngaahi konga papa (piliki) taupotu ki laló ko e “Kau ‘Aposetoló mo e Kau Palōfitá,” hili ia pea fakatātaaʻi ʻa e founga ‘e ‘ikai lava ai ʻa e Siasí ʻo tuʻu taʻe ‘i ai ha makatuʻunga ‘o e kau ‘aposetoló mo e kau palōfitá (vakai, ʻEfesō 2:20). Fakaafeʻi ke nau fevahevahe ʻaki ‘enau ngaahi fakakaukau he lēsoni fakataumuʻá. Ko e hā nai ha ngaahi faingamālie ‘oku nau maʻu ke nau akoʻi ai ha niʻihi kehe ‘o kau ki he Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí?

Kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ‘Oku mahino nai kiate kinautolu ‘a e founga ‘o hono fakamatalaʻi ki he kakai kehé e Hē mei he Moʻoní mo Hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí? Ko e hā haʻanau ongo pe fakakaukau? ‘Oku toe ‘i ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ‘E ‘aonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ke ako ki he kaveinga ko ‘ení?

Tokoni fakafaiako

“ʻI he taimi ‘okú ke fakaʻaongaʻi ai ha ngaahi ‘ekitivitī ako kehekehé, ‘e lava leva ke mahino lelei ange ʻa e ongoongoleleí ki he kau akó pea lahi ange e meʻa te nau pukepuké. ‘E lava ‘e ha founga kuo filifili [faka]lelei ke ne fakamahino ai ke fakamānako mo fakangalongataʻa ange ha foʻi tefitoʻi moʻoni” ( ʻOku ‘Ikai ha Ui ‘e Mahuʻinga Ange ‘i he Faiakó [1999], 102).

Fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau ngāue.

ʻEke ki he toʻu tupú pe ko e hā ha meʻa kuo ueʻi kinautolu ke nau fai, ko e tupu mei he meʻa ne nau ako he ʻaho ní. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāueʻi ‘a e ngaahi ongo ko ʻení. Fekumi ki he Laumālié ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻi he faʻa lotu ‘a e founga te ke lava ke muimuiʻi ai iá.

Paaki